اختلال شخصیت ضداجتماعی

اختلال شخصیت ضداجتماعی، یکی از انواع اختلالات شخصیت است.

این اختلال در طول دهه‌های گذشته، عناوین مختلفی مثل «سوسیوپاتی» و «پسیكوپاتی، سایکوپت» داشته است.

علامت مشخصة این اختلال عبارت است از بی‌توجهی و بی‌تفاوتی مزمن نسبت به حقوق دیگران و قوانین، كه به شكل رفتارهایی مانند دروغگویی، دزدی، تقلب و حتی بدتر از اینها خود را نشان می‌دهد که طی آن فرد هیچ گونه احساس گناه یا پشیمانی ندارد.

اختلال شخصیت ضداجتماعی، جز دسته بندی اختلالات شخصیت قرار می‌گیرد و به عنوان دسته‌ای از رفتارهای ضداجتماعی پایدار تعریف می‌شود كه در نوجوانی شروع شده و در بزرگسالی در زمینه‌های مختلف تداوم دارد.

رفتارهای ضداجتماعی از جمله این فعالیت‌ها:

• پرخاشگری
•  عدم مسئولیت‌پذیری
• به مخاطره‌انداختن دیگران
•  ناتوانی در پایبندی به تعهدات مالی

علائم اختلال شخصیت ضداجتماعی بر طبق DSM-5

1. A. یك الگوی نافذ از بی‌احترامی و تعدی به حقوق دیگران كه از سن ۱۵ سالگی اتفاق می‌افتد و در سه مورد (و یا بیشتر) از رفتارهای زیر آشكار می‌گردد:

• ناتوانی در انطباق با هنجارهای اجتماعی از لحاظ رفتارهای قانونمند كه در اقدامات مكرری كه زمینه‌ساز دستگیر شدن فرد هستند، نمایان می‌شود.
  • فریبكاری از طریق دروغگویی مكرر، استفاده از نام‌های مستعار، كلاهبرداری از دیگران به منظور جلب سود و یا لذت شخصی
  • تكانشگری و یا ناتوانی در تصمیم‌گیری
  • تحریك پذیری و پرخاشگری كه از طریق دعوای فیزیكی و تهاجم مكرر بروز می‌كند
  • بی‌احتیاطی وبی‌پروایی در مورد ایمنی خود و دیگران
  • بی‌مسئولیتی دایمی كه در ناتوانی در حفظ رفتار كاری مداوم و بی‌توجهی به تعهدات مالی نمایان می‌شود
  • فقدان حس پشیمانی كه در بی‌تفاوتی و یا دلیل تراشی برای آسیب رساندن، بدرفتاری كردن و یا دزدیدن اموال دیگران آشكار می‌گردد.
  B . فرد حداقل ۱۸ سال سن داشته باشد.

علت ابتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی

در مناطق فقیر بیشتر دیده می‌شود و در مردان هم نسبت به زنان بیشتر شاهد این اختلال هستیم. دارای الگو های خانوادگی می‌باشد و وجود بیمار در خانواده نزدیک احتمال ابتلا را ۵ برابر زیاد می‌کند. تاکنون علت معینی برای آن مشخص نشده ولی محقق ها دو فرضیه ارائه داده اند و تصور می‌کنند نقش مهمی در ابتلای فرد دارند. 

• تنبيه بدنی يك شاخص خطر مهم برای شكل‌گيری و رشد رفتارهاي تكانشی و ضداجتماعی می‌باشد.
  • عوامل زیستی: عمده‌ترين اين نابهنجاري‌ها كاهش آشكار در فعاليت لوب‌هاي فرونتال است
  • اختلال سلوك در دوران كودكی قبل از سن پانزده سالگی یكی ازملاك‌های تشخیص اختلال شخصیت ضداجتماعی است
  • افرادي كه در خانواده‌هاي كم درآمد رشد مي‌كنند دوران كودكي دشوارتري را پشت‌سر گذاشته اند
  • فضاي عاطفی قبل از طلاق ( مشاجرات، بی‌ثباتی والدين، پدر و كم توجه بودن ) است
  • نقص در یادگیری مهارت‌های اجتماعی
  • استعداد ژنتیكیبرای تبهكاری، ناهنجاری‌های مغزی باعث ایجاد اختلال شخصیت ضداجتماعی می شود.
  • اختلال سلوک (نوعی اختلال رفتاری) یکی از علل این اختلال محسوب می‌شود.

عوارض شخصیتهای ضد اجتماعی رفتارشان تکانشی (لحظه‌ای) است و غالبا در زندگیشان سابقه سوء مصرف مواد و الکل و درگیری با قانون دارند.

تشخیص اختلال شخصیت ضد اجتماعی

یکسری علائم را در اینجا نام می‌بریم که وجود آنها در افراد به تنهایی نمی‌تواند نشانه‌ی اختلال شخصیت ضد اجتماعی باشد، زیرا این اختلال در اثر یک مجموعه از عوامل متعدد بصورت ترکیبی باهم بوجود می‌آید.  

• نسبت به درست و غلطی رفتار هایشان اهمیتی قائل نیستند.
• برای بهره کشی از دیگران دروغ می‌گویند و آنها را فریب می‌دهند.
• بی رحمی و سنگدلی در برابر بقیه و عدم همدردی و همدلی با دیگران بی احترامی به سایرین با شوخی دیگران را مورد تمسخر قرار می‌دهند و بازیچه می‌کنند. 
• روابط سطحی و ضعیف دارند چرا که بر پایه سو استفاده از بقیه است. 
• به‌ شدت سلطه جو و مستبد، مغرور مجرمانه بودن رفتار‌ها و مشکلات فراوان با قوانین کینه وخصومت، خشونت، پرخاشگری، به شدت تحریک‌پذیر و دچار اضطراب، ناتوان بودن در برنامه‌ریزی‌های پیشین احساس ندامت نداشتن بابت آسیب‌ها و آزارهایی که رسانده اند.
• رفتارهای پر ریسک و خطر پذیر های بی علت بدون توجه به ایمنی خودشان و بقیه حقوق دیگران را نادیده گرفته و زیر پا می‌گذارند با درغگویی و ترساندن توان درک عواقب رفتارهای بدشان را ندارند.
• مسئولیت پذیر نیستند و به تعهدات و مسائل مالی خود پایبند نیستند و معمولا دچار مشکلات اقتصادی و مالی می‌باشند.
• این افراد ظاهرا نرمال بوده حس صمیمیت القا می‌کنند اما در زندگی خصوصی شان رفتار های منفی همچون فرار از خانه و مدرسه، دعوا و دزدی و دروغگویی و اعتیاد و… به چشم می‌خورد.
• در این سبک از اختلالات فرد هیچ علامتی از افسردگی و اضطراب را از خودش نشان نمی‌دهد اما اقدام به خودکشی در آنها بالا بوده و کلا مشغله های ذهنی زیادی در درباره‌ی مسائل جسمی دارند.
• گاها توجیهاتی که از رفتار های ضد اجتماعی شان دارند ممکن است دیگران را به اشتباه می‌اندازد که آنها از روی بی فکری و بی منطقی و…اشتباه می‌کنند در صورتی که بیشتر اوقات  هوش بالا و حس واقعیت سنجی دارند.

 درمان اختلال شخصیت ضد اجتماعی

۱. افزایش فعاليت لوب‌های فرونتال با استفاده از EEG و شيوة تصويربرداري SPECT (شيوه‌اي از تصويربرداري كه در آن راديونوكلوئيدهايي كه اشعة گاما منتشر مي‌كنند به بيمار تجويز شده و سپس اشعة گاماي آنها توسط يك يا تعداد بيشتري از دوربين‌هاي گاما كه دور بيماري مي‌چرخند، ثبت مي‌شود.

با انجام پژوهش هایی بر روي مردان جوان بين بيست تا سي‌ساله دريافتند كه كاهش فعاليت EEG فرونتال با ارزيابي‌هاي مربوط به اختلال سلوك دوران كودكي و همچنين علايم فعلي اختلال شخصيت ضداجتماعي ارتباط دارد.

۲. در میان درمانها، درمان شناختی رفتاری بیشترین كاهش را در خصیصه‌های نابهنجار ایجاد میکند.

۳. یادگیری اجتماعی: هنگامی كه فرد تجارب بیشتری در رابطه با عواقب منفی رفتار ضداجتماعی خود كسب می‌كند، از فراوانی وقوع این رفتارها كاسته می‌شود.

دارو درمانی اختلال شخصیت ضد اجتماعی

جهت مقابله با اضطراب و افسردگی و خشم ناشی از این اختلال ملزم به دارو درمانی هستیم اما بنابر نتیجه بسیاری از تحقیقات، بعضی از داروهای ضد افسردگی صرفا میتوانند به وضعیت بیمار ثبات نسبی بخشند ولی درمان شخصیت سایکوپات توسط آنها اثبات نشده و متاسفانه تاکنون هیچ دارویی بر این اختلال موثر واقع نشده است، درصورت لزوم و تشخیص توسط روانپزشک برای کنترل پرخاشگری از داروهای ضد صرع و آرامبخش ها هم استفاده می‌شود.

درصورت لزوم روش های درمانی دیگری هم نظیر روان درمانی جهت اصلاح بینش بیمار صورت می‌پذیرد تا بتواند برخود کنترل پیدا کند.

از آنجایی که اعتیاد در این اشخاص خیلی شایع می‌باشد ترک اعتیاد آنها بسیار به روند درمان آنها کمک می‌کند.

پیشگیری از ابتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی

در جهت پیشگیری با رعایت یک سری موارد میتوان از بروز این اختلال در خردسالانی که استعداد ابتلا دارند جلوگیری نمود و امکان آن را کاهش داد. اولین گام آموزش والدین و خانواده درمانی است، سپس باید به اصلاح رفتار کودک پرداخت و با آموزش توان حل مسئله را در این کودکان ایجاد کرد و مهارت های اجتماعی را هم با آموزش در آنها تقویت کرد.

کلامی با اطرافیان افراد شخصیت ضد اجتماعی

همسر یا سایر اعضای خانواده، اولین افرادی هستند که متوجه رفتار‌های نا‌هنجار در فرد می‌شوند و اغلب فداکارانه به تحمل رفتار‌های نادرست فرد می‌پردازند. تحمل رفتار‌های نا‌خوشایند فرد قابل ستایش است، ولی بزرگ‌ترین فداکاری این است که تلاش کنید فرد مذکور را به مراجعه به روانشناس خوب و دریافت کمک تخصصی ترغیب کنید چرا که در صورت عدم دریافت به موقع و صحیح، رفتارهای خطرناک اینگونه افراد ممکن است تبعات جبران ناپذیری را برای خود فرد، خانواده او و یا جامعه برجا بگذارند.

سوالات متدوال

آیا اختلال شخصیت ضد اجتماعی یا سایکوپات درمان می‌شود؟

از آنجایی که هنوز دارویی مختص این اختلال وجود ندارد و با داروی سایر اختلالات و روان کاوی تنها میتوان آنرا مهار کرد. 

آیا اختلال شخصیت ضد اجتماعی یا سایکوپات قابل پیشگیری است؟

بله، با مشاوره درمانی از کودکی و آموزش خانواده قابل پیشگیری و کنترل است.

دلیل و علت آیا اختلال شخصیت ضد اجتماعی یا سایکوپات چیست ؟

احتمال می‌دهند ژنتیکی باشد و عوامل محیطی هم موثر است.

اختلال سلوک چیست؟

مجموعه ای از رفتار هایی که در کودکی و نوجوانی بروز می‌کند و با رفتار های ضد اجتماعی توجیه می‌شود و در آن حقوق اصلی دیگران توسط شخص بیمار زیر پا گذاشته می‌شود.

نویسنده: میترا سیفان – روانشناس

خوانندگان محترم چنانچه سوالی در زمینه انواع اختلالات شخصیت دارید در قسمت نظرات مطرح کنید تا در اسرع وقت پاسخگو باشیم.

در ادامه بهترین متخصصان رواندرمانی فردی را در سراسر کشور معرفی خواهیم کرد، شما با مراجعه به پروفایل متخصص مربوطه می‌توانید وقت خود را به صورت “آنلاین” رزرو کنید.

پزشک خوب، سامانه آنلاین رزرو اینترنتی نوبت از روانشناسان و روانپزشکان و سایر تخصص های حوزه سلامت است که به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در کوتاه ترین زمان و در نزدیکی محل زندگی خود پیدا کرده و وقت خود را به صورت “آنلاین” رزرو نمایید.