انواع قرص اعصاب و روان: عوارض جانبی و میزان مصرف

 انواع مختلف قرص اعصاب و روان در مسیرهای شیمیایی مختلفی در مغز عمل کرده و بیماری مربوطه را درمان می‌کنند. از این داروها در درمان بیماری‌های روحی روانی مختلفی مثل افسردگی، اضطراب، زوال عقل، اسکیزوفرنی و … استفاده می‌شود. فقط روانپزشک یا پزشک معالج (پزشک خانواده) شما می‌توانند داروهای بیماری روانی را تجویز کنند. روانپزشکان، متخصص بهداشت روان هستند. آنها در زمینه تجویز دارو و ارائه سایر روش های درمانی برای کمک به مبتلایان به بیماری روانی، آموزش ویژه‌ای دیده‌اند.

قرص اعصاب و روان چیست؟

داروهایی که برای درمان بیماری های روان استفاده می‌شود؛ داروهای اعصاب یا سایکوتراپیک نامیده می‌شوند. این دسته از داروها بر روی مغز و سیستم عصبی عمل می‌کنند.

ممکن است قبلاً برای یک مشکل جسمی مانند آسم یا بیماری قلبی دارو مصرف کرده باشید. دقیقا به همین روش از داروهای اعصاب برای درمان مشکلات روحی مانند افسردگی، اضطراب و روان‌پریشی (اسکیزوفرنی) و … استفاده می‌شود. قرص های اعصاب می‌توانند کمک کنند احساس بهتری داشته باشید و در راحت‌تر کردن زندگی مؤثرند.

برای تهیه همه داروهای اعصاب نیاز به تجویز نسخه روانپزشک دارید.

‌

چه کسی باید قرص اعصاب مصرف کند؟

برخی از بیماری‌هایی که با قرص اعصاب و روان درمان می‌شوند عبارتند از:

• اضطراب
• افسردگی
• اسکیزوفرنی
• اختلال دو قطبی
• اختلالات خواب

این داروها با تغییر انتقال‌دهنده‌های عصبی در کسانی که قرص اعصاب می خورند به بهبود علائم بیماری کمک می‌کنند. هر یک از انواع داروهای اعصاب و روان به گونه متفاوتی کار می‌کند؛ اما معمولاً این داروها شباهت‌های زیادی با هم دارند. داروهای اعصاب با برقراری مجدد تعادل مواد شیمیایی موجود در مغز کار می‌کنند.

بسته به علائم بیمار و شرایط او، پزشک می‌تواند انواع داروهای اعصاب را تجویز کند. مدت زمان تاثیر داروی اعصاب ممکن است چند هفته طول بکشد. البته مصرف داروها باید تا ماه‌ها بعد از بهبود علائم و تحت نظر روانپزشک ادامه پیدا کند.

برای درمان علائم فوری می‌توان از داروها استفاده کرد. در موارد مزمن برای جلوگیری از بازگشت بیماری (عود بیماری) استفاده می‌شود.

البته لازم به ذکر است که داروها تنها بخشی از درمان بیماری روانی است. و معمولاً همراه با رواندرمانی (گفتگوی درمانی)، آموزش و مشاوره در مورد شیوه زندگی ارائه می‌شوند.

پزشک وضعیت شما، تشخیص فعلی و سلامت جسمی را بررسی کرده و تمام گزینه های درمانی را در نظر می‌گیرد (از جمله دارو درمانی) و در صورتی که دارو بهترین گزینه باشد، تجویز را انجام می‌دهد.

‌

داروهای اعصاب برای سلامت روان

مصرف داروهای اعصاب همواره در درمان اختلالات و بهبود شرایط روانی بیماران نقش موثری دارند. همچنین اغلب این داروها در ترکیب با سایر روش‌های درمانی مانند روان درمانی و درمان‌های تحریک مغز برای بیمار تجویز خواهند شد. تجویز داروهای اعصاب بر اساس شرایط روحی و جسمانی هر بیمار صورت می‌گیرد و پزشک مربوطه تلاش می‌کند تا دارویی تجویز کند که کمترین عوارض جانبی را برای بیمار داشته باشد. در این بخش قصد داریم به معرفی برخی از انواع داروهای اعصاب و مفاهیم مربوط به آن‌ها بپردازیم.

انواع قرص های اعصاب و روان

در ادامه این مقاله به طور خلاصه به بررسی لیست داروهای اعصاب و روان و انواع آن‌ها می‌پردازیم. قبل از مصرف هر نوع دارویی، با پزشک درباره علائم خود صحبت کنید.

اسامی داروهای اعصاب و روان مختلف را می توان در دسته‌های زیر تقسیم‌بندی کرد:

• داروهای ضد افسردگی
• داروهای ضد روان پریشی
• بنزودیازپین ها
• داروهای ترک اعتیاد
• داروهای زوال عقل
• تثبیت کننده‌های خلق
• داروهای محرک

داروهای ضد افسردگی

مصرف داروهای ضد افسردگی همواره به دلیل مدیریت و کاهش اختلالات مربوط به افسردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین در برخی موارد، متخصصین داروهای ضد افسردگی را برای درمان سایر بیماری‌‌ها چون اضطراب، درد و بی‌خوابی تجویز می‌کنند. برخی از انواع داروهای ضد افسردگی که توسط پزشکان تجویز می‌شود شامل داروهای مهارکننده‌های بازجذب سروتونین(SSRIs)، مهارکننده‎‌های بازجذب سروتونین- نوراپی نفرین (SNRIs) و مهارکننده‌های بازجذب نوراپی نفرین-دوپامین (NDRIs) است که بسته به شرایط هر بیمار تجویز خواهد شد.

دارو‌های ضدافسردگی زمانی تجویز می‌شوند که متخصص مربوطه شاهد علائمی از اختلالات افسردگی و اضطراب در بیمار باشد که براساس شرایط هر بیمار، نمونه خاصی از داروهای ضدافسردگی را تجویز خواهد کرد. عوارض این داروها به دو دسته ضعیف و قوی تقسیم می‌شود که برخی از قوی‌ترین نمونه‌های آن‌‌ها، برای برخی بیماران بهترین گزینه است.

داروهای ضدافسردگی به بهبود خواب، افزایش انرژی، تنظیم اشتها، تنظیم خلق و خو و کنترل افکار منفی کمک می‌کنند. انواع داروهای ضد‌افسردگی عبارتند از:

• سیتالوپرام
• اسیتالوپرام
• فلوکستین
• سرترالین
• ونلافاکسین

‌

اثربخشی و داروهای ضدافسردگی

اثربخشی داروهای ضدافسردگی مانند سایر داروها، نیازمند گذشت مدت زمان مشخصی است که غالبا ۴ تا ۸ هفته زمان می‌برد. اثر مصرف داروهای ضدافسردگی ممکن است با برخی علائم مانند بروز مشکل در خواب، تغییر در اشتها، بروز تغییر در میزان انرژی و تمرکز همراه باشد. فراموش نکنید که این داروها باید در مدت زمان توصیه شده مصرف شود و در صورت بروز هر نوع مشکلی باید به متخصص مربوطه اطلاع داده شود.

عوارض داروهای ضد افسردگی

داروهای ضد افسردگی مانند هر داروی دیگری دارای برخی عوارض جانبی است که رایج‌ترین آن‌ها شامل ناراحتی معده، سردرد و اختلال در عملکرد جنسی است. عوارض جانبی این داروها معمولاً خفیف هستند و خوشبختانه با گذشت زمان بهبود می‌یابند. اما همچنان افرادی وجود دارند که به عوارض جانبی این داروها حساس هستند، پس متخصص مربوطه در ابتدا این داروها را با دوز کم تجویز کرده، سپس دوز آن‌ها را بصورت آهسته می‌دهد و در نهایت جسم و روح بیمار با مصرف این داروها کنار آمده و عوارض آن رفته رفته از بین می‌رود.

جالب است بدانید مصرف داروهای ضدافسردگی در کودکان، نوجوانان و جوانان زیر ۲۵ سال ممکن است با عوارض عجیبی همراه باشد. برای مثال مصرف این داروها در هفته اول یا پس از تغییر دوز ممکن است باعث بروز اکار یا رفتار خودکشی در فرد شود. پس افراد در هر سنی که قرار دارند باید تحت نظر پزشک متخصص باشند و تمامی علائم خود را به متخصص مربوطه اطلاع دهند.

جدیدترین داروی ضد افسردگی: در غالب اسپرس بینی

اس کتامین یک داروی جدید و قوی برای درمان افسردگی است که معمولا برای بیماران با شرایط حاد تجویز می‌شود. جالب است بدانید این دارو به صورت اسپری بینی برای بیماران ارائه می‌شود و در اغلب موارد به سرعت اثر می‌کند و در عرض چند ساعت علائم افسردگی فرد را تسکین می‌دهد.

تداخل مصرف داروهای ضدافسردگی با سایر داروها

جالب است بدانید ترکیب داروهای ضد افسردگی با سایر داروها یا مکمل‌های خاص باعث ایجاد تاثیرات منفی در سیستم سروتونین(نوعی انتقال دهنده عصبی در بدن) می‌شود. یکی از این تداخل‌های دارویی، مصرف داروی تریپتان (برای درمان سردردهای میگرنی مورد استفاده قرار می‌گیرد) با مکمل غذایی خار مریم است که این ترکیب می‌تواند باعث بروز بیماری نادر و تهدید کننده سندرم سروتونین شود. علائم سندروم سروتونین شامل بی‌قراری، پرش عضلانی، توهم (دیدن یا شنیدن چیزهایی که دیگران نمی‌بینند یا نمی‌شنوند)، درجه حرارت بالای بدن و تغییرات غیرعادی فشار خون است. پس فراموش نکنید که تداخل داروهای ضد افسردگی موضوع مهم و قابل اهمیت است که برای جلوگیری از آن باید پزشک مربوطه را در جریان تمامی داروهای مصرفی خود قرار دهید.

داروهای ضد اضطراب

مصرف داروهای ضد اضطراب در کاهش علائم اضطراب مانند حملات پانیک، ترس و نگرانی بسیار موثر خواهد بود. بسیاری از داروهایی که برای درمان افسردگی استفاده می‌شوند مانند SSRI و SNRI، ممکن است در درمان اضطراب نیز مورد استفاده قرار گیرند. همچنین جالب است بدانید یکی از اولین داروهایی که متخصص مربوطه برای درمان اختلال هراس یا اختلال اضطراب اجتماعی تجویز می‌کند، SSRI است؛ چرا که این داروی ضد افسردگی عوارض جانبی کمتری نسبت به سایر داروها دارد. در ادامه به معرفی چند نمونه دیگر از داروهای ضداضطراب می‌پردازیم.

• یکی دیگر از انواع رایج داروهای ضد اضطراب، بنزودیازپین‌ها هستند که برای درمان علائم‌ کوچک اختلال اضطراب مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین داروهای مسدودکننده بتا در درمان اختلال اضطراب و اختلال فوبیا(ترس شدید یا غیرمنطقی از یک شی یا موقعیت) نیز موثر خواهد بود. چرا که داروهای مسدودکننده بتا برای کاهش و مدیریت علائمی چون ضربان قلب سریع، تعریق و لرزش مورد استفاده قرار می‌گیرند. توجه کنید که مصرف طولانی مدت بنزودیازپین‌ها ممکن است به وابستگی بیمار به آن منجر شود؛ برای جلوگیری از این مشکل، پزشک متخصص بنزودیازپین‌ها را برای مصرف کوتاه مدت بیمار تجویز می‌کند و دوز مصرفی آن را به آرامی کاهش خواهد داد.
• برای درمان کوتاه مدت اضطراب و کاهش آن می‌توان از داروهای بتابلوکر نیز استفاده کرد. جالب است بدانید گروه دارویی بتا بلاکر‌ها برای افراد مبتلا به آسم یا دیابت توصیه نمی‌شود؛ چرا که ممکن است علائم مربوط به هر دو بیماری را بدتر کند.
• بوسپیرون از دیگر داروهایی است که برای درمان دوره‌های طولانی اضطراب مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع داروی بوسپیرون باید هر روز به مدت ۳ تا ۴ هفته مورد مصرف قرار گیرد تا بطور کامل برای بهبود و درمان اضطراب موثر واقع شود.

داروهای محرک‌ها

محرک‌ها از جمله داروهایی هستند که توسط متخصصین برای درمان اختلال بیش فعالی و نارکولپسی(حمله در خواب) تجویز می‌شوند. مصرف داروهای محرک هوشیاری، توجه و انرژی افراد را افزایش می‌دهند و در طی مصرف ممکن است باعث افزایش فشار خون، ضربان قلب و تنفس بیمار شوند. جالب است بدانید یکی از تاثیرات مثبت محرک‌ها بر بیماران مبتلا به پیش فعالی، بهبود سطح تمرکز فرد در طول روز است؛ چرا که افراد مبتلا به بیش فعالی غالبا تا سنین بالا درگیر بی‌توجهی و مشکلات تمرکز خواهند بود. به این ترتیب، داروهای محرک می‌توانند برای کودکان، نوجوانان، جوانان و بزرگسالان مبتلا به پیش فعالی(ADHD) بسیار مفید باشد. فراموش نکنید که مصرف داروهای محرک باید زیر نظر متخصص مربوطه صورت گیرد؛ چرا که ممکن است در برخی افراد باعث بروز برخی عوارض جانبی شود.

از داروهای محرک برای درمان بیماری‌های زیر استفاده می‌شوند:

• اختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD)
• Narcolepsy (نوعی اختلال خواب)

این داروها به بهبود توجه، تمرکز و هوشیاری کمک می‌کنند.

انواع داروهای محرک:

• دکستروآمفتامین
• متیل فنیدات

داروهای ضد روان‌پریشی (داروهای آنتی سایکوتیک)

روان پریشی از جمله اختلالاتی است که در طی آن فرد ویژگی‌هایی چون باورهای نادرست و توهم می‌شود را تجربه می‌کند که می‌تواند منجر به مصرف مواد مخدر، اسکیزوفرنی، اختلال دو قطبی و افسردگی شدید شود. راه درمان اختلال روان‌پریشی، مصرف داروهای ضد روان پریشی است. جالب است بدانید برخی پزشکان داروهای ضد روان پریشی را همراه با سایر داروها برای تسکین علائمی چون هذیان، زوال عقل یا سایر مشکلات روانی تجویز می‌کنند.

درمان روان پریشی در افراد مسن نسبت به سایر گروه‌های سنی از حساسیت بالاتری برخوردار است. به همین دلیل بر روی اغلب جعبه‌های داروی‌های روان پریشی یک هشدار قابل توجه نوشته شده است که بیان می‌کند؛ مصرف این دارو باعث افزایش نرخ سکته مغزی و مرگ در افراد مسن خواهد شد.

در گذشته داروهای روان پریشی یا آنتی‌سایکوتیک‌ها به دو دسته معمولی و نورولپتیک‌ تقسیم می‌شدند. جالب است بدانید مصرف آنتی سایکوتیک‌های معمولی منجر به وقوع حرکات غیرقابل کنترل عضلانی به نام دیسکینزی دیررس (TD) می‌شود که ممکن است در سطح خفیف یا شدید اتفاق افتد.در حال حاضر شرایط تولید داروهای ضد روان پریشی نسبت به قبل کمی متفاوت‌تر است؛ اما اگر هر فردی با مصرف این داروها دچار دیسکینزی دیررس شود؛ در اسرع وقت باید به پزشک خود اطلاع دهد.

نسل جدید داروهای ضد روان پریشی را آتیپیک می‌نامند که در مقایسه با داروهای قدیمی‎‌تر تاثیرات گسترده‌تری ایفا می‌کند. جالب است بدانید آنتیپک‌ها در برخی مواقع برای کمک به درمان افسردگی دو قطبی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مصرف داروهای ضد روان پریشی با عوارضی چون احساس بی‌قراری، توهم و هذیان همراه باشد که معمولا با گذشت چند روز از شروع مصرف دارو این عوارض از بین خواهد رفت. اما فراموش نکنید که برخی افراد ممکن است پس از گذشت ۶ هفته شاهد تاثیرات مثبت داروهای ضد روان پریشی باشند. همچنین این امکان وجود دارد که علائم ضد روان پریشی با مصرف برخی داروها بهبود پیدا نکند و با مشورت پزشک، فرد مجبور شود از داروی کلوزاپین استفاده کند. جالب است بدانید افرادی که داروی کلوزاپین مصرف می‌کنند باید بطور منظم آزمایش خون دهند تا عارضه جانبی خاصی آن‌ها را تهدید نکند.

از داروهای ضد روانپریشی برای درمان بیماری‌های زیر استفاده می‌شود:

• روان‌گسیختگی (اسکیزوفرنی)
• برخی از انواع شدید افسردگی
• اختلال دوقطبی حاد
• شیدایی
• هذیان
• زوال عقل

‌داروهای اعصاب آنتی سایکوتیک به کنترل و کاهش توهم و هذیان، اضطراب، آشفتگی و مشکلات روحی مرتبط با تفکر و نحوه معاشرت کمک می‌کنند.

انواع داروهای ضد روان‌پریشی عبارتند از:

• آمی سولفید
• هالوپریدول
• اولانزاپین
• کوتیاپین
• ریسپریدون

‌

بنزودیازپین‌ها

بنزودیازپین ها گاهی اوقات برای درمان اضطراب و بی خوابی استفاده می‌شوند. این داروها به عنوان یک درمان اولیه برای اضطراب توصیه نمی‌شوند، زیرا مصرف زیادش می‌تواند اعتیادآور باشد و فقط تا زمانی که از دارو استفاده می‌کنید، اثرات آنها دوام می‌آورد.

نمونه هایی از بنزودیازپین ها، دیازپام و کلرودیازپوکساید هستند.

(برای درمان غیردارویی اضطراب کلیک کنید.)

‌

داروهای ترک اعتیاد

داروهای ترک اعتیاد برای این موارد استفاده می‌شود:

• علائم ترک را کاهش می‌دهند.
• هوس مصرف را در افرادی که اعتیاد دارند کاهش می‌دهند.

‌نمونه هایی از داروهای مورد استفاده برای ترک هروئین عبارتند از:

• بوپرنورفین
• متادون
• نالترکسون

داروهای مورد استفاده برای ترک الکل شامل Acamprosate و Disulfiram است.

ترک شیشه چند روز طول می‌کشد؟

‌

داروهای زوال عقل

از داروهای اعصاب زوال عقل برای بهبود تفکر و حافظه استفاده می‌شود. این داروها معمولاً از شش ماه تا دو سال برای مدت زمان محدود عمل می‌کنند.

انواع داروها برای درمان زوال عقل:

• دونپزیل
• ریواستیگمین
• ممانتین

‌

داروهای تثبیت‌کننده خلق و خو

داروهای تثبیت کننده خلق و خو غالبا برای درمان اختلال دوقطبی و تغییرات خلقی مرتبط با سایر اختلالات روانی مانند افسردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. فراموش نکنید که مصرف این داروها باید طبق نظر پزشک متخصص صورت بگیرد. لیتیوم از جمله داروهای تثبیت کننده خلق و خو است که برای درمان اختلال دو قطبی تجویز خواهد شد. براساس تحقیقات انجام شده مصرف طولانی مدت داروی لیتیوم ممکن است خطر خودکشی را در افراد مبتلا به اختلال دو قطبی کاهش دهد. در طی مصرف این دارو، باید بطور مرتب عملکرد کلیه و تیروئید فرد بررسی شود تا از بروز عوارض خطرناک جلوگیری شود.

داروهای تثبیت کننده خلق و خو گاهی برای درمان اختلالاتی چون افسردگی، اسکیزوافکتیو، کنترل تکانه و برخی بیماری‌های روانی در کودکان نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین جالب است بدانید برخی داروهای ضد تشنج نیز به عنوان تثبیت کننده خلق و خو نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ چرا که ممکن است برای برخی افراد بهتر از داروی لیتیوم عمل کنند.

از داروهای تثبیت‌کننده خلق برای درمان بیماری‌های زیر استفاده می‌شود:

• اختلال دوقطبی
• اختلال اسکیزوافکتیو

‌این داروها کمک می‌کنند تا نوسانات خلقی شدید کنترل شود و همچنین تحریک پذیری و پرخاشگری بیمار را کاهش می‌دهند.

انواع داروهای تثبیت کننده خلق:

• لیتیوم
• والپروات

داروهای ویژه کودکان، سالمندان و افراد باردار

داروهای اعصاب همواره به گونه‌ای تولید می‌شود که در هر رده سنی نوع مختص به آن وجود دارد و همه افراد می‌توانند از این داروهای اعصاب بر اساس تجویز متخصص مربوطه، استفاده کنند. اما باید توجه کنید که همواره برخی افراد در گروه‌های حساس قرار دارند که نیازمند رعایت برخی ملاحظات خاص هستند. در ادامه به بیان جزئیات داروهای اعصاب برای گروه‌های سنی کودکان، سالمندان و افراد باردار می‌پردازیم.

کودکان و نوجوانان

خوشبختانه بسیاری از داروهای اعصاب برای درمان اختلالات روانی، به گونه‌ای تولید می‌شوند که همواره برای کودکان و نوجوانان بی خطر هستند. با این حال، ممکن است برخی از کودکان با مصرف این داروهای اعصاب، واکنش‌ها و عوارض جانبی متفاوتی را نسبت به بزرگسالان تجربه کنند. براساس تحقیقات انجام شده بر روی کودکان و نوجوانان، مصرف داروهای اعصاب برای این دو گروه سنی می‌تواند بسیار موثر واقع شود؛ اما فراموش نکنید که مصرف این داروها همواره باید طبق تجویز پزشک متخصص صورت گیرد. زمانی که یک کودک به بیماری اعصاب مبتلا می‌شود، پزشک مربوطه در ابتدای کار برای او دارو تجویز نمی‌کند؛ بلکه ابتدا از روش درمان غیردارویی مانند روان درمانی استفاده می‌کند و در صورت لزوم دارو درمانی را به مسیر درمان کودک اضافه خواهد کرد. در برخی موارد نیز ممکن است برای درمان بیماری اعصاب کودکان و نوجوانان، بصورت همزمان از دارو درمانی و روان درمانی استفاده شود.

بزرگسالان

افراد بالای ۶۵ سال در رده سنی قرار دارند که تجویز دارو برای آن‌ها همواره موضوعی مهم است که باید زیر نظر پزشک متخصص صورت گیرد. چرا که این افراد نسبت با سایرین بیشتر در معرض تداخلات دارویی قرار دارند و بدن آن‌ها زودتر واکنش نشان می‌دهد. علت این موضوع آن است که بدن افراد مسن غالبا با سرعت کمتری مواد دارویی را پردازش می‌کند. به علت حساسیت بالای گروه سنی بزرگسال و مسن، پزشکان همواره با دقت بسیار بالایی برای این گروه دارو تجویز می‌کنند و در جریان تمام جزئیات مربوط به داروهای مصرفی این افراد قرار دارند.

افراد باردار یا در شرف بارداری

بررسی مصرف داروهای اعصاب و روان در دوران بارداری، یکی از موارد تحقیقاتی پزشکان و دانشمندان است که همواره در حال ارزیابی است. خطرات مصرف داروهای اعصاب در دوران بارداری، به نوع بارداری و مرحله آن بستگی دارد؛ چرا که هیچ دارویی در این دروان بی‌خطر تلقی نمی‌شود. اختلالات اعصاب و روان از جمله بیماری‌هایی است که همواره برای فرد باردار و جنین خطرناک خواهد بود. تجویز داروهای اعصاب برای زنان باردار یا در شرف بارداری همواره باید زیر نظر مستقیم یک متخصص صورت گیرد. در واقع پزشک مربوطه در طول دوران بارداری دائما سلامت جسمی و روانی مادر را بررسی خواهد کرد و پس از زایمان نیز حالات روحی و جسمی مادر را مجدد ارزیابی می‌کند.

برخی از داروهای مصرف شده در دوران بارداری شامل بنزودیازپین‌ها، تثبیت کننده‌های خلق و خو و داروهای ضد روان پریشی هستند، اما خطرات آن‌ها بسیار متفاوت است و حتما باید زیر نظر پزشک متخصص مصرف شود. همچنین داروهای ضد افسردگی به ویژه SSRIها، عموماً برای استفاده در دوران بارداری بی‌خطر در نظر گرفته می‌شوند. چرا که با وجود اینکه داروهای ضد افسردگی می‌توانند وارد جفت شوند و به جنین برسند؛ اما خطر نقایص مادرزادی و سایر مشکلات بسیار کم است.

عوارض قرص اعصاب و روان چیست؟

مانند سایر داروها، داروهای اعصاب نیز می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند که باید قبل از مصرف در نظر داشته باشید. حتی بهترین قرص اعصاب هم خالی از عوارض نیست. اما نکته مهم در مصرف این داروها، بررسی مزایا و معایب مصرف آن‌ها است. در واقع بیماری روانی انقدر برای فرد و اطرافیان او آزاردهنده است که تحمل عوارض جانبی ناچیز ناشی از داروها ساده‌تر است.

داروهای اعصاب می‌توانند دو دسته عوارض جانبی ایجاد کنند:

• عوارض جانبی جسمی: مانند فشار خون بالا، افزایش وزن، کلسترول خون بالا، مشکلات جنسی و لرزش
• عوارض جانبی روانی: مانند بی قراری، اضطراب، کمبود انرژی یا خواب آلودگی

عوارض جانبی اغلب در هفته اول احساس بدی ایجاد می‌کنند، سپس با گذشت زمان بهتر می‌شوند. عوارض مصرف داروهای اعصاب و روان عبارتند از:

‌

‌

۱- اضافه وزن

داروهای ضد افسردگی، تثبیت کننده‌های خلق و داروهای اعصاب و روان آتیپیکال بیش از سایر داروهای اعصاب باعث اضافه وزن و چاقی می‌شوند.

مهم است که در اوایل مصرف قرص‌ها، اقدامات پیشگیرانه برای اجتناب از افزایش وزن انجام شود. انجام تمرینات ذهن آگاهی، ورزش، رواندرمانی فردی و گروه‌درمانی و استفاده از اپلیکیشن‌های موبایل کنترل وزن و رژیم غذایی از جمله پیشنهاداتی است که برای جلوگیری از افزایش وزن ارائه شده است.

‌

۲- آنهدونیا و بی‌تفاوتی عاطفی

آنهدونیا یکی از عوارض جانبی قرص های اعصاب است که معمولاً نادیده گرفته می‌شود. افرادی که تحت درمان با قرص‌های ضد افسردگی سه حلقه‌ای (SSRI) یا قرص های بازدارنده باز‌جذب سروتونین – نوراپی‌نفرین هستند با احتمال پنجاه درصد بی‌تفاوتی عاطفی را تجربه خواهند کرد.

این عارضه هم برای فرد و هم برای اطرافیان و دوستان او مشکل‌ساز است. به همین دلیل صحبت کردن با روانشناس می‌تواند در تشخیص این مشکل و کمک به حل آن موثر است.

‌

۳- اختلال خواب

از جمله عوارض قرص های اعصاب می‌توان به اختلالات خواب اشاره کرد. بی‌خوابی شبانه یا خواب آلودگی از جمله مشکلاتی است که کسانی که قرص اعصاب می‌خورند با آن مواجه هستند.

در صورتی که بی‌خوابی / پرخوابی به یک مشکل جدی تبدیل شود لازم است که داروهای اعصاب مورد بازنگری قرار بگیرند. رعایت بهداشت خواب، رواندرمانی CBT و تمرینات ریلکسیشن می‌تواند به بیماران در درمان اختلال خواب کمک کند.

‌

۴- اختلال در عملکرد جنسی

بسیاری از داروهای اعصاب از جمله داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد روانپریشی می‌توانند در عملکرد جنسی فرد اختلال ایجاد کنند. داروهای نسل اول بیش از داروهای جدیدتر باعث بروز اینگونه عوارض می‌شوند.

لازم است در صورتی که این مسئله برایتان اهمیت دارد پیش از انتخاب دارو با پزشک مشورت کنید. در صورتی که عوارض قرص های اعصاب در روند زندگی‌تان اختلال ایجاد کرده است با پزشک درباره تغییر دوز یا نوع داروهای مصرفی مشورت کنید.

‌

۵- هایپرپرولاکتینمی (افزایش هورمون پرولاکتین)

بسیاری از دارو‌ها و قرص‌های اعصاب و روان نسل اول می‌توانند باعث افزایش هورمون پرولاکتین شوند. داروهای دسته SSRI و MAOI تاثیر کمتری روی افزایش این هورمون دارند.

هایپرپرولاکتینمی می‌تواند باعث از دست دادن توده استخوانی، اختلال در عملکرد جنسی، بی نظمی در قاعدگی، ناباروری و افزایش ریسک اختلالات قلبی عروقی و سرطان سینه شود. همچنین عوارض جانبی اعصاب و روان از جمله عصبانیت، اضطراب و بی‌قراری هم می‌دهد.

‌

نکات کلیدی در مورد عوارض جانبی داروهای اعصاب

1. بسیاری از افراد هرگز عوارض جانبی خاصی را تجربه نخواهند کرد!
2. برخی از داروهای اعصاب برای بعضی افراد عوارض جانبی نادری دارند که می تواند تهدید کننده زندگی‌شان‌ باشد.
3. جزئيات عوارض جانبي احتمالی در بروشور همراه دارو است؛ اما این عوارض لزوماً به معنی این نیست که حتماً همه افراد آن ها را تجربه می کنند!
4. اگر عوارض جانبی داروها شما را آزار می دهد، در سریعترین زمان ممکن با روانپزشک یا پزشک معالج خود صحبت کنید.
5. برای کاهش عوارض جانبی داروهای اعصاب می‌توانید ساعت مصرف دارو را تغییر دهید، ورزش کنید، غذاهای سالم بخورید و آب زیاد بنوشید.
6. برخی موارد مهم را پیش از مصرف دارو باید با روانپزشک خود مطرح کنید. از جمله مشکلات پزشکی مثل فشار خون یا دیابت، بارداری، اقدام به بارداری، شیردهی، سایر داروهایی که مصرف می‌کنید، مکمل‌های گیاهی و ویتامین ها، مصرف الکل، سیگار کشیدن، رژیم غذایی یا عادات غذایی خاص، کار روی ماشین آلات یا وسایل نقلیه.

اگر به خاطر مشکلات پزشکی دیگر مجبور به مصرف سایر داروها هستید، موضوع را با پزشک در میان بگذارید. روانپزشک شما می‌تواند این ترکیبات دارویی را بررسی کند و دوز شما را تغییر دهند تا عوارض جانبی یا اثر متقابل آنها کاهش یابد.

‌

 مصرف داروهای اعصاب

افراد بسته به سیستم بدنی خود نسبت ممکن است نسبت به مصرف داروهای اعصاب، واکمش‌های روحی و جسمی خاصی نشان دهند. همانطور که می‌دانید هر دارویی ممکن است در بدن افراد عوارض خاصی از خود نشان دهد؛ پس مهم است که مصرف دارو برای هر فردی بر اساس تجویز پزشک متخصص صورت گیرد. نحوه و میزان مصرف داروهای عصبی موضوعی بسیار مهم است که باید با حساسیت بالا انجام شود. در ادامه قصد داریم به معرفی نکاتی مهم درباره تجویز داروهای عصبی بیان کنیم.

• زمانی که به پزشک متخصص مراجعه می‌کنید، نام و اطلاعات تمامی داروهای مصرفی مانند ویتامین‌ها و مکمل‌ها را با او در میان بگذارید.
• در هنگام مراجعه به پزشک متخصص هرگونه آلرژی و مشکلاتی را که در گذشته با انواع داروها داشتید، با او در میان بگذارید.
• پیش از شروع مصرف دارو، مطمئن شوید که از نحوه صحیح مصرف دارو اطلاع کامل دارید و طبق دستورالعمل آن را مصرف کنید.
• هر گونه عوارض جانبی در هنگام مصرف داروهای عصبی را با پزشک متخصص خود در میان بگذارید.
• داروهای تجویز شده برای اشخاص دیگر را مصرف نکنید و داروی خود را به شخص دیگری نیز ندهید.
• ·        درگیری‌های ذهنی خود را در ارتباط با مصرف داروهای عصبی، با پزشک متخصص در میان بگذارید.

۳ نکته ضروری در مصرف داروهای اعصاب

دردهای عصبی از جمله اتفاقاتی است که کنترل آن برای بسیاری از افراد سخت و اذیت‌کننده است. پیشرفت علوم پزشکی و تکنولوژی‌های این حوزه موجب شده تا پزشکان راه‌های موثری را برای درمان دردهای عصبی کشف کنند. یکی از این راه‌ها مصرف داروهای اعصاب مانند مسکن‌های تجویزی، داروهای ضد تشنج و ضد افسردگی و ابزارهای مربوط به تحریک الکتریکی است. در این بخش قصد داریم به معرفی سه نکته ضروری برای مصرف داروهای اعصاب بپردازیم.

1. مراقب تداخلات دارویی خود باشید. در واقع پیش از شروع مصرف داروی اعصاب، مطمئن شوید که پزشک موردنظرتان از داروهای مصرفی شما مانند مکمل‌ها و ویتامین‌ها مطلع است. پس برای آن که نام دارویی از قلم نیفتد، اسامی تمام آن‌ها را یادداشت کنید و لیست تهیه شده را در اختیار متخصص مربوطه قرار دهید؛ حتی برای اطمینان بطری داروها را همراه خود داشته باشید.
2. همیشه برای مصرف داروی اعصاب جدید مطابق دستورات پزشک خود رفتار کنید. در واقع تعداد دفعات مصرف داروهای اعصاب، مقدار مصرف و زمان آن موضوعی قابل اهمیت است که نباید اشتباهی در آن رخ دهد. توجه کنید که هرگز نباید بدون تجویز پزشک، مصرف داروهای اعصاب خود را متوقف کنید و همواره باید با متخصص مربوطه خود مشورت کنید.
3. هرگز نباید عوارض جانبی داروهای اعصاب را نادیده بگیرید و در صورت بروز تغییر در جسم و روح خود باید در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک مربوطه با بررسی شرایط روحی و جسمی شما، دوز داروی اعصاب مصرفی را تغییر می‌دهد یا مصرف آن را برای شما ممنوع می‌کند و یک داروی اعصاب جایگزین برایتان تجویز خواهد کرد.

منابع:

Health Line

Psychongress

nimh.nih

‌

پزشک خوب، سامانه آنلاین رزرو اینترنتی نوبت از روانشناسان و روانپزشکان و سایر تخصص های پزشکی است که به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در کوتاه ترین زمان و در نزدیکی محل زندگی خود پیدا کرده و وقت خود را به صورت “آنلاین” رزرو نمایید.