چگونه ترس از ارتفاع را از بین ببریم؟ | درمان آکروفوبیا

آکروفوبیا به ترس شدید از ارتفاع گفته می‌شود که با اضطراب شدیدی همراه است. فرد مبتلا به آکروفوبیا ممکن است حتی با بالا رفتن از پله‌ها و یا نردبان دچار اضطراب و استرس شود و حملات وحشت را تجربه کند. گاهی اوقات فرد به حدی مضطرب می‌شود که نمی‌تواند از جایش تکان بخورد و به اصطلاح خشکش می‌زند. اکروفوبیا می‌تواند برای فردی که به آن مبتلا است، وضعیت خطرناکی ایجاد کند. حملات وحشتی که فرد هنگام قرار گرفتن در یک ارتفاع خاص تجربه می‌کند می‌تواند به حدی خطرناک باشد که پایین آمدن فرد را به صورت امن و مطمئن از ارتفاع دشوار کند. به همین خاطر در بیشتر مواقع فرد مبتلا به آکروفوبیا از قرار گرفتن در ارتفاع امتناع می‌کند. در این مقاله به بررسی این فوبیای خاص، علائم، علل و چگونگی درمان آن می‌پردازیم.

چرا از ارتفاع می‌ترسیم؟

(آکروفوبیا) به ترس شدید و اغراق آمیز از ارتفاع گفته می‌شود. این نوع فوبیا جز فوبیاهای خاص قرار می‌گیرد چراکه تنها در یکسری موقعیت خاص رخ می‌دهد. آکروفوبیا جز فوبیاهای رایج به شمار می‌رود و تعداد زیادی از افراد در سراسر جهان به این اختلال مبتلا هستند. یک مطالعه نشان داده است که از هر ۲۰ نفر ۱ نفر به آکروفوبیا مبتلا است. اگرچه داشتن یک ترس جزئی نسبت به ارتفاع نرمال است، اما افراد مبتلا به آکروفوبیا ترس شدید و غیر منطقی نسبت به ارتفاع دارند.

فردی که به آکروفوبیا مبتلاست تنها با فکر کردن به ارتفاع می‌تواند حملات پانیک را تجربه کند. افراد مبتلا به این فوبیا در بیشتر مواقع از قرار گرفتن در ارتفاع خودداری می‌کنند به عنوان مثال از بالا رفتن از نردبان، راه رفتن از روی پل، بودن در بالکن و رفتن به داخل هواپیما اجتناب می‌کنند. این نوع از فوبیا می‌تواند تاثیر عمیقی بر زندگی فرد داشته باشد چرا که فرد را از رفتن به بسیاری از مکان‌ها باز می‌دارد.

علل ترس از ارتفاع

به طور معمول فوبیاها از کودکی با فرد همراه می‌شوند. آکروفوبیا تنها یک دلیل خاص ندارد. اما محققان چندین نظریه در مورد چرایی ایجاد این ترس ارائه داده‌اند که در زیر به آن‌ها می‌پردازیم:

تکامل:

نظریه‌های تکاملی فوبیا نشان می‌دهد که افراد مستعد ترسیدن از چیزهایی هستند که تهدید کننده زندگی است. در این حالت سقوط از ارتفاع زندگی فرد را تهدید می‌کند. به همین دلیل نظریه پردازان تکامل بر این باورند که ممکن است ترس از ارتفاع یک موضوع ذاتی باشد.

تئوری‌های رفتاری:

نظریه‌های رفتارگرایی در رابطه با فوبیاها حاکی از آن است که افراد از طریق تعامل با محیط خود دچار ترس می‌شوند. برای مثال:

• مشاهده: کودکی که می‌بیند والدین و مراقبانش حین قرار گرفتن در ارتفاع می‌ترسند ممکن است همین رفتار را تقلید کند و در نتیجه به ترس از ارتفاع مبتلا شود.
• تراما: فردی که یکی از اطرافیانش از بلندی افتاده‌اند و به همین خاطر با مشکلی روبه‌رو شده‌اند ممکن است به آکروفوبیا مبتلا شود.
• شرطی سازی کلاسیک: اگر شخصی تجربه بدی مانند سقوط از درخت را داشته باشد، ممکن است این تجربه را با ارتفاع مرتبط سازد. سپس فرد یاد می‌گیرد ارتفاع را با زمین خوردن مرتبط بداند و باعث می‌شود دفعه بعدی که با وضعیت مشابهی روبرو می‌شود احساس ترس و اضطراب شدیدی داشته باشد.

‌

علائم ترس از ارتفاع

هم از نظر احساسی و هم از نظر جسمی علائم آکروفوبیا با سایر فوبیاها مشابه است. نشانه اصلی آکروفوبیا ترس شدید از ارتفاع است که معمولا با اضطراب و حملات وحشت همراه است. این ترس ممکن است طیف وسیعی از علائم را چه از نظر روانی و چه از نظر جسمی به همراه داشته باشد.

علائم فیزیکی آکروفوبیا عبارت‌اند از:

• افزایش تعریق، درد یا گرفتگی قفسه سینه و افزایش ضربان قلب در زمان بودن در ارتفاع و یا فکر به آن
• احساس سرگیجه و سبکی سر
• لرزیدن در هنگام مواجهه با فوبیا
• احساس غش کردن و یا از دست دادن تعادل زمانی که در ارتفاع به پایین نگاه می‌کنید و یا حتی زمانی که به آن فکر می‌کنید.
• از جاهایی که ارتفاع زیادی ندارد عبور نمی‌کنید حتی اگر راه شما سخت‌تر شود.

علائم روانی آکروفوبیا عبارت‌اند از:

• هنگام دیدن مکان‌های مرتفع و یا فکر کردن در مورد بالا رفتن از یک مکان مرتفع احساس وحشت را تجربه کنید.
• داشتن ترس شدید از گرفتار شدن در جایی مرتفع
• احساس اضطراب و ترس شدید هنگام بالا رفتن از پله‌ها، نگاه کردن به پنجره یا رانندگی در کنار پل هوایی
• بیش از حد درباره قرار گرفتن در ارتفاع نگران باشید و دائما به این قضیه فکر کنید.

تشخیص ترس از ارتفاع

ترس از ارتفاع را که با نام دیگری با عنوان آگروفوبیا می‎شناسند، تنها یک متخصص بهداشت روان می‌تواند تشخیص دهد. در واقع تشخیص فوبیا در افراد تنها به عهده مشاوره، روانشناس یا متخصص بهداشت است. افراد نمی‌توانند در اثبات این بیماری ادعایی داشته باشند. معمولا مشاوران و روانشناسان با استفاده از تست‌ها، سوالات و تکنیک‌های مختلف می‌توانند این عارضه را تشخیص دهند و آن را درمان کنند. در واقع مشاوره یا روانشناس می‌تواند از روی تحلیل و بررسی سوالاتی که پاسخ می‌دهید وجود این عارضه را به اثبات برساند. از این رو بهتر است در پاسخ به سوالات صداقت داشته باشید تا روند درمان و بهبود شما سریع‌تر انجام شود. از این رو باید در رابطه با علائمی که داشته‌اید و مدت زمان آن با مشاوره صحبت کنید. 

درمان ترس از ارتفاع چیست؟

مواجهه درمانی:

مواجه درمانی به طور تدریجی انجام می‌شود و باعث می‌شود فرد را با شیء، مکان و موقعیتی که از آن می‌ترسد سازگار کند و در نتیجه ترس او را از بین ببرد. مواجهه درمانی ممکن است تنها چند جلسه طول بکشد و هدف اصلی آن مقابله با ترس است. اکنون تحقیقات در حال بررسی مزایای بالقوه‌ای است که واقعیت مجازی می‌تواند برای درمان فوبیا ارائه دهد. یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ نشان داد که واقعیت مجازی ممکن است یک روش موثر برای درمان اکروفوبیا باشد. محققان این تحقیق معتقدند که ممکن است سه تا چهار جلسه برای کاهش ترس کافی باشد.

رفتار درمانی شناختی:

در رفتار درمانی شناختی فرد مبتلا همراه با رواندرمانگر در این رابطه تلاش می‌کنند تا مشکل را بفهمند و در نتیجه نحوه فکر کردن درباره آن موضوع را تغییر دهند. در رابطه با فوبیا رواندرمانگر به فرد کمک می‌کند تا درک بهتری از ترسش داشته باشد.

در این روش فرد افکار غیرمنطقی مربوط به فوبیا را شناسایی کرده و از تکنیک‌هایی برای جایگزینی این افکار با افکار منطقی‌تر استفاده می‌کند. رفتار درمانی شناختی معمولا پروسه‌ای طولانی مدت دارد. بسته به ترجیح فرد ممکن است به صورت فردی یا گروهی در جلسات رفتار درمانی شناختی شرکت کند.

انجام یوگا، تنفس عمیق، مدیتیشن و مایندفولنس می‌تواند به شما کمک کند تا با استرس و اضطراب کنار بیایید. ورزش منظم نیز می‌تواند به کاهش استرس و در نتیجه فوبیا کمک کند.

هیپنوتراپی

هیپنوتیزم درمانی شامل کمک به فرد برای ورود به یک حالت کاملاً آرام است. سپس رواندرمانگر از روش‌های تصویرسازی و تکنیک‌های پیشنهادی برای کمک به فرد برای تغییر نگرش درباره ترسی که دارد استفاده می‌کنند. شواهد نشان می‌دهد که هیپنوتیزم درمانی ممکن است برای کمک به افراد در غلبه بر اکروفوبیا مفید باشد. با این حال، تحقیقات علمی بیشتری برای درک مزایای بالقوه هیپنوتیزم درمانی لازم است.

قرص برای ترس از ارتفاع

پزشکان برای بهبود و درمان این عارضه از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند که یکی از این روش‌ها دارو درمانی است. در واقع زمانی که مشاوره، استفاده از تکنیک‌های درمانی و… نتواند منجر به بهبودی حال فرد شود، دارو درمانی می‌تواند یک گزینه مناسب باشد. در واقع استفاده از دارو باید با تجویز پزشک و با توجه به دوزهای مشخص باشد.
در حال حاضر داروی مشخصی برای درمان این عارضه وجود ندارد، اما بیشتر پزشکان از داروهایی که در ادامه معرفی می‌کنیم برای درمان استرس و اضطراب ناشی از آگروفوبیا استفاده می‌کنند. این داروها شاید نتواند درمان کننده این عارضه باشند اما می‌توانند عوارض ناشی از آن را کاهش دهند. 

• دی سیکلوسرین (D-cycloserine): این دارو می‌تواند به روی درمان مواجه سازی تاثیر مثبتی بگذارد. 
• بتابلاکرها: این دارو می‌تواند ثابت نگه داشتن فشار خون و ضربان قلب در فرد، علائم جسمی اضطراب را کاهش دهد. در واقع با کاهش این علائم می‌تواند عوارض آگروفوبیا را هم کاهش داد. 
• بنزودیازپین‌ها: این داروها برای افرادی استفاده می‎‌شود که استرس زیادی دارند. این داروهای آرامبخش علاوه بر اینکه می‌توانند به فرد کمک کنند تا خواب راحتی داشته باشند، می‌توانند موجب آرامش و کاهش استرس در فرد شوند. مصرف این داروها برای دوره کوتاهی می‌تواند موثر باشند. مصرف بیش از اندازه این داروها می‌تواند موجب اعتیاد فرد به دارو شود.  

‌

ترس از ارتفاع در کوهنوردی

معمولا ترس بیش از اندازه و غیر معمول از ارتفاع در اصطلاح پزشکی آگروفوبیا نامیده می‌شود. افرادی که آگروفوبیا دارند اغلب از فعالیت در رشته‌های ورزشی جا می‌مانند. در واقع این ترس مانع فعالیت آن‌ها در رشتهپ‌های ورزشی چون کوهنوردی می‎شود. در صورت انجام دادن این فعالیت‎ها و ترس از ارتفاع فرد دچار افزایش فشار خون، افزایش ضضربان قلب و… می‎‌شود که می‌تواند برای سلامتی فرد خطرناک باشد. 

معمولا این عارضه هم مانند دیگر عارضه‌ها راه درمان بسیاری دارد. شما با مراجعه به روانشناس یا مشاور می‌توانید نسبت به درمان این عارضه اقدام کنید. اساس و مبنای درمان ترس از ارتفاع پاسخ به موقعیت است. برای درمان این عارضه علاوه بر مراجعه به روانشناس و مشاوره و استفاده از تکنیک‌های درمان و دارو درمانی می‌توان از راه روش‌های دیگری نسبت به درمان ترس از ارتفاع اقدام کرد. ازجمله راه و روش‌های مقابله با ترس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• با ترس خود به صورت تدریجی مواجهه شوید. بهتر است از مسیرهای کوتاه و ارتفاع کم شروع کنید تا به مسیرهای طولانی و ارتفاع زیاد برسید. در اینصورت به راحتی می‌توانید با این ترس خود مقابله کنید. در هنگام مواجهه شدن با ترس خود سعی کنید که آگاهی کامل داشته باشید. 
• سعی کنید آگاهی و توانایی خود را در رشته کوهنوردی افزایش دهید. بالا بردن سطح مهارت و توانایی شما در رشته کوهنوردی می‌تواند منجر به افزایش اعتماد به نفس و کاهش ترس از ارتفاع در شما شود. 
• سعی کنید برای مدت زمان طولانی و زیادی در یک سطح نمانید. بهتر است در یک سطح نمانید و به پیشرفت فکر کنید و برنامه مشخصی داشته باشید. 
• صبور باشید و به هیچ عنوان در این راه کوتاه نیایید. با صبور بودن می‌توانید به نتیجه معقول و منطقی دست پیدا کنید. 
• تکرار کنید، برای اینکه بتوانید بر این ترس غلبه کنید بهتر است در انجام این تکنیک‌ها استمرار داشته باشید. 
• برای کاهش استرس و اضطراب خود سعی کنید که دارو درمانی را آغاز کنید. در واقع دارو درمانی می‌تواند با کاهش استرس، ترس شما از ارتفاع را هم کاهش دهد. 
• اگر در ارتفاع قرار می‌گیرید به هیچ عنوان پایین را نگاه نکنید. 
• سعی کنید به خود و تجهیزاتتان اعتماد داشته باشید. 

سوالات متداول 

برای درمان آگروفوبیا چه راه‌هایی وجود دارد؟

مشاوره، مواجهه سازی، رفتار درمانی و شناختی، هیپنوتیزم درمانی، برنامه نویسی عصبی-زبانی، دارو درمانی، تکنیک‌های آزادی عاطفی و… از راه‌های درمان این عارضه هستند.  

آیا یوگا می‌تواند یک ورزش مناسب برای درمان ترس باشد؟

بله، یوگا می‌تواند با افزایش اعتماد به نفس موجب کاهش ترس فرد شود. 

نشانه‌های ترس از ارتفاع چیست؟

سرگیجه، واکنش‌های فیزیکی، واکنش‌های احساسی، فریاد زدن، واکنش‌های اجتماعی و… از نشانه‌های ترس از ارتفاع هستند. 

آیا افرادی که ترس از ارتفاع دارند برای همیشه باید ورزش‌های هیجانی یا ورزش‌هایی که در ارتفاع هستند را کنار بگذارند؟

در صورتی که بتوانند بر ترس خود غلبه کنند و با استفاده از تکنیک‌های مختلف آن را درمان کنند، می‌توانند در این رشته‌های ورزشی به فعالیت بپردازند. 

سخن آخر پزشک خوب

آکروفوبیا ترس شدید و غیر منطقی از ارتفاع است. در حالی که یک علت واحد برای ابتلا به این فوبیا وجود ندارد اما بسیاری از نظریه پردازان بر این باورند که عواملی مانند یادگیری از محیط و یا تراما و تجربه منفی در این باره می‌تواند محرک ایجاد این اختلال روانی باشد. خوشبختانه فوبیاها قابل درمان هستند و فرد با استفاده از رواندرمانی و مصرف دارو می‌تواند با این فوبیا مقابله کند.

منابع

• medical news today
•  very well mind

ترس شدید از ارتفاع نوعی فوبیا است با مراجعه به سایت پزشک خوب میتوانید از بهترین متخصصان فوبیا کمک بگیرید.