در جامعه امروز، افسردگی به یکی از چالش‌های روزمره تبدیل شده است. در سراسر جهان، بیش از ۲۶۴ میلیون نفر از افسردگی رنج می‌برند. تحقیقات نشان می‌دهد که دو سوم از خودکشی‌هایی که صورت می‌گیرد به دلیل ابتلای فرد به افسردگی است. و همچنین خطر خودکشی در افرادی که افسردگی در آن‌ها مورد بررسی و درمان قرار نمی‌گیرد حدود ۲۰٪ است. خطرناکترین نوع افسردگی، افسردگی ماژور است. که باعث ناتوانی کامل فرد در انجام کارهای روزمره‌اش می‌شود. خوشبختانه امروزه درمان‌های متعددی برای افسردگی وجود دارد و با وجود خطرناک بودن این اختلال، می‌شود آن را درمان کرد. در این مقاله به چگونگی تشخیص افسردگی می‌پردازیم.
افسردگی چیست؟
امروزه افسردگی یک اختلال بسیار شایع و مخرب در جامعه است. متاسفانه افسردگی می‌تواند با بیماری‌های دیگر چه از نظر فیزیکی چه از نظر روانی اشتباه گرفته شود. به همین دلیل بسیاری از افراد درک درستی از این بیماری ندارند و ممکن است نتوانند بیماری را تشخیص دهند و در نتیجه بیماری درمان نشده باقی می‌ماند. افسردگی درمان نشده می‌تواند یکی از دلایل اصلی خودکشی در بین افراد مختلف جامعه باشد. امروزه افسردگی یکی از نگرانی‌های جامعه بشری است. خوشبختانه امروزه تحقیقات متعددی در رابطه با افسردگی صورت گرفته است. تشخیص افسردگی برای روانشناسان و روانپزشکان با بررسی دقیق علائم در فرد صورت می‌گیرد. روانشناسان می‌توانند میان انواع و زیرگروه های مختلف افسردگی تمایز قائل شوند. به عنوان مثال یک روانشناس می‌تواند تفاوت میان افسردگی دوقطبی، افسردگی ماژور، افسردگی مزمن و افسردگی فصلی (SAD) را تشخیص دهد.
دلایل اصلی افسردگی شامل چه مواردی است؟
دلایل متعددی وجود دارند که ریسک افزایش و تحریک افسردگی را در افراد مختلف افزایش می‌دهد. موارد زیر از اصلی‌ترین دلایل افسردگی به شمار می‌رود:
دعوا و جدال همیشگی
مشکل در روابط انسانی همواره مهمترین عامل در ایجاد و بروز اختلالات روانشناختی است و افسردگی هم از این قاعده مستثنی نیست. افسردگی در کسی که دارای آسیب پذیری بیولوژیکی برای ایجاد افسردگی است، ممکن است در اثر اختلافات شخصی یا اختلافات با اعضای خانواده یا دوستان باشد.
از دست دادن و مرگ عزیزان
غم و اندوه ناشی از مرگ یا از دست دادن یکی از عزیزان، اگرچه طبیعی است، اما ممکن است خطر افسردگی را افزایش دهد.
سوء استفاده جنسی
یکی از اصلی‌ترین دلایل افسردگی، سوء استفاده جنسی است. سوء استفاده جنسی، عاطفی و جسمی ریسک خطر ابتلا به افسردگی را افزایش می‌دهد.
مصرف داروهای خاص
برخی از داروها مانند ایزوترتینوئین (که برای درمان آکنه استفاده می‌شود)، داروی ضد ویروس اینترفرون آلفا و کورتیکواستروئیدها می‌توانند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهند.
ژنتیک
سابقه خانوادگی افسردگی خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهد. افسردگی ژنتیکی مانند بسیاری از بیماریها روانشناختی امری ساده نیست و باید آن را جدی گرفت.
مطلب بیشتر: آیا افسردگی ژنتیکی است؟ نقش وراثت در ابتلا به افسردگی
رویدادهای مهم
حتی اتفاقات خوب مانند شروع کار جدید، فارغ التحصیلی یا ازدواج می‌تواند منجر به افسردگی شود. مهاجرت، از دست دادن شغل یا درآمد، طلاق یا بازنشستگی نیز می‌تواند همین طور باشد. با این حال، سندرم افسردگی بالینی هرگز فقط یک پاسخ “طبیعی” به وقایع استرس‌زای زندگی نیست.
مطلب بیشتر: دلتنگی در غربت | چگونه احساس افسردگی بعد از مهاجرت را از بین ببریم؟
سایر مشکلات شخصی
مشکلاتی مانند انزوای اجتماعی به دلیل سایر بیماری‌های روانی یا ترک خانواده یا گروه اجتماعی می‌تواند در بروز افسردگی بالینی موثر باشد.
بیماری‌های جدی
گاهی افسردگی همراه با یک بیماری خاص دیگر رخ می‌دهد. گاهی نیز افسردگی یکی از دلایل و عوارض یک بیماری فیزیکی دیگر است.
سوء مصرف مواد
تقریباً ۳۰٪ افراد مبتلا به سوء مصرف مواد نیز دچار افسردگی ماژور یا بالینی هستند. حتی اگر داروها یا الکل به طور موقت باعث بهبودی فرد شوند، در نهایت افسردگی را تشدید می‌کنند.
مطلب بیشتر: اعتیاد به مواد مخدر | اختلال مصرف یا (SUD) چیست؟
پزشکان چگونه افسردگی را تشخیص می‌دهند؟
اکثر ما فکر می‌کنیم که برای تشخیص قطعی انواع بیماریها باید آزمایش خون داد. برای تشخیص افسردگی، آزمایش خون نمی‌تواند موثر و کارآمد باشد. در واقع، مصاحبه با بیمار می‌تواند مهمترین ابزار برای سنجش و تشخیص افسردگی به شمار آید. روانشناس برای تشخیص افسردگی در فرد علائم را در زندگی روزمره او بررسی می‌کند.
برای تشخیص و درمان موثر افسردگی، روانشناس باید علائم را به خوبی مورد بررسی قرار دهد. او ممکن است از یک سری سوالات استاندارد برای تشخیص افسردگی استفاده کند. در حالیکه معاینه فیزیکی وضعیت سلامتی بیمار را نشان می‌دهد، صحبت با بیمار، می‌تواند به روانشناس یا روانپزشک در مورد سایر مواردی که به تشخیص افسردگی مربوط می‌شود، اطلاعاتی بدهد. به عنوان مثال یک بیمار می‌تواند مواردی مانند خلق و خوی روزانه، رفتارها و عادت‌های زندگی را بیان کند.
تشخیص افسردگی اغلب امری دشوار است. زیرا افسردگی بالینی می‌تواند به شیوه‌های مختلف ظاهر شود. برای مثال برخی از افرادی که به افسردگی بالینی مبتلا می‌شوند به شدت گوشه گیر و بی‌تفاوت می‌شوند. در برخی دیگر افسردگی می‌تواند باعث خلق تحریک پذیر و عصبانیت شدید شود. در افراد افسرده، الگوهای خواب و سطح اشتها به طور غیرطبیعی تغییر می‌کند. به عنوان مثال یک فرد افسرده می‌تواند کل روز را بخوابد و هیچ ماده غذایی مصرف نکند. و یا اینکه کل روز را بیدار باشد و بسیار پر اشتها شود.
علائم افسردگی نیز با وجود آشفتگی شدید در فرد ممکن است بسیار کم بروز داده شود. افسردگی می‌تواند یک اختلال فراگیر باشد و از طرق مختلف بر روی بدن، احساسات، افکار و رفتارهای فرد تاثیر بگذارد.
روانشناس برای تشخیص افسردگی به دنبال چه چیزی است؟
رواندرمانگر می‌تواند با معاینه بدنی، مصاحبه و انجام آزمایش یکسری از شرایط و بیماری های پزشکی که باعث افسردگی می‌شود را رد کند. رواندرمانگر یک ارزیابی کامل تشخیصی را انجام می‌دهد و در مورد هرگونه سابقه خانوادگی افسردگی و یا سایر بیماری‌های روانی با مراجع صحبت می‌کند. روانشناس یا روانپزشک درباره علائم، مدت زمان بروز و درمان‌های که قبلا انجام داده‌اید از شما سوالاتی می‌پرسد. همچنین از شما می‌پرسد که علائم زیر را دارید یا خیر؟
- غم یا ناراحتی بیشتر روز یا تقریباً هر روز
- از دست دادن لذت در چیزهایی که زمانی برای شما لذت بخش بودند.
- تغییر عمده در وزن (افزایش یا کاهش بیش از ۵٪ وزن در عرض یک ماه) یا اشتها
- بی‌خوابی یا خواب زیاد
- تقریباً هر روز بی‌قراری جسمی و کرختی مفرط که توسط دیگران قابل مشاهده است.
- خستگی یا از دست دادن انرژی
- احساس ناامیدی یا بی‌ارزشی مداوم یا گناه
- مشکلات مداوم مربوط به تمرکز یا تصمیم گیری
- افکار مکرر مرگ یا خودکشی، برنامه خودکشی یا اقدام به خودکشی
چگونه علائم افسردگی به تشخیص آن کمک می‌کند؟
اگر مراجع حداقل یکی از علائم غم و ناراحتی و یا عدم لذت بردن از اتفاقاتی که قبلا برای او خوشایند بود را به همراه ۴ مورد از علائم ذکر شده در بالا به مدت حداقل دو هفته متوالی تجربه کرد می‌توان گفت که مراجع به افسردگی ماژور مبتلا است.
علائم افسردگی می‌تواند هفته‌ها، ماه‌ها و حتی سال‌ها در فرد باقی بماند. افسردگی می‌تواند شخصیت فرد را تحت تاثیر قرار دهد و در روابط اجتماعی و عملکرد او در محیط کار اختلال ایجاد کند. برخی از علائم به قدری ناتوان کننده هستند که فرد را از بلند شدن از رختخواب باز می‌دارند. همچنین افراد افسرده ممکن است نتوانند غذا بخورند و یا حتی بهداشت فردی‌شان را رعایت کنند.
اپیزودها (دوره‌های افسردگی) ممکن است فقط یک بار در طول زندگی رخ دهند یا ممکن است عودکننده، مزمن یا طولانی مدت باشند. در بعضی موارد، به نظر می‌رسد که برای همیشه ماندگار هستند. به نظر می‌رسد علائم در اثر بحران‌های زندگی افزایش می‌یابند. در مواقع دیگر، ممکن است به صورت تصادفی رخ دهند.
افسردگی بالینی معمولاً همراه با سایر بیماری‌های پزشکی مانند بیماری قلبی یا سرطان رخ می‌دهد و این بیماریها را بدتر می‌کند.
آیا افسردگی علائم جسمی دارد؟
افسردگی می‌تواند علائم جسمی نیز داشته باشد. از این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ظاهر شلخته
- عدم تماس چشمی
- کاهش حافظه، تمرکز ضعیف و استدلال انتزاعی ضعیف
- سیاهی رفتن چشم‌ها، چلاندن دست و کشیدن موها
- عقب افتادن یا تحریک روانی-حرکتی، مانند کندی گفتار، آه و مکث طولانی
- عصبی بودن یا جنگ طلبی و سرپیچی (به ویژه در بزرگسالان)
- حرکات کند بدن
- گریه یا چهره غمگین
چه آزمایشاتی می‌تواند به تشخیص افسردگی کمک کند؟
پس از بررسی اطلاعات داده شده، از جمله علائم و نشانه‌ها، سابقه بیمار، سابقه خانوادگی و معاینه، روان درمانگر ممکن است برخی از آزمایشات را برای شما تجویز کند تا وضعیت جسمی را که ممکن است باعث علائم افسردگی شود، رد کند. به عنوان مثال، کم کاری تیروئید می‌تواند علائمی همچون علائم افسردگی ایجاد کند. رواندرمانگر همچنین می‌خواهد تمام داروهای مصرفی فرد و همچنین الکل یا مواد روانگردانی را که فرد ممکن است از آن استفاده کند مورد بررسی قرار دهد.
چگونه می‌توان به روان درمانگر کمک کرد تا تشخیص درستی داشته باشد؟
قبل از ملاقات با رواندرمانگر، لیستی از نگرانی‌هایی را که ممکن است درباره افسردگی داشته باشید و علائم خاص افسردگی را که به آن مبتلا هستید، یادداشت کنید. همچنین تهیه یک شرح حال از سابقه افسردگی خانوادگی قبل از ملاقات با رواندرمانگر می‌تواند بسیار موثر باشد. این اطلاعات کلیدی می‌تواند در تشخیص دقیق و اطمینان از درمان موثر به مشاور کمک کند. قبل از مراجعه، موارد زیر را بررسی و یادداشت کنید:
- نگرانی‌های روحی و جسمی
- علائمی که متوجه شده‌اید.
- رفتارهای غیر معمولی که داشته‌اید.
- بیماری‌های گذشته
- سابقه خانوادگی شما در رابطه با افسردگی
- داروهایی که هم اکنون و هم در گذشته مصرف می‌کردید، از جمله داروهای تجویز شده یا بدون نسخه
- عوارض جانبی غیرمعمول داروهایی که مصرف می‌کنید یا مصرف کرده اید.
- مکمل‌های غذایی مصرف می‌کنید
- عادت‌های زندگی شما (ورزش، رژیم، سیگار کشیدن، مصرف الکل، مصرف مواد مخدر)
- عادت‌های خواب شما
- علل استرس در زندگی شما (ازدواج، کار، دلایل اجتماعی)
- سوالاتی که درباره افسردگی دارید.
منابع
در صورت نیاز می‌توانید با مراجعه به سایت پزشک خوب از بهترین روانشناسان در ایران به صورت اینترنتی نوبت بگیرید.
مطلب مفیدی بود ممنون