از کجا بفهمیم تب داریم؟

یکی از رایج‌ترین علائم مربوط به وجود عفونت در بدن، تب است. زمانی که عفونت، باکتری، ویروس بیماری‌زا در بدن باشد بدن برای مراقبت از خود و دفاع از اندام‌های داخلی با این عوامل مبارزه می‌کند. در زمان دفاع سیستم ایمنی بدن تضعیف می‌شود و دمای بدن افزایش پیدا می‌کند. افزایش دمای بدن در نهایت منجر به تب در افراد خواهد شد. تب در بدن انسان‌ها الگوهای متفاوتی دارند. این الگوها عبارتند از: تب ممتد، تب متناوب موجی، تب زمانی با افزایش و کاهش شدید، تب متناوب متقاطع، تب موجی و تب عودکننده.
هرکدام از این تب‌ها علائم و نشانه‌های یکسانی دارند اما ویژگی‌ها و خصوصیات متفاوتی دارند. در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا با تب و الگوهای مختلف آن، راه درمان، درمان‌های خانگی و… بیشتر آشنا شوید.

تب چیست؟

تب به معنی افزایش دمای بدن است، معمولا دمای طبیعی بدن هر انسانی بین ۳۶ تا ۳۶.۸ قرار دارد. اگر دمای بدن بیش از این مقدار افزایش پیدا کند در واقع می‌توان گفت که فرد دچار تب شده است. شدت این تب به میزان دمای بدن بستگی دارد. در واقع وجود تب در بدن فرد می‌تواند حاکی از وجود بیماری یا عفونتی در بدن باشد، زمانی بدن شما تب می‌کند و دمای آن افزایش می‌یابد که بدنتان در حال مبارزه و مقاومت در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها باشد.
تب را نباید با هایپرترمی اشتباه بگیرید، در واقع هایپرترمی نقصی در بدن است که در برابر گرما واکنش نشان می‌دهد و موجب افزایش دمای بدن خواهد شد. عوامل خارجی و محیطی در واقع می‌توانند موجب بروز هایپرترمی در بدن شوند. اما تب هم مانند دیگر بیماری‌ها دارای انواع مختلفی است که در ادامه بیشتر با آن‌ها آشنا خواهید شد:

۱. تب خفیف

درجه حرارت بدن در این نوع تب حدود ۳۸ تا ۳۸.۹ سانتی گراد است. معمولا این نوع تب با قرمزی گونه‌ها، خستگی و گرما همراه است. در این نوع تب بدن فرد دیگر قادر نیست که به طور عادی به فعالیت‌های روزمره خود ادامه دهد.

۲. تب بالا

در این نوع تب دمای بدن حدود ۳۹ تا ۳۹.۹ درجه سانتی‌گراد افزایش پیدا می‌کند. در این نوع تب دمای بدن بیشتر می‌شود و سرد درد و تیر کشیدن نقاطی از سر هم به آن اضافه خواهد شد.

۳. تب بسیار بالا

در این نوع تب دمای بدن به بیش از ۴۰ درجه سانتی‌گراد خواهد رسید و دیگر فرد قادر نخواهد بود که فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهد و تنها باید استراحت کند تا بهبود یابد. داغ شدن بیش از حد بدن و کاهش اشتهای فرد از دیگر نشانه‌های این تب هستند.

الگوهای اندازه‌گیری تب در بدن انسان

• تب ممتد

  این نوع الگو مربوط به تب پشت سر هم و مداوم است که به تدریج بالا می‌رود و در مدت زمان مشخصی ثابت می‌ماند و مجددا کاهش می‌یابد. بیماری‌هایی چون تب مالت، تیفوس، تب تیفوئید و مجاری ادرار منجر به چنین الگویی خواهد شد.

• تب زمانی

  در این الگو تب به سرعت افزایش پیدا می‌کند و به سرعت کاهش می‌یابد.

• تب متناوب موجی

  در این نوع تب دمای بدن برای مدت زمان طولانی بالا می‌ماند و میزان حرارت بدن در آن به صورت موجی کاهش و افزایش پیدا می‌کند. بیماری دیگری چون تب اندوکاردیت می‌تواند موجب ایجاد چنین الگویی شود.

• تب متناوب متقاطع

  این الگوی تب مربوط به بیماری مالاریا، گندخونی و.. است. در این نوع الگو دمای بدن به صورت موجی پیش خواهد رفت و در بسیاری از مواقع دمای بدن کاهش پیدا می‌کند، مجددا افزایش پیدا می‌کند.

• تب موجی

  این نوع الگو در واقع همان تب سینوسی از نوع متناوب است، اما تغییرات دمایی در آن بسیاری کندتر است.

• تب عودکننده

  این نوع الگوی تب در بیماری لنفوم هوکچین دیده شده، در این الگو تببه صورت متناوب با سرعت بالا تغییر می‌کند.

تب در سنین مختلف چگونه است؟

دمای بدن انسان‌ها در هر برهه زمانی متفاوت است، برای مثال دمای بدن یک نوزاد با یک فرد بالغ و عاقل به هیچ عنوان یکسان نیست. از این رو تب و درجه حرارت آن در سنین مختلف می‌تواند متفاوت باشد.

• تب در بزرگسالان

  دمای بدن بزرگسالان معمولا بین ۳۶ تا ۳۶.۸ درجه سانتی گراد متغیر است. اگر میزان دمای بدن به بیش از ۳۸ درجه سانتی‌گراد برسد، حاکی از وجود تب در بدن فرد خواهد بود.

• تب در کودکان

  دمای بدن کودکان سه تا ۱۰ ساله معمولا بین ۳۵.۵ تا ۳۷.۵ درجه سانتی‌گراد است. از طرفی دمای بدن نوزادان زیر دوسال ۳۶.۶ تا ۳۸ درجه سانتی‌گراد است. دمای بدن نوزادان زیر دو سال در زمان زدن واکسن و دندان درآوردن افزایش پیدا می‌کند.

• تب در سالمندان

  دمای بدن افراد سالمند تقریبا مشابه افراد جوان است و تنها دو درجه سانتی‌گراد تفاوت دما دارند. تب در بدن سالمندان می‌تواند به سرعت موجب ضعف و بی‌حالی آن‌ها شود، در زمان ابتلا افراد سالمند به تب بهتر است سریعا به پزشک مراجعه کنید.

• تب در زنان باردار

  وجود تب در بدن زنان باردار می‌تواند برای جنین بسیار خطرناک باشد، به همین دلیل اگر باردار هستید بهتر است هر چند روز یکبار دمای بدن خود را اندازه بگیرید. اگر تب و افزایش دمای بدن شما بیش از سه روز طول کشید برای درمان و کنترل آن باید به پزشک مراجعه کنید.

چه زمانی تب می‌تواند خطرناک باشد؟

وجود تب در واقع نشان دهنده افزایش دمای بدن بیش از حد مجاز است. اما تا زمانی که میزان حرارت بدن به بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد نرسد می‌توان گفت که خطری سلامتی شما را تهدید نمی‌کند. پزشکان بر این باورند که تب در بدن نشان دهنده مبارزه بدن با عوامل بیماری‌زا درونی است، هر زمان که سیستم ایمنی بدن در حال مبارزه با ویروس‌ها و باکتری‌ها باشد دمای بدن افزایش پیدا می‌کند.
افزایش دمای بدن به بیش از ۴۰ درجه سانتی‌گراد می‌تواند موجب آسیب‌های بسیاری به بدن شود، از این رو بهتر است در زمان افزایش دمای بدن از خود درمانی جلوگیری کرده و به پزشک مراجعه کنید.

علائم و نشانه‌های تب

علائم و نشانه‌هایی هستند که حاکی از وجود تب در بدن می‌باشند، از جمله این علائم عبارتند از:

• تعریق بیش از حد
• احساس ضعف، سرگیجه و سردرد
• افزایش ضربان قلب و تپش قلب
• از دست دادن اشتها
• درد چشم و اطراف سر
• درد در قسمت ماهیچه‌ها و مفاصل بدن
• لرز و احساس سرمای زیاد
• سردرگمی و کلافه بودن
• هذیان گویی
• کمبود آب بدن

عوامل ایجاد تب در بدن

همانطور که در ابتدا هم عنوان کردیم، وجود تب در بدن می‌تواند حاکی از یک بیماری ویروسی یا عفونتی در بدن باشد. عوامل بسیاری هستند که می‌تواند موجل افزایش دمای بدن فرد شود:

• بیماری‌های عفونی که می‌تواند از داخل بدن فرد را تخریب کند چون بیماری‌های مالاریا، کرونا، سرماخوردگی، آنفولانزا، ابولا و….
• بیماری‌ها و التهابات پوستی چون آکنه و آبسه‌های بزرگ پوستی
• بیماری‌های که موجب نقص ایمنی بدن می‌شوند چون لوپوس و سارکوئیدوز
• بیماری‌هایی که منجر به تخریب بافت‌های بدن بدن می‌شود چون آنفارکتوس، خونریزی مغزی، سندرم له شدگی و…
• انواع سرطان که می‌تواند موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن شود
• اختلالات متابولیسمی چون نقرس
• افزایش دمای بدن یا تب در اثر مصرف برخی از داروها
• بیماری‌های مربوط به دستگاه گوارش
• عفونت لوزه‌ها و گوش

چطور بفهمیم تب داریم؟

برای اینکه متوجه شوید آیا تب دارید یا نه، لازم است از تب‌سنج استفاده کنید. استفاده از تب سنج می‌تواند دمای بدن را نشان دهد. معمولا از دماسنج‌های دیجیتالی برای اندازه‌گیری دمای بدن در مقعد، دهان و زیربغل استفاده می‌کنند. البته دماسنج‌هایی که برای کودکان و نوزادان مورد استفاده قرار می‌گیرد با دماسنج‌های بزرگسالان کمی متفاوت خواهد بود. اگر علاوه بر علائم تب در بدن دماسنج هم دمای بالا را نشان دهد، می‌توان از وجود تب در بدن اطمینان حاصل کرد.

آیا تب برای بدن مفید است؟

تب می‌تواند برای بدن فواید بسیاری داشته باشد، در بسیاری از مواقع تب می‌تواند از رشد باکتری‌ها و ویروس‌های کشنده بدن جلوگیری کند. پس نمی‌توان گفت که تب کردن یک عارضه بسیار مضر و آسیب زننده است. در کنار معایبی که دارد با مزایای بسیاری هم همراه است.
ازجمله مزایای تب در بدن می‌توان به افزایش تحرک گلبول‌های سفید، تقویت عملکرد اینترفرون، افزایش تولید پادتن، تکثیر لنفوسیت تی، تقویت فاگوسیتوز و کاهش اثر آندوتوکسین اشاره کرد. در گذشته که هنوز علم پزشکی پیشرفت بسیاری نکرده بود، برای درمان بسیاری از بیماری‌ها در بدن از تب استفاده می‌کردند. با ایجاد تب در بدن یک سیستم ایمنی قوی در برابر بیماری به وجود می‌آورند.

نحوه اندازه‌گیری تب در بدن

برای اندازه‌گیری تب در بدن از دماسنج‌های مختلفی استفاده می‌شود. معمولا میزای دمایی که زیربغل فرد نشان می‌دهد در مقایسه با دمای مقعد و دهان یک درجه پایین‌تر است. معمولا با تماس دست خود به پوست بدن نوزاد می‌توانید وجود تب در بدن را اثبات کنید، البته نمی‌توان به این روش اعتماد کرد و باید با استفاده از قرار دادن دماسنج در زیربغل نوزاد از میزان حرارت بدن آن آگاه شد. ابتدا دماسنج را بچرخانید تا سطح جیوه یا الکل داخل آن تراز شود، سپس آن را در زیربغل نوزاد قرار دهید و تا زمانی که صدای بوق آن را شنیده‌اید آن را خارج نکنید. در کودکان، بزرگسالان و سالمندان می‌توانید میزان دمای بدن را از طریق دهان اندازه بگیرید. البته به این موضوع توجه داشته باشید که در زمان اندازه‌گیری با دماسنج، نوشیدنی سرد یا گرم نخورده باشید. در غیر اینصورت بهتر است ۱۰ دقیقه بعد از صرف نوشیدنی از دماسنج استفاده کنید.

یکی دیگر از دماسنج‌هایی که برای نوزادان زیر سه ماه استفاده می‌شود، دماسنج مخصوص گوش است. در واقع این روش تنها در نوزادان موثر است و در افراد بزرگسال به دلیل وجود موم داخل گوش نمی‌تواند دمای قطعی و درستی را نشان دهد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که علاوه تنگی نفس و سردرد، تب در بدن شما برای سه روز باقی بماند و درجه حرارت آن کاهش پیدا نکند باید برای درمان به پزشک مراجعه کنید. بسیاری از افراد در زمان تب دچار علائمی چون گرفتگی گردن، حساسیت به نور و سردرد شدید شوند باید سریعا به پزشک مراجعه کنند. این علائم می‌تواند نشان دهنده مننژیت در بدن باشد.
مننژیت که به آماس سر هم معروف است، در واقع یک بیماری مربوط به پرده‌های محافظتی مغز است. در صورتی که درمان نشود و آن را نادیده بگیرید می‌تواند عوارض بسیاری را برای فرد به همراه داشته باشد.

نحوه درمان تب

• درمان‌های خانگی تب

  راه و روش‌های بسیاری برای کاهش دمای بدن (تب) در افراد وجود دارد که می‌توان آن‌ها را به عنوان درمان خانگی تب معرفی کرد.

  • پوشیدن لباس نازک و سبک به همراه پاشویه با آب ولرم
  • آبرسانی به بدن و نوشیدن آب و مایعات زیاد
  • استفاده از دستمال مرطوب روی پیشانی برای کاهش دمای بدن
  • کاهش دمای اتاق
  • استفاده از دمنوش‌های گیاهی چون چای پونه، چای دارچین، چای ریحان، چای عسل و زنجبیل و….
  • مصرف مایعاتی که دارای ویتامین‌C بالایی باشند چون آب مرکبات
  • استفاده از موادغذایی تب ‌بر چون سرکه سیب، اسفناج، زنجبیل و..

• مراجعه به پزشک

  زمانی که راه روش‌های درمان خانگی نتواند روی فرد تاثیرگذار باشد، لازم است که برای درمان به پزشک مراجعه کنید. معمولا پزشکان در این زمان با توجه به شرایط بدنی فرد از داروهای تب بری چون آسپرین، استامینوفن، ایبوپروفن، ناپروکسن، شیاف استامینوفن و … استفاده می‌کند.