اختلال سازگاری چیست و چگونه درمان می‌شود؟

• پس از اتفاقات ناخوشایند زندگی، چگونه با احساسات متناقض و اندوهناک کنار بیایم؟
• آیا نسبت به حوادث و اتفاقات، واکنش های شدید و طولانی مدت دارید؟
• اختلال سازگاری چه علائمی دارد؟

 تعریف اختلال سازگاری

اختلال سازگاری زمانی رخ می‌دهند که فرد در کنار آمدن و مواجهه با حوادث استرس‌زای زندگی دچار مشکل می‌­شود.

این حوادث می‌توانند مرگ یکی از عزیزان، به هم خوردن رابطه، یا اخراج از کار باشند.

همه­ افراد با استرس مواجه می‌شوند اما برخی در تعامل با عوامل استرس‌زا دچار مشکل می‌شوند. عدم توانایی در سازگاری با حوادث استرس‌زا می‌تواند یک یا چند علامت حاد فیزیولوژیک یا حتی علائم جسمی را به دنبال داشته باشد.

نکته مهم: هم بزرگ‌سالان و هم کودکان می‌توانند به این بیماری دچار شوند.

این اختلالات را می‌توان با رواندرمانی و دارو و یا هر دوی آنها درمان کرد.

افراد معمولا می‌توانند با کمک گرفتن از متخصص به راحتی مشکل خود را حل کنند. چنین اختلالی قاعدتا بیشتر از شش ماه طول نمی‌کشد، مگر اینکه عامل استرس‌زا باقی بماند.

دلیل به وجود آمدن اختلال سازگاری چیست؟

حوادث استرس‌زای گوناگونی می‌توانند این اختلال را ایجاد کنند. برخی از عوامل رایج در بزرگ‌سالان شامل موارد زیر هستند:

• مرگ یکی از اعضای خانواده یا یک دوست
• به هم خوردن رابطه عاطفی یا طلاق
• تغییرات بزرگ در زندگی
• بیماری یا مشکلات سلامتی (در فرد یا بستگان نزدیک)
• رفتن به خانه­ یا مکان جدید
• بلاهای ناگهانی و یا بلایای طبیعی
• مشکلات اقتصادی و یا ورشکستگی های مالی

علائم اختلال سازگاری

علائم روانی و جسمی حاصل از اختلال سازگاری معمولا در طی زمان  و یا بلافاصله پس از بروز حوادث استرس‌زا ایجاد می‌شوند.

اختلال سازگاری بیشتر از شش ماه طول نمی‌کشد اما درصورتی‌که عامل استرس‌زا برطرف نشود، علائم آن ادامه می‌یابند.

البته برخی از افراد تنها یک علامت‌ را تجربه میکنند و برخی دیگر ممکن است علائم بیشتری داشته باشند.

عوامل ایجاد اختلال سازگاری در کودکان و نوجوانان عبارت‌اند از:

• دعواها و مشکلات خانوادگی
• مشکلات مربوط به دوران مدرسه و نوجوانی

جهت مطالعه مطالب بیشتر در زمینه روانشناسی نوجوان، کلیک کنید.

جهت مطالعه مطالب بیشتر در زمینه روانشناسی کودک، کلیک کنید.

علائم روانی اختلالات سازگاری می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• اضطراب
• احساس غم، ناامیدی، یا در مخمصه بودن
• گریه
• انزواطلبی
• عدم تمرکز
• از دست دادن حرمت نفس
• افکار خودکشی
• رفتارهای عصیانگر یا تکانشی و پرخطر

در نوع خاصی از این اختلال، در کنار علائم روانشناختی، علائم جسمی نیز وجود دارد.

علائم جسمی اختلال سازگاری می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• بی‌خوابی و یا بدخوابی
• انقباض یا لرزش ماهیچه‌ها
• بدن‌درد
• سوءهاضمه

جهت مطالعه مطالب بیشتر در زمینه انواع بی خوابی، کلیک کنید.

انواع اختلالات سازگاری

در ادامه به شش نوع اختلال سازگاری و علائم آنها اشاره می‌شود:

۱. اختلال سازگاری همراه با حالت افسردگی

افراد مبتلا به چنین اختلالی احساس غم و ناامیدی را تجربه می‌کنند. این اختلال با گریه نیز همراه است. در صورت ابتلا به بیماری ممکن است احساس کنید، دیگر از فعالیت‌هایی که قبلاً انجام می‌داده‌اید لذت نمی‌برید.

برای مطالعه مطالب بیشتر در زمینه افسردگی، کلیک کنید.

۲. اختلال سازگاری همراه با اضطراب

علائم این نوع اختلال سازگاری شامل احساس آشفتگی، اضطراب و نگرانی است. افراد مبتلا به این نوع اختلال حتی ممکن است در حفظ تمرکز و حافظه نیز دچار مشکل شوند.

چنین تشخیصی در کودکان معمولا با اضطراب جدایی از والدین و عزیزان نیز همراه است.

برای مطالعه مطالب بیشتر درباره اضطراب جدایی، کلیک کنید.

۳. اختلال سازگاری همراه با خلق‌وخوی مضطرب و افسرده

افراد مبتلا به این نوع از اختلال سازگاری، هر دو حالت افسردگی و اضطراب را تجربه می‌کنند.

برای مطالعه  مطلب درباره اضطراب و راهکارهای درمانی آن، کلیک کنید.

۴. اختلال سازگاری همراه با اختلال سلوک

علائم این نوع اختلال عمدتا شامل مشکلات رفتاری مانند بی‌توجهی در رانندگی یا دعوا کردن با دیگران هستند.

نوجوانان مبتلا به این اختلال ممکن است به دزدی یا تخریب اموال دست بزنند و یا حتی به مدرسه نروند.

برای مطالعه مطالب بیشتر در زمینه اختلال سلوک، کلیک کنید.

۵. اختلال سازگاری همراه با آشفتگی در عواطف و سلوک

علائم مرتبط با این نوع اختلال شامل افسردگی، اضطراب، و مشکلات رفتاری و مشکلات در بروز هیجانات هستند.

۶. اختلال سازگاری نامشخص

علائم این نوع از اختلال، علائمی هستند که در دیگر انواع اختلالات سازگاری دیده نمی‌شوند و اغلب شامل علائم جسمی یا مشکلاتی در ارتباط با دوستان، خانواده، محیط کاری، یا مدرسه همراه هستند.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به این اختلال قرار دارند؟

همه افراد ممکن است به این اختلال دچار شود. هیچ راهی برای تشخیص این مسئله وجود ندارد که از میان اشخاصی که در معرض عامل استرس‌زای مشابه قرار دارند، کدام‌یک اختلال سازگاری را تجربه خواهد کرد.

مهارت‌ها و راهبردهای مورد استفاده شما در مواجهه با عوامل استرس‌زا، در ابتلا یا عدم ابتلا به اختلال سازگاری موثر هستند.

اختلال سازگاری چگونه تشخیص داده می‌شود؟

فردی که اختلال سازگاری در او تشخیص داده می‌شود، باید معیارهای زیر را داشته باشد:

• تجربه ­علائم فیزیولوژیکی یا رفتاری در طول سه ماه بعد از وقوع یک عامل استرس‌زای قابل‌شناسایی
• متحمل شدن میزان زیادی از استرس و بیشتر از اندازه‌ای که با عامل استرس‌زا تناسب داشته باشد. یا استرسی که در روابط، مدرسه یا محل کار می‌تواند ایجاد مشکل کند؛ و یا تجربه هر دوی این معیارها
• بهبودی علائم در طول شش ماه پس از برطرف شدن عامل یا عوامل استرس‌زا
• تجربه یک سری از علائمی که تشخیص اختلال روانشناختی دیگری را نمی‌گیرد ولی در فرد ایجاد رنج و از کارافتادگی کرده است

اختلال سازگاری چگونه درمان می‌شود؟

اگر اختلال سازگاری در شما تشخیص داده شود، اقدام  به درمان روانشناختی ضروری است. از نقطه نظر طول دوره درمانی، بستگی به نوع دقیق مشکل شما، ممکن است به یک دوره­ ی درمان کوتاه‌مدت یا حتی درمان دراز مدت احتیاج داشته باشید.

اختلال سازگاری با رواندرمانی، درمان دارویی، یا ترکیبی از هردوی اینها درمان می‌شود.

همه چیز درباره جلسات رواندرمانی

لیست متخصصان مشاوره فردی برای درمان اختلال سازگاری در سراسر کشور.

روان درمانی اختلال سازگاری

 اولین درمان اختلال سازگاری، رواندرمانی است.

اگر روانشناس شما تشخیص دهد که وضعیت شما به درمان دارویی نیاز دارد، ممکن است شما را به  متخصص روان‌پزشک ارجاع دهد.

رواندرمانی می‌تواند عملکرد عادی شما را به بازگرداند. روان‌درمانگرها شما را از حمایت عاطفی خود بهره‌مند می‌کنند و می‌توانند در پی بردن به عامل ایجاد اختلال به شما کمک کنند.

متخصصان ممکن است به شما مهارت مواجهه با موقعیت‌های استرس‌زای آینده را بیاموزند.

اختلال سازگاری با چه روش هایی درمان می‌شود؟

انواع درمان های مناسب اختلال سازگاری شامل موارد زیر است:

• روان‌درمانی (درمان از طریق مشاوره یا صحبت کردن)
• درمان‌های خانوادگی یا گروهی
• مداخله در بحران (مراقبت روان‌شناختی فوری)
• رفتاردرمانی شناختی، یا CBT (که بر حل مشکلات از طریق تغییر افکار و رفتارهای بیهوده متمرکز است)
• روان‌درمانی بین فردی، یا IPT (روان‌درمانی کوتاه‌مدت)
• دارودرمانی
• گروه‌های حمایتی مختص اختلال سازگاری

برای برخی از افراد مبتلا به اختلال سازگاری ممکن است درمان دارویی تجویز شود.

درمان‌های دارویی برای کاهش برخی از علائم مانند بی‌خوابی، افسردگی، و اضطراب استفاده می‌شوند.

داروها عبارت‌اند از:

• بنزودیازپین­ها، مانند لورازپام (آتیوان) و آلپرازولام (زاناکس)
• داروهای ضد اضطرابی غیر از بنزودیازپین ها، مانند گاباپنتین (نرونتین) SSRAIs، مانند سرترالین (زولوفت) یا ونلافاکسین (افکسور XR)

آیا درمان اختلال سازگاری موثر است؟

چشم‌انداز رهایی از این اختلال، معمولا روشن است. به شرطی که درمان آن سریعا و به‌درستی انجام شود، علائم خیلی سریع بهبود می یابند. این اختلال معمولا در اکثر افراد بیشتر از شش ماه طول نمی‌کشد.

چگونه می‌توان از بروز اختلال سازگاری جلوگیری کرد؟

هیچ راه تضمین‌شده‌ای برای جلوگیری از بروز این اختلال وجود ندارد اما یادگیری چگونگی مواجهه با استرس  و  توسعه مهارت تاب­ آوری می‌توانند کمک کننده شما در تعامل با عوامل استرس‌زا باشند.

تاب­ آوری به معنی توانایی برآمدن از عهده­ عوامل استرس‌زا است. شما می‌توانید تاب‌آوری خود را با استفاده از روش‌های زیر افزایش دهید:

• ایجاد شبکه­­ ای نیرومند از افرادی که شما حمایت میکنند
• داشتن رویکردی مثبت نسبت به مسائل و شوخ‌طبعی در موقعیت‌های سخت
• داشتن سبک زندگی سالم
• ایجاد حرمت نفس بالا

برای مطالعه مطالب بیشتر در زمینه تاب آوری و کمک به کنار آمدن با شرایط دشوار، اینجا کلیک کنید.

اگر در حال حاضر در حال مواجهه با شرایط استرس‌زا هستید، عزت نفس بالا می‌تواند در آماده ساختن شما برای چنین امری مفید باشد. مثبت اندیشی نیز می‌تواند به شما کمک کند. همچنین می‌توانید با پزشک یا درمانگر خود تماس بگیرید و درباره چگونگی مدیریت کردن شرایط پراسترس به بهترین شکل ممکن با آنها صحبت کنید.

نویسنده: میترا سیفان – روانشناس

پزشک خوب، سامانه رزرو “آنلاین” روانشناس و روانپزشک و سایر حوزه های پزشکی و سلامت، به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در محدوده زندگی خود در سراسر کشور، انتخاب نموده و وقت خود را بصورت آنلاین رزرو کنید.