فوبیا یا هراس نوعی ترس شدید، غیرمنطقی و غیرواقعی است. فوبیا یک نوع اختلال اضطراب است. افراد مبتلا به این اختلال، معمولا از برخورد با آن موقعیت یا شیء که باعث ترس آن‌ها میشوند خودداری میکنند. به عنوان مثال، کسی که ترس از عنکبوت دارد (Arachnophobia) ممکن است تمایل نداشته باشد عنکبوت را لمس کند یا حتی به عکس آن نگاه کند. در این مقاله به بررسی این اختلال، انواع فوبیا و درمان آن میپردازیم.
فوبیا چیست؟
فوبیا (phobia) یک ترس بسیار شدید و غیرطبیعی نسبت به یک موجود، شیء، مکان و یا موقعیت خاص است. اگر به اختلال فوبیا مبتلا باشید، بعد از مواجعه با ترس خود، احساس وحشت شدیدی را تجربه خواهید کرد. برخلاف اختلالات اضطراب عمومی، فوبیا معمولا به یک شرایط خاص مرتبط است.
برای تجربه علائمی که باعث وحشت شخص میشود، لازم نیست در آن موقعیت قرار بگیرد. تصور کردن آن میتواند باعث شود مغز در شرایطی قرار بگیرد که شخص احساس خطر کند.
علائم شایع فوبیا
- احساس سرگیجه، سبکی سر و ضعف
- احساس خفگی
- تپش قلب
- درد و گرفتگی در قفسه سینه
- ناتوانی در تکلم
- تعریق
- احساس گرگرفتگی
- حالت تهوع، استفراغ یا اسهال
- احساس بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن بدن
- لرزش
- ناراحتی معده
- خشکی دهان
- فشار خون بالا
دلایل ایجاد فوبیا
عوامل ژنتیکی و محیطی میتواند در ایجاد این اختلال تاثیرگذار باشد. کودکانی که والدینشان به اختلالات اضطرابی مبتلا هستند بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. حوادث ناراحت کننده‌ای مانند: تجربه غرق شدن میتواند باعث ایجاد فوبیا شود. قرار گرفتن در فضاهای تنگ، ارتفاعات بلند و گزش حیوانات و حشرات همگی میتوانند باعث فوبیا شوند.
ایجاد اختلال فوبیا، پس از صدمات مغزی بسیار شایع است. سوء مصرف مواد مخدر و افسردگی از دیگر فاکتورهای خطری است که می‌توان به آن اشاره کرد.
فوبیا نسبت به دیگر اختلالات جدی روانی مانند اسکیزوفرنی، علائم مختلفی دارد. در اسکیزوفرنی افراد دچار هذیان، توهم، پارانویا، آنهدونیا (فقدان لذت) و … میشوند. ممکن است بیماری فوبیا برای یک سری غیر منطقی به نظر بیاید، اما افرادی که این اختلال را دارند دچار هذیان و توهم نمیشوند.
مطالب بیشتر: با ترس های شدید و غیر معقول خود چه کنیم؟
انواع فوبیا و تعریف آن ها
-
آگورافوبیا (Agoraphobia)
آگورافوبیا نوعی اختلال است که در آن فرد از قرار گرفتن در محیطهایی که نمیتواند از آن خارج شود میترسد. افراد مبتلا به آگورافوبیا از قرار گرفتن در محیط‌های شلوغ و پرجمعیت و یا گیر افتادن در آن می‌ترسند. آن‌ها معمولا از رفتن به مکانهای شلوغ اجتناب میکنند و در خانه میمانند.
بسیاری از افراد مبتلا به آگورافوبیا همیشه از اینکه نتوانند از محیط شلوغ فرار کنند و حمله عصبی به آن‌ها دست دهد می‌ترسند. و این امر تا حدی درست است. افراد بیمار که مشکلات سلامتی مزمن دارند میتوانند در چنین شرایطی به فوریتهای پزشکی احتیاج داشته باشند.
مکانهای عمومی مانند حمل و نقل عمومی، قرار گرفتن در جشنوارههای مختلف و دیگر مکانهای پرجمعیت میتواند برای این افراد خطرناک باشد.
-
اختلال اضطراب اجتماعی ( فوبیای اجتماعی)
نام دیگر فوبیای اجتماعی، اختلال اضطراب اجتماعی است. این ترس شدید مربوط به قرار گرفتن در موقعیتهای اجتماعی است. و ممکن است فرد را به انزوا بکشاند. فوبیای اجتماعی میتواند آنقدر شدید باشد که سادهترین تعاملات مانند سفارش غذا و پاسخگویی به تلفن باعث وحشت شخص شود. افراد مبتلا به هراس اجتماعی معمولا برای برای جلوگیری از وحشت از خانه خارج نمیشوند.
-
ترس از سخنرانی یا گلوسوفوبیا (Glossophobia)
این اختلال به اختلال اضطراب عملکرد و یا ترس از سخنرانی در مقابل دیگران مشهور است. افرادی که به این اختلال مبتلا هستند حتی زمانیکه به این موضوع فکر میکنند دچار اضطراب و استرس شدید میشوند. گلوسوفوبیا با مصرف دارو و رواندرمانی قابل معالجه است.
-
بلندی هراسی یا آکروفوبیا (Acrophobia)
این نوع فوبیا مربوط به ترس از ارتفاع است. افراد مبتلا به این ترس از قرار گرفتن در جای بلند مانند کوه، پلها و ساختمانهای بلند احساس وحشت میکنند. علائم شامل سرگیجه، حمله عصبی و از دست دادن کنترل، تعریق، بی‌حسی و حتی بیهوش شدن میباشد.
-
تنگناهراسی یا کلاستروفوبیا (claustrophobia)
در این نوع فوبیا افراد از گیرکردن در جاهای تنگ و مکانهای کوچک احساس وحشت میکنند. مانند گیر کردن در آسانسور. علائم تنگناهراسی شامل: تپش قلب، نفس نفس زدن و بیهوشی است. تنگناهراسی از طریق مصرف دارو، رواندرمانی و هیپنوتیزم قابل درمان است.
-
ترس از پرواز یا آویوفوبیا (Aviophobia)
به این نوع فوبیا، ترس از پرواز نیز گفته میشود. چندین عامل برای ایجاد این نوع فوبیا وجود دارد، که میتواند به دلیل یک اتفاق یا چندین فاکتور مختلف ایجاد شود.
تاثیر مستقیم یک اتفاق که میتواند بر اثر تجربه بدی باشد که از پرواز داشتهاید و یا تجربه سقوط افراد نزدیکتان میتواند باعث ایجاد این اختلال شود.
-
ترس از دندان پزشکی یا دنتوفوبیا (Dentophobia)
به ترس از دندانپزشک یا اقدامات دندانپزشکی، دنتوفوبیا گفته می شود. این نوع فوبیا معمولا پس از تجربه ناخوشایند در مطب دندان پزشکی بروز میدهد. این اختلال در صورت درمان نشدن میتواند سلامت دندانهای شما را به خطر بیاندازد.
-
ترس از خون یا هموفوبیا (Hemophobia)
به ترس از خون یا آسیب دیدگی هموفوبیا گفته میشود. فرد مبتلا به این اختلال ممکن است در اثر تماس با خون خود یا فرد دیگر از حال برود.
مطلب بیشتر: هموفوبیا یا ترس از خون چگونه درمان میشود؟
-
عنکبوت هراسی یا آرکنوفوبیا (Arachnophobia)
ترس از عنکبوت و گزش باعث ایجاد این نوع فوبیا میشود. مثل همه فوبیاهای خاص، ترس از عنکبوت اغلب با رواندرمانی به خصوص تکنیک‌های شناختی رفتاری، معالجه میشود.
-
سگ هراسی یا سینوفوبیا (Cynophobia)
سینوفوبیا یا سگ هراسی به ترس غیر منطقی از سگ گفته میشود. سگ هراسی در زیر مجموعه حیوان هراسی قرار میگیرد.
-
ترس از تاریکی یا نیکتوفوبیا (Nyctophobia)
نیکتوفوبیا به ترس از تاریکی گفته میشود. این فوبیا به عنوان یک ترس ساده از تاریکی در کودکی آغاز میشود. که اگر در کودکی درمان نشود، در نوجوانی پیشرفت میکند و به عنوان یک فوبیا شناخته میشود.
راه های درمان فوبیا
درمانهای فوبیا میتواند مصرف دارو، رواندرمانی و حتی ترکیبی از این دو باشد.
رفتار درمانی شناختی (CBT)
رفتار درمانی شناختی (CBT) ، یکی از متداولترین روشها برای درمان فوبیا است. که با قرار گرفتن در شرایط ایجاد کننده ترس در یک محیط تحت کنترل انجام میشود. این نوع درمان میتواند فوبیا را درمان کند و اضطراب شخص را تا حد قابل توجهی کاهش دهد.
رواندرمانی بر شناخت افکار منفی، تغییر باورهای ناکارآمد و کاهش واکنشهای منفی به وضعیت هراس کمک میکند. تکنیک‌های جدید رفتار درمانی شناختی، از فناوری واقعیت مجازی استفاده میکند تا افراد با خیال راحت در معرض منابع ترسشان قرار بگیرند.
درمان دارویی
داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب میتواند به واکنشهای عاطفی و جسمی هنگام ترس کمک کنند. مصرف هم دارو و هم مشاوره می تواند بسیار مفید باشد.
اگر فوبیای خاصی دارید بسیار مهم است که به دنبال درمان آن باشید. غلبه بر ترس ممکن است دشوار باشد اما غیر ممکن نیست. با یک درمان سریع میتوانید بر ترسهای خود غلبه کرده و زندگی بهتری داشته باشید.
منابع
با کلیک بر روی لینک زیر و مراجعه به سایت پزشک خوب می توانید با بهترین روانشناسان ایران در ارتباط بوده و از آن ها وقت اینترنتی دریافت کنید.
