افسردگی جزو اختلالات روانشناختی است که این روزها در زندگی افراد زیادی رخنه کرده و باعث مختل شدن فعالیت‌های روزمره آن‌ها شده است. پیشگیری از ابتلا به افسردگی اغلب مواقع ممکن نیست. اما شناخت علائم افسردگی و دریافت درمان مناسب و به موقع میتواند در پیشگیری از ابتلای مجدد به این بیماری موثر باشد.
افسردگی چیست؟
افسردگی یکی از اختلالات روانی است. فرد افسرده احساس غم و پوچی میکند و این باعث مختل شدن زندگی روزمره اش میشود. اگر علائم افسردگی را در خود مشاهده می‌کنید باید بگوییم که شما تنها نیستید! واقعیت این است که افسردگی میان مردم جوامع امروزی یک اختلال بسیار شایع است.
تجربه افسردگی در هر فرد با فرد دیگر متفاوت است، اما علائم مشترک در میان اکثر افراد مبتلا به این اختلال کاهش بهره وری روزانه، از دست دادن زمان، آسیب دیدن روابط اجتماعی و عاطفی و یا بیماری‌های مزمن است.
شدت بیماری در افرادی که به بیماری‌هایی مثل آسم، بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان، دیابت، چاقی و آرتروز هستند در اثر افسردگی بیشتر میشود.
مهم است بدانید که احساس غم و ناراحتی جزء جدایی ناپذیر زندگی ماست. همه ما ممکن است بعضی روزها ناراحت باشیم یا اتفاقات ناراحت کننده‌ای را در زندگی خود تجربه کنیم.
اما اگر مدت طولانی است که احساس ناامیدی و غم می‌کنید احتمالاً دچار افسردگی شده‌اید. افسردگی یک اختلال جدی است و اگر درمان صحیح و به موقع برای آن انجام نشود میتواند بدتر شود.
از کجا بفهمم افسرده ام؟
افسردگی چیزی فراتر از صرفاً غم و ناراحتی است. علائم افسردگی میتواند هم جسم و هم روان ما را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین این علائم میان زنان، مردان و کودکان با هم متفاوت است.
علائم افسردگی در مردان
- تغییر خلق: عصبانیت، پرخاشگری، اضطراب، بیقراری و تحریک پذیری
- تغییرات احساسی: احساس پوچی و تهی بودن، احساس غم و ناامیدی
- تغییرات رفتاری: کاهش انگیزه، عدم علاقه به فعالیت‌های مورد علاقه، احساس خستگی، میل به خودکشی، نوشیدن بیش از حد الکل، سوء مصرف دارو و انجام فعالیت‌های پرخطر
- تغییر میل جنسی: کاهش میل و عملکرد جنسی
- تغییرات ذهنی: عدم توانایی در تمرکز، ناتوانی در به سرانجام رساندن وظایف محول شده و تاخیر در پاسخگویی حین مکالمه
- تغییرات الگوی خواب: ناتوانی در به خواب رفتن (Insomnia)، بدخواب شدن، خواب آلودگی بیش از حد و نخوابیدن در طول شب
- تغییرات جسمی: خستگی، درد، سردرد و مشکلات گوارشی
علائم افسردگی در زنان
افسردگی میتواند تمام خلق و خوی فرد را تحت تاثیر خود قرار دهد. این بیماری هم مانند دیگر بیماری‌ها علائم خاص خود را دارد، ازجمله علائم افسردگی در زنان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییرات خلق: مثل بیقراری
- تغییرات احساسی: احساس اندوه، پوچی، ناامیدی و اضطراب
- تغییرات رفتاری: کاهش انگیزه، قطع روابط اجتماعی و افکار خودکشی
- تغییرات ذهنی: مثل کند صحبت کردن یا اختلال در تفکر
- تغییر در الگوی خواب: مشکل در به خواب رفتن، پرخوابی و زود از خواب بیدار شدن
- تغییرات جسمی: کاهش انرژی، خستگی بیش از حد، تغییر اشتها، تغییر وزن، درد، کوفتگی بدن، سردرد و انقباض
همچنین:
- اضطراب داشتن عصبی بودن
- عدم توانایی در تمرکز کردن
- لذت نبردن از سرگرمی‌ها
- عدم توانایی در خوابیدن
- داشتن افکار خودکشی و مرگ
- گریه و ناراحتی بدون دلیل خاصی
- احساس ضعف و ناتوانی
- تغییر ذائقه فرد و تغییر وزن
- نوسانات روحی و نداشتن حال روحی مناسب
- احساس غم، مصیبت، گناه
- داشتن دردهای فیزیکی چون سردرد، پادرد و کمردرد
- کمبود انرژی و احساس خستگی
علائم افسردگی در مردان
شناخت علائم و نشانه‌های افسردگی در مردان میتواند روی نحوه درمان آن‌ها تاثیر بسیاری داشته باشد. هرچه این علائم سریع‌تر شناسایی شوند، افسردگی آن‌ها هم سریع‌تر درمان خواهد شد. ازجمله علائم افسردگی در مردان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- رفتارهای خشونت آمیز، عصبی بودن، توهین و تحقیر دیگران، از دست دادن حس انتقاد پذیری و شوخ طبعی و… از علائم مردان افسرده است.
- اختلالات خواب شبانه، دیر به خواب رفتن، بیدار شدن در نیمه شب و… همگی از علائم افسردگی در مردان است. نداشتن خواب کافی و مناسب در شب میتواند مغز را بیدار نگه دارد و همین موضوع باعث میشود تا در طول روز خسته و بی حوصله باشید.
- داشتن نگاه منفی به اطرافیان و دنیای پیرامون خود باعث میشود تا از حضور در اجتماعات و در میان دیگران دوری کنید. مردان افسرده یک دیواری دور تا دور خود می‌کشند و همین موضوع میتواند موجب دوری کردن از دیگران باشد.
- اقدامات بی پروا مانند رانندگی خطرناک، انجام ورزش‌های پرخطر و… همگی از نشانه‌های مردان افسرده است. این دسته از افراد برای داشتن حس و حال بهتر به دنبال کارهای خارج از عرف چون روابط جنسی پرخطر، مصرف مواد مخدر، زیاده‌روی در نوشیدن الکل و… می‌روند.
- کاهش میل جنسی در آقایان یکی از مهم‌ترین دلایل افسردگی به شما می‌رود. با بروز علائم افسردگی فرد به داشتن رابطه جنسی بی میل میشود و همین موضوع میتواند زندگی زناشویی را تحت تاثیر خود قرار دهد. طبق نظر پزشکان حدود ۷۵ درصد بیماران افسرده میل جنسی کمی دارند. افسردگی در آقایان روی بخش لیمبیک مغر تاثیر می‌گذارد و میتواند میل جنسی آن‌ها را تحت هدف خود قرار دهد.
- مردانی که دچار افسردگی می‌شوند به راحتی نمی‌توانند تصمیم‌گیری کنند، در واقع توانایی خود را در تصمیم‌گیری از دست خواهند داد.
علائم افسردگی در نوجوانان
جوانی یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین سن است که در آن فرد با چالش‌های مختلفی روبه‌رو خواهد شد. یکی از این چالش‌ها افسردگی است. اما این افسردگی هم در جوانان میتواند علائم خاص خود را داشته باشد. ازجمله این علائم:
- عدم توانایی در تصمیم‌گیری و تمرکز
- بی اشتها شدن و کاهش وزن
- بروز مشکلات جسمانی چون سردرد، کمر درد و…
- داشتن احساس گناه، غم و اندوه
- اختلال در خواب شبانه و کمبود انرژی
- بی حالی، احساس خستگی و ضعف
- داشتن افکار خودکشی و پایان دادن به زندگی
مطالعه بیشتر: خواب زیاد و افسردگی | علت خستگی و خواب آلودگی در طول روز چیست؟
علائم افسردگی در کودکان
تشخیص افسردگی در کودکان کار دشواری است، چرا که بسیاری از این علائم در ظاهر نشان داده نمی‌شوند. بیشتر پزشکان بر این باورند که افسردگی در کودکان بیشتر در قالب رفتارهای عصبی و خشن خود را نشان می‌دهند. از نشانه‌ها علائم افسردگی در کودکان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییرات خلق: بیتابی، عصبانیت، گریه کردن و نوسانات خلقی
- تغییرات احساسی: احساس بی کفایتی (من نمی‌توانم هیچ کاری را درست انجام بدهم!)، احساس یاس، گریه کردن و اندوه شدید
- تغییرات رفتاری: کودک افسرده ممکن است در مدرسه با مشکل مواجه شود یا از مدرسه رفتن اجتناب کند، از ارتباط با دوستان یا خواهر / برادرها دوری کرده و به مرگ و خودکشی فکر کند.
- تغییرات ذهنی: کاهش تمرکز، افت تحصیلی، افت عملکرد در مدرسه و نمرات درسی
- تغییرات الگوی خواب: مشکل در به خواب رفتن یا پرخوابی
- تغییرات جسمی: کاهش انرژی، مشکلات گوارشی، تغییرات اشتها، کاهش یا افزایش وزن
همچنین:
- کاهش توانایی و کارایی کودکان در مدرسه و یادگیری دروس
- عصبانیت و حرف زدن با صدای بلند
- مقاومت در برابر پذیرش
- گوشه‌گیری و افسردگی
- تغییر ساعات خواب و بیخوابی
- مشکلات جسمی
- خستگی روحی و جسمی
- احساس پوچی و بی ارزشی
- اختلال در فکر کردن و تمرکز
همانطور که تا اینجا متوجه شدید علائم افسردگی تنها در روان ما خود را نشان نمی‌دهند. افسردگی میتواند جسم ما را هم درگیر کند. برای آشنایی با علائم جسمی افسردگی مطلب «علائم جسمی افسردگی» را بخوانید.
چرا افسردگی گرفتم؟
علت افسردگی را میتوان به عوامل مختلفی نسبت داد. از عوامل زیستی گرفته تا شرایط محیطی میتوانند در شکل گیری افسردگی دخیل باشند.
علل شایع افسردگی عبارتند از:
- سابقه خانوادگی: در صورتی که در خانواده‌تان فردی به افسردگی یا اختلال روانی دیگری مبتلا باشد شما هم در معرض ابتلا به افسردگی هستید.
- ضربه‌های روحی در دوران کودکی: آسیب‌های روحی که در کودکی به فرد وارد می‌شوند میتوانند باعث افسردگی شوند.
- ساختار مغز: کاهش فعالیت لوب پیشانی مغز میتواند ریسک ابتلای شما را به افسردگی افزایش دهد. با اینحال در اینکه این علائم بعد از افسردگی ایجاد می‌شوند یا قبل از آن هنوز اختلاف نظر وجود دارد.
- مشکلات مربوط به سلامتی: برخی مشکلات مثل بیماری‌های مزمن، مشکلات خواب، دردهای مزمن و اختلال کم توجهی – بیش فعالی (ADHD) میتوانند خطر ابتلا به بیماری‌های روانی را افزایش دهند.
- سوء مصرف الکل و مواد: سابقه مصرف الکل، مواد مخدر و داروها میتواند ریسک ابتلا به افسردگی را افزایش دهد.
سایر دلایل افسردگی عبارتند از:
- کمبود اعتماد به نفس و خودتخریبی
- سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌های روانی
- مصرف برخی داروهای خاص
- اتفاقات استرس‌زا مثل شکست عاطفی، مشکلات اقتصادی یا طلاق
همانطور که متوجه شدید عوامل متعددی می توانند باعث افسردگی شوند و اغلب پیدا کردن علت اصلی ایجاد آن دشوار است.
تست افسردگی
روانشناس با مشاهده علائم افسردگی و ارزیابی روانی شما قادر است افسردگی را تشخیص دهد. پرسش‌هایی درباره خلق، اشتها، الگوی خواب، نحوه انجام فعالیت‌های روزمره، افکار و تحرک فرد میتوانند در تشخیص افسردگی به روانشناس کمک کنند.
از آنجا که افسردگی با سایر مشکلات جسمی هم مرتبط است ممکن است روانشناس شما را به یک روانپزشک ارجاع دهد تا آزمایش خون و سایر تست‌های تشخیصی را انجام دهید. گاهی مشکلات تیروئید مثل تیروئید پرکار یا کمبود ویتامین D میتواند باعث ایجاد علائم افسردگی در فرد شود.
در اینجا لازم است یادآوری شود که علائم افسردگی را نباید نادیده گرفت. اگر خلق پایین همچنان ادامه داشت و یا بدتر شد، از یک روانشناس کمک بگیرید.
مطالعه بیشتر: چه زمانی ویتامین دی بخوریم؟ | بهترین زمان مصرف ویتامین D
عوارض افسردگی
افسردگی یک بیماری روانی جدی است و میتواند باعث بروز عوارض متعددی شود. در صورتی که درمان افسردگی به موقع انجام شود می تواند منجر به مشکلات زیر شود:
- کاهش / اضافه وزن
- دردهای جسمی
- سوء مصرف مواد
- حملات پانیک
- مشکلات عاطفی
- منزوی شدن و مشکلات اجتماعی
- افکار خودکشی
- آسیب زدن به خود
مطالعه بیشتر: اختلال روان تنی (دردهای جسمی با منشا روانی) و درمان آن
راه های خروج از افسردگی
افسردگی میتواند شرایط زندگی روزمره را دشوار کند؛ اما درمان مناسب و به موقع میتواند کیفیت زندگی شما را بهبود دهد. (اگر علائم افسردگی را دارید و برای درمان آن احتیاج به کمک دارید می‌توانید از روانشناس‌ها و روانپزشک‌های پزشک خوب کمک بگیرید.)
درمان این بیماری به شیوه های مختلفی انجام میشود. در واقع نمی‌توان یک راه درمان را برای همه افراد تجویز کرد و ممکن است نیاز به ترکیبی از دارودرمانی، رواندرمانی، اصلاح سبک زندگی و سایر روش‌ها داشته باشید.
۱. دارودرمانی
در صورتی که روانشناس تشخیص دهد برای درمان علائم افسردگی احتیاج به دارو هم دارید شما را به روانپزشک ارجاع می‌دهد. روانپزشک ممکن است داروهای ضدافسردگی، ضد اضطراب و داروهای ضد روانپریشی را برای شما تجویز کند.
۲. رواندرمانی
صحبت کردن با یک روانشناس به شما کمک میکند تا نحوه برخورد با احساسات منفی‌تان را بیاموزید. هم جلسات فردی و هم جلسات گروه درمانی در درمان افسردگی موثر هستند.
۳. درمان افسردگی با نوردرمانی
قرار گرفتن در معرض ور سفید میتواند خلق شما را تنظیم کند و علائم افسردگی را بهبود دهد. نوردرمانی به خصوص در درمان افسردگی فصلی کاربرد دارد.
۴. ورزش کنید
ورزش روزانه سی دقیقه به مدت سه الی پنج روز در هفته باعث ایجاد هورمون «اندورفین» (Endorphins) در بدن میشود که باعث افزایش خلق و درمان علائم افسردگی میشود.
۵. از مصرف الکل و مواد مخدر پرهیز کنید
نوشیدن الکل یا سوء مصرف مواد باعث ایجاد حال خوب لحظه‌ای میشود. اما این مواد در درازمدت باعث افسردگی شده و علائم اضطرابی آن را بدتر می‌کنند.
۶. نه گفتن را یاد بگیرید
تعیین حد و مرز در زندگی شخصی و حرفه‌ای میتواند به شما کمک کند تا احساس بهتری داشته باشید. فکر کردن بیش از حد میتواند باعث اضطراب و بدتر شدن علائم افسردگی شود.
مطالعه بیشتر: مهارت “نه” گفتن | چگونه قاطعانه درخواستی را رد کنیم؟
۷. از خودتان مراقبت کنید
علائم افسردگی را میتوان با خودمراقبتی بهبود داد. خواب کافی، رژیم غذایی سالم، اجتناب از افراد منفی نگر و شرکت در فعالیت‌های اجتماعی از جمله فعالیت‌هایی است که می‌توانید برای مراقبت از خود انجام دهید.
علائم افسردگی دوقطبی
اختلال دو قطبی در واقع یک نوع بیماری شیدایی است که علائم آن در دو دوره مانیا و افسردگی کم با یکدیگر متفاوت هستند. تمام افرادی که به اختلال دو قطبی مبتلا می‌شوند، هر دو دوره آن(مانیا، افسردگی) را تجربه می‌کنند. اما چگونه میتوان بیماری دو قطبی را تشخیص داد؟ آیا این بیماری علائم و نشانه‌هایی دارد؟ این اختلال همانند دیگر اختلال‌ها دارای علائم و نشانه‌هایی است که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهید شد:
علائم افسردگی دوقطبی در دوره مانیا
-
- پرحرف بودن و تند تند حرف زدن
- میل جنسی بالا و تمایل به رابطه جنسی پرخطر
- انرژی بیش از اندازه
- ولخرجی کردن و سرخوش بودن
- میل شدید به مصرف الکل و مواد مخدر
- داشتن اعتماد به نفس کاذب و توهم شدید
- تحریک پذیری و پرخاشگر شدن
- اختلال در خواب و نیاز به خواب کمتر
- تصمیم‌های ناگهانی
علائم افسردگی دوقطبی در دوره افسردگی
-
- کاهش وزن شدید یا افزایش وزن شدید
- احساس پوچ بودن و بی ارزشی
- از دست دادن انرژی و احساس خستگی
- افکار خودکشی و توهم
- خلق و خوی پرخاشگر و افسرده
- توهم و بیخوابی
سایر درمان های افسردگی
در برخی موارد میتوان برای درمان افسردگی از طب سوزنی و طب سنتی (مثلاً روغن ماهی) هم استفاده کرد. در این مورد می‌توانید با پزشک مشورت کنید تا ترکیبی از درمان دارویی و درمان‌های مکمل را به شما پیشنهاد دهد. توجه داشته باشید که داروهای گیاهی میتوانند با داروهای شیمیایی تداخل ایجاد کنند یا تاثیرگذاری آن‌ها را کاهش دهند؛ بنابراین مصرف خودسرانه آن‌ها توصیه نمی‌شود.
گاهی افسردگی به درمان دارویی جواب نمی‌دهد. در مواقعی که افسردگی مقاوم به دارو باشد از درمان‌هایی نظیر شوک درمانی (ECT) و تحریک مغاطیسی مغز (rTMS) برای بهبود خلق استفاده میشود.
برای مطالعه بیشتر: درمان افسردگی در خانه | ۱۰ درمان خانگی افسردگی
افسردگی در بارداری
بارداری برای بسیاری از خانم‌ها یک اتفاق شیرین است؛ با اینحال این دوره در زندگی برخی خانم‌ها همراه با افسردگی است. افسردگی بارداری ممکن است ادامه یافته و منجر به افسردگی بعد از زایمان شود.
علائم افسردگی در بارداری عبارتند از:
- تغییر اشتها و الگوی تغدیه
- احساس ناامیدی
- اضطراب
- کاهش انگیزه
- کاهش علاقه نسبت به انجام فعالیت‌هایی که قبلاً لذت‌بخش بودند.
- احساس غم مداوم
- مشکل در تمرکز یا به خاطر آوردن مطالب
- اختلالات خواب (مشکل در به خواب رفتن، بیخوابی و پرخوابی)
- افکار خودکشی یا مرگ
مطالعه کنید: علائم افسردگی بعد از زایمان چیست؟
در صورتی که خود یا اطرافیانتان به افسردگی مبتلا هستید می توانید از بهترین متخصص ها در زمینه افسردگی سایت پزشک خوب کمک بگیرید.
چطور افسردگی نگیریم؟
معمولاً پیشگیری از افسردگی غیر قابل اجتناب است؛ چرا که علت آن اغلب ناشناخته است.
اما زمانی که علائم افسردگی را مشاهده کردید می‌توانید با انجام اقداماتی مثل اصلاح سبک زندگی، دارودرمانی و درمان دارویی از ابتلای مجدد در آینده پیشگیری کنید.
تکنیک‌هایی که به پیشگیری از ابتلا به افسردگی کمک می کنند عبارتند از:
- ورزش منظم روزانه
- خواب کافی
- عدم قطع خودسرانه درمان
- کاهش استرس
- ایجاد روابط اجتماعی قوی
سوالات متداول علائم افسردگی
- آیا درد در قفسه سینه میتواند حاکی از افسردگی باشد؟
- بله درد در قسمت قفسه سینه میتواند یکی از علائم افسردگی در بدن باشد. علاوه بر ای موضوع کمر درد، درد عضلات، مشکلات بی خوابی، اختلال در رابطه جنسی، ناراحتیهای گوارشی، تغییر وزن، اضطراب و آشفتگی و… از دیگر علائم افسردگی در بدن است.
- آیا افسردگی با خود درمانی بهبود مییابد؟
- اگر افسردگی شدید و حاد نباشد میتوان با استفاده از راههای درمان ساده چون تغییر سبک زندگی، تغییر عادات غذایی و… آن را درمان کرد. در درمان بیماری افسردگی اولین کسی که میتواند موجب بهبود حال شما شود، تلاش و خواستن خود شما است.
- آیا علائم افسردگی در دوران بارداری و پس از زایمان با علائم افسردگی در بزرگسالان متفاوت است؟
- معمولا در دوران پس از زایمان، علائم افسردگی کمی متفاوت خواهد بود. فرد نسبت به شیر دادن و مراقبت فرزند خود بی میل میشود. در بسیاری از موارد که این افسردگی حاد و شدید شود، مادر به دنبال آسیب رساندن و آزار دادن نوزاد خواهد بود.
- آیا مصرف داروهای ضد افسردگی میتواند برای بدن عوارض داشته باشد؟
- داروهای ضدافسردگی به دلیل ترکیباتی که دارند در حالی که میتوانند افسردگی فرد را درمان کنند، میتوانند موجب عارضههای دیگری در بدن شوند. البته فواید مصرف این داروها برای بیماران افسرده در مقایسه با عوارض آن بسیار بیشتر است.
منبع: Healthline
پرسش و پاسخ
سلام من ۱۶ ماهه زایمان طبیعی کردم بعد از زایمان میل جنسی ندارم خیلی هم عصبانی شدم مدام با پسربزرگم دعوا میکنم میزنمش نمیتونم خودمو کنترل کنم بعدا غصه میخورم قبل از زایمان خیلی وسواس بودم ولی الان هیچی مهم نیس
سلام من حالم خیلی خیلی بد من جوری حالم بد میشه که با بچه هایم بد رفتاری میکنم یک بچه ۴ساله دارم یک روز دست پای بچه ام رو بستم وقتی به خودم آمدم خیلی گریه گرفت و یک بچه۹ماه دارم بچه ام رو زدم خیلی حالم بد لطفا کمک کنید دیگ به آخر رسیدم
سلام من هنوز باورم نمیشه که افسرده ام و خیلی حس عجیبیه من وقتی این هارو خوندم فهمیدم بیشتر هاشون دارن رو من اشاره میکنن😞
سلام خسته نباشی من خودم افسرده شدم رفتم دکتر بازم خیلی بی تابم چکار کنم
داروهای ضدافسردگی و ورزش خیلی توی این شرایط کمک میکنه
سلام شوهرم هفته ای چهاربار الکل مصرف میکنه مدام من وبچه دوسالم رومیزنه. تهدیدمون میکنه زندانیمون میکنه خانوادم خبر ندارن من‌توی شهر دیگه دور ازاوتا زندگی میکنم..الآنم چندبارخواستم خودم وبچم بکشم همیشه نارحتم تو خودمم احساس میکنم دیگه دارم میمیرم بعضی وقتا آنقدر عصبی میشم نمیتونم نفس بکشم..
ببخشید یه سوال دارم اینکه من به نظر خودم دارم افسردگی دارم
بعد من بقیه امید و…… میدم ولی برای خودم اصلا نمیتونم
همیشه خواستم که بمیرم
بعد الان چی.کار کنم
سپاس از مطالب کارامد