افسردگی در کودکان بسیار شایع است. طبیعی است که کودکان نیز مانند بزرگسالان دچار فراز و نشیب‌های عاطفی شوند. برای برخی از کودکان احساس ناراحتی که برای مدت طولانی باقی بماند می‌تواند به افسردگی منجر شود. اگر سلامت روان کودک شما در انجام فعالیت‌های اجتماعی، علایق، رویکرد مدرسه و برخورد با همسالان و دوستان مختل شده است وقت آن است که هرچه سریع‌تر به یک روانشناس کودک مراجعه کنید. در این مقاله به بررسی افسردگی در کودکان می‌پردازیم.
فهرست مطالب
آیا کودکان نیز می‌توانند به افسردگی مبتلا شوند؟
افسردگی می‌تواند افراد از هر سنی را از جمله کودکان تحت تاثیر قرار دهد. اگرچه کودکان به طور طبیعی با افزایش سن و رشد تغییرات خلقی را تجربه میکنند، اما افسردگی در کودکان امری متفاوت است. این اختلال می‌تواند بر نحوه تعامل کودکان با دوستان و خانواده تاثیر بگذارد. افسردگی می‌تواند مانع از لذت بردن کودک از مدرسه، انجام فعالیت‌های مختلف مانند ورزش، سرگرمی و بازی و سایر فعالیت‌های عادی دنیای کودکی شود.
در کودکان اغلب، افسردگی همراه با اضطراب رخ می‌دهد. اضطراب یک بیماری است که باعث احساس ترس، وحشت یا نگرانی از موقعیت‌های روزمره میشود.
علائم و نشانه‌های افسردگی در کودکان
علائم افسردگی در کودکان شامل موارد زیر است:
غم و اندوه مداوم
تحریک پذیری و بدخلقی
دیگر از کارهایی که برایشان لذت بخش بود لذت نمی‌برند.
مشکل در الگوهای خواب
مشکلات رفتاری در مدرسه
سطح کم انرژی یا خستگی دائم
مشکل در تمرکز
تغییرات وزن
گریه مداوم
اگر نیاز به راهنمایی در این زمینه دارید،روی دکمه زیر کلیک کنید
همه کودکان تمام این علائم را ندارند. در حقیقت، بیشتر کودکان در زمان‌ها و در شرایط مختلف علائم مختلفی را از خود بروز می‌دهند. اگرچه برخی از کودکان ممکن است در محیط‌های ساختاریافته به خوبی عمل کنند، اما اکثر کودکان مبتلا به افسردگی مشکلات قابل توجهی در فعالیت‌های اجتماعی، از دست دادن علاقه به مدرسه و عملکرد ضعیف تحصیلی، یا مشکل در ظاهر دچار تغییر می‌شوند. کودکان همچنین ممکن است مصرف مواد مخدر یا الکل را شروع کنند، به خصوص اگر سن آن‌ها بیش از ۱۲ سال باشد.
علت افسردگی دوران کودکی چیست؟
افسردگی در کودکان دلایل بسیار متفاوتی دارند که در مواقع بسیاری نتیجه ترکیبی از دلایل است. گاهی اوقات یک دلیل نمی‌تواند موجب افسردگی در کودکان باشد، این عارضه زمانی شدت پیدا می‌کند که دلایل آن بیش از یک مورد باشد. دلایلی که خطر احتمال افسردگی در کودکان را افزایش می‌دهد به شرح زیر است:
سلامت جسمانی: کودکانی که به بیماری‌های مزمن جسمی مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به افسردگی قرار دارند. چاقی و افزایش وزن هم یکی از این بیماری‌هاست که متاسفانه در بین کودکان بسیار شایع شده است.
رویدادهای استرس زا: گاهی اوقات تغییرات در خانه، مدرسه یا با دوستان می‌تواند خطر ابتلا به علائم افسردگی را در کودک افزایش دهد.
محیط: زندگی پر استرس در خانه می‌تواند کودک را بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلالات خلقی مانند افسردگی قرار دهد.
سابقه خانوادگی: کودکانی که اعضای خانواده آن‌ها دارای اختلالات خلقی یا افسردگی هستند، ممکن است در سنین پایین به افسردگی مبتلا شوند.
عدم تعادل بیوشیمیایی: عدم تعادل در برخی از هورمون‌ها و مواد شیمیایی در بدن ممکن است بر عملکرد مغز تأثیر بگذارد. در نهایت موجب افسردگی در فرد خواهد شد.
افسردگی و اضطراب در کودکان چقدر شایع است؟
افسردگی و اضطراب از شایع‌ترین اختلالات روانی در کودکان هستند. حدود ۳٪ از کودکان ۳ تا ۱۷ ساله اضطراب دارند. و حدود ۳٪ نیز با افسردگی دست و پنجه نرم میکنند. افسردگی با افزایش سن کودک افزایش می‌یابد.
چه افرادی بیشتر در خطر افسردگی قرار دارند؟
افسردگی در پسران زیر ۱۰ سال به طور قابل توجهی شایع است. اختلال دو قطبی در نوجوانان بسیار شایع‌تر از کودکان است. با این وجود، اختلال دو قطبی در کودکان نسبت به نوجوانان شدیدتر است. افسردگی می‌تواند در نتیجه اختلال کمبود توجه (ADHD) و وسواس فکری عملی یا اختلال سلوک (CD) رخ دهد.
خطر خودکشی در کودکان افسرده
افسردگی تنها در بزرگسالان منجر به خودکشی نخواهد شد، بلکه افسردگی در کودکان هم می‌تواند باعث افکار خودکشی و حتی رفتارهای خودکشی شود. خودکشی سومین علت مرگ و میر کودکان ۵ تا ۱۴ ساله است. اگر علائم مربوط به افسردگی در کودکان را در فرزند خود می‌بینید باید برای درمان به موقع به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنید. از علائم مربوط به خودکشی در کودکان میتوان به علائم متعدد افسردگی، افزایش رفتار مشکل ساز، صحبت از خودکشی، صحبت در مورد ناامیدی یا احساس درماندگی اشاره کرد.
آیا افسردگی در کودک قابل تشخیص است؟
اگر علائم افسردگی که در بالا به آن اشاره کردیم در کودک شما حداقل به مدت دو هفته طول کشیده است، باید برای اطمینان از عدم وجود دلایل جسمی و اطمینان از اینکه کودکتان درمان مناسبی را برای درمان افسردگی دریافت می‌کند حتما به روانشناس کودک مراجعه کنید. مشاوره با یک متخصص بهداشت روان که در زمینه کودکان تخصص دارد نیز توصیه میشود. به خاطر داشته باشید که ممکن است مشاور کودک بخواهد به تنهایی با کودک شما صحبت کند.
ارزیابی سلامت روان باید شامل صحبت با شما (والدین یا مراقبان کودک) و فرزندتان و هرگونه آزمایش روانشناختی اضافی باشد که لازم باشد. صحبت با معلمان، دوستان و همسالان می‌تواند برای گرفتن اطلاعات بیشتر در زمینه وجود علائم در طی روز برای شما مفید باشد. هیچ آزمایش خاصی، پزشکی یا روانشناختی وجود ندارد که بتواند به وضوح افسردگی را نشان دهد، اما ابزارهایی مانند پرسشنامه (هم برای کودک و هم برای والدین) همراه با اطلاعات شخصی، می‌توانند برای کمک به تشخیص افسردگی در کودکان بسیار مفید باشند.
گاهی اوقات رواندرمانی و پرسشنامه می‌تواند بیماری‌های دیگر روانی که افسردگی از علائم آن به شمار می‌آید را تشخیص دهد. این بیماری‌های روانی شامل اختلال کمبود توجه (ADHD) و اختلال سلوک (CD) است.
افسردگی در دوران کودکی یک بیماری جدی است. اگر برای درمان آن به موقع اقدام نکنید قطعا با مشکلات بیشتری مواجه خواهید شد. افسردگی در دوران کودکی اگر درمان نشود در بزرگسالی می‌تواند عوارض بسیاری همراه خود داشته باشد. این عوارض عبارتنداز:
افکار یا رفتارهای خودکشی
بدتر شدن علائم
افزایش خطر ابتلا به افسردگی که بدتر یا طولانی‌تر میشود
دوره‌های افسردگی شدید
سایر اختلالات خلقی
گزینه‌های درمان افسردگی در کودکان
گزینه‌های درمانی برای کودکان مبتلا به افسردگی مانند بزرگسالان از جمله رواندرمانی (مشاوره) و دارو است. مشاور کودک شما ممکن است در ابتدا رواندرمانی را پیشنهاد کند و در صورت عدم پیشرفت چشمگیر، داروی ضد افسردگی را به عنوان گزینه دیگری در نظر بگیرید. مطالعات تاکنون نشان می‌دهد که ترکیبی از رواندرمانی و دارو در درمان افسردگی بیشترین تأثیر را دارد. اگرچه این امر در کودکان زیر ۱۲ سال نادر است، اما برخی از کودکان زیر ۱۲ اقدام به خودکشی میکنند.
ممکن است این امر را به صورت تکانشی انجام دهند. دختران بیش از پسران به خودکشی فکر میکنند اما پسران این امر را به صورت جدی‌تر انجام می‌دهند. کودکانی که سابقه خانوادگی خشونت، سوء مصرف الکل یا سوء استفاده جسمی یا جنسی را تجربه میکنند، همانطور که با علائم افسردگی در معرض خطر بیشتری برای خودکشی هستند.
علائم هشدار دهنده افسردگی در کودکان در واقع احساسات و تغییراتی هستند که والدین می‌توانند آن را ببینند. کودکان نمی‌دانند که چگونه باید احساسات خود را به والدین نشان دهند، برخی مواقع حتی تمایلی برای نشان دادن این احساسات ندارند. علائم هشداردهنده افسردگی در کودکان عبارتنداز:
تحریک پذیری یا عصبانیت
تغییرات در رفتار و خلق و خو
افزایش یا کاهش اشتها
افزایش یا کاهش خواب
بروز مکرر بیماری جسمی، مانند سردرد یا معده درد
لجبازی
کاهش عملکرد در مدرسه
ابراز افکار منفی (نظرات انتقادی یا شکایت)
صحبت از مرگ
چگونه برای کودک مبتلا به افسردگی کمک کنیم؟
درمان افسردگی در کودکان با تجویز دارو و روان درمانی انجام میشود. برخی از کودکان تنها با یکی از این روش‌ها درمان میشود در حالی که برای برخی از آن‌ها باید از هر دو روش استفاده کرد. این روشهای درمان دائم و مادام‌العمر نیستند، پزشک با معاینه اولیه مشخص می‌کند که این روش‌ها چه زمانی می‌تواند برای کودک موثر باشد.
برنامه درمانی افسردگی که پزشک برای کودکان تجویز می‌کند، به شدت علائم بستگی دارد. مراقبت صحیح و توجه به صحبت‌های روانشناس یا روانپزشک می‌تواند به کودک کمک کند تا این عارضه زودتر بهبود پیدا کند.
درمان
روان درمانی اولین راه درمانی برای کودکان مبتلا به افسردگی است. در روان درمانی میتوان با عواملی چون محیط رشد کودک، عوامل استرس‌زا در محیط زندگی و سایر عواملی که منجر به افسردگی در کودکان میشود رسیدگی کرد.
درمان شناختی رفتاری (CBT) یکی از روشهای درمان افسردگی در کودکان و بزرگسالان است. این نوع درمان شامل صحبت از طریق احساسات و تجربیات، تجزیه و تحلیل مناطق برای تغییرات و یافتن راه‌های فعال برای ایجاد این تغییرات است. برای کودکان خردسال بازی درمانی یک راه مناسب است. در این روش پزشک از اسباب بازی و سرگرمی استفاده می‌کند، این کار به کودکان کمک می‌کند تا احساسات و تجربیات خود را تقویت کنند. علاوه بر باز درمانی، هنر درمانی هم می‌تواند موثر عمل کند. نقاشی، طراحی و سایر تکنیک‌های هنری را در این روش به کار می‌گیرند. این روش در واقع نوعی درمان بیانی است که به کودکان کمک می‌کند تا با علائم افسردگی کنار بیایند.
دارو
از سال ۲۰۱۵، سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) پنج داروی ضد افسردگی برای درمان MDD در کودکان را معرفی کرد:
پزشکان می‌توانند برای دارودرمانی از این گروه داروها استفاده کنند. مصرف داروها با توجه به سن کودک دوز متفاوتی دارد. یکی از عوارض جانبی نادر این داروها در کودکان، افزایش خطر خودکشی است. اگر کودکتان از این دارو استفاده می‌کند، لازم است که بیشتر به رفتار و حرکات آن توجه کنید. در صورت بروز هرگونه مشکلی سریعا به پزشک اطلاع دهید. مصرف این داروها نباید سرخود قطع شود، برای قطع داروها باید با پزشک مشورت کنید. قطع سرخود و ناگهانی داروها عوارض و عواقب بسیار زیادی به همراه دارد.
چگونه برای کودک مبتلا به افسردگی کمک پیدا کنیم؟
درمان افسردگی در دوران کودکی با پیدا کردن یک پزشک خوب شروع میشود. در پروسه درمان توسط پزشک این مراحل می تواند کمک کند.
با فرزندتان صحبت کنیدشاید این کار کمی سخت باشد، اما سعی کنید کودک خود در مورد آنچه که احساس می‌کند و تجربه می‌کند صحبت کنید. برخی از کودکان بعد از گذشت مدتی، می‌توانند با والدین صحبت کنند.
یادداشت بردارید. اگر فرزندتان نمی‌خواهد با شما صحبت کند، در یک دفتر تمام تغییرات رفتاری و علائم آن را بنویسید. این کار در زمان مراجعه به پزشک می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. در جلسات درمانی بسیاری از کودکان به دلیل ترس، خجالت یا هر دلیل دیگری شاید نتوانند به راحتی صحبت کنند.
با پزشک اطفال صحبت کنید. پزشک اطفال می‌تواند با معاینات جسمی و انجام برخی آزمایشات مختلف، سلامت جسمی کودک را تایید کند.
یک متخصص پیدا کنید. اگر پزشک اطفال معتقد است که این مشکل یک اختلال خلقی مانند افسردگی است، ممکن است شما را به یک متخصص مانند روانشناس یا روانپزشک ارجاع دهد.
گر نیاز به راهنمایی در این زمینه دارید،روی دکمه زیر کلیک کنید
افسردگی در کودکان چند نوع است؟ اختلال افسردگی مداوم، اختلال افسردگی اساسی، اختلال سازگاری همراه با خلق افسرده و اختلال خلقی فصلی از انواع افسردگی در کودکان است.
افسردگی در کودکان چه علائمی دارد؟ از مهمترین علائم در کودکان میتوان به احساس گناه، کمبود انرژی، از دست دادن علاقه به امور مختلف، اختلال خواب، داشتن افکار منفی، تغییر اشتها و غیره اشاره کرد.
با چه روشهایی میتوان افسردگی در کودکان را درمان کرد؟ دارودرمانی، روان درمانی و آموزش به خانواده از رایجترین روشهای افسردگی در کودکان است.
آیا بدون دارودرمانی هم میتوان کودکان مبتلا به افسردگی را درمان کرد؟ استفاده از دارو در روند درمان افسردگی در کودکان، بسیار تاثیرگذار است. اما در روند درمان افسردگی خفیف، روان درمانی بسیار تاثیرگذارتر از دارودرمانی است.
آیا از رفتار درمانی شناختی برای درمان کودکان استفاده میکنند؟ بله، از این روش درمانی برای کودکان بالای ۱۰ سال استفاده میشود.
پرسش و پاسخ
سلام خیلی مفید بود ممنون