بسیاری از والدین معتقدند که طلاق ضربات جبران‌ناپذیری را به کودکانشان وارد می‌کند. بسیاری از والدین چنان نگران این قضیه هستند که حاضرند بسیاری از مشکلات خانوادگی را تحمل کنند اما طلاق نگیرند. اما تحقیقات و مطالعات انجام شده چه می‌گوید؟ آیا بهتر است برای سلامت روان کودکان یک ازدواج ناموفق را ادامه دهیم؟ در این مقاله به بررسی این سوال و آثار و پیامدهای طلاق بر روی کودکان می‌پردازیم.
آثار و پیامدهای طلاق بر روی کودکان
طلاق می‌تواند برای یک خانواده دوران سختی را به همراه داشته باشد. والدین نه تنها در حال پی بردن به روش‌های جدید ارتباط با یکدیگر هستند، بلکه در حال یادگیری روش‌های جدید تربیت و آموزش کودکانشان هستند. تأثیرات طلاق بر فرزندان می‌تواند متفاوت باشد. بعضی از کودکان واکنش‌های طبیعی از خود نشان می‌دهند و زیاد تحت تاثیر قرار نمی‌گیرند، در حالی که کودکان دیگر ممکن است با مشکلات قابل توجهی روبه‌رو شوند.
کودکان در سنین پایینتر انعطاف‌پذیرتر هستند و با گرفتن کمک‌های پیشرفته از روانشناسان می‌توانند خود را با شرایط وفق دهند و این مشکل برای آن‌ها کمتر به یک بحران تبدیل شود. کودکان از نظر (جنسیت، سن و خلق و خو) در برخورد با این مسئله متفاوت عمل می‌کنند.
تاثیرات کوتاه مدت طلاق بر کودکان
هنگامی که والدین در هنگام طلاق رفتار بدون فکری از خود نشان می‌دهند و سعی می‌کنند با یکدیگر مخالفت کنند، کودکانی که شاهد یک رابطه مشاجره‌آمیز بین والدین خود هستند، ممکن است بعضی اوقات تأثیرات کوتاه مدت زیر را تجربه کنند:
اضطراب
طلاق باعث تنش، خلق و خوی تحریک‌پذیر و اضطراب کودک می‌شود. كودكان كم سن نسبت به كودكان بزرگتر مستعد ابتلا به این اختلال هستند زیرا وابستگی زیادی به هر دو والد دارند. کودک مضطرب به سختی می‌تواند بر روی درس خواندن تمرکز کند و ممکن است علاقه خود را به فعالیت‌هایی که زمانی به آن علاقه داشت از دست بدهد.
استرس مداوم
طبق تحقیقات آکادمی روانپزشکی کودکان و نوجوانان آمریکا، بسیاری از کودکان به اشتباه خود را دلیل طلاق والدینشان می‌دانند و مسئولیت اصلاح روابط والدینشان را به عهده می‌گیرند. این امر می‌تواند استرس و فشار شدیدی را که با سن کودک همخوانی ندارد به او وارد کند. همچنین می‌تواند عوارضی مانند تفکرات منفی و کابوس‌های شبانه داشته باشد.
نوسانات خلقی و تحریک پذیری
یکی دیگر از پیامدهای طلاق در کودکان، تحریک پذیری و عصبانیت شدید در آن‌ها حتی در مواجه با عزیزان و افراد نزدیک به آن‌ها است. بعضی از کودکان منزوی می‌شوند و از صحبت و همنشینی با دیگران امتناع می‌کنند. کودک ساکت و منزوی می‌شود و ترجیح می‌دهد بیشتر وقت خود را در تنهایی بگذراند.
غم و ناراحتی شدید
طلاق می‌تواند باعث ناراحتی شدید در کودک شود. لذت انجام فعالیت‌های مختلف برای کودک از بین می‌رود. همچنین در مواردی باعث افسردگی شدید در کودک می‌شود.
ناامیدی و پریشانی
کودکان طلاق ممکن است احساس ناامیدی و آشفتگی را تجربه کنند. زیرا از حمایت عاطفی همه جانبه والدین خود برخوردار نیستند. اگر حضانت کودک فقط بر عهده یکی از والدین باشد و کودک حمایت عاطفی از دیگر والد خود را نداشته باشد، این وضعیت می‌تواند بدتر شود.
اثرات کوتاه مدت طلاق می‌تواند رشد روانی و فیزیولوژیکی کودک را مختل کند، و باعث ایجاد اثرات بلند مدت در او شود.
تأثیرات طولانی مدت طلاق بر کودکان
همه چیز ممکن است برای کودکی که والدین خود را به طور جدا می‌بیند، ناخوشایند باشد. ذهن آن‌ها هنوز به طور کامل شکل نگرفته و به راحتی می‌توانند تحت تاثیر مسائل مختلف قرار بگیرند. تاثیرات طولانی مدت طلاق بر کودکان عبارت‌اند از:
مشکلات رفتاری و اجتماعی
کودک طلاق بیشتر در معرض خطر رفتار خشونت‌آمیز و ضد اجتماعی قرار دارد. هرگونه رفتاری که خشم او را بر انگیزد ممکن است باعث رفتارهای خشونت‌آمیز شود. در دراز مدت، می‌تواند باعث مرتکب شدن به جرم و داشتن ذهنیت‌های جنایی (به خصوص در نوجوانی) در فرد شود. مطالعات نشان می‌دهد که اکثر کودکان طلاق، صفات مشخص پرخاشگری و نافرمانی را با شدت متفاوتی از خود نشان می‌دهند. موارد شدید این شرایط باعث می‌شود کودک از نظر اجتماعی ناسازگار باشد.
مشکل در روابط
کودکان طلاق در بزرگسالی اغلب درباره عشق و داشتن رابطه با دیگران مشکل پیدا می‌کنند. آن‌ها دارای مشکلات اعتماد هستند و حل تعارضات در یک رابطه برای آن‌ها چالش برانگیز است. چنین کودکانی، در بزرگسالی، هرگونه رابطه‌‌ای را با ذهنیت منفی آغاز می‌کنند.
مستعد به سوء مصرف مواد مخدر
در نوجوانی مصرف الکل و مواد مخدر راهی برای کاهش استرس و اضطراب در نوجوان می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که سوء مصرف مواد مخدر و الکل در کودکان طلاق از سایر افراد بیشتر است. البته عوامل دیگر مانند میزان رسیدگی والدین به نوجوان، میزان گرایش او به مواد را تعیین می‌کند. با این حال، سوء مصرف الکل در نوجوانانی که والدینشان طلاق گرفته‌اند بسیار زیاد است. سوء مصرف مواد مخدر اثرات مخرب و ویرانگری بر سلامت جسمی و روانی فرد دارد.
مطلب بیشتر: معضل اعتیاد در نوجوانان و روش‌های پیشگیری از آن
افسردگی
احساس ناراحتی و دلشکستگی ناشی از طلاق والدین می‌تواند کودک را دچار افسردگی کند. افسردگی یک مشکل روانی است و کودکان طلاق بیشتر از سایر افراد در معرض آن هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که طلاق می‌تواند تاثیر بسزایی در ابتلا به اختلال دو‌قطبی داشته باشد.
وضعیت ضعیف تحصیلی و موقعیت اجتماعی
اثرات روانشناختی طلاق، علاقه کودک به تحصیل را کاهش می‌دهد. کودکانی که طلاق والدین خود را تجربه می‌کنند، با مشکلات تحصیلی متعددی روبه‌رو می‌شوند. این امر می‌تواند توانایی کودک را در یادگیری در مدرسه و دانشگاه به طور قابل توجهی مختل کند. پیشرفت کم تحصیلی، چشم انداز شغلی کودک در بزرگسالی را با مشکل روبرو می‌کند،و داشتن موقعیت اجتماعی و اقتصادی مناسب برای او را دشوار می‌کند.
طلاق می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری به روان و جسم کودک وارد کند. اما گاهی اوقات طلاق والدین بهتر از مشاجره و بحث مداوم آن‌ها می‌باشد.
مطلب بیشتر: اختلال نافرمانی و لجبازی در کودکان چیست؟ نکاتی که در این باره باید بدانید.
جنبه مثبت طلاق
طلاق مسئله‌ای نیست که تنها به زن و شوهر ربط داشته باشد زیرا کل اساس یک خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند اثرات آن برای همیشه زندگی کودک را تحت تاثیر قرار دهد. اما طلاق می‌تواند در صورت وجود مشاجره مداوم بین والدین و عدم تفاهم آن‌ها و حتی در صورت وجود مشکلات جدی‌تر مانند خشونت‌های خانگی، روش خوبی باشد و جنبه‌های مثبتی نیز برای کودک به همراه داشته باشد.
-
خوشحالی والدین در جدایی می‌تواند باعث خوشحالی کودک شود.
کودک دیگر مجبور نیست فضای متشنجی را در خانه تجربه کند زیرا والدین دیگر مشاجره نخواهند کرد. از آنجا که دیگر با مشاجره روبرو نمی‌شوند، آن‌ها با ذهنیت بهتری از مدرسه یا دانشگاه به خانه برمی‌گردند.
-
کودک زمان با کیفیت تری را با والدینش می‌گذراند.
اگر کودک بتواند به صورت آزادانه با هردو والد خود در ارتباط باشد می‌تواند زمان بهتر و با کیفیت‌تری را با آن‌ها داشته باشد. روابط و صحبت کردن او با والدین به مشاجره تبدیل نمی‌شود و او می‌تواند آزادانه با آن‌ها صحبت کند و حرف دلش را بزند. همچنین به هر یک از والدین فرصتی می دهد تا مسئولیت را به طور مساوی تقسیم کنند و همچنان مادر یا پدر دلسوزی باشند.
-
کودکان ممکن است اشتباهات والدینشان را تکرار نکنند.
چه اتفاقی می‌افتد که ازدواج والدین با شکست مواجه می‌شود؟ کودکی که والدینش طلاق گرفته‌اند بهترین درس زندگی را در زمینه مدیریت روابط دریافت می‌کنند. مطالعات در مورد اثرات مثبت طلاق نشان می‌دهد که کودکان طلاق در هنگام مواجه با مشاجرهای عاطفی در روابطشان صبوری بیشتری دارند و عاقلانه‌تر رفتار می‌کنند و روابط خود را به خوبی مدیریت می‌کنند. آن‌ها ارتباط بهتری برقرار می‌کنند و همیشه سعی می‌کنند با تکرار نکردن اشتباهات والدین خود روابط خوبی داشته باشند.
عواملی که واکنش کودک نسبت به طلاق را تعیین می‌کند
موارد زیر برخی از عواملی است که در تأثیر پیامدهای طلاق بر کودک نقش مهمی دارد:
جنسیت:
طلاق به طور مساوی بر پسران و دختران تأثیر می‌گذارد، اما در برخی موارد، یک جنسیت خاص ممکن است واکنش نامطلوب‌تری نسبت به جنس دیگر نشان دهد. به عنوان مثال، افسردگی ناشی از طلاق در پسران بیشتر از دختران است. از طرف دیگر، دختران تمایل بیشتری به بروز مشکلات شدید رفتاری دارند. به طور کلی، طلاق دارای واکنش‌های روانشناختی یکسان و معادل در میان کودکان از هر دو جنس است.
سن:
سن کودک نقش مهمی در نحوه واکنش وی به جدایی والدین خود دارد:
کودک نوپا
نوزادان بسیار کوچک هستند که معنی طلاق را بفهمند و آن را درک کنند. اما در نوپایی طلاق والدین تفاوت‌هایی در کودک ایجاد می‌کند. تأثیرات طلاق بر روی یک کودک نوپا ابتدایی است اما ممکن است عمیق شود. یک کودک نوپا عدم حضور یکی از والدین در را درک می‌کند و می‌داند که یکی از والدین دیگر بخشی از زندگی او نیست، اما دلیل آن را نمی‌فهمد. کودکان نوپا در هنگام از دست دادن والدین احساس عصبی بودن، ناراحتی و گریه مداوم را تجربه می‌کنند یا عدم حضور والدین می‌تواند برای آن‌ها گیج‌کننده باشد.
کودکان پیش دبستانی و دبستانی
کودک می‌تواند درک کند که در روابط مادر و پدرش مشکلی وجود دارد. و رابطه آن‌ها به مشکل برخورده است، اما ممکن است مسئله طلاق را درک نکند. دانش آموزان وقتی متوجه می‌شوند که دیگر قرار نیست با هر دو والد زندگی کند، دچار اضطراب و استرس می‌شوند. ممکن است بی‌اشتها شوند و علاقه‌ای به گذراندن وقت با دوستانشان نداشته باشند.
کودکان بین ۱۰ تا ۱۳ سال
کودکان بین ۱۰ تا ۱۳ سال طلاق را درک می‌کنند اما پذیرش این قضیه برای آن‌ها دشوار است. کودک ممکن است بارها و بارها دزکی با دیگر والد خود ملاقات داشته باشد. نمرات او به شدت پایین می‌آیند و به همه چیز بی‌علاقه است و ممکن است در برابر مسائل پیش پا افتاده واکنش شدیدی نشان دهد. کودک ممکن است خود را عامل طلاق بداند و سعی کند آن‌ها را دوباره کنار هم بیاورد.
نوجوانان
نوجوانان و جوانان طلاق را درک می‌کنند و شناخت واضحی از دلایل آن دارند. به همین دلیل، آن‌ها به احتمال زیاد با دیدن اینکه والدینشان راهشان را جدا کرده‌اند، از نظر روحی ناراحت می‌شوند. نمرات ضعیف، کناره‌گیری از جمع‌های دوستانه و قطع رابطه با بستگان از عوارض طلاق در نوجوانان است. از دیگر عوارض می‌توان به سوءمصرف مواد مخدر و الکل اشاره کرد.
منبع:
درصورت نیاز می‌توانید با مراجعه به سایت پزشک خوب از بهترین مشاوران خانواده نوبت بگیرید.
پرسش و پاسخ
سلام تشکر بابت مطالب خوبتون