با افزایش سن بیشتر افراد در جهان، نیاز به افزایش تمرکز بر مشکلات روانی در افراد مسن به طور چشمگیری احساس می‌شود. روانشناسی سالمندی به بررسی مشکلاتی که افراد مسن با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند، می‌پردازد. ظهور و رشد این تخصص منعکس کننده مشارکت فزاینده روانشناسان در ارائه خدمات مستقیم به بیماران خاص مانند افراد مسن است. روانشناسان سالمندی بر پیشگیری، ارزیابی، تشخیص و درمان اختلالات روانی و عاطفی در افراد مسن تمرکز دارند. در این مقاله به بررسی این شاخه از روانشناسی می‌پردازیم.
روانشناسی سالمندی چیست؟
روانشناسی سالمندی به مطالعه روانشناختی چگونگی روند پیری و تاثیر آن بر ذهن و جسم و حتی ارتباطات اجتماعی فرد در سن پیری می‌پردازد. قبل از دهه ۱۹۷۰ تمرکز کمی بر روی این شاخه از روانشناسی بود اما با صعودی شدن و بالا رفتن سن اکثر افراد در جامعه، روانشناسان دریافتند که باید بیماری‌های آلزایمر، زوال عقل و افسردگی در افراد مسن مورد بررسی قرار گیرد. این رشته از روانشناسی بیشتر به درمان افراد بالای ۶۰ سال می‌پردازد. بیماری آلزایمر، زوال عقل، بیماری پارکینسون، بیماری گلوکوم ( آب سیاه)، آرتروز و دیابت چند بیماری پزشکی است که بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود و بسیاری از این بیماری‌های پزشکی هم ریشه بیولوژیکی و هم ریشه روانشناختی دارد. و اینجاست که روانشناسی سالمندی بسیار کارآمد می‌شود.
نقش اساسی روانشناسی سالمندی
روانشناسی سالمندی نقش مهمی در سلامت افراد مسن دارد و به افراد مسن کمک میکند تا بیماری‌هایی که از نظر عاطفی و جسمی بر آن‌ها تأثیر می گذارد را بهبود دهند. به عنوان مثال، در بیماری آلزایمر، تخریب و مرگ سلول‌های عصبی باعث مشکلات شناختی و عاطفی مانند از دست دادن حافظه، تغییر و مشکلات شخصیتی و مشکل در انجام فعالیت های روزمره می‌شود. در نتیجه، بسیاری از افراد مبتلا به آلزایمر خود را بین دو جهان گرفتار می‌بینند، فردی در حال حاضر به طور فیزیکی زندگی میکند و دیگری در گذشته و زندگی در خاطراتش. این امر می‌تواند باعث شود افراد مسن نسبت به اینکه چه کسی هستند، در کجا زندگی می‌کنند و از آنچه در اطراف آن‌ها اتفاق می‌افتد کاملاً بی‌اطلاع باشند.
بنابراین، نه تنها روانشناسان سالمندی باید جنبه‌های بیولوژیکی بیماری را بررسی کنند بلکه باید تاثیرات روانشناختی را نیز مورد مطالعه قرار دهند. یکی از مهمترین نقش‌های روانشناسی سالمندان، گنجاندن روش‌های درمانی مورد استفاده در مشاوره بالینی در درمان بیماری آلزایمر بوده است. این درمان‌ها شامل رواندرمانی، رفتار درمانی شناختی (CBT) ، رفتار درمانی عقلانی هیجانی (REBT) و تکنیک‌های آرام‌سازی (RT) است.
پزشک خوب به شما کمک میکند بهترین روانشناسان را در کوتاه‌ترین زمان و در نزدیکی محل زندگی خود پیدا کنید
روانشناسان سالمندی در چه زمینه‌ای می‌توانند مفید باشند؟
این روانشناسان به افراد مسن کمک می‌کنند تا با استرس، نگرانی در مورد مرگ، مشکلات حافظه و اضطراب به روشی سالم کنار بیایند و بتوانند به بهبود این اختلالات بپردازند. گاهی اوقات در افراد سالمندی که با دردهای مزمن، بیماری قلبی، سکته مغزی و دیابت دست و پنجه نرم می‌کنند، مشکلات عاطفی و روانی بوجود می‌آید. روانشناسان سالمندی خدمات روانی متناسبی را در اختیار این افراد قرار می‌دهند.
مشکلات روانشناختی افراد مسن
با افزایش سن و پیر شدن، دیدن تغییرات فیزیکی و روانی مسئله غیر طبیعی نیست. اما مشکلاتی مانند آلزایمر و فراموشی، اضطراب مداوم و یا سایر مسائل روانشناختی در سن پیری امری طبیعی نیست و می‌تواند نشانه یک اختلال روانشناختی جدی‌تر باشد. که در صورت ابتلا باید حتما تحت نظر روانشناس سالمندی قرار گیرند. از شایع‌ترین عوامل خطر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییر قابل‌توجه در اشتها، سطح انرژی و خلق و خو
- احساسات منفی و دشوار بودن جذب احساسات مثبت
- بی خوابی و یا خواب زیاد
- ناامید بودن، غم یا افکار خودکشی
- تمایل به مصرف مواد مخدر یا الکل
- احساس بی‌قراری یا مشکل در تمرکز
- افزایش احساس ترس یا نگرانی
- از دست دادن حافظه کوتاه مدت
- عصبانیت، خلق تحریک پذیر و پرخاشگری
- تمایلات به وسواس فکری عملی
- رفتارهای غیر معمول نسبت به دیگران
- رفتار یا افکاری که به خانواده، فرصت‌های اجتماعی و کار تاثیرگذار است.
- مسائل مداوم در هضم غذا، درد یا سردرد که با سایر بیماری‌ها مرتبط نیست.
- مشکل در نظافت و مراقبت از منزل
- مشکل در مدیریت امور مالی یا کارهایی که شامل اعداد است.
اگر یکی از اعضای خانواده شما این علائم را تجربه کرده است هرچه سریع‌تر به یک روانشناس سالمندی مراجعه کنید تا بهترین تشخیص و درمان را برای مشکلات روانی، قبل از جدی شدن آن به شما ارائه دهند.
مطالعه بیشتر: افسردگی در سالمندان چیست؟ | علائم و علت افسردگی در سنین پیری
چرا روانشناسی سالمندی مهم است؟
روانشناسی سالمندی بینش مهمی در مورد نحوه پیر شدن فرد و تبعات عاطفی و روانی روند پیری ارائه می‌دهد. به عنوان مثال، روانشناسان سالمندی به طور منحصر به فرد برای مطالعه چگونگی تأثیر منفی بیماری‌های جسمی بر روحیه بیماران مسن‌تر می‌پردازند. به همین دلیل، روانشناسان سالمندی می‌توانند اطلاعات ارزشمندی را از تحقیقات در مورد بیماری‌های شایع مانند بیماری آلزایمر یا پارکینسون ارائه دهند و به توسعه استراتژی‌های جدید برای درمان این اختلالات کمک کنند.
روانشناسی سالمندی همچنین یک منبع ارزشمند برای مطالعه مواردی مانند سوگ و غم و اندوه است، زیرا بسیاری از افراد سالمند از دست دادن خانواده، دوستان و سایر عزیزان را تجربه می‌کنند. به عنوان مثال، یک روانشناس سالمند ممکن است نحوه برخورد یک فرد مسن با غم و اندوه را مورد بررسی قرار دهد تا فرآیندهای درمانگرها، مشاوران و سایر متخصصان بهداشت روان را برای درمان غم و اندوه و مسائل عاطفی مربوط به آن در مراجعین مسن‌تر، ارزیابی کنند.
روانشناسی سالمندی برای افراد غیر سالمند نیز می‌تواند مفید باشد. یادگیری چرخه زندگی و مسائل اجتماعی، عاطفی و جسمی که در سنین پیری در انتظار افراد جوان است می‌تواند به افراد جوان و میانسال کمک کند تا برای روند پیری خود را آماده کنند. به همین ترتیب، افرادی که عزیزان سالخورده‌ای دارند می‌توانند اطلاعات بسیار ارزشمندی را از روانشناسان سالمندی در مورد بهترین روش مراقبت از عزیزشان در سنین پیری دریافت کنند. به طور خلاصه، روانشناسی سالمندی به ما این توانایی را می‌دهد که سال‌های پیری خود را به بهترین نحو بگذرانیم و به عزیزانمان کمک کنیم تا سال‌های پیری زندگی خود را، با بالاترین سطح ممکن از لحاظ راحتی و آرامش سپری کنند.
تفاوت میان روانشناس سالمندی با روانپزشک سالمندی
اگرچه روانشناسان و روانپزشکان سالمندی به طور انحصاری با سالمندان در ارتباط هستند اما تفاوت زیادی میان این دو حرفه وجود دارد. مهمترین تفاوت بین این دو حرفه در نحوه آموزش است. در این حرفه، روانشناسان سالمندی کارشناسی ارشد یا دکترای روانشناسی دارند. در حالیکه روانپزشکان دارای مدرک پزشکی عمومی هستند و تخصص خود را در زمینه روانپزشکی دریافت کرده‌اند. همچنین روانشناسان سالمندی ممکن است به عنوان بخشی از کارآموزی برای تحصیلات تکمیلی آموزش‌های ویژه‌ای را دریافت کنند.
نحوه آموزش، روانپزشکان سالمندان و روانشناسان سالمندان نیز به طور قابل توجهی متفاوت است. بسیاری از روانشناسان به تحقیقات در زمینه مسائل مربوط به پیری مانند آلزایمر می‌پردازند. در نتیجه، بسیاری از روانشناسان سالمندی به بررسی و تحقیقات در این زمینه می‌پردازند. بسیاری دیگر از روانشناسان سالمندی در ارائه خدمات مشاوره‌ای با بیماران در در محیط کلینیک و یا سایر محیط‌های خدماتی کار می‌کنند.
از طرف دیگر، روانپزشکان بیشتر روی دیدگاه پزشکی بهداشت روان تمرکز دارند. آن‌ها به جای انجام تحقیق، بیشتر در تشخیص مسائل بهداشت روان و درمان این مسائل از طریق روش‌های مختلفی از جمله درمان و تجویز دارو تخصص دارند. برخلاف روانشناسان سالمندی، روانپزشکان سالمندی دارو تجویز می‌کنند.
منابع
اگر شما در اطرافیانتان سالمند هست و نیاز به کمک دارید با مراجعه به سایت پزشک خوب میتوانید از بهترین متخصصان این زمینه کمک بگیرید.
اگر نیاز به دریافت راهنمایی در این زمینه دارید، روی دکمه زیر کلیک کنید:
سلام خیلی مفید بود ممنون