انواع بیماری‌های قلبی عروقی
بیماری‌های قلبی این روزها افراد زیادی -به خصوص جوانان – را در جوامع مختلف درگیر کرده‌اند. از هر ۱۵۰ فرد جوان ۱ نفر به بیماری قلبی مبتلا است. قلب در کنار مغز، ریه‌ها، و کلیه‌ها یکی از مهمترین اعضای بدن انسان است. اگر قلب به خوبی کار نکند، پمپاژ خون به سایر اعضای بدن خوب انجام نشده و عملکرد آن‌ها هم مختل میشود. در این مقاله قصد داریم شما را با این بیماری‌ها و روش‌های پیشگیری، تشخیص و درمان آن‌ها آشنا کنیم.
انواع بیماری های قلبی
ابتدا باید بفهمیم اصلاً مریضی قلبی چیست؟ بیماری های قلبی عروقی (مریضی های قلبی) یکی از انواع بیماری‌های شایع میان زنان و مردان است. وقتی از بیماری قلبی صحبت میشود اولین چیزی که به ذهن می‌رسد سکته قلبی است.
این دسته از بیماری‌ها می‌توانند باعث بروز مشکلات بسیاری در بدن شوند و سکته قلبی تنها یکی از چندین عوارض بیماری‌های قلبی عروقی است. ناگفته نماند که اکثر بیماری‌ها و مشکلات قلبی ناشی از گرفتگی عروق است.
زمانی که در دیوارهٔ سرخرگ‌های قلب چربی و مواد اضافی دیگر (اصطلاحاً به آن «پلاک» گفته میشود) جمع میشود، این سرخرگ‌ها تنگ شده و خون به راحتی نمی‌تواند از آن‌ها عبور کند. سخت شدن عبور خون از سرخرگ‌ها به معنی سخت شدن گردش خون در بدن است و این مهمترین علت بروز حملهٔ قلبی و سکتهٔ قلبی است.
حمله قلبی
حمله قلبی یکی از شایع‌ترین بیماری های قلبی است. زمانی که گردش خون در رگ‌ها به خاطر ایجاد لخته خون مسدود میشود، حمله قلبی رخ میدهد.
همهٔ ارگان های بدن برای اینکه به درستی کار خود را انجام دهند به اکسیژن احتیاج دارند. این اکسیژن توسط خون به همهٔ اعضای بدن منتقل میشود. حالا تصور کنید چربی، کلسترول و مواد دیگر در رگ‌ها رسوب کرده و پلاک ایجاد کنند. پلاک باعث تنگ شدن رگ‌ها شده و خون‌ٰسانی به اعضای بدن را سخت می‌کند.
ایجاد پلاک در رگ‌های قلب باعث به وجود آمدن لختهٔ خون میشود. این لخته جریان خون را به عضلهٔ قلب مسدود کرده و منجر به حملهٔ قلبی میشود. بسیاری از افرادی که برای اولین بار دچار این مشکل می‌شوند دوباره به زندگی برمی‌گردند. اما بروز یک سکته قلبی هشداری برای تغییر سبک زندگی است.
| بیشتر بخوانید: علائم سکته قلبی قبل از وقوع و راه پیشگیری از آن |
نارسایی قلبی
وظیفهٔ اصلی قلب پمپاژ خون به همهٔ اعضای بدن است. اما گاهی قلب نمی‌تواند وظیفهٔ پمپاژ خون را به درستی انجام دهد. به این مشکل «نارسایی قلبی» گفته میشود.
نارسایی قلبی به معنی از کار افتادن قلب نیست. بلکه قلب همچنان به کار خود ادامه میدهد، اما نمی‌تواند از حداکثر توان خود به خوبی استفاده کرده و نیاز سایر اعضای بدن را به اکسیژن تامین کند. در نتیجه فرد در حین انجام فعالیت‌های روزمره مثل قدم زدن، از پله بالا رفتن و خرید کردن نفس کم می‌آورد.
برای آشنایی بیشتر با این بیماری، علائم و راه‌های درمان آن این مطلب را بخوانید: نارسایی قلبی و عوارض آن چیست؟
آریتمی (ضربان قلب نامنظم)
«آریتمی قلبی» یکی دیگر از بیماری های قلبی شایع میان جوانان و سالمندان است. اریتمی به معنای ریتم غیرطبیعی قلب است؛ یعنی قلب خیلی آهسته یا خیلی سریع می‌زند. اریتمی قلبی باعث عدم خون‌رسانی موثر به ریه‌ها، مغز و سایر اعضای بدن میشود. آریتمی دو نوع است:
۱. برادیکاردی: ضربان قلب پایین یا برادیکاردی زمانی رخ میدهد که قلب بسیار آهسته (کمتر از ۶۰ بار در دقیقه) می‌زند.
۲. تاکی کاردی: ضربان قلب بالا یا تاکیکاردی زمانی رخ میدهد که ضربان قلب بسیار سریع (بیشتر از ۱۰۰ بار در دقیقه) باشد.
| مطالعه بیشتر: آریتمی قلبی؛ چرا ضربان قلب نامنظم میشود؟ |
بیماری‌های دریچه قلب
بطن‌ها و دریچه‌های قلب نقش مهمی را در خون‌رسانی صحیح ایفا می‌کنند. عملکرد پمپاژ خون توسط قلب بدین صورت است:
۱. ابتدا خونی که از سایر اعضای بدن به قلب بازگشته است از دهلیز سمت راست قلب وارد میشود.
۲. خون از بطن راست قلب خارج شده و به ریه‌ها می‌رود تا پاکسازی شده و اکسیژن دریافت کند.
۳. خون حامل اکسیژن دوباره از دهلیز چپ قلب وارد شده و از بطن چپ به سراسر بدن پمپاژ میشود.
برای ورود خون دریچه‌ها باید باز شوند. اگر دریچه‌های قلب نتوانند به خوبی باز و بسته شوند تا خون را هدایت کنند نشانه‌های بیماری قلبی ظاهر شده و نیاز به درمان دارد.
انواع بیماری های قلبی در جوانان
بروز بیماری قلبی در جوان‌ها دور از انتظار نیست. از هر ۱۵۰ نفر در بین جوانان ۱ نفر به بیماری قلبی مبتلا میشود. شایع‌ترین بیماری‌های قلبی در جوانان عبارتند از:
- بیماری‌های مادرزادی دریچهٔ‌قلب
- نقص دیواره بین بطنی (سوراخ بین بطنی)
- بیماری سوراخ بین دهلیزی باز
- بیماری مجرای شریانی باز
- برگشت غیرعادی سیاهرگ وریدی
- تنگی دیوارهٔ آئورت
- ناهنجاری ابشتین مادرزادی
- تنگی شریان ریوی
- بیماری مادرزادی تترالوژی فالوت
- جابجایی عرویق بزرگ
- پرفشاری ریوی
علت بیماری قلبی چیست؟
علت اغلب بیماری‌های قلبی جمع شدن رسوب چربی‌ها روی دیوارهٔ سرخرگ‌های قلب است. وقتی دور رگ‌ها رسوب چربی جمع میشود، رگ‌ها تنگ‌تر شده و خون‌رسانی به قلب مختل میشود. بعضی از دلایل تنگی عروق عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- فشار خون بالا
- چاقی و اضافه وزن
- کلسترول خون بالا
- عدم تحرک
- دیابت
- سابقهٔ خانوادگی بیماری قلبی
علائم بیماری های قلبی
بسته به نوع بیماری قلبی که به آن مبتلا شده‌اید علائم بیماری متفاوت است. همچنین علائم این بیماری‌ها در زنان و مردان هم می‌تواند متفاوت باشد. بهتر است بدانید بیماری قلبی چه نشانه هایی دارد تا در صورت مشاهدهٔ این علائم در خود بتوانید به موقع نسبت به درمان آن اقدام کنید. بعضی از علائم شایع بیماری‌های قلبی عبارتند از:
- احساس فشار یا درد در قفسهٔ سینه (اگر درد ناشی از بیماری قلبی باشد به آن «آنژین قلبی» گفته میشود.)
- تهوع، سوء هاضمه، ترش کردن و معده درد
- درد دست چپ
- احساس عدم تعادل و سرگیجه
- تنگی نفس
- درد در ناحیهٔ فک و گلو
- خستگی غیرطبیعی
- خروپف غیرطبیعی
- آپنه خواب
- عرق کردن
- سرفهٔ بی‌وقفه
- ورم قوزک و ساق پا
- تپش قلب غیرطبیعی
مهمترین علائم بیماری قلبی
- درد قفسه سینه
- درد گسترش یافته به سمت بازو
- احساس سبکی در سر
به یاد داشته باشید که این علامت‌ها به دلایل مختلفی می‌توانند ظاهر شوند و همیشه نگران کننده نیستند؛ اما اگر سابقهٔ بیماری قلبی دارید، علائم به صورت ناگهانی ظاهر شده‌اند و یا چند علامت را با هم مشاهده کرده‌اید بهتر است برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
برای مطالعه بیشتر مطلب «علائم هشداردهنده بیماری های قلبی» را بخوانید.
بیماری قلبی چگونه تشخیص داده میشود؟
برای تشخیص بیماری‌های قلبی پزشک متخصص قلب و عروق ابتدا از شما شرح حال می‌گیرد تا وضعیت سلامتی و سابقهٔ خانوادگی شما را ارزیابی کند. با توجه به علائم شما پزشک تست‌های مختلفی را انجام میدهد تا بتواند بیماری شما را تشخیص دهد. آزمایش‌های مختلفی که پزشکان قلب برای تشخیص اولیهٔ بیماری انجام می‌دهند عبارتند از:
- آزمایش خون (برای سنجش سطح کلسترول و فشار خون)
- نوار قلب
- تست ورزش
- اکوی قلب
- آنژیوگرافی
- ام آر آی (MRI) و سی تی اسکن (CT Scan)
درمان بیماری های قلبی
خوشبختانه علم پزشکی در زمینهٔ درمان بیماری‌های قلب پیشرفت کرده است و این روزها می‌توان در کنار تغییر سبک زندگی با درمان‌های دارویی و جراحی این بیماری‌ها را کنترل یا درمان کرد.
۱. تغییر سبک زندگی
اگر پزشک تشخیص داده است که به بیماری قلبی و تنگی عروق دچار شده‌اید، با تغییر شیوهٔ زندگی‌تان می‌توانید این بیماری را کنترل کنید. تغییر رژیم غذایی و ترک سیگار می‌توانند تا حد زیادی ریسک سکتهٔ قلبی و سایر عوارض بیماری های قلبی را کاهش دهند.
۲. دارو درمانی
داروهای متنوعی برای درمان بیماری های قلبی وجود دارد. برخی از آن‌ها برای کاهش فشار خون استفاده می‌شوند و برخی دیگر به گشادتر شدن رگ‌ها کمک می‌کنند. انواع درمان‌های دارویی بیماری قلبی عبارتند از:
- داروهای کاهندهٔ فشار خون
- داروهای گشاد کنندهٔ رگ‌های خونی
- داروهای رقیق کنندهٔ خون (برای پیشگیری از لخته شدن خون)
- داروهای کاهندهٔ کلسترول خون
- داروهایی که به دفع آب اضافی بدن از طریق ادرار کمک می‌کنند.
۳. عمل جراحی
گاهی عوارض بیماری قلبی پیشرفت کرده‌اند و پزشک با دارو نمی تواند آن‌ها را درمان کند. در این مواقع پزشکان از روش‌های موثر دیگری برای درمان بیماری و رفع گرفتگی عروق استفاده می کنند. این روش‌ها عبارتند از:
- آنژیوپلاستی
- جراحی بای پس قلب
- پیوند قلب
آیا در سنین بالا باید نگران بیماری‌های قلبی باشیم؟
ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته قلبی می‌تواند به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد. سن، جنسیت، نوع تغذیه، ساختار ژنتیکی و… ازجمله عواملی هستند که می‌توانند روی ابتلا فرد به بیماری‌هیا قلبی و عروقی تاثیرگذار باشد. به مرور زمان با افزایش سن، توانایی بدن در برابر بسیاری از بیماری‌ها کاهش پیدا می‌کند. در واقع سیستم ایمنی بدن ضعیف میشود، همین ضعیف شدن می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را در فرد افزایش دهد. هرچه سن افزایش پیدا کند کارایی و عملکرد دستگاه گردش خون کمتر خواهد شد، همین می‌تواند دلیلی برای افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته قلبی باشد.
اما در حال حاضر ابتلا به این بیماری‌ها تنها محدود به افراد سالمند و میانسال نخواهد بود. افراد جوان هم در معرض این قاتل خاموش قرار دارند.
پیشگیری از بیماری های قلبی
اعضای بدن انسان بدون اکسیژن و خون نمی‌توانند به حیات خود ادامه دهند و این وظیفهٔ قلب است که به آن‌ها اکسیژن مورد نیازشان را برساند. وقتی قلب نتواند به خوبی کار کند عملکرد تمام اعضای بدن را مختل خواهد کرد. بنابراین حفظ سلامت قلب برای پیشگیری از بروز بیماری‌های قلبی بسیار مهم است. برای پیشگیری از بروز بیماری قلبی:
۱. رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید.
خوردن روزانهٔ میوه و سبزیجات تازه، کم کردن نمک مصرفی، محدود کردن مصرف مواد غذایی حاوی چربی اشباع (کره، خامه، پنیر پر چرب، شیرینی)، مصرف غذاهای حاوی چربی غیر اشباع و کم کردن شکر مصرفی راه‌های ساده‌ای هستند که شما را از بروز بیماری قلبی در امان نگه می‌دارند.
|بیشتر بخوانید: چربی خون بالا چه عوارضی دارد؟ |
۲. به اندازهٔ کافی تحرک و فعالیت فیزیکی داشته باشید.
حالا که رژیم غذایی خود را اصلاح کرده‌اید بهتر است ورزش و تحرک کافی را هم به برنامهٔ روزانه‌تان اضافه کنید. تحرک باعث میشود عضلهٔ قلب قوی‌تر شود، خون بهتر در بدن گردش کند، فشار خون کنترل شود و سطح کلسترول خون پایین بیاید.
۳. وزنتان را کنترل کنید.
برای هر شخصی یک وزن ایده‌آل وجود دارد. شما می‌توانید با استفاده از شاخص BMI وزن ایده‌آلتان را پیدا کنید و با توجه به آن وزنتان را کنترل کنید.
۴. سیگار کشیدن را ترک کنید.
سیگار کشیدن ریسک گرفتگی عروق قلب و ایجاد لختهٔ خون در رگ‌ها را افزایش میدهد.
۵. فشار خونتان را کنترل کنید.
فشار خون بالا ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش میدهد. اگر پزشک تشخیص داده است که فشار خونتان نرمال نیست برایتان دارو تجویز می‌کند. در کنار دارو بهتر است ورزش و رژیم غذایی سالم را هم به برنامه‌تان اضافه کنید.
| بیشتر بخوانید: فشار خون بالا یا پرفشاری خون چیست؟ |
۶. قند خونتان را کنترل کنید.
بیماران دیابتی بیشتر در معرض ابتلا به گرفتگی عروق هستند. کنترل وزن و داشتن تحرک کافی هم در کنترل فشار خون و هم کنترل قند خون بسیار موثر هستند.
اصول پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی در افراد دیابتی
برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی در افرادی که مبتلا به دیابت هستند، باید چند نکته را رعایت کرد. رعایت این نکات می‌تواند در بهبود سلامت آن‌ها بسیار موثر باشد:
-
کنترل فشار خون بدن
فشار خون بالا در افراد علاوه بر اینکه نیاز قلب به خون را افزایش میدهد، باعث میشود تا سرعت مسدود شدن رگ‌های قلبی و عروقی هم افزایش پیدا کند. کنترل آن می‌تواند از ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی جلوگیری کند.
-
کنترل کلسترول بد در بدن
کلسترول در واقع یک چربی در بدن است که وجود آن رد بدن امری طبیعی بوده، اما اگر از یک میزان مشخص افزایش پیدا کند به یک امر غیرطبیعی تبدیل میشود. افزایش میزان کلسترول خون بدن باعث میشود تا چربی بیشتری داخل رگ‌ها رسوب کند، همین موضوع می‌تواند به مسدود شدن رگ‌های قلبی منجر شود.
معمولا افرادی که کلسترول بالایی دارند پزشک به آن‌ها توصیه می‌کند تا برنامه غذایی خود را تغییر دهند و از مصرف غذاهای سرخ کردنی و پر چربی بپرهیزند.
-
کنترل وزن بدن
یکی از عواملی که منجر به ابتلا به فشار خون و کلسترول خون میشود، اضافه وزن و چاقی است. افرادی که وزن خود را کنترل نمی‌کنندو بی رویه غذا می‌خورند با افزایش وزن خود، بیشتر در معرض ابتلا به فشار خون قرار می‌گیرند. این امر می‌تواند در افراد دیابتی مشکل بوجود آورد، این افراد به انسولین مقاومت نشان می‌دهند. این موضوع می‌تواند برای آن‌ها بسیار خطرساز باشد.
-
انجام فعالیت ورزشی
داشتن فعالیت ورزشی و انجام ورزش‌های روتین و روزانه می‌تواند از بروز بسیاری از بیماری‌ها چون فشار خون، دیابت و… جلوگیری کند. پس اگر به فکر سلامتی خود هستید انجام ورزش‌های روزانه و هوازی را در برنامه خود قرار دهید.
-
عدم استعمال دخانیات
استعمال دخانیات ازجمله سیگار می‌تواند ضربان قلب را افزایش دهدف همین افزایش ضربان قلب هم خطر سکته قلبی و انسداد رگ‌هخای عروقی را افزایش میدهد.
-
کنترل قند خون بدن
کنترل قند خون بدن می‌تواند از بروز سکته‌های قلبی و عروقی جلوگیری کند.
آیا بیماری قلبی در زنان و مردان متفاوت است؟
به طور کلی با وجود اینکه میزان ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی در آقایان به مراتب بسیار بیشتر از خانم‌ها است، اما ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته قلبی برای خانم‌ها بسیار بیشتر از آقایان است. خانم‌ها بعد از سکته قلبی وضعیت خوبی نخواهند داشت و در این شرایط بسیار ضعیف‌تر از آقایان هستند. طبق آمار منتشر شده میزان مرگ و میر در خانم‌ها در اثر سکته قلبی و بیماری‌های قلبی و عروقی به مراتب بسیار بیشتر از آقایان است.
اما شاید این سوال برایتان مطرح شود که علائم سکته قلبی در آقایان و خانم‌ها می‌تواند با یکدیگر تفاوت داشته باشند؟
باید بگوییم بله، علائم سکته قلبی در آقایان و زنان بسیار متفاوت است:
علائم سکته قلبی در آقایان
- تنگی نفس
- عرق سرد و حالت تهوع
- احساس فشار و درد در قفسه سینه
- درد در قسمت بازوها، پشت گردن، شکم
علائم سکته قلبی در زنان
- تنگی نفس
- سرگیجه
- احساس درد در ستون مهره‌ها
- خستگی و بی حالی شدید
- درد در قفسه سینه
- درد در قسمت بازوها، پشت گردن، شکم
علائم خطرزای بیماری قلبی در زنان
عوامل خطرزای بسیاری هستند که می‌توانند منجر به بروز سکته قلبی در آقایان و خانم‌ها شوند. اما بعضی از عوامل تنها در خانم‌ها می‌تواند برای بروز بیماری‌های قلبی خطرزا باشد:
- دیابت: طبق نظر پزشکان زنانی که به دیابت مبتلا هستند در مقایسه با مردانی که به دیابت مبتلا می‌شوند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی قرار می‌گیرند.
- یائسگی: به دنبال یائسه شدن زنان، هورمون استروژن در بدن کاهش پیدا می‌کند. همین امر می‌تواند منجر به کوچک شدن شریان‌های قلبی شود.
- افسردگی: مشکلات روحی و روانی و افسردگی می‌تواند فشار بیشتری را به قلب زنان وارد کند. زنان به لحاظ قوی بودن بعد احساساتی که دارند، فشار بیشتری را از این جهت تحمل می‌کنند.
- مشکلات بارداری: بسیاری از زنان در دوران بارداری خود به فشار خون بالا یا دیابت بارداری مبتلا می‌شوند. این عامل می‌تواند خطر ابتلا به سکته قلبی را در زنان باردار افزایش دهد.
- بیماری‌های التهابی: بیماری‌های التهابی چون آرتروز روماتوئید و لوپوس می‌تواند منجر به افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی شود.
راه‌های کاهش خطر بیماری‌های قلبی
گاهی اوقات تغییرات ساده و جزئی می‌تواند از ابتلا به بیماری‌های قلبی جلوگیری کند:
-
روزانه ۲۰ دقیقه پیاده‌روی کردن
پیاده روی و ورزش می‌تواند به بهبود بسیاری از بیماری‌ها و سلامتی بدن کمک بسیاری کند. -
مصرف ب کمپلکس(هر روز صبح)
مصرف ب کمپلکس می‌تواند سطح هموسیستئین بدن را تا ۴۰ درصد کاهش دهد و آن را کنترل کند. به همین دلیل بهتر است روزانه ب کمپلکس مصرف کنید تا از خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی در امان باشید. -
خوردن ماهی(هفته‌ای یک بار)
امگا۳ و اسیدهای چرب موجود در ماهی می‌تواند از بروز بیماری‌های قلبی به شدت جلوگیری کند. بهتر است استفاده از ماهی را در وعده‌های غذایی خود بگنجانید. -
نوشیدن دو فنجان چای در روز
مصرف روزانه دو فنجان چای در روز می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را ۱۱ درصد کاهش دهد. بهتر است به جای چای سیاه از چای سبز استفاده کنید. -
رژیم غذایی سالم(تخم کتان، فندوق، سبزیجات، مرغ و …)
مصرف مواد غذایی غنی می‌تواند در سلامتی فرد تاثیرگذار باشد و از بروز بیماری‌های قلبی جلوگیری کند. -
مصرف قرص آسپرین به صورت روزانه
قرص آسپرین می‌تواند از غلظت خون و سنگینی خون در رگ‌های قلبی جلوگیری کند. معمولا پزشکان برای افراد سالمند و میانسال روزانه یک قرص آسپرین بچه تجویز می‌کند. -
نوشیدن آب به مقدار زیاد
نوشیدن آب زیاد برای بدن هیچگونه ضرری نخواهد داشت، روزانه حداقل باید پنج لیوان آب بنوشید. دهیدراته شدن بدن در زنان می‌تواند عاملی برای افزایش ابتلا فرد به بیماری قلبی باشد.
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی انواع بیماری‌های قلبی پرداختیم. دلایل بروز این بیماری‌ها متفاوت است اما چیزی که مهم است دانستن نشانه‌های این بیماری‌ها و اقدام به موقع برای درمان است. امروزه کنترل و درمان بیماری‌های قلبی به سادگی ممکن است و پزشکان متخصص این حوزه با دارو درمانی، آموزش در خصوص تغییر سبک زندگی و جراحی به بیماران قلبی کمک می‌کنند.
| منبع: American Heart Association |
تشخیص، کنترل و درمان به موقع بیماری‌های قلبی می‌تواند خطر بروز سکتهٔ قلبی و سایر عوارض آن را کاهش دهد. اگر علائم این بیماری را در خود یا عزیزانتان مشاهده می‌کنید یا سابقهٔ ابتلا به بیماری‌های قلبی را دارید می‌توانید از متخصصان قلب و عروق پزشک خوب به صورت اینترنتی نوبت دریافت کنید.
پرسش و پاسخ
مطلب مفیدی بود ممنون