آکروفوبیا به ترس شدید از ارتفاع گفته می‌شود که با اضطراب شدیدی همراه است. فرد مبتلا به آکروفوبیا ممکن است حتی با بالا رفتن از پله‌ها و یا نردبان دچار اضطراب و استرس شود و حملات وحشت را تجربه کند. گاهی اوقات فرد به حدی مضطرب می‌شود که نمی‌تواند از جایش تکان بخورد و به اصطلاح خشکش می‌زند. اکروفوبیا می‌تواند برای فردی که به آن مبتلا است، وضعیت خطرناکی ایجاد کند. حملات وحشتی که فرد هنگام قرار گرفتن در یک ارتفاع خاص تجربه می‌کند می‌تواند به حدی خطرناک باشد که پایین آمدن فرد را به صورت امن و مطمئن از ارتفاع دشوار کند. به همین خاطر در بیشتر مواقع فرد مبتلا به آکروفوبیا از قرار گرفتن در ارتفاع امتناع می‌کند. در این مقاله به بررسی این فوبیای خاص، علائم، علل و چگونگی درمان آن می‌پردازیم.
چرا از ارتفاع می‌ترسیم؟
(آکروفوبیا) به ترس شدید و اغراق آمیز از ارتفاع گفته می‌شود. این نوع فوبیا جز فوبیاهای خاص قرار می‌گیرد چراکه تنها در یکسری موقعیت خاص رخ می‌دهد. آکروفوبیا جز فوبیاهای رایج به شمار می‌رود و تعداد زیادی از افراد در سراسر جهان به این اختلال مبتلا هستند. یک مطالعه نشان داده است که از هر ۲۰ نفر ۱ نفر به آکروفوبیا مبتلا است. اگرچه داشتن یک ترس جزئی نسبت به ارتفاع نرمال است، اما افراد مبتلا به آکروفوبیا ترس شدید و غیر منطقی نسبت به ارتفاع دارند.
فردی که به آکروفوبیا مبتلاست تنها با فکر کردن به ارتفاع می‌تواند حملات پانیک را تجربه کند. افراد مبتلا به این فوبیا در بیشتر مواقع از قرار گرفتن در ارتفاع خودداری می‌کنند به عنوان مثال از بالا رفتن از نردبان، راه رفتن از روی پل، بودن در بالکن و رفتن به داخل هواپیما اجتناب می‌کنند. این نوع از فوبیا می‌تواند تاثیر عمیقی بر زندگی فرد داشته باشد چرا که فرد را از رفتن به بسیاری از مکان‌ها باز می‌دارد.
علل ترس از ارتفاع
به طور معمول فوبیاها از کودکی با فرد همراه می‌شوند. آکروفوبیا تنها یک دلیل خاص ندارد. اما محققان چندین نظریه در مورد چرایی ایجاد این ترس ارائه داده‌اند که در زیر به آن‌ها می‌پردازیم:
تکامل:
نظریه‌های تکاملی فوبیا نشان می‌دهد که افراد مستعد ترسیدن از چیزهایی هستند که تهدید کننده زندگی است. در این حالت سقوط از ارتفاع زندگی فرد را تهدید می‌کند. به همین دلیل نظریه پردازان تکامل بر این باورند که ممکن است ترس از ارتفاع یک موضوع ذاتی باشد.
تئوری‌های رفتاری:
نظریه‌های رفتارگرایی در رابطه با فوبیاها حاکی از آن است که افراد از طریق تعامل با محیط خود دچار ترس می‌شوند. برای مثال:
- مشاهده: کودکی که می‌بیند والدین و مراقبانش حین قرار گرفتن در ارتفاع می‌ترسند ممکن است همین رفتار را تقلید کند و در نتیجه به ترس از ارتفاع مبتلا شود.
- تراما: فردی که یکی از اطرافیانش از بلندی افتاده‌اند و به همین خاطر با مشکلی روبه‌رو شده‌اند ممکن است به آکروفوبیا مبتلا شود.
- شرطی سازی کلاسیک: اگر شخصی تجربه بدی مانند سقوط از درخت را داشته باشد، ممکن است این تجربه را با ارتفاع مرتبط سازد. سپس فرد یاد می‌گیرد ارتفاع را با زمین خوردن مرتبط بداند و باعث می‌شود دفعه بعدی که با وضعیت مشابهی روبرو می‌شود احساس ترس و اضطراب شدیدی داشته باشد.
علائم ترس از ارتفاع
هم از نظر احساسی و هم از نظر جسمی علائم آکروفوبیا با سایر فوبیاها مشابه است. نشانه اصلی آکروفوبیا ترس شدید از ارتفاع است که معمولا با اضطراب و حملات وحشت همراه است. این ترس ممکن است طیف وسیعی از علائم را چه از نظر روانی و چه از نظر جسمی به همراه داشته باشد.
علائم فیزیکی آکروفوبیا عبارت‌اند از:
- افزایش تعریق، درد یا گرفتگی قفسه سینه و افزایش ضربان قلب در زمان بودن در ارتفاع و یا فکر به آن
- احساس سرگیجه و سبکی سر
- لرزیدن در هنگام مواجهه با فوبیا
- احساس غش کردن و یا از دست دادن تعادل زمانی که در ارتفاع به پایین نگاه می‌کنید و یا حتی زمانی که به آن فکر می‌کنید.
- از جاهایی که ارتفاع زیادی ندارد عبور نمی‌کنید حتی اگر راه شما سخت‌تر شود.
علائم روانی آکروفوبیا عبارت‌اند از:
- هنگام دیدن مکان‌های مرتفع و یا فکر کردن در مورد بالا رفتن از یک مکان مرتفع احساس وحشت را تجربه کنید.
- داشتن ترس شدید از گرفتار شدن در جایی مرتفع
- احساس اضطراب و ترس شدید هنگام بالا رفتن از پله‌ها، نگاه کردن به پنجره یا رانندگی در کنار پل هوایی
- بیش از حد درباره قرار گرفتن در ارتفاع نگران باشید و دائما به این قضیه فکر کنید.
چگونه ترس از ارتفاع را از بین ببریم؟
مواجهه درمانی:
مواجه درمانی به طور تدریجی انجام می‌شود و باعث می‌شود فرد را با شیء، مکان و موقعیتی که از آن می‌ترسد سازگار کند و در نتیجه ترس او را از بین ببرد. مواجهه درمانی ممکن است تنها چند جلسه طول بکشد و هدف اصلی آن مقابله با ترس است. اکنون تحقیقات در حال بررسی مزایای بالقوه‌ای است که واقعیت مجازی می‌تواند برای درمان فوبیا ارائه دهد. یک مطالعه در سال ۲۰۱۴ نشان داد که واقعیت مجازی ممکن است یک روش موثر برای درمان اکروفوبیا باشد. محققان این تحقیق معتقدند که ممکن است سه تا چهار جلسه برای کاهش ترس کافی باشد.
رفتار درمانی شناختی:
در رفتار درمانی شناختی فرد مبتلا همراه با رواندرمانگر در این رابطه تلاش می‌کنند تا مشکل را بفهمند و در نتیجه نحوه فکر کردن درباره آن موضوع را تغییر دهند. در رابطه با فوبیا رواندرمانگر به فرد کمک می‌کند تا درک بهتری از ترسش داشته باشد.
در این روش فرد افکار غیرمنطقی مربوط به فوبیا را شناسایی کرده و از تکنیک‌هایی برای جایگزینی این افکار با افکار منطقی‌تر استفاده می‌کند. رفتار درمانی شناختی معمولا پروسه‌ای طولانی مدت دارد. بسته به ترجیح فرد ممکن است به صورت فردی یا گروهی در جلسات رفتار درمانی شناختی شرکت کند.
انجام یوگا، تنفس عمیق، مدیتیشن و مایندفولنس می‌تواند به شما کمک کند تا با استرس و اضطراب کنار بیایید. ورزش منظم نیز می‌تواند به کاهش استرس و در نتیجه فوبیا کمک کند.
هیپنوتراپی
هیپنوتیزم درمانی شامل کمک به فرد برای ورود به یک حالت کاملاً آرام است. سپس رواندرمانگر از روش‌های تصویرسازی و تکنیک‌های پیشنهادی برای کمک به فرد برای تغییر نگرش درباره ترسی که دارد استفاده می‌کنند. شواهد نشان می‌دهد که هیپنوتیزم درمانی ممکن است برای کمک به افراد در غلبه بر اکروفوبیا مفید باشد. با این حال، تحقیقات علمی بیشتری برای درک مزایای بالقوه هیپنوتیزم درمانی لازم است.
داروی ترس از ارتفاع
گاهی اوقات برای تسکین اضطراب و ترس در مواجه با ترس و فوبیا ممکن است برای فرد مبتلا داروهای آرامبخش و بتابلاکرها تجویز شود. داروی D-cycloserine از سال ۲۰۰۸ در آزمایشات بالینی برای درمان اختلال اضطراب مورد استفاده قرار می‌گیرد. یک مطالعه در سال ۲۰۱۲ نشان داد که استفاده از دارو همزمان با رفتار درمانی شناختی ممکن است نتایج را بهبود بخشد. با این حال محققان بر این باورند که تحقیقات بیشتری باید در زمینه دوره مصرف و تاثیرپذیری آن انجام شود.
سخن آخر پزشک خوب
آکروفوبیا ترس شدید و غیر منطقی از ارتفاع است. در حالی که یک علت واحد برای ابتلا به این فوبیا وجود ندارد اما بسیاری از نظریه پردازان بر این باورند که عواملی مانند یادگیری از محیط و یا تراما و تجربه منفی در این باره می‌تواند محرک ایجاد این اختلال روانی باشد. خوشبختانه فوبیاها قابل درمان هستند و فرد با استفاده از رواندرمانی و مصرف دارو می‌تواند با این فوبیا مقابله کند.
منابع
در صورت نیاز می‌توانید با مراجعه به سایت پزشک خوب از بهترین روانشناس در سراسر ایران به صورت اینترنتی نوبت بگیرید.
