نگرانی ها را پشت سر بگذار

روانشناسان چگونه اختلالات اضطرابی را درمان می‌کنند؟

همه افراد ممکن است در موقعیت های خاصی احساس نگرانی یا اضطراب کنند.

اضطراب واکنش طبیعی انسان به موقعیت ­های استرس آور است.

اما ترس ­ها و نگرانی­ ها در افراد دارای اختلالات اضطراب موقتی نیستند. اضطراب آنها ادامه پیدا می‌کند و حتی با گذشت زمان بدتر می‌شود.

برای مطالعه مطالب بیشتر درباره انواع اختلالات اضطرابی، اینجا را بخوانید.

اختلالات اضطراب به شدت به میزان توانایی فرد آسیب می‌زنند و اجازه نمی‌­دهند در محل کار، مدرسه یا موقعیت­ های اجتماعی، عملکرد خوبی داشته باشد.

همچنین اضطراب بر روی روابط فرد با اعضای خانواده یا دوستانش تأثیر می‌گذارد. البته، خوشبختانه درمان­ های موثری برای اضطراب وجود دارد.

در برخی موارد، تجویز دارو به درمان اختلالات اضطراب کمک می‌کند. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهند درمان شناختی-رفتاری، به تنهایی یا به همراه تجویز دارو، برای اکثر کسانی که از اختلالات اضطراب رنج می‌برند بسیار موثر است.

درک مفهوم اضطراب

اختلالات اضطراب هم در بزرگسالان و هم در کودکان رایج هستند. حدود ۴ درصد از بزرگسالان و تقریبا ۶ درصد از نوجوانان از اختلالات اضطراب شدید رنج می‌­برند.

انواع اصلی اختلالات اضطراب

• اختلال اضطراب فراگیر

اختلال اضطراب فراگیر به صورت احساس نگرانی یا دلواپسی دائمی تعریف می‌شود.
کسانی که از این اختلال رنج می‌برند نگرانی­ های زیادی دارند، مثلا نگران سلامتی یا مشکلات مالی هستند و شاید این حس عمومی را داشته باشند که قرار است اتفاق بدی بیافتد.

علائم این اختلال شامل این موارد می‌شود:

• بی‌قراری
• تحریک ­پذیری
• تنش عضلانی
• عدم تمرکز
• مشکلات خواب (درباره اختلالات خواب، اینجا بخوانید)

و به طور کلی داشتن حس بی‌قراری و عصبانیت.

• اختلال هراس (پانیک)

اختلال هراس با حمله ­های مکرر هراس (وحشتزدگی، پانیک) تعریف می‌شود.

علائم این اختلال شامل این موارد می‌شود:

•  تعریق­
• لرزش بدن
• حالت تهوع
• کوتاهی تنفس یا حس خفگی
• تپش قلب یا ضربان قلب بالا
• احساس وحشت و ترس از مردن

چنین حملاتی اغلب بدون هشدار قبلی و ناگهانی اتفاق می‌­افتند. افرادی که حملات هراس را تجربه می‌کنند، اغلب نگران هستند که حمله بعدی چه وقتی اتفاق می‌­افتد و این مساله سبب می‌­شود فعالیت­ های طبیعی خود را تغییر دهند یا آنها را محدود کنند.

• فوبیا­ی خاص

فوبیای خاص ترس شدید و نامعقول از برخی موقعیت ها و اشیا یا حیوانات به خصوص است.

برای مثال، عنکبوت­ ها یا مارها یا موقعیت­ های خاصی (مانند پرواز با هواپیما و سوار شدن به آسانسور) هستند که برای فرد، ناراحت­ کننده هستند.

• اختلال اضطراب اجتماعی

اضطراب اجتماعی با عنوان فوبیای اجتماعی نیز شناخته می‌شود.

کسانی که از این اختلال رنج می‌برند،

• از حضور در موقعیت­ های اجتماعی می‌ترسند، چون ممکن است خجالت بکشند یا بترسند که دیگران درباره آنها چگونه قضاوت می‌کنند.
• معمولا با حضور در موقعیت­ های اجتماعی عصبی می‌شوند و نگران هستند که به دیگران توهین کنند یا دیگران آنها را نپذیرند و طرد کنند.
•  به سختی دوست پیدا می‌کنند و از موقعیت­ های اجتماعی اجتناب می‌کنند.
• از چند روز قبل از رویدادهای اجتماعی نگران هستند.
• با قرار گرفتن در موقعیت­ های اجتماعی می‌­لرزند، عرق می‌کنند، یا دچار تهوع می‌شوند.

سایر اختلالات روانشناختی مرتبط با اختلال اضطراب

• اختلال وسواس فکری-عملی

اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)، به صورت احساسات یا تفکرات غیرقابل­ کنترل (وسواس فکری) یا انجام کارهای تکراری (وسواس عملی) تعریف می‌شود.

شستن مکرر دست ­ها به­ خاطر ترس از آلودگی و میکروب، چک­ کردن های مکرر برای پیدا کردن اشتباه مثل چک کردن گاز و قفل درب، از جمله مثال­ های رایج این اختلالا هستند.

• اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)

اختلال استرس پس از سانحه، بعد از ضربه ­های فیزیکی یا هیجانی شدید که در آن زندگی فرد تحت خطر مستقیم قرار گرفته است، به وجود می‌آید.

مانند تجربه بلایای طبیعی، تصادف شدید یا حوادث مجرمانه.

علائم آن شامل: تکرار سانحه در ذهن (فلش بک)، کابوس و تفکرات ترسناک است که حتی با گذشت ماه­ ها یا سال ­ها بعد از سانحه نیز زندگی روزمره فرد را دچار مشکل می‌کند.

ملاقات با روانشناس برای درمان انواع اختلالات اضطرابی

گرچه اختلال اضطراب انواع زیادی دارد، اما طبق تحقیقات اکثر اختلالات اضطراب فرایندهای بنیادین مشابهی دارند. کسانی که از اختلالات اضطراب رنج می‌برند به آسانی تحت تاثیر هیجانات خود قرارمی‌گیرند، یا به موقعیت ها و احساسات ناخوشایند، واکنش ­های منفی بدی نشان می‌دهند.

اغلب، افراد سعی می‌کنند با اجتناب از موقعیت­ ها یا تجربه­ های اضطراب ­آور با این واکنش­ های منفی مقابله کنند.

متأسفانه، اجتناب ­کردن جواب نمی‌دهد و درواقع اضطراب را تشدید می‌کند.

۷ راهکار برای کاهش اضطراب، نشخوار فکری و اجتناب

روانشناسان آموزش دیده اند تا اختلالات اضطرابی را تشخیص و برای مدیریت آنها، روش­ های مناسب­ و موثرتر را به بیماران آموزش دهند.

از طریق درمان شناختی-رفتاری، روانشناس به بیمار کمک می‌کند تا بداند چگونه عوامل شناختی (افکاری) که سبب تشدید اضطرابش می‌­شود را شناسایی و مدیریت بکند.

از طریق مولفه شناختی درمان است که بیمار یاد می‌گیرد چگونه تفکرات او سبب تشدید علائم اضطرابش می‌شود. وقتی بیمار یاد بگیرد آن الگوهای فکری را تغییر دهد، می‌­تواند احتمال بروز اضطراب و شدت علائم آن را کاهش ­دهد.

از طریق مولفه رفتاری بیمار تکنیک­ هایی را یاد می‌گیرد که به کمک آنها می‌تواند رفتارهای ناخواسته مرتبط با اختلال اضطراب را کاهش ­دهد.

به طور ویژه، بیمار تشویق می‌شود تا به فعالیت­ ها و موقعیت­ هایی نزدیک شود که سبب اضطراب او می‌شوند (صحبت در جمع یا ماندن در فضای بسته) تا از این طریق متوجه شود که آنچه برای او ترسناک است (مانند فکر نرسیدن به قطار یا داشتن حمله هراس) ممکن است در واقعیت اتفاق نیافتد.

چه انتظاری از روان درمانی برای اختلالات اضطراب داشته باشیم؟

روان درمانی فعالیتی مشارکتی بین روانشناس و بیمار است.

آنها با هم کار می‌کنند تا نگرانی­ های خاص مراجع را شناسایی کنند و مهارت­ ها و تکنیک­ های لازم را برای مقابله با اضطراب ایجاد کنند.

بیمار می‌تواند مهارت­ های جدید خود را بیرون از جلسات مشاوره تمرین کند تا بتواند در موقعیت­ هایی که احساس ناراحتی می‌کند اضطراب خود را کنترل کند.

با این وجود، روانشناس، بیمار را در موقعیت­ های اضطراب ­آور قرار نمی‌­دهد، مگر اینکه مطمئن باشد او مهارت­ های لازم را برای مقابله موثر با ترس­ هایش دارد.

انواع رواندرمانی های مناسب برای اختلالات اضطرابی:

• درمان شناختی-رفتاری

درمان شناختی-رفتاری یکی از انواع روان درمانی است که در درمان اضطراب بسیار مفید است. معمولا اولین نوع درمان انتخابی روانشناسان برای اختلالات اضطرابی، همین درمان شناختی-رفتاری است.

روان درمانی چیست؟ علائمی که نشان می‌دهد به کمک روان درمانگر نیاز داریم.

• گروه درمانی

معمولا شامل افراد زیادی می‌­شود که همه از اختلالات اضطراب رنج می‌­برند. این گروه هم برای درمان اضطراب و هم برای حمایت از بیماران بسیار موثر است.

• خانواده درمانی

خانواده درمانی کمک می‌کند تا اعضای خانواده، اضطراب عضو خود را درک کنند، و به آنها آموزش می‌دهد چگونه بدون اینکه عادت­ های اضطراب ­آور تشدید شوند با یکدیگر تعامل کنند. روان­درمانی خانواده برای درمان کودکان و نوجوانانی که از اختلالات اضطراب رنج می‌برند بسیار مفید است.

روانشناسی کودکان
روانشناسی نوجوانان

اختلالات اضطرابی، جزء اختلالات بسیار درمان پذیر هستند.

اکثر بیمارانی که از اضطراب رنج می‌برند، بعد از چند ماه روان­درمانی (یا کمتر) علائم شان کاهش می‌یابد یا به طور کامل از بین می‌رود. و بسیاری از بیماران فقط بعد از چند جلسه متوجه بهبودی خود می‌شوند.

روانشناسان، آموزش ­های تخصصی بسیاری را پشت سر گذاشته ­اند و می‌توانند براساس نیازهای هر بیمار برنامه درمانی مناسب را طراحی کنند.

نویسنده: میترا سیفان، روانشناس

شما می‌توانید برای یافتن روانشناس  معتبر از فهرست روانشناسان سایت پزشک خوب کمک بگیرید.

پزشک خوب، سامانه آنلاین رزرو اینترنتی نوبت از روانشناسان و روانپزشکان است که به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در کوتاه ترین زمان و در نزدیکی محل زندگی خود پیدا کرده و وقت خود را به صورت “آنلاین” رزرو نمایید.