افسردگی سالمندان می‌تواند باعث اختلال در فعالیت‌های زندگی روزمره آن‌ها شود. اختلال افسردگی نشانه ضعف یا نقص در شخصیت فرد نیست. افسردگی خود به خود از بین نمی‌رود و درمان آن احتیاج به دارو و رواندرمانی دارد.

فهرست مطالب

‌

افسردگی بخشی از فرایند طبیعی پیری نیست!

افسردگی در سالمندان یک بیماری شایع است؛ اما این بدان معنا نیست که می‌تواند بخشی از فرایند پیری به حساب بیاید. در واقع اتفاقاتی که با پیر شدن در انسان رخ می‌دهد می‌تواند باعث احساس غم، ناآرامی و استرس در آن‌ها شود.

برای مثال مرگ عزیزان، بازنشستگی یا بیماری‌های خطرناک می‌تواند باعث ایجاد احساس غم و اضطراب در فرد شود. با گذشت زمان بسیاری از سالمندان می‌توانند به تعادل روانی برسند؛ اما سایر آن‌ها نمی‌توانند خود را با شرایط جدید وفق داده و به افسردگی سالمندی دچار می‌شوند.

‌

علائم افسردگی در سالمندان

علائم افسردگی در سالمندان با جوانان متفاوت است. در بسیاری از سالمندان احساس غمگین بودن علامت اصلی افسردگی نیست. یک سالمند ممکن است افسردگی را با علائمی که کمتر واضح هستند تجربه کنند یا اصلاً نخواهند درباره احساساتشان با کسی گفت‌و‌گو کنند.

برخی دیگر از علائم افسردگی در سنین بالا عبارتند از:

  • احساس خستگی
  • مشکل در به خواب رفتن
  • بدخلقی
  • تحریک پذیری بالا
  • احساس گیجی
  • کاهش توجه و تمرکز
  • مشکلات حافظه (این علامت ممکن است با آلزایمر اشتباه گرفته شود.)

بیماری‌هایی که با بالا رفتن سن ایجاد می‌شوند مثل سرطان، سکته مغزی و بیماری‌های قلبی و مصرف برخی داروها با عوارض جانبی روانی هم می‌توانند باعث بروز علائم افسردگی در سنین پیری شوند.

‌مطلب مرتبط: دمانس یا زوال عقل چیست؟ علائم، انواع، پیشگیری و درمان

انواع افسردگی در سالمندان

به طور کلی انواع مختلف اختلال افسردگی عبارتند از:

افسردگی اساسی: شامل علائمی است که باعث اختلال در روند کار، خواب، مطالعه، تغذیه و لذت بردن از زندگی می‌شود. فرد ممکن است یک یا چندین بار در زندگی این مشکل را تجربه کند.

اختلال افسرده خویی: این اختلال به حالت افسردگی گفته می‌شود که بیش از دو سال پایدار باشد. فردی که به اختلال افسرده خویی دچار شده باشد ممکن است به علائم افسردگی اساسی با شدت کمتر دچار شود؛‌اما علائم به مدت حداقل دو سال باید پایدار باشند تا تشخیص اختلال افسرده خویی داده شود.

‌سایر انواع افسردگی عبارتند از افسردگی پس از زایمان، افسردگی فصلی و افسردگی سایکوتیک.

 

مطلب بیشتر: روانشناسی سالمندی چیست؟ کاربرد روانشناسی سالمندی

‌

علت افسردگی و عوامل خطر

ترکیبی از عوامل مختلف می‌توانند در ایجاد افسردگی دخیل باشند. از جمله:

  • ژنتیک: افرادی که در اعضای خانواده خود فرد مبتلا به افسردگی دارند با احتمال بیشتری به افسردگی مبتلا می‌شوند.
  • سابقه ابتلا به افسردگی: احتمال ابتلا به افسردگی در سالمندانی که در سنین جوانی به افسردگی مبتلا شده‌اند بیشتر است.
  • عدم تعادل شیمیایی در مغز: افرادی که دچار عدم تعادل هورمون‌های شیمیایی در مغز می‌شوند بیشتر به افسردگی مبتلا می‌شوند.
  • استرس: روابط عاطفی پیچیده، ترس از تنهایی در پیری، موقعیت‌های استرس‌زا و نداشتن دوست یا همراه عاطفی می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی را تشدید کند.
علت افسردگی در سالمندان

‌

زوال عقل عروقی

علت افسردگی در سالمندان را می‌توان به تغییرات جسمی نیز نسبت داد. به خصوص در سالمندانی که برای اولین بار در زندگی خود به افسردگی مبتلا می‌شوند بروز افسردگی به علت تغییرات در بدن و مغز شایع است. مثلا در سالمندانی که گرفتگی عروق دارند رگ‌های خونی تنگ‌تر شده و جریان طبیعی خون در بدن از جمله مغز محدود می‌شود.

وقتی این اتفاق رخ می‌دهد سالمندی که سابقه ابتلا به افردگی را نداشته است دچار افسردگی عروقی (زوال عقل عروقی) می‌شود. این افراد بیشتر از سایرین در معرض حمله قلبی، سکته مغزی و سایر بیماری‌های عروق هستند.

‌

علائم افسردگی در سالمندان

علائم افسردگی در هر فرد با فرد دیگر متفاوت است. برخی از شایع‌ترین علائم افسردگی در ادامه آورده شده است. اگر همه یا چند تا از این علائم را بیش از دو هفته تجربه کردید احتمالاً به افسردگی مبتلا هستید.

  • احساس غم دائمی، اضطراب یا پوچی
  • احساس ناامیدی، گناه، بی ارزشی یا عجز
  • تحریک پذیری و بی‌قراری
  • از دست دادن علاقه نسبت به فعالیت‌هایی که قبلاً لذت‌بخش بودند (مثل رابطه جنسی)
  • کاهش انرژی و احساس خستگی
  • کاهش سرعت حرکت و صحبت کردن
  • کاهش تمرکز، حافظه و اختلال در تصمیم‌گیری
  • مشکل در به خواب رفتن، خواب بیش از حد یا زود برخواستن از خواب هنگام صبح
  • پرخوری یا کاهش اشتها، افزایش یا کاهش وزن غیرطبیعی
  • افکار مرگ و خودکشی یا تلاش برای خودکشی
  • احساس درد، گرفتگی، سردرد یا مشکلات گوارشی که به درمان جواب نمی‌دهند.
  • گریه مکرر

‌

درمان افسردگی در سن بالا

افسردگی حتی در موارد شدید آن قابل درمان است. اگر فکر می‌کنید به افسردگی مبتلا هستید بهتر است با یک متخصص روانپزشکی یا روانشناس صحبت کنید. برخی از داروها یا بیماری‌های خاص می‌توانند باعث ایجاد علائم افسردگی در فرد شوند. پزشک با بررسی همه شرایط، صحبت کردن با بیمار و انجام آزمایش‌های مختلف می‌تواند این احتمالات را بررسی کند. در صورتی که هیچ شرایط پزشکی پیدا نشد که باعث بروز افسردگی شده باشد ارزیابی روانشناسی انجام می‌شود.

درمان افسردگی در سالمندان از فردی به فرد دیگر متفاوت است. گاهی درمان‌های مختلفی باید به کار گرفته شوند تا بهترین درمان پیدا شود. مهم ترین انواع درمان افسردگی دارودرمانی و رواندرمانی است.

‌

رواندرمانی سالمندان

رواندرمانی می‌تواند به درمان افرادی که به افسردگی مبتلا هستند کمک کند. برخی درمان‌ها کوتاه مدت هستند و به زمانی بین ده الی بیست هفته احتیاج دارند. برخی دیگر از درمان‌ها در درازمدت جواب می‌دهند.

درمان شناختی رفتاری (CBT) یکی از انواع درمان‌های افسردگی در سالمندان است. این شیوه درمان به افراد کمک می‌کند تا دیدگاه منفی خود و رفتارهایی را که باعث تشدید علائم افسردگی می‌شوند تغییر دهند. رواندرمانی فردی کمک می‌کند تا فرد نسبت به روابط از دست رفته خود و علت آسیب دیدن آن‌ها آگاهی یافته و علت افسردگی خود را جست‌و‌جو کند.

‌

درمان افسردگی در سالمندان با دارودرمانی

داروی ضد افسردگی افراد مسن انواع مختلفی دارد. این داروها به مغز کمک می کنند تا تعادل شیمیایی خود را بازیافته و بهتر بتواند با استرس و تغییرات خلقی مقابله کند. در دارودرمانی ممکن است لازم باشد انواع مختلف دارو امتحان شوند تا بهترین درما برای بهبود علائم افسردگی پیدا شود.

تاثیرگذاری داروهای ضدافسردگی بین دو الی چهار هفته طول می‌کشد. برخی علائم مثل کاهش اشتها، خواب آلودگی و عدم تمرکز زودتر از مشکلات خلقی بهبود می‌یابند. بنابراین باید به داروها زمان داد تا بهترین تاثیر خود را روی فرد بگذارند.

اگر درمان دارویی را شروع کرده‌اید مهم است بدانید که قطع خودسرانه آن‌ها بدون مشورت با پزشک مشکل‌ساز است. این کار می تواند موجب بازگشت دوباره افسردگی شود. قطع مصرف داروهای ضدافسردگی باید به تدریج، بعد از طی دوره درمان و تحت نظر پزشک انجام شود. قطع ناگهانی داروها می تواند باعث ایجاد علائم ترک مصرف شود.

‌

پیشگیری از افسردگی در سن بالا

چطور می‌توان احتمال بروز افسردگی در سالمندان را کاهش داد؟ بهتر است از قبل خود را برای اتفاقات بزرگ در زندگی مثل بازنشستگی یا نقل مکان آماده کنید. با خانواده خود در ارتباط باشید و احساسات خود را با آن‌ها در میان بگذارید. اجازه دهید بدانند که غمگین هستید.

ورزش مرتب و روزانه هم می تواند خلق را بالا برده و به پیشگیری از افسردگی سالمندی کمک کند. ورزشی را که به آن علاقه دارید دنبال کنید. تناسب اندام و رژیم غذایی متعادل هم می توانند در جلوگیری از بیمار شدن و افسردگی یا ابتلا به بیماری‌هایی که باعث افسردگی می‌شوند موثر باشند.

 منبع:

NIH

اگر نیاز به مشاوره با یک روانشناس خوب دارید، با کلیک روی دکمه زیر می‌توانید به لیستی از بهترین روانشناسان ایران دسترسی پیدا کرده و از آن‌ها به صورت اینترنتی وقت رزرو کنید:

لیست روانشناسان