اختلال بیش فعالی و کمبود توجه، اختلالی است که بر رفتار افراد تاثیر می گذارد. برای افراد بزرگسال فعالیت های روزمره کاملا نرمال و روتین است، اما اگر شما فردی هستید که دائما برای رفتن به سر کار دیر می کنید، مسائل مهم را فراموش می کنید و همیشه عملکرد ضعیفی دارید، ممکن است به اختلال بیش فعالی یا کمبود توجه دچار شده باشید. در این مقاله به بررسی علائم، علل و درمان بیش فعالی در بزرگسالان می پردازیم.
اختلال بیش فعالی در بزرگسالان یا کمبود توجه (ADHD) چیست؟
اختلال کمبود توجه / بیش فعالی بزرگسالان (ADHD)، نوعی اختلال روانی است که شامل ترکیبی از مشکلات مداوم مانند مشکل در توجه، رفتار تکانشی و بیش فعالی است. بیش فعالی در بزرگسالان می تواند منجر به روابط عاطفی ناپایدار، عملکرد ضعیف در محیط کار و مدرسه، کمبود اعتماد به نفس و سایر مشکلات روانی شود.
بیش فعالی در بزرگسالان، از همان ابتدای کودکی آغاز می شود و تا بزرگسالی ادامه دارد. در بعضی موارد، تشخیص بیش فعالی تا زمانیکه فرد بالغ نشود امکان پذیر نیست. علائم ADHD بزرگسالان ممکن است به اندازه علائم این بیماری در کودکان مشخص نباشد. و همچنین در بزرگسالی علائم کاهش یابد اما مبارزه با رفتار تکانشی، مشکل در توجه و بی قراری همچنان در این سن دیده می شود.
افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی ممکن است از اختلالات دیگر نیز رنج ببرند. مانند اختلالات اضطراب و اختلالات خواب. درمان اختلال بیش فعالی شامل مشاوره (روان درمانی) و مصرف دارو می باشد.
علائم اختلال بیش فعالی (ADHD) یا کمبود توجه
در برخی از افراد مبتلا به این اختلال با افزایش سن، علائم کم می شود. اما برخی دیگر همچنان علائم عمده ای را تجربه می کنند که باعث تداخل در زندگی روزمره شان می شود.
در بزرگسالان، علائم اصلی می تواند شامل: دشواری در تمرکز و توجه، بی قراری و اختلال رفتار تکانشی شود. این علائم می تواند هم خفیف و هم شدید باشد.
بسیاری از بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی، از این بیماری با خبر نیستند، و تنها انجام کارهای روزمره را چالش برانگیز می دانند.
افراد مبتلا به اختلال کمبود توجه داشتن تمرکز و اولویت بندی کارهایشان را سخت می دانند، و ممکن است به راحتی برنامه ها و جلسات کاری شان را فراموش کنند.
ناتوانی در کنترل تکانه ها می تواند شامل بی صبری در صف انتظار و رانندگی در ترافیک یا تغییرات خلقی و عصبانیت باشد.
علائم بیش فعالی در بزرگسالان عبارت اند از:
- اختلال کنترل تکانه
- بی نظمی و ناتوانی در اولویت بندی مشکلات
- ناتوانی در مدیریت زمان
- عدم تمرکز
- مشکل در انجام کارهای روزمره
- فعالیت بیش از حد و بی قراری
- برنامه ریزی ضعیف
- آستانه تحمل پایین
- نوسانات مکرر خلقی
- تندخویی و عصبانیت
- مشکل در کنار آمدن با استرس
پزشک خوب به شما کمک میکند بهترین روانشناسان را در کوتاه‌ترین زمان و در نزدیکی محل زندگی خود پیدا کنید
چه عواملی باعث ایجاد اختلال بیش فعالی در بزرگسالان می شود؟
تاکنون عوامل اجتماعی، محیطی و تربیتی زندگی افراد در دوران کودکان در ایجاد این اختلال بطور قطعی اثبات نشده است. اغلب بیش فعالی را به عوامل بیولوژیک اطلاق می دهند.
نشان داده شده است که فرزند اول بودن، بیش فعال بودن والدین و اعتیاد والدین در ابتلای کودک به این اختلال تاثیر مستقیم دارند.
تغییراتی در سطح دوپامین
از جمله داشتن رژیم غذایی حاوی امگا ۳ ،منیزیم و آهن و قند و پروتئین ها و ورزش و خواب منظم راه های کمک کننده به رفع این اختلال می باشد.
افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی اصولا نمیتوانند یک هدف را دنبال کنند مثلا در زمینه شغلی هر بار شغلی جدید را امتحان میکنند این به علت سطح پایین دسترسی دوپامین در مغز آنها است .
که در رفتار درمانی قرار دادن جایزه و هدف های در دسترس و مشخص از جمله راه های درمان قابل استفاده است.
تغییراتی در سطح نور اپی نفرین
این انتقال دهنده شیمایی هم در مغز افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی در سطح پایین تری نسبت به افراد سالم موجود اسکندانتقال دهنده ی شیمیایی نوراپی نفرین در تمرکز، پردازش و کنترل رفتارهای تحریک کننده ایفای نقش می کند.
علت دقیق اختلال کمبود توجه (ADHD) به طور کامل مشخص نشده است ، اگرچه تصور می شود که وجود یکسری عوامل در این زمینه نقش دارند.
ژنتیک
اختلال کمبود توجه یک بیماری ژنتیکی است. تصور می شود ژن هایی که از والدین خود به ارث می برید عامل مهمی در ایجاد این بیماری هستند.
برخی تحقیقات بیان می دارند که ژن ها عمده ترین دلایل تعیین کننده و تاثیر گذار در بروز اختلال بیش فعالی می باشند.
مبتلا بودن یکی از اعضای خانواده به اختلال بیش فعالی احتمال مبتلا شدن سایر اعضای خانواده را به این اختلال افزایش می دهد. کودکانی مبتلا به این اختلال، معمولا یک یا هردوی والدین، خواهر و برادر و یا شخصی از بستگان درجه یک آن ها از بیش فعالی رنج می برند. اختلال کمبود توجه یک بیماری با عوامل ژنتیکی است. تصور می شود ژن هایی که از والدین خود به ارث می برید عامل مهمی در ایجاد این بیماری هستند.
ساختار و عملکرد مغز
بیش فعالی موجب ایجاد تفاوت در مورد های پایین می گردد
- ساختار مغز
- عملکرد مغز
- رشد مغز
تحقیقات تعدادی از تفاوتهای احتمالی مغز افراد مبتلا به ADHD را از افراد فاقد این بیماری شناسایی کرده است ، اما اهمیت دقیق این موارد روشن نیست. به عنوان مثال ، مطالعات انجام شده توسط اسکن مغز نشان داده است که مناطق خاصی از مغز ممکن است در افراد مبتلا به ADHD کوچکتر باشد ، در حالی که مناطق دیگر ممکن است بزرگتر باشد.
مطالعات دیگر نشان داده است که افراد مبتلا به ADHD ممکن است عدم تعادل در سطح انتقال دهنده های عصبی در مغز داشته باشند یا این مواد شیمیایی به درستی کار نکنند.
همچنین بخوانید: اگر بیش فعالی درمان نشود؛ عواقب درمان نکردن بیش فعالی
چه افرادی بیشتر در خطر ابتلا به اختلال بیش فعالی هستند؟
- داشتن خویشاوندی از قبیل والدین یا خواهر و برادر که به اختلال بیش فعالی و یا دیگر بیماری های روانی مبتلا است.
- مصرف دخانیات، الکل و مواد مخدر در زمان بارداری
- قرار داشتن در معرض سموم محیطی مانند: سرب که عمدتا از رنگ و لوله ساختمان های قدیمی به جا مانده.
- زایمان زودرس (قبل از هفته سی و هفتم بارداری) یا وزن کم در نوزاد
- ابتلا به بیماری صرع
- آسیب شدید مغزی ( ایجاد شده در رحم یا بعد از تولد)
عوارض اختلال بیش فعالی در بزرگسالان
اختلال کمبود توجه می تواند زندگی فرد را به کلی مختل کند. از عوارض ای بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضعف در عملکرد کاری
- مشکلات مالی
- مشکلات قانونی
- سوء مصرف موارد مخدر یا الکل
- تصادفات مکرر رانندگی یا سایر حوادث
- روابط عاطفی ناپایدار
- خودشناسی ضعیف
- سلامت روانی و جسمی ضعیف
- اقدام به خودکشی
دیگر اختلالاتی که با اختلال بیش فعالی همراه است.
اگرچه اختلال بیش فعالی، باعث ایجاد اختلال روانی دیگری نمی شود. اما سایر اختلالات اغلب همراه با بیش فعالی رخ می دهند. و راه های درمانی را به چالش می کشند. این موارد عبارت اند از:
اختلالات خلقی
بسیاری از بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی، به سایر اختلالات روانی و خلقی مانند: اختلال دو قطبی و افسردگی مبتلا هستند. در حالیکه لزوما اختلالات خلقی به بیش فعالی مرتبط نیست، اما علائم این اختلال می تواند باعث وخیم تر شدن افسردگی شود.
اختلالات اضطراب
اختلالات اضطرابی، اغلب در بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی رخ می دهد. اختلالات اضطرابی باعث نگرانی و هراس شدید، تندخویی و سایر علائم می شود. اضطراب می تواند با چالش های فرد مبتلا به ADHD بدتر شود.
سایر اختلالات روانپزشکی
بزرگسالان مبتلا به ADHD در معرض خطر دیگر اختلالات روانپزشکی مانند اختلالات شخصیت ، اختلال خشم انفجاری و اختلالات سوء مصرف مواد هستند.
اختلالات یادگیری
بزرگسالان مبتلا به اختلال کمبود توجه ممکن است در آزمون های آکادمیک کمتر از هوش، سن و تحصیلاتشان باشند. اختلالات یادگیری می تواند شامل مشکلات درک و برقراری ارتباط باشد.
تشخیص اختلال بیش فعالی در بزرگسالان
تشخیص علائم و نشانه های ADHD در بزرگسالان دشوار است. با این حال، علائم اصلی در اوایل زندگی – قبل از ۱۲ سالگی – بروز می دهد و تا بزرگسالی ادامه می یابند و مشکلات جدی ایجاد می کنند.
برای تشخیص و درمان بهتر بیش فعالی علائم و نشانه هایی وجود دارد که قبل از سن ۱۲ سالگی بروز میکند و در صورت عدم درمان عوارض ایجاد شده تا بزرگسالی همراه فرد خواهد بود.با آگاهی از این نشانه ها امکان تشخیص این اختلال بیشتر خواهد شد.از جمله میتوان به معاینه فیزیکی اشاره کرد.
با مشاهده و صحبت کردن با فرد مبتلا و پرسیدن سوال هایی مانند سابقه بیماری روانی در اعضای خانواده،سوابق پزشکی که البته کار متخصص این زمینه می‌باشد، نیز میتوان به نتایج خوبی در این زمینه رسید .
جهت درمان بیش فعالی هم روش های دارویی و هم رفتار درمانی توصیه میشود که با توجه به تحقیقات انجام شده و نتایج مثبت آنها روانشناسان به این نکته پی برده اند که استفاده توام از هر دو روش در رسیدن به بهبودی فرد مبتلا بسیار موثر خواهد بود.
تشخیص اختلال بیش فعالی با انجام تست های زیر امکان پذیر است.
اگر نیاز به مشاوره حضوری، تلفنی یا آنلاین دارید روی دکمه زیر کلیک کنید
- معاینه فیزیکی: برای کمک به رد سایر علل احتمالی
- جمع آوری اطلاعات: سوال از فرد بیمار درباره هرگونه اختلال روانی دیگر، سوابق پزشکی و روانی شخصی و خانوادگی و سوابق علائم
- روان سنجی مقیاس درجه بندی ADHD یا تست روان شناختی: برای کمک به جمع آوری و ارزیابی اطلاعات در مورد علائم شما
درمان اختلال بیش فعالی در بزرگسالان
درمان های استاندارد برای ADHD در بزرگسالان معمولاً شامل دارو ، آموزش ، مهارت آموزی و مشاوره روانشناسی است. ترکیبی از این درمان ها اغلب موثرترین روش درمانی است. این روش های درمانی می توانند به مدیریت بسیاری از علائم ADHD کمک کنند ، اما آن را درمان نمی کنند. برای تشخیص اینکه چه درمانی برای شخص بهتر است ممکن است مدتی طول بکشد.
کنترل بیش فعالی در بزرگسالان
جهت کنترل بیش فعالی در بزرگسالان روش های متفاوتی در دسترس است . تکنیک هایی جهت تغییر رفتار می توانند بسیار کار آمد بوده و موجب اصلاح روابط شوند. اما این روش دشوار بوده و می طلبد درمان گری متبهر در مسیر درمان با شما همراهی داشته باشد. این باور های مخرب در مسیر درمان و کنترل اختلال بیش فعالی را بشناسید و از آن ها کناره گیری کنید:
- فرد مبتلا به اختلال بیش فعالی تا آخر عمر درگیر این اختلال خواهد بود
- درمان اختلال بیش فعالی بدون دارو و یا درمان اصرفا با روان درمانی ممکن است.
در نتیجه بهترین شیوه درمان اختلال بیش فعالی ترکیب دارو درمانی و روان درمانی خواهد بود.
بیش فعالی در بزرگسالان و ازدواج
در ازدواج هایی یک طرف و یا هردو طرف دارای اختلال بیش فعالی یا ADHD باشند؛ کیفیت زندگی و ازدواجشان میتواند از عالی ترین تا بدترین حالت ممکن متفاوت باشد.
همسر دارای اختلال بیش فعالی ممکن است وخیم ترین حالات مثل درد و خشم زیادی را دارا باشد. نتیجتا همسر آن شخص با دشواری می تواند در رابطه با مسائل موثر بر زندگی با او گفت و گو داشته باشد و خیلی کم پیش می آید به اتفاق نظر برسند؛ و این مورد بسیار ناراحت کننده بوده و موجب نا امیدی طرف مقابل فرد بیش فعال در زندگی می باشد.
اختلال بیش فعالی همه ابعاد زندگی مشترک را تحت تاثیر قرار می دهد اللخصوص هنگامی که کنترل شده نباشد.
با اهمیت ترین تاثیر ناشی از بیش فعالی در ازدواج ، باعبور از مراحل نامزدی و رسیدن به مرحله ی ازدواج نمایان می شود. معمولا، فرد بیش فعال در ملاقات های اولیه با همسر خود، تمرکز بالایی دارد، بدلیل این که این احساس را دارد که همسر او، مرکز هستی در زندگی او می باشد. و اما توقف این تمرکز، رابطه را بطور عجیب و چشمگیری دچار تغییر و نوسان می کند.
بیش فعالی ممکن است سر انجام زندگی مشترک را به طلاق ختم کند با دلایل زیر:
- دلیل مطرح شده از طرف همسر یک فرد بیش فعال:
- حس نادیده گرفته شدن و احساس تنهایی کردن
- همسرش هرگز به آنچه که پذیرفته عمل نمی كند.
- همسرش رفتار بالغانه نداشته و مانند کودکان رفتار می کند.
- غر زدن های دائمی همسرش احساس نفرت به او را در وجوش ایجاد کرده است.
دلایل مطرح شده ازطرف فردی که بیش فعال است به عنوان علت جدایی از همسرش:
- احساس کسل کننده بودن شریک زندگی
- کنترل گری شدید و عجیب از طرف همسر
- دخالت در مدیریت جزئیات خصوصی و مسائل شخصی از طرف همسر(رعایت نشدن حریم خصوصی)
- ناتوانی در برآورده کردن انتظار های شریک زندگی خود علی رقم تلاش فراوان.
مصرف دارو
محرک ها
مانند محصولاتی که شامل متیل فنیدیت یا آمفتامین هستند ، معمولاً بیشترین داروهای تجویز شده برای ADHD هستند ، تجویز داروهای دیگر نیز امکان پذیر است.اما به نظر می رسد محرک ها باعث تقویت و متعادل سازی سطح مواد شیمیایی مغز یعنی انتقال دهنده های عصبی می شوند.
سایر داروها
داروهایی که برای درمان ADHD استفاده می شوند شامل اتوموکسیتین غیر محرک و داروهای ضد افسردگی خاص مانند بوپروپیون است. اتوموکسیتین و داروهای ضد افسردگی کندتر از محرک ها عمل می کنند ، اما اگر به دلیل مشکلات سلامتی و یا ایجاد عوارض جانبی محرک ها در بدن شما، قادر به استفاده از آن ها نیستید ، اتوموکسیتین و بوپروپیون می تواند عوارض و علائم این اختلال را تا حدی کنترل کند.
روان درمانی
مشاوره برای ADHD بزرگسالان به طور کلی شامل مشاوره روانشناسی (روان درمانی) ، آموزش در مورد این اختلال و مهارت های یادگیری برای کنترل این بیماری است.
روان درمانی در موارد زیر بسیار موثر است:
- بهبود بخشیدن مهارت های سازمانی و مدیریتی
- آموزش برای کاهش رفتار تکانشی در فرد
- بهبود مهارت های حل مسئله
- کنار آمدن با شکست های شغلی، تحصیلی و اجتماعی
- بهبود بخشیدن اعتماد به نفس
- آموزش بهبود بخشیدن روابط با خانواده، دوستان و همکاران
- آموزش استراتژی های نوین برای کنترل خشم
انواع متداول روان درمانی برای ADHD عبارتند از:
رفتار درمانی شناختی (CBT)
این نوع مشاوره ساختار یافته مهارت های خاصی را برای مدیریت رفتار شما و تغییر الگوهای تفکر منفی به مثبت می آموزد. CBT می تواند به شما کمک کند تا با چالش های زندگی مانند مدرسه ، کار یا مشکلات روابط عاطفی خود کنار بیایید و به سایر مشکلات روانی مانند افسردگی یا سو ء مصرف مواد کمک کند.
مشاوره ازدواج و خانواده درمانی
این نوع درمان می تواند به خانواده فرد بیمار کمک کند تا با استرس زندگی در کنار فردی که اختلال کمبود توجه دارد ، کنار بیایند و یاد بگیرند چه کاری می توانند برای کمک به بهبود بیمار انجام دهند. چنین مشاوره ای می تواند مهارت های ارتباطی و حل مسئله را بهبود بخشد.
نوروفیدبک
در درمان بیش فعالی از روش نوروتراپی نوروفیدبک هم استفاده میشود. برای آشنایی بیشتر با این روش درمانی و تاثیر آن در درمان بیش فعالی مطلب «نوروفیدبک و بیش فعالی | آیا نوروفیدبک درمان قطعی بیش فعالی است؟» را مطالعه کنید.
سوالات متداول
آیا درمان بیش فعالی بدون دارو امکان پذیر است؟
خیر، راهکار های درمانی بدون مصرف دارو برای بیش فعالی ارایه شده است اما برای درمان کامل اختلال بیش فعالی بهترین روش ترکیب روان درمانی و دارو درمانی می باشد.
آیا بیش فعالی یک اختلال ارثی می باشد؟
بله؛ منشا اصلی این اختلال عوامل ژنتیکی است. و ژنتیک مهم ترین عامل موثر شناخته شده است.
آیا بیش فعالی قابل پیش گیری است؟
بله؛ با رعایت یک سری نکات توسط مادران هنگام بارداری و برخی موارد هنگام تربیت فرزندان امکان پیش گیری از ابتلا به اختلال بیش فعالی وجود دارد.
بیشفعالی در دختران شایعتر است یا پسران؟
در نتیجه ی یک تحقیق این اختلال در پسران ۳ برابر دختران دیده شده.
منابع
در ادامه چنانچه خود یا فرزندتان به اختلال بیش فعالی مبتلا هستید، میتوانید با وارد شدن به سایت پزشک خوب از بهترین متخصصان این زمینه به صورت آنلاین نوبت دریافت کنید.
اگر نیاز به دریافت راهنمایی در این زمینه دارید، روی دکمه زیر کلیک کنید:
متشکرم .عالی و کاربردی بود