برای کم خونی چی بخوریم؟ بهترین غذا برای کم خونی چیست؟

یکی از مهم‌ترین مواد معدنی که می‌تواند به عملکرد صحیح بدن کمک کند، آهن است. این ماده معدنی چنان نقش مهمی دارد که کمبود آن می‌تواند باعث اختلال بخش‌های بسیاری از بدن شود. از این رو مصرف این ماده غذایی را در برنامه غذایی روزانه خود بگنجانید.
کمبود آهن در بدن باعث می‌شود فرد به بیماری کم خونی مبتلا شود. این بیماری هیچ محدودیت سنی و جنسی ندارد و می‌تواند هر فردی را درگیر خود کند. زمانی که در رگ‌ها گلبول‌های قرمز به اندازه کافی نباشند که بتوانند اکسیژن مورد نیاز بدن را تامین کنند، فرد به کم خونی مبتلا می‌شود. 

در این میان زنان بسیار بیشتر از مردان در معرض این بیماری قرار دارند، به طوری که از هر ۱۰ خانم حداقل یک تا دو نفر آن‌ها به کم خونی مبتلا هستند. بدن هر فردی باید به طور روزانه ۷ تا ۱۸ میلی‌گرم آهن جذب کند. این میزان آهن در زنان باردار به ۲۷ میلی‌گرم در روز می‌رسد.
در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا با کم خونی، علائم کم خونی، درمان خانگی کم خونی، درمان سنتی کم خونی و…. بیشتر آشنا شوید.

 

کم‌خونی چیست؟

کم خونی یا آنمی (Anemia)  معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که بدن نمیتواند به قدر کافی گلبول های قرمز سالم در اختیار داشته باشد. این بیماری انواع مختلفی دارد که شایع‌ترین نوع آن «کم خونی فقر آهن» است.

فقر اهن به دلیل کمبود دریافت از طریق غذا و یا به دلیل افزایش نیاز بدن بخاطر مشکلات و بیماری‌های مختلف، به وجود می‌آید.

کمبود ویتامین B12‌ و اسید فولیک هم می‌تواند علتی برای بروز کم خونی باشد.

رژیم غذایی مناسبی که سرشار از ویتامین‌های گروه B، ویتامین C، آهن و فولیک اسید است در درمان کم خونی نقش مهمی ایفا میکند. مواد غذایی مناسب برای کم خونی در ادامه این مقاله آمده است. توجه داشته باشید که اگر علائم کم خونی را دارید با پزشک مشورت کنید تا در صورت لزوم برایتان مکمل آهن تجویز شود.

‌

شایع‌ترین نوع کم‌خونی

یکی از شایع‌ترین نوع کم‌خونی در جهان، فقر آهن است. بیشتر زنان و دخترانی که در سنین ۱۵ تا ۵۰ سالگی قرار دارند به این کم‌خونی مبتلا می‌شوند. به همین دلیل است که خانم‌ها در زمان بارداری و شیردهی به نوزاد، به کم خونی شدید مبتلا می‌شوند.
معمولا فقر آهن در بدن با علائمی چون خشکی پوست، کم رنگ شدن لب‌ها، احساس خستگی و خواب آلودگی و …. خود را نشان می‌دهد.

چه افرادی بیشتر در معرض کم‌خونی قرار دارند؟

خانم‌ها و آقایان درهر گروه سنی که باشند در معرض کم خونی قرار دارند. اما بیشتر خانم‌هایی که در سن ۱۵ تا ۴۹ سالگی قرار دارند به دلیل عادت ماهانه خون زیادی را از دست می‌دهند. به همین دلیل بیش از سایرین به فقر آهن و کم خونی مبتلا می‌شوند. خانم‌های باردار و خانم‌هایی که تازه زایمان انجام داده‌اند هم ممکن است به کم‌خونی مبتلا شوند.
از دیگر گروه‌هایی که بیشتر در معرض کم خونی قرار دارند می‌توان به کودکان بد غذا، گیاه‌خوارن اشاره کرد.

علائم کم‌خونی چیست؟

کم خونی هم همانند سایر بیماری‌ها در بدن علائم و نشانه‌های خاصی دارد. این علائم عبارتنداز:

• رنگ پریده صورت و بی‌حالی
• درد در قسمت قفسه سینه
• عدم تمرکز و تپش قلب
• تنگی نفس
• بیقراری و ناراحتی
• افسردگی و کسالت

مواد غذایی مناسب برای کم خونی

اصلاح برنامه غذایی هفتگی برای افراد کم خون اولین گام درمان آنمی است. بهترین رژیم غذایی کم خونی باید شامل غذاهای سرشار از آهن و سایر ویتامین‌های ضروری برای تولید هموگلبین و گلبول‌های قرمز خون باشد. همچنین مواد غذایی که به جذب بهتر آهن در بدن کمک می کنند باید در رژیم غذایی گنجانده شوند.

دو نوع آهن در مواد غذایی وجود دارد:

1. آهن هم که در گوشت قرمز، غذاهای دریایی و گوشت پرندگان وجود دارد.
2. آهن غیر هم که در منابع گیاهی موجود میباشد.

لازم است بدانیم اهن غیر هم یعنی اهن موجود در منابع گیاهی نمیتوانند به خوبی توسط بدن جذب شوند به همین دلیل از نظر تامین اهن برای ما فاقد ارزش می‌باشند. توصیه به مصرف گیاهان به دلیل ارزش انها در تامین فولات میباشد.

در زیر منابع اهن و فولیک اسید را باهم مرور میکنیم

۱. سبزیجات برگ دار

سبزیجات برگدار بطور کلی منابع خوب فولات میباشند اگر در رژیم غذایی، فولیک اسید به مقدار کافی وجود نداشته باشد نوع دیگری از کم خونی به نام «کم خونی فولیک اسید» اتفاق می‌افتد. مرکبات، حبوبات و غلات نیز میتوانند تا حدی منابع مناسبی برای دریافت فولیک اسید باشند.

بعضی از سبزیجاتی  مثل اسفناج – علاوه بر فولیک اسید  حاوی مقادیر بالایی. اگزالات نیز میباشند که می‌تواند در رقابت با آهن قرار گرفته و جذب ان را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین صرفاً مصرف سبزیجات نمی‌تواند به رفع نیاز بدن به آهن کمک کند.

 

بر خلاف اگزالات ، ویتامین C به جذب بهتر آهن کمک می‌کند. مرکبات انواع فلفل دلمه ای لیموترش و توت فرنگی منابعی هستند که به جذب بهتر آهن در خون کمک می‌کنند.

۲. گوشت قرمز و گوشت پرندگان

گوشت قرمز مانند  گوشت گوسفند وگوساله همچنین گوشت سفید مانند انواع پرندگان هر دو جزو مواد غذایی مناسب برای کم خونی هستند؛ با این حال در گوشت قرمز مقادیر بیشتری آهن یافت می‌شود. خوردن گوشت به همراه مواد غذایی غیر حیوانی حاوی آهن (مثل سبزیجات و حبوبات) و میوه‌های سرشار از ویتامین C (مثل لیمو ترش) جذب آهن را افزایش می‌دهد. تخم انواع پرندگان نیز به عنوان منبع خوبی از اهن شناخته میشوند.

۳. جگر و کم خونی

جگر یکی از غنی ترین منابع اهن میباشد. ولی از آنجاییکه جگر همچنان محلی برای متابولیزه کردن سموم و داروها نیز میباشد در مصرف آن باید احتیاط نمود.

۴. غذاهای دریایی

صدف خوراکی، خرچنگ، میگو و بسیاری از انواع ماهی‌ها حاوی آهن هستند. لذا مصرف غذاهای دریایی میتواند به ما در کنترل کم خونی کمک کند.

مواد غذایی مناسب برای کم خونی (غنی شده با آهن)

بسیاری از مواد غذایی با آهن غنی سازی شده‌اند. بعضی از انواع ماکارونی، نان های غنی شده و همچنین غلات آماده صبحانه جزو این گروه قرار دارند. می‌توانید این غذاها را هم به رژیم غذایی خود اضافه کنید (مخصوصاً اگر گیاهخوار هستید یا نمی‌توانید سایر مواد غذایی دارای آهن را بخورید).

۱. حبوبات

حبوبات هم جزو مواد غذایی مناسب برای کم خونی به ویژه در افراد گیاهخوار هستند:

• لوبیا قرمز
• سویا
• لوبیا چشم بلبلی
• لوبیا چیتی
• نخود
• لوبیا سیاه
• لوبیا لیما (لوبیا عروس)

۲. آجیل

 مغزها بصورت کلی میتوانند نقش مهمی در تامین نیاز بدن به انواع مواد معدنی از جمله فولیک اسید و آهن داشته باشند.

میوه‌های مفید برای کم خونی

در کنار مصرف غذاهای حاوی آهن و مکمل‌های دارویی استفاده از میوه‌های حاوی ویتامین ث میتواند به افزایش جذب آهن کمک نماید.

میوه‌هایی مثل پرتقال، کیوی، لیمو

میوه هایی که رنگ قرمز دارند مانند انار،شاتوت، توت فرنگی، انگور قرمز، زغال اخته

همچنین انواع آلو، گیلاس، هلو، انجیر، هندوانه و طالبی هم میتوانند به ما در درمان کم خونی کمک نمایند.

چند توصیه مفید برای کم خونی

• مصرف حبوبات: حبوبات می‌توانند تا حد خوبی فولیک اسید مورد نیاز بدن را تامین نمایند به خصوص اگر بصورت روزانه و متنوع استفاده شوند.
• بادام: بادام گنجینه مواد مغذی است، مصرف روزانه چند بادام می‌تواند فواید بسیاری برای بدن داشته باشد که کمک به رفع کم خونی نیزیکی از این موارد است.
• پسته: پسته یکی از منابع خوب فولات بوده و مصرف آن میتواند بسیار مفید باشد. 
• انار: مصرف انار می‌تواند به تولید هموگلوبین خون کمک بسیاری کند. به همین دلیل است که مصرف آب انار یا میوه انار برای افرادی که دچار کم خونی شده‌اند بسیار مفید می‌باشد. انار سرشار از فیبر، آهن، پتاسیم، مس، فسفر و…. است. به همین دلیل بسیاری از پزشکان آن را به نام ابر غذا می‌شناسند. مصرف انار علاوه بر کم خونی بدن می‌تواند خستگی را از بدن دور کند. 
• دانه سویا: سویا یک منبع پروتیینی ارزشمند برای همه افراد به خصوص گیاهخواران میباشد که میتواند جایگاه ویژه ای در برنامه غذایی این گروه از افراد داشته و بخشی از نیازهای روزانه را تامین نماید.
• چغندر قرمز: چغندر قرمز و آب آن سرشار از آهن، فیبر، ویتامین، کلسیم، پتاسیم، سولفور و… است. چغندر قرمز می‌تواند موجب اکسیژن رسانی به بافت‌های مختلف بدن شود. بهتر است مصرف این ماده غذایی را در برنامه غذایی روزانه خود قرار دهید. 
• تخم مرغ محلی: یکی از مواد غذایی مناسب افراد کم خون، تخم مرغ است. با وجود اینکه این ماده غذایی می‌تواند یک وعده غذایی باشد، اما می‌توان آن را به عنوان میان وعده افرادی که دچار کم خونی و فقر آهن هستند در نظر گرفت. مصرف تخم مرغ در کنار اسفناج و و لیموترش یا گوجه فرنگی می‌تواند جذب آهن را بیش از قبل افزایش دهد. 
• گوشت قرمز کم چرب: گوشت گاو کم چرب یکی از مهمترین منابع تامین کننده آهن در بدن میباشد. برای جذب بیشتر آهن می‌توانید آن را به همراه غذاهایی که سرشار از ویتامین c هستند مصرف کنید. در کنار گوشت قرمز می‌توان از سبزیجاتی چون فلفل دلمه ای،گوجه فرنگی یا لیموترش تازه…. استفاده کرد. 
• سبزیجات: سبزیجات منبع اصلی تامین فولیک اسید در بدن هستن لذا مصرف سبزیجات در کنار پروتیین حیوانی میتواند بطور قبل ملاحظه ای نیاز بدن به اهن و فولیک اسید را تامین و ذر پیشگیری و همینطور درمان کم خونی موثر باشد.

بهترین راه برای درمان کم‌خونی چیست؟

معمولا بهترین راه برای پیشگیری از کم‌خونی بدن، استفاده از موادغذایی متنوع و حاوی مقادیر متناسب اهن، فولیک اسید ،ویتامین ب۱۲ و ویتامین ث در برنامه غذایی روزانه است. می‌توان گفت که بهترین راه برای درمان کم خونی بدن استفاده از داروهای تجویز شده پزشک در کنار داشتن یک برنامه غذایی مناسب است.

داروی درمان کم‌خونی چیست؟

داروهای کم‌خونی انواع و اقسام مختلفی دارند و به اشکال مختف مانند شربت،کپسول یا قرص و با نامهای تجاری مختلف و بعضا ترکیبات متنوع تولید میشوند. معمولا پزشک با توجه به میزان کم خونی و شرایط بدنی فرد این داروها را تجویز می‌نماید. مهم است که بدانیم اگر شخصی متلا به کم خونی است حتما باید زیر نظر پزشک از مکمل مناسب استفاده نماید و نمیتواند صرفا با تکیه بر رژیم غذایی کم خونی را درمان کند. اما همچنان باید توجه داشته باشیم که مصرف سرخود مکمل های اهن (در صورت عدم نیاز به مکمل) میتواند عوارض جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد. بنابراین ضروریست برای انتخاب و مصرف مکمل برای درمان کم خونی حتما با پزشک مشورت نماییم.

عوامل موثر برای جذب آهن در بدن

به طور کلی در حین استفاده از داروهای مربوط به بیماری کم‌خونی باید به این نکته توجه داشت که اهن در شرایط اسیدی جذب بهتری دارد بنابراین بهتر است با معده خالی مصرف شود اما بسیاری از افراد بعد از خوردن مکمل اهن دچار مشکلات گوارشی از جمله مشکل معده و یبوست میشوند. این افراد میتوانند مکمل را بعد از غذا و برای جذب بهتر به همراه یک لیوان آب میوه (مانند آب پرتقال) یا با یک لیوان آب به همراه کمی لیمو ترش یا نارنج تازه میل نمایند.

بهتر است بعد ازمصرف مکمل از خوردن چای، شیر و ماست به دلیل تداخل در جذب آهن اجتناب کنیم.

نکات مهم برای پشگیری از کم‌خونی

کم خونی انواع مختلفی دارد، البته همه‌ی آن‌ها قابل پیشگیری نیستند اما با رعایت چند نکته می‌توان حتی الامکان از ابتلا به آن جلوگیری کرد.

1. مصرف نوشیدنی‌های کافئین دار چون چای، قهوه و … بلافاصله بعد از غذا را کنترل کنید.
2. سعی کنید در برنامه غذایی خود موادغذایی که سرشار از آهن، ویتامینB12، ویتامینC و اسید فولیک است را قرار دهید.
3. اگر در خانواده شما کم‌خونی یک بیماری ارثی است بهتر است برای پیشگیری به پزشک مراجعه کنید.

سخن پایانی پزشک خوب

برای درمان آنمی باید ترکیبی از مواد غذایی مناسب برای کم خونی را مصرف کرد. رژیم غذایی سرشار از سبزیجات تیره رنگ، آجیل و دانه‌ها، غذاهای دریایی، گوشت قرمز، حبوبات و همچین سبزیجات و میوه‌های حاوی ویتامین C می‌تواند به کنترل آنمی کمک کند. توجه داشته باشید که ممکن است دریافت آهن مورد نیاز بدن به تنهایی از طریق غذا امکان پذیر نباشد. به همین دلیل حتماً با پزشک خود در این مورد مشورت کنید.

در رژیم غذایی خود موارد زیر را به خاطر داشته باشید:

.

• غذاهای حاوی ویتامین C را به همراه آهن مصرف کنید تا جذب آهن بالاتر برود:
  گوچه، پرتقال، لیمو ترش و توت فرنگی به جذب بیشتر آهن کمک می‌کنند.
• غذاهای دارای آهن را با مواد غذایی حاوی بتا کاروتن (Beta carotene) مصرف کنید:
  فلفل قرمز، لبو و گوجه فرنگی از جمله این مواد غذایی هستند.
• از انواع مواد غذایی حاوی آهن – چه گیاهی و چه حیوانی – در طول روز استفاده کنید. همچنین مصرف همزمان آن‌ها با هم جذب آهن را بالاتر هم می‌برد.
• غذاهای حاوی فولات و ویتامین ب ۱۲ را به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا به تولید گلبول‌های خونی کمک کنید.

 

سوالات متداول

چه زمانی باید برای درمان کم خونی به پزشک مراجعه کرد؟

کم خونی هم مانند دیگر بیماری‌ها دارای علائم مختلفی است که در این مقاله به آن اشاره کردیم. زمانی که بدون دلیل احساس خستگی کنید، ممکن است به کم خونی مبتلا شده باشید. در این زمان بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

برای پیشگیری از کم خونی باید چه اقدامی انجام داد؟

برای پیشگیری از کم خونی بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا با انجام آزمایشات مخصوص، شدت کم خونی مشخص شود. بدین ترتیب از ابتلا به کم خونی شدید جلوگیری خواهد شد. 

بهترین راه برای درمان عارضه کم خونی چیست؟

درمان کم خونی قطعا استفاده از  دارو، آن هم با مشورت پزشک است اما در کنار استفاده از دارو داشتن یک رژیم غذایی مناسب می‌تواند در درمان و همچنین پیشگیری از این بیماری نقش بسیار موثر و کلیدی داشته باشد.

 

قدم اول برای داشتن بدن سالم، تغذیه سالم است. و تغذیه سالم مستلزم رعایت سه اصل است

• تنوع
• تعادل و تناسب

همواره سلامت باشید.

 

---

داشتن یک رژیم غذایی متعادل و غنی از مواد غذایی مورد نیاز بدن برای حفظ سلامتی بدن ضروری است. در صورتی که دچار کم خونی هستید و نیاز به یک برنامه غذایی متعادل سرشار از آهن دارید می‌توانید با متخصصان تغذیه پزشک خوب مشورت کنید برای دریافت غیر حضوری نوبت ویزیت از پزشکان تغذیه روی دکمه زیر کلیک کنید: