تاثیر الکل از همان ابتدا که اولین جرعه از آن را می‌نوشید بر بدن ظاهر می‌شود. در واقع الکل از ماده‌ای به نام اتانول ساخته می‌شود. این ماده نوعی الکل است که از طریق تخمیر غلات، میوه‌ها و یا سایر منابع قندی تهیه می‌شود. مصرف الکل در بسیاری از کشورها و فرهنگ‌ها نقش اجتماعی مهمی دارد. اکثر کشورها قوانینی را در زمینه تولید، فروش و مصرف مشروبات الکلی وضع کرده‌اند. بسیاری از کشورها برای جشن گرفتن مناسبت‌های مختلف از مشروبات الکلی استفاده می‌کنند. مصرف الکل در ایران به دلایل مذهبی ممنوع و غیرقانونی است. در این مقاله به بررسی عوارض الکل بر روی بدن و روی مغز و روان می‌پردازیم.
چگونه الکل بر بدن تاثیر می‌گذارد؟
مصرف بیش از حد الکل می‌تواند عوارض بسیاری را هم از نظر جسمی و هم از نظر روانی ایجاد کند. در واقع بسیاری از افراد در جامعه امروزه به اختلال مصرف الکل مبتلا هستند. حتی مصرف کم الکل نیز می‌تواند باعث ایجاد یک سری بیماری خاص مانند سرطان‌های مختلف شود.
مصرف الکل از بسیاری از جهات می‌تواند بر بدن تاثیر بگذارد. برخی از اثرات بسیار سریع رخ می‌دهند و برای مدتی در بدن باقی می‌مانند. برخی دیگر که اثرات بلند مدت الکل نامیده می‌شود پس از گذشت زمان بوجود می‌آیند و به طور قابل توجهی سلامت جسمی، روانی و کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
اینکه الکل تا چه مقدار بر بدن شما تاثیرات منفی می‌گذارد به میزان مصرف شما و همچنین کیفیت الکل بستگی دارد. وزن شما، سن، تجربه نوشیدن، ژنتیک، وضعیت تغذیه، متابولیسم و عوامل اجتماعی نیز در این امر نقش بسزایی دارند.
عوارض کوتاه مدت مصرف الکل
اثرات کوتاه مدت مصرف بیش از حد الکل شامل موارد زیر است:
- مشاجره‌های بین فردی
- سرخوشی و از دست دادن حس خجالت
- عدم حفظ تعادل
- رفتار تغییر یافته در اثر مصرف (مانند رفتارهای پرخطر یا خشونت)
- خماری
- مسمومیت با الکل
شدت اثرات کوتاه مدت الکل به میزان نوشیدن فرد بستگی دارد. اما عوامل دیگری نیز مانند مصرف غذا و میزان آبرسانی به بدن نیز در این امر نقش دارند.
خماری
شما احتمالا اصطلاح «Hangover» یا «خماری» را شنیده‌اید و یا شاید آن را تجربه کرده باشید. احساس خماری به مجموعه‌ای از علائم ناخوشایند گفته می‌شود که به دنبال مصرف زیاد هرگونه ماده روانگردانی از جمله الکل رخ می‌دهد. بیشتر افراد می‌توانند این علائم را تشخیص دهند و به دنبال آن باشند.
به طور کلی، هرچه بیشتر بنوشید احتمال خماری شما بیشتر خواهد بود، اما راهی برای پیش بینی میزان احتمال نوشیدن و جلوگیری از خماری وجود ندارد. برخی افراد با نوشیدن یک پیک نیز حالت خماری را تجربه خواهند کرد.
شدت خماری اغلب به چگونگی متابولیسم الکل در بدن شما مربوط می‌شود، زیرا هنگام نوشیدن الکل، واکنش‌های زیادی در بدن شما رخ می‌دهند. این واکنش‌ها می‌توانند باعث ایجاد خماری شوند. از واکنش‌هایی که هنگام خماری رخ می‌دهند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تکرر ادرار و کم آبی بدن
- یک پاسخ التهابی از سیستم ایمنی بدن شما
- تحریک معده
- افت قند خون
- گشادی رگ‌های خونی
بسته به آنکه چه مقدار نوشیده‌اید و از چه الکلی استفاده کرده‌اید علائم خماری عبارت‌اند از:
- تشنگی
- سردرد
- درد مفاصل
- حالت تهوع
- اسهال
- خستگی
- احساس ضعف
- لرزش بدن
- افزایش ضربان قلب
- افزایش فشار خون
- خشکی دهان و چشم
- تمرکز ضعیف
- افزایش حساسیت به نور و صدا
- احساس سرگیجه و چرخش محیط اطراف
- اضطراب، افسردگی، تحریک پذیری و سایر اختلالات خلقی
- بی‌خوابی و بی‌قراری
بیشتر خماری‌ها معمولاً هنگامی شروع می‌شود که میزان الکل خون به نزدیک صفر برگردد. خماری‌ها معمولاً فقط ۲۴ ساعت طول می‌کشد و خود به خود از بین می‌روند.
مسمومیت با الکل
گاهی اوقات نوشیدن زیاد موجب مسمومیت الکلی می‌شود. این وضعیت اضطراری می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد و باعث مرگ فرد شود. در صورت مشاهده علائم زیر بعد از مصرف خود یا اطرافیان برای دریافت خدمات اضطراری با شماره ۱۱۵ تماس بگیرید.
- گیجی
- استفراغ
- تشنج
- تنفس آرام (کمتر از ۸ بار در دقیقه) یا تنفس نامنظم (فاصله بیش از ۱۰ ثانیه بین تنفس)
- رنگ پریدگی و پوست مایل به آبی
- کاهش دمای مرکزی بدن (هیپوترمی)
- دشواری در هوشیار ماندن
- از هوش رفتن
اگر فردی بعد از مصرف الکل بی‌هوش شد و شما نمی‌توانید او را به هوش آورید ممکن است این امر باعث مرگ او شود. پس هرچه سریع‌تر با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.
عوارض بلند مدت مصرف الکل
از نظر تاریخی اعتقاد بر این بود که مصرف بیش از دو نوشیدنی استاندارد در طی روز می‌تواند عوارض جدی و طولانی مدتی بر بدن داشته باشد. امروزه تحقیقات فعلی نشان می‌دهد که مصرف هر مقدار الکل می‌تواند عوارض بلند مدت بسیاری را ایجاد کند.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) اظهار دارد که مصرف الکل باعث ایجاد ۲۰۰ نوع بیماری مختلف در بدن می‌شود. برخی از رایج‌ترین آسیب‌های مربوط به الکل عبارت‌اند از:
- تصادفات بیشتر
- خشونت خانگی
- فروپاشی خانواده
- اختلال عملکرد اجتماعی
- بیماری‌های قلبی و عروقی
- سرطان
- دیابت
- مشکلات مرتبط با تغذیه از جمله: سوء تغذیه، اضافه وزن و چاقی
- بیماری‌های کبدی
- بیماری‌های روانی مانند افسردگی، اضطراب و تداخل با داروهای ضدافسردگی
- اختلال مصرف الکل
- آسیب به خود (خودکشی)
سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که در سال ۲۰۱۶، ۵.۳% از کل مرگ و میرها در سراسر جهان به دلیل مصرف الکل بوده است. همچنین در سراسر جهان مردان بیشتر از زنان در اثر مصرف الکل جان خود را از دست می دهند. در دراز مدت، مصرف الکل می‌تواند بر تمام جنبه‌های زندگی فرد تاثیر بگذارد: سلامت جسمی و روحی، کار، امور مالی و روابط عاطفی
عوارض مصرف الکل در مردان
مصرف الکل یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد و افزایش بسیاری از سرطان‌ها است. استفاده از الکل خطر ابتلا به سرطان دهان، گلو، مری، کبد و روده بزرگ را افزایش می‌دهد که در مردان بیشتر از زنان دیده می‌شود. همچنین نوشیدن الکل باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات می‌شود.
استفاده بیش از حد از الکل می‌تواند در عملکرد بیضه و تولید هورمون‌های مردانه اختلال ایجاد کند و در نتیجه موجب اختلال در نعوظ و ناباروری در مردان ایجاد شود. مصرف الکل همچنین باعث افزایش احتمال انجام فعالیت جنسی پرخطر در مردان از جمله رابطه جنسی بدون محافظت، رابطه با چند شریک جنسی و افزایش عفونت‌های مقاربتی می‌شود.
عوارض مصرف الکل در زنان
ممکن است فکر کنید مصرف الکل به خاطر اینکه از حس خجالتی بودن کم میکند باعث می‌شود رابطه جنسی لذت بخش‌تری داشته باشید اما کاملا در اشتباه هستید. مصرف الکل می‌تواند باعث مشکلات جنسی متعددی شود. مصرف زیاد الکل می‌تواند باعث قطع چرخه قاعدگی زنان شود و همچنین خطر ناباروری را در زنان نیز افزایش می‌دهد. زنانی که در دوران بارداری مشروبات الکلی مصرف می‌کنند بیشتر در معرض خطر زایمان زودرس، سقط جنین یا به دنیا آوردن نوزاد مرده می‌شوند. زنانی که در دوران بارداری الکل مصرف می‌کنند، باعث خطرات متعددی برای جنین خود می‌شوند. جنین این افراد به احتمال زیاد به سندروم جنین الکلی (FASD) مبتلا شوند.
همچنین برای نوزاد مشکلات دیگری از جمله موارد زیر ممکن است رخ دهد:
- مشکلات یادگیری
- مشکلات طولانی مدت مرتبط با سلامتی
- افزایش مشکلات عاطفی
- ناهنجاری‌های رشد جسمی
مطلب بیشتر: آیا مصرف الکل برای رابطه جنسی مضر است؟
تاثیر الکل بر سیستم ایمنی بدن
نوشیدن بیش از حد الکل می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و بدن شما را برای ابتلا به بیماری‌های مختلف آماده کند. افرادی که به اختلال مصرف الکل مبتلا هستند بیشتر از افرادی که به مقدار کم‌تری الکل مصرف می‌کنند به بیماری‌های ذات‌الریه و سل مبتلا می‌شوند. نوشیدن زیاد الکل همچنین موجب کاهش سرعت بدن در دفع عفونت‌ها می‌شود.
تاثیر الکل بر اعصاب و روان
زمانی که نوبت به مغز می‌رسد، الکل به عنوان مهارکننده دستگاه عصبی مرکزی عمل می کند. با این حال، الکل می‌تواند اثرات متناقضی داشته باشد. برای برخی از مصرف کنندگان، الکل می‌تواند باعث ایجاد سرخوشی و هیجان زدگی شود و برای برخی دیگر موجب آرام شدن شود. هیجان، به طور معمول در دوزهای پایین ممکن است به دلیل سرکوب مهارکننده‌های مغز (کم شدن حس خجالت) بر اثر مصرف الکل رخ دهد.
الکل می‌تواند تنفس، گفتار، تفکر، حافظه و تعادل را تحت تاثیر قرار دهد. اثرات روانی ممکن است شامل تغییرات خلقی، اختلال در قضاوت، کاهش سرعت واکنش، مشکل در به خاطر سپردن و گیجی و از دست دادن هوشیاری باشد. مصرف بیش از حد الکل، حتی اگر مزمن نباشد، می‌تواند منجر به اختلالات روانی ناشی از الکل شود، مانند اختلال افسردگی ناشی از الکل، اختلال دو قطبی ناشی از الکل، اختلال خواب ناشی از الکل، اختلال روان پریشی ناشی از الکل و … شود. این اختلالات موقتی است و پس از ترک الکل از بین خواهد رفت. اختلال مصرف الکل همچنین با چندین بیماری روانی مرتبط است که می‌تواند جدا از این اختلال ایجاد شود و حتی ممکن است قبل از آن رخ دهد، مانند افسردگی ماژور، برخی از اختلالات اضطرابی، اسکیزوفرنی، اختلال دو قطبی و موارد دیگر است.
منابع
پرسش و پاسخ
ممنون از مشاوره و مطالب خوب شما.
مطلب مفیدی بود ممنون