روانشناسی تجربی چیست؟ تاریخچه، هدف و تئوری

چه عواملی بر رفتار و افکار افراد تأثیر می‌گذارد؟ روانشناسی تجربی از روش‌های علمی برای پاسخ به این سؤالات با تحقیق در ذهن و رفتار استفاده می‌کند. روان‌شناسان تجربی آزمایش‌هایی را انجام می‌دهند تا بیشتر در مورد چرایی انجام برخی کارها توسط افراد اطلاعات کسب کنند. در ادامه با روانشناسی تجربی چیست، تاریخچه، هدف و تئوری بیشتر آشنا می‌شوید.

مروری بر روانشناسی تجربی

چرا مردم کارهایی را که دوست دارند انجام می‌دهند؟ چه عواملی بر چگونگی شکل‌گیری شخصیت تأثیر می‌گذارد و رفتارها و تجربیات ما چگونه شخصیت ما را شکل می‌دهد؟
اینها تنها تعدادی از سؤالاتی است که روانشناسان به بررسی آنها می پردازند و روش‌های تجربی به محققان اجازه می‌دهد تا فرضیه‌هایی را ایجاد و به صورت تجربی آزمایش کنند. با مطالعه چنین سؤالاتی، محققان همچنین می‌توانند نظریه‌هایی ایجاد کنند که آنها را قادر به توصیف، توضیح، پیش بینی و حتی تغییر رفتارهای انسانی می‌کند.
برای مثال، محققان ممکن است از روش‌های تجربی برای بررسی اینکه چرا افراد درگیر رفتارهای ناسالم هستند، استفاده کنند. با یادگیری بیشتر در مورد دلایل اصلی رخ دادن این رفتارها، محققان می‌توانند به دنبال راه‌های مؤثری برای کمک به افراد برای اجتناب از چنین اقداماتی یا جایگزینی انتخاب‌های ناسالم با گزینه‌های سودمندتر باشند.

چرا روانشناسی تجربی اهمیت دارد؟

دانشجویان اغلب در دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد ملزم به گذراندن دوره‌های روان‌شناسی تجربی هستند. آن‌ها باید به این موضوع به عنوان یک روش‌شناسی فکر کنند تا یک حوزه منحصر به فرد در روانشناسی. افراد در بسیاری از زیر شاخه‌های روانشناسی از این تکنیک‌ها برای انجام تحقیقات در مورد همه چیز از رشد کودکی گرفته تا مسائل اجتماعی استفاده می‌کنند. روانشناسی تجربی مهم است، زیرا یافته‌ها نقش حیاتی در درک ما از ذهن و رفتار انسان دارند. روانشناسان و سایر متخصصان سلامت روان با درک بهتر چه چیزی باعث می‌شوند افراد به این موضوع توجه کنند، می‌توانند رویکردهای جدیدی را برای درمان پریشانی روانی و بیماری‌های روانی کشف کنند. اینها اغلب موضوعات تحقیقات روانشناسی تجربی هستند.

روش‌های روانشناسی تجربی

محققان دقیقا چگونه ذهن و رفتار انسان را بررسی می‌کنند؟ از آنجایی که ذهن بسیار پیچیده است، به نظر می رسد یک کار چالش برانگیز در بررسی عوامل متعددی که در نحوه تفکر، عمل و احساس ما نقش دارند، تاثیرگذار خواهد بود. روانشناسان تجربی از انواع روش ها و ابزارهای تحقیقاتی مختلف برای بررسی رفتار انسان استفاده می‌کنند. روش‌های دسته روان‌شناسی تجربی شامل آزمایش‌ها، مطالعات موردی، تحقیقات همبستگی و مشاهدات طبیعت‌گرایانه است.

آزمایش

هنوز هم آزمایش معتبرترین ابزار در تحقیقات روانشناختی است. در برخی موارد، روانشناسان می‌توانند آزمایشاتی را برای تعیین اینکه آیا رابطه علت و معلولی بین متغیرهای مختلف وجود دارد یا خیر، انجام دهند.

مبانی انجام یک آزمایش روانشناسی شامل: 

• تخصیص تصادفی شرکت کنندگان به گروه‌ها

• تعریف عملیاتی متغیرها

• توسعه یک فرضیه

• دستکاری متغیرهای مستقل

• اندازه گیری متغیرهای وابسته

یک مثال از تحقیقات روانشناسی تجربی، انجام مطالعه‌ای برای بررسی اینکه آیا محرومیت از خواب؛ عملکرد در آزمون رانندگی را مختل می کند یا خیر؟ آزمایشگر می‌توانست متغیرهای دیگری را که ممکن است بر نتیجه تأثیر بگذارد، کنترل کند و میزان خواب شرکت‌کنندگان در شب قبل را تغییر دهد.
سپس همه شرکت‌کنندگان آزمون رانندگی مشابهی را از طریق شبیه‌ساز یا در یک دوره کنترل‌شده شرکت می‌کنند. با تجزیه و تحلیل نتایج، محققان می‌توانند تعیین کنند که آیا تغییرات در متغیر مستقل (میزان خواب) منجر به تفاوت در متغیر وابسته (عملکرد در آزمون رانندگی) شده است یا خیر.

مطالعات موردی

مطالعات موردی به محققین اجازه می‌دهد تا یک فرد یا گروهی از افراد را عمیقا مورد مطالعه قرار دهند. هنگام انجام یک مطالعه موردی، محقق تک تک داده‌های ممکن را جمع آوری می‌کند، اغلب فرد یا گروه را در یک دوره زمانی و در موقعیت های مختلف مشاهده می‌کند. آنها همچنین اطلاعات دقیقی در مورد سوابق موضوع خود از جمله سابقه خانوادگی، تحصیلات، کار و زندگی اجتماعی و…. نیز جمع آوری خواهند کرد. چنین مطالعاتی اغلب در مواردی انجام می‌شود که آزمایش امکان پذیر نیست. به عنوان مثال، زمانی که فرد مورد نظر تجربه منحصر به فرد یا نادری داشته باشد که در آزمایشگاه قابل تکرار نباشد، ممکن است یک دانشمند مطالعه موردی را انجام دهد.

تحقیق همبستگی

مطالعات همبستگی یک روش روانشناسی تجربی است که امکان بررسی روابط بین متغیرهای مختلف را برای محققان فراهم می‌کند. به عنوان مثال، یک روانشناس ممکن است توجه داشته باشد که با افزایش یک متغیر، متغیر دیگر تمایل به کاهش دارد. در حالی که چنین مطالعاتی می‌توانند به روابط نگاه کنند، نمی توان از آنها برای دلالت بر روابط علی استفاده کرد. قانون طلایی این است که همبستگی برابر با علیت نیست.

مشاهدات طبیعی

مشاهده طبیعت گرایانه به محققان این فرصت را می‌دهد تا افراد را در محیط‌های طبیعی خود تماشا کنند. این روش روانشناسی تجربی می تواند به ویژه در مواردی مفید باشد که محققین بر این باورند که یک محیط آزمایشگاهی ممکن است تأثیر نامناسبی بر رفتارهای شرکت کنندگان داشته باشد.

مطالب مرتبط: روانشناسی اجتماعی

کاری که روانشناسان تجربی انجام می‌دهند چیست؟

روانشناسان تجربی در طیف گسترده‌ای از محیط‌ها، از جمله کالج‌ها، دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، دولتی و مشاغل خصوصی کار می‌کنند. برخی از این متخصصان روش‌های تجربی را به دانش‌آموزان آموزش می‌دهند در حالی که برخی دیگر در مورد فرآیندهای شناختی، رفتار حیوانات، علوم اعصاب، شخصیت و سایر زمینه‌های موضوعی تحقیق می‌کنند.
کسانی که در محیط های دانشگاهی کار می‌کنند اغلب علاوه بر انجام تحقیقات و انتشار یافته‌های خود در مجلات حرفه‌ای، دوره‌های روانشناسی را نیز تدریس می کنند. روان‌شناسان تجربی دیگر با کسب‌وکارها کار می‌کنند تا راه‌هایی را برای افزایش بهره‌وری کارکنان یا ایجاد محل کار امن‌تر بیابند، حوزه‌ای تخصصی که به عنوان روان‌شناسی عوامل انسانی شناخته می‌شود.

تاریخچه روانشناسی تجربی

برای درک اینکه چگونه روانشناسی تجربی به جایگاه امروزی خود رسیده است، نگاهی به چگونگی پیدایش آن می‌تواند مفید باشد. روانشناسی یک رشته نسبتاً جوان است که در اواخر دهه ۱۸۰۰ ظهور کرد. در حالی که به عنوان بخشی از فلسفه و زیست‌شناسی شروع شد، زمانی که روانشناس اولیه ویلهلم وونت اولین آزمایشگاه اختصاص داده شده به مطالعه روانشناسی تجربی را تأسیس کرد، رسماً به حوزه مطالعاتی خود تبدیل شد. برخی از رویدادهای مهمی که به شکل گیری رشته روانشناسی تجربی کمک کردند عبارتند از:

• ۱۸۷۴ – ویلهلم وونت اولین کتاب درسی روانشناسی تجربی را با نام “Grundzüge der physiologischen Psychologie” (“اصول روانشناسی فیزیولوژیکی”) منتشر کرد.
• ۱۸۷۵ – ویلیام جیمز یک آزمایشگاه روانشناسی در ایالات متحده افتتاح کرد. این آزمایشگاه به جای انجام تحقیقات تجربی اولیه به منظور نمایش کلاسی ایجاد شد.
• ۱۸۷۹ – اولین آزمایشگاه روانشناسی تجربی در لایپزیگ آلمان تاسیس شد. روانشناسی تجربی مدرن به تأسیس اولین آزمایشگاه روانشناسی توسط روانشناس پیشگام ویلهلم وونت در اواخر قرن نوزدهم برمی‌گردد.
• ۱۸۸۳ – جی استنلی هال اولین آزمایشگاه روانشناسی تجربی را در ایالات متحده در دانشگاه جان هاپکینز افتتاح کرد.
• ۱۸۸۵ – هرمان ابینگهاوس معروف خود “Über das Gedächtnis” (“درباره حافظه”) را منتشر کرد که بعدها به انگلیسی به عنوان “حافظه: مشارکتی در روانشناسی تجربی” ترجمه شد. در این کار، ابینگهاوس تجربیات یادگیری و حافظه را که بر روی خود انجام داده بود، توصیف کرد.
• ۱۸۸۷ – جورج تروبال لاد کتاب درسی خود “عناصر روانشناسی فیزیولوژیکی” را منتشر کرد، که اولین کتاب آمریکایی بود که شامل مقدار قابل توجهی از اطلاعات در مورد روانشناسی تجربی بود.
• ۱۸۸۷ – جیمز مک کین کتل سومین آزمایشگاه روانشناسی تجربی جهان را در دانشگاه پنسیلوانیا تأسیس کرد.
• ۱۸۹۰ – ویلیام جیمز کتاب کلاسیک خود را با عنوان “اصول روانشناسی” منتشر کرد.
• ۱۸۹۱ – مری ویتون کالکینز یک آزمایشگاه روانشناسی تجربی در کالج ولزلی تأسیس کرد و اولین زنی بود که یک آزمایشگاه روانشناسی تشکیل داد.
• ۱۸۹۳ – جی استنلی هال انجمن روانشناسی آمریکا را تأسیس کرد که بزرگترین سازمان حرفه ای و علمی روانشناسان در ایالات متحده بود.
• ۱۹۲۰ – جان بی. واتسون و روزالی راینر، آزمایش آلبرت کوچولو که اکنون مشهور است، انجام دادند، که در آن نشان دادند که واکنش‌های احساسی می‌تواند به طور کلاسیک در افراد شرطی شود.
• ۱۹۲۹ – کتاب ادوین بورینگ “تاریخچه روانشناسی تجربی” منتشر شد. بورینگ یک روانشناس تجربی تأثیرگذار بود که به استفاده از روش های تجربی در تحقیقات روانشناسی اختصاص داشت.
• ۱۹۵۵ – لی کرونباخ “روایی سازه در آزمون های روانشناسی” را منتشر کرد که استفاده از اعتبار سازه را در مطالعات روانشناختی رایج کرد.
• ۱۹۵۸ – هری هارلو “طبیعت عشق” را منتشر کرد که آزمایش های او را با میمون های رزوس در مورد دلبستگی و عشق توصیف می کرد.
• ۱۹۶۱ – آلبرت باندورا آزمایش عروسک بوبو معروف خود را انجام داد که تأثیر مشاهده بر رفتار پرخاشگرانه را نشان داد.

کاربردهای روانشناسی تجربی 

در حالی که گاهی اوقات روانشناسی تجربی به عنوان یک شاخه یا زیر شاخه جداگانه از روانشناسی در نظر گرفته می شود، روش های تجربی به طور گسترده در تمام زمینه های روانشناسی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
روانشناسان رشد از روش‌های تجربی برای مطالعه چگونگی رشد افراد در دوران کودکی و در طول زندگی استفاده می‌کنند.
روانشناسان اجتماعی از تکنیک‌های تجربی برای مطالعه نحوه تأثیرگذاری افراد از گروه ها استفاده می‌کنند.
روانشناسان سلامت برای درک بهتر عواملی که به سلامتی و بیماری کمک می‌کنند، بر آزمایش و تحقیق تکیه می‌کنند.

پیدا کردن روانشناس خوب در تهران شاید کاری دشوار باشد که سایت پزشک خوب این امکان را فراهم کرده‌است که تا به راحتی بتوانید با تمامی روانشناسان حرفه‌ای به صورت آنلاین، تلفنی و حضوری وقت مشاوره بگیرید.

روانشناسی تربیتی چیست و چه کاربردی دارد؟

سخن پایانی 

روش تجربی در روانشناسی به ما کمک می‌کند تا بیشتر در مورد اینکه مردم چگونه فکر می‌کنند و چرا رفتار می‌کنند بدانیم. روانشناسان تجربی می‌توانند با استفاده از روش های مختلف تجربی در مورد موضوعات مختلف تحقیق کنند. هر یک به دانسته های ما در مورد ذهن و رفتار انسان کمک می‌کند.

منبع: Verywellmind

سوالات متداول 

معایب روانشناسی تجربی چیست؟

روانشناسی تجربی، گاهی جز را فدای کل می‌کند، و گاهی، کل را فدای جزء می کند، روانشناسی تجربی، ذهنیت را فدای عینیت می کند، زمان بر و هزینه بر است، ایجاد شرایط کاملا ً طبیعی در محیط آزمایشگاه مشکل است، بعضی از آزمایشات با شأن انسان مغایرت دارد، تعمیم نتایج بدست آمده از حیوانات بر روی انسان‌ها مشکل است، در بعضی اوقات ذهنیت فرد آزمایشگر در نتیجه‌گیری تأثیر دارد، شرایط آزمایش ثابت نمی ماند، محیط طبیعی با محیط آزمایش فرق می‌کند. وجود تفاوت‌های فردی، تغییرات فیزیولوژیک مانند گرسنگی، تشنگی، فشار خون می‌تواند در نتایج آزمایش مؤثر باشد. 

فواید روانشناسی تجربی چیست؟

نتایج به صورت عینی، ملموس و قابل مشاهده بیان می‌شود. محرک ها و عوامل تحت کنترل آزمایشگر است، آزمایشگر می‌تواند متغیرهای مزاحم را حذف یا کنترل کرده و اثر آنها را بر روی آزمودنی بررسی کند، یکی از امتیازات مهم روش تجربی تکرار پذیری آن است، آزمایشگر می‌تواند نتایج بدست آمده را به سایر موارد تعمیم دهد، تکرار پذیر است. 

روش‌های مشاهده در روانشناسی تجربی چیست؟

مشاهده ساده و طبیعی، مشاهده منظم 

در روش آزمایشی چند مرحله وجود دارد؟

روش آزمایشی شامل چهار مرحله مشاهده، ارائه فرضیه، آزمایش و طبقه بندی نتایج آزمایش است.