ترس از تاریکی در کودکان مخصوصا در سنین خردسالی امری بسیار معمول و رایج است. بسیاری از کودکان از تاریکی می‌ترسند. رسیدگی و کمک به کودک در مواجهه و غلبه به ترس می‌تواند به او این اطمینان خاطر را بدهد که می‌تواند در آینده به ترس های دیگر نیز غلبه کند.
برخی از کودکان بدون داشتن هیچ دلیل خاصی از تاریکی می‌ترسند. برخی دیگر از کودکان دلیل شروع ترسشان می‌تواند به تماشای یک فیلم ترسناک، شنیدن یک داستان ترسناک و یا مواجه با یک اتفاق ترسناک برگردد. و این مسائل می‌توانند آغاز کننده احساس ترس و دلهره در کودکان باشد. صرف نظر از اینکه ترس کودکان از کجا نشات می‌گیرد، والدین می‌توانند گام‌هایی را برای کاهش و در نتیجه از بین بردن استرس و اضطراب در کودکان بردارند. در این مقاله به بررسی ترس در کودکان و اقداماتی برای رفع آن می‌پردازیم.
ترس از تاریکی
به ترس از تاریکی نیکتوفوبیا گفته می‌شود. برای برخی از افراد ترس از تاریکی می‌تواند علائم بسیار شدیدی ایجاد کند. ترس از تاریکی غالباً از کودکی شروع می‌شود و به عنوان بخشی طبیعی از رشد تلقی می‌شود. یک مطالعه که توسط دانشگاه سنت لئو در فلوریدا انجام شد نشان داد علت ایجاد ترس از تاریکی بیشتر به دلیل از دست دادن محرک‌های بینایی در تاریکی است. به همین دلیل ساده که ما نمی‌توانیم آنچه که در اطرافمان هست را ببینیم دچار ترس می‌شویم.
همین ترس می‌تواند علائمی همچون اضطراب و افسردگی را ایجاد کند. زمانی ترس به یک فوبیا تبدیل می‌شود که بیش از حد، غیرمنطقی و روزانه (مکرر) باشد. در حالی که بسیاری از ترس‌ها طبیعی هستند، اما اگر به یک مشکل روزانه و مکرر تبدیل شود و بر روی الگوهای خواب فرد تاثیر بگذارد وقت آن است که به روانشناس مراجعه کنید.
ترس کودکان از تاریکی
ترس از تاریکی یکی از رایج‌ترین ترس‌ها در دوران کودکی است. کودک خردسال و یا کودک پیش دبستانی از چیزهای ناآشنایی که به طور معمول آن‌ها را نمی‌فهمد، می‌ترسد. تخیلات و تصورات فعال آن‌ها و ناتوانی در ایجاد تمایز میان واقعیت و تخیلات به این معنا است که کودک ممکن است باور کند که هیولاها در زیر تخت و یا در کمد منتظرند تا چراغ‌ها خاموش شوند و خود را نشان دهند. اگر به ترس از تاریکی در کودکان به موقع مورد بررسی قرار نگیرد، ممکن است که این ترس ادامه داشته باشد و خواب منظم و عادت‌های خواب کودک را برهم بزند. روش‌های زیادی وجود دارد که والدین می‌توانند به کودک در غلبه به ترس‌هایش کمک کنند.
علت ترس کودکان از تاریکی
دانشیار دانشکده روانشناسی دانشگاه دیکین، دکتر جید شین می‌گوید سنی که ترس از تاریکی آغاز می‌شود می‌تواند متفاوت باشد، اما کودک معمولاً از حدود سه سالگی در معرض طیف وسیعی از محرک‌ها قرار می‌گیرد. در سن سه الی چهار سالگی، بسیاری از کودکان تلویزیون نگاه می‌کنند و به عکس کتاب‌ها دقت می‌کنند. این کارها می‌تواند تخیلات کودکان را فعال کند. نگرانی‌های اصلی زمانی به وجود می‌آید که آن‌ها در معرض تصاویر و کارتون‌های ترسناکی که هیولاها و سایر موارد ترسناک را نشان می‌دهد باشند. در این سنین این نوع ترس ممکن است روندی طبیعی از رشد کودک به شمار بیاید.
همچنین ترس از ارواح، هیولاها، تنها خوابیدن و صداهای عجیب و غریب امری طبیعی است. برای بسیاری از کودکان، خوابیدن با چراغ مطالعه یا چراغ خواب تا زمانی که ترس را پشت سر بگذارند می‌تواند کمک کننده باشد. زمانی که ترس از تاریکی مانعی همیشگی برای خوابیدن می‌شود، باعث ترس و اضطراب همیشگی می‌شود و یا تا بزرگسالی ادامه پیدا میکند ممکن است فرد به نیکتوفوبیا مبتلا شده باشد. از دیگر عللی که می‌توان باعث ایجاد ترس در کودکان شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
والدین مضطرب:
برخی از کودکان یاد می‌گیرند که با دیدن اضطراب والدین در مورد برخی مسائل باید بترسند.
والدینی که بسیار مراقب کودکشان هستند:
برخی از کودکان اگر بسیار به والدین خود وابسته شوند ممکن است دچار اختلال اضطراب فراگیر شوند.
وقایع استرس‌زا:
تراما هایی مانند آسیب دیده‌گی یا تصادفات می‌توانند کودک را دچار ترس‌های شدیدی کنند.
ژنتیک:
برخی از کودکان بیش از سایر افراد در مقابل ایجاد ترس آسیب پذیرتر هستند و این امر می‌تواند به دلیل ژنتیک کودک نیز باشد.
ترس از تاریکی کودک سه ساله
معمولا ترس از تاریکی در سن ۳ سالگی بیشتر دیده می‌شود و دلیل این امر این است که کودک سه ساله نمی‌تواند میان تخیلات و واقعیت تمایز قائل شود. برای حل این مشکل در کودک ۳ ساله یک ساعت خواب منظم را برای کودکتان در نظر بگیرید. داشتن یک ساعت خواب منظم می‌تواند اضطراب و ترس کودک را کاهش دهد. یا می‌توانید تا زمانی که کودک به ترس از تاریکی‌اش غلبه کند در نزدیکی او از چراغ خواب استفاده کنید.
چگونه ترس از تاریکی را در کودکان از بین ببریم؟
در پایین به راهکارهای ترس کودکان از تاریکی می‌پردازیم:
-
تصدیق ترس:
اگرچه ممکن است ترس از تاریکی برای شما غیر منطقی به نظر برسد، اما برای یک کودک نوپا کاملا منطقی و طبیعی است. بنابراین نادیده گرفتن آن نمی‌تواند باعث از بین رفتنش شود. در حقیقت نادیده گرفتن آن می‌تواند این مشکل را بزرگتر کند. در عوض، بگذارید کودکتان درباره ترسش با شما صحبت کند. مثلا به او بگویید: چه چیزی تو را می‌ترساند؟ هیچوقت نگویید دختر/پسر بزرگ از تاریکی نمی‌ترسد. بدون اینکه احساس ترس را بیشتر کنید به او این اطمینان خاطر را بدهید که هروقت مرا (مادر/پدر) صدا بزنی کنارت می‌آیم.
-
در رختخواب بمانید و چراغ را خاموش نگه دارید:
زمانی که کودک شما نیمه شب از تاریکی می‌ترسد سعی نکنید چراغ‌ها را روشن کنید و یا او را به اتاق خواب خودتان بیاورید. برای اینکه به او کمک کنید که بر ترسش غلبه کند باید در رختخواب خودش بماند و سعی کنید در اتاق خودش آرامش را به او برگردانید. اگر کودک شما بدون شما نمی‌تواند دوباره بخوابد بهتر است به جای اینکه او را به اتاق خواب خودتان ببرید در اتاق خواب او بخوابید. فقط سعی کنید این کار برای او به یک عادت تبدیل نشود و شب‌ها پشت سرهم پیش او نخوابید. چرا که این کار باعث می‌شود کودک به شما در هنگام خواب وابستگی پیدا کند.
-
در تاریکی با کودکتان بازی کنید:
سعی کنید از بازی‌هایی که می‌تواند در تاریکی انجام داد مانند درآوردن سایه حیوانات بر روی دیوار، ترس کودک از تاریکی را کاهش دهید.
-
آرام سازی را قبل از خواب تمرین کنید:
قبل از خواب همراه با کودک چشمانتان را ببندید و سعی کنید از تخیلات مهیج و آرامبخش مانند بازی در کنار ساحل استفاده کنید.
-
استفاده از چراغ خواب:
چراغ خواب می‌تواند تا حد زیادی ترس کودک از تاریکی را از بین ببرد. اطمینان حاصل کنید که از لامپی به رنگ زرد طبیعی استفاده می‌کنید و از رنگ‌های آبی یا سفید به هیچ وجه استفاده نکنید. و یا لامپی کوچک در اتاق نشیمن را روشن نگه دارید و درب اتاق کودک را کمی باز بگذارید تا کمی نور اتاق او را روشن کند.
-
به او سر بزنید:
به کودک خود بگویید که درست در اتاق بغلی هستید و سپس اگر از نبود شما می‌ترسد هر ۵ تا ۱۰ دقیقه تا زمانی که به خواب عمیق فرو می رود به او سر بزنید.
-
با تخیل او کار کنید:
اگر کودک شما فکر میکند که یک هیولا در کمد او قایم شده است این مسئله را بررسی کنید. همچنین می‌توانید از اسباب بازی مورد علاقه‌اش برای نگهبانی استفاده کنید. و یا برای دفع هیولاها کلمه خاصی را به کودکتان بگویید. شما همچنین می‌توانید او را با چراغ قوه، عصای جادویی یا بطری اسپری پر از معجون دفع هیولاها مسلح کنید. این اقدامات ممکن است از نظر یک فرد بزرگسال غیرمنطقی و بیهوده به نظر برسد اما برای کودکان ابزار قدرتمندی برای غلبه به ترسشان است.
-
شجاعت را تحسین کنید:
زمانی که کودک شما به ترسش غلبه میکند برایش پاداشی در نظر بگیرید. مهم نیست که غلبه به ترس او چقدر کوچک باشد. ممکن است برای اینکه کودک شما کل شب را با چراغ خاموش خوابیده است به او امتیاز بدهید و یا این موفقیت را با دادن یک خوراکی کوچک به او جشن بگیرید.
با ترس کودکان از تاریکی چه کنیم؟
برخی اوقات کودکان چنان درگیر ترسشان می‌شوند که زندگی روزمره و بازی کردنشان مختل می‌شود. برای غلبه به این امر باید به درمان ترس کودکان از تاریکی بپردازیم. اگر فکر می‌کنید که کودک شما به شدت تحت تاثیر ترس از تاریکی است و این ترس ممکن است در آینده به یک فوبیا تبدیل شود و نمی‌دانید با ترس کودکان از تاریکی چه کنید باید به یک روانشناس کودک مراجعه کنید. روانشناس کودک می‌تواند به فرزند شما کمک کند تا اضطراب خود را مدیریت کند و والدین نیز می‌توانند استراتژی‌ها و راهکارهای مختلفی را در مراجعه به روانشناس بیاموزند.
منابع
در صورت نیاز می‌توانید با مراجعه به سایت پزشک خوب از بهترین روانشناسان کودک در سراسر ایران به صورت اینترنتی نوبت بگیرید.
پرسش و پاسخ
الان پسر من کلاس چهارم هست و این ترس کودکی هنوز در او شدیدتر هم می شود تقریبا همین کارهایی که گفتید را انجام دادیم ، ولی افاقه نکرد ، بیشتر ترسش به فیلم‌هایی ترسناکی که بچه ها در فضای مجازی دیدن و به او تعریف کردند بر میگردد ، و یا سگهای ولگرد ، که امروزه در شهرها فراوان شده ، دیگر مانده ایم چه بکنیم….
بد نیست
باشه روان شناس می خوام
خیلی ممنون جالب بود
تشکر بخاطر مقاله خوبتون