پیش‌تر از تریاک برای درمان اسهال استفاده می‌شد. این دارو برای درمان اسهال بسیار کمک کننده بود. تریاک به عنوان داروی افیونی مسکن درد معروف است. این مسکن با کاهش حرکت معده و روده در سیستم هضم برای درمان اسهال استفاده می‌شد. البته امروزه بسیاری از داروهای غیر مخدر برای درمان اسهال جایگزین این ماده شده‌اند اما ممکن است در صورت کنترل نشدن اسهال توسط سایر داروهای غیر مخدر از آن استفاده شود. همچنین ممکن است از این دارو برای درمان سندروم پرهیز نوزادی استفاده شود. در این مقاله به بررسی عوارض تریاک می‌پردازیم.
تریاک چیست؟
تریاک از هسته دانه خشخاش تهیه می‌شود که حاوی انواع مختلف آلکالوئیدهایی از جمله مرفین، کدئین و تبائین (پارا مورفین) است که از آن استخراج می‌شود. این ماده را می‌توان با خالص کردن به عنوان داروی مخدر افیونی برای تسکین درد استفاده کرد. تریاک قبل از کشف نحوه تصفیه و استخراج مورفین و کدئین قرن‌ها برای تسکین درد مورد استفاده قرار می‌گرفت. این ماده را هم می‌توان مانند سیگار کشید و هم می‌توان آن را خورد.
تریاک چگونه بر بدن تاثیر می‌گذارد؟
آلکالوئیدهای فعال موجود در تریاک به گیرنده‌های افیون در مغز، سیستم عصبی و دستگاه گوارش متصل می‌شوند. این ماده می‌تواند با کاهش سرعت روده به رفع و درمان اسهال کمک کند. یبوست یکی از عارضه‌های جانبی این ماده افیونی به دلیل کند کردن سیستم گوارشی است. پس از مصرف، اثرات آن بین ۱۵ الی ۶۰ دقیقه شروع می‌شوند و ۴ تا ۶ ساعت باقی می‌مانند. اکثر دوزهای مورفین در طی ۷۲ ساعت در ادرار از بین می‌روند.
اثرات تریاک بر مغز و سیستم عصبی
به طور کلی هم انسان‌ها و هم حیوانات در مغزشان گیرنده‌های افیون دارند. این گیرنده‌ها به عنوان مکان‌هایی برای فعالیت و اثر پذیری انواع مختلف مواد افیونی مانند هروئین و مورفین عمل می‌کنند. دلیل وجود این گیرنده‌ها در مغز وجود انتقال دهنده‌های عصبی درون زا است. مواد افیونی با اتصال به گیرنده‌های خاص مغز و تقلید از اثرات مواد شیمیایی تسکین دهنده درد که به طور طبیعی تولید می‌شوند، عمل می‌کنند.
این داروها به گیرنده‌های افیون در مغز، نخاع و سایر مکان‌های بدن متصل می‌شوند. همین امر باعث می‌شود که دیگر نتوانید درد را احساس کنید. مواد افیونی می‌توانند باعث ایجاد احساس خوب شوند، اما همچنین می‌توانند عوارض جانبی مانند حالت تهوع، گیجی و خواب آلودگی ایجاد کنند. مواد افیونی علاوه بر تسکین درد، می‌توانند به احساس سرخوشی نیز منجر شوند. در حالی که این داروها اغلب در درمان درد بسیار موثر عمل می‌کنند، اما در نهایت افراد می‌توانند به آن وابستگی و اعتیاد پیدا کنند، بنابراین برای رسیدن به همان احساس سرخوشی به دوزهای بالاتری نیاز دارند.
با پیدا کردن احساس وابستگی به مواد افیونی افراد ممکن است دوزهای بیشتری را برای تجربه همان اثرات تسکین دهنده درد و کاهش علائم ترک مصرف کنند. علائم ترک مواد افیونی می‌تواند شامل اضطراب، دردهای عضلانی، تحریک پذیری، بی‌خوابی، آبریزش بینی، حالت تهوع، استفراغ و گرفتگی شکم باشد.
چرا تریاک آنقدر خطرناک است؟
تریاک بر سیستم‌های پاداش قدرتمند در مغز تأثیر می‌گذارند. بعضی از افراد حتی در صورت مصرف دقیق طبق دستور پزشک نیز ممکن است معتاد شوند، اما با عدم مصرف آن‌ها طبق دستورالعمل یا ترکیب آن‌ها با مواد دیگر از جمله الکل و سایر مواد مخدر، این امر می‌تواند بسیار خطرناک‌تر نیز شوند. همچنین، تفاوت‌های فردی در آسیب پذیری ژنتیکی در برابر اعتیاد به مواد افیونی نیز می‌تواند در این امر دخیل باشد. افرادی که از مواد افیونی برای کنترل درد استفاده می‌کنند باید در صورت داشتن وابستگی یا اعتیاد با مشاور اعتیاد تماس بگیرند.
عوارض مصرف تریاک
مواد افیونی به طور موقت درد و اضطراب را کاهش می‌دهند. آن‌ها احساس بی‌حسی در بدن و ذهن ایجاد می‌کنند. دوزهای بالای این دارو می‌توانند احساس سرخوشی و خواب آلودگی کوتاه مدت ایجاد کنند. این اثرات می‌توانند باعث اعتیاد به این ماده شوند. اکثر کاربران مصرف تریاک بعد از مدتی به این ماده برای رسیدن به احساس سرخوشی اعتیاد پیدا می‌کنند. اما این احساس کاملا موقتی و کوتاه مدت است.
اعتیاد به تریاک می‌تواند اثرات منفی روحی و جسمی فراوانی را به همراه داشته باشد. این اثرات عبارت‌اند از:
- حالت تهوع
- استفراغ
- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
- سرعت تنفس آهسته
- رفتن به کما
- افزایش احتمال ابتلا به ایدز و بیماری‌های عفونی (معمولا در صورت مصرف تزریقی و وریدی)
- افزایش خطر ابتلا به هپاتیت در صورت مصرف وریدی
- توهم و هذیان
- پارگی یا مسدود شدن رگ‌های خونی
- خطر خفگی
افراد معتاد به مواد افیونی بعد از مدتی برای رسیدن به احساس مطلوب (سرخوشی) مشکل پیدا خواهند کرد چراکه بدن آن‌ها نسبت به آن مقاومت پیدا کرده و این افراد رفته رفته محبورند از دوز بیشتری برای رسیدن به احساس سرخوشی استفاده کنند. همین امر منجر به ایجاد عوارض قوی‌تر و شدیدتر بر روی بدن می‌شود.
عوارض ترک یکباره تریاک
بسیاری از متخصصان ترک تریاک را به صورت سرخود و در خانه برای کاربران تریاک توصیه نمی‌کنند. چرا که کاربران نمی‌دانند که چگونه علائمی که هنگام ترک آن رخ می‌دهد را مدیریت کنند. این افراد ممکن است ندانند که چه علائمی ایجاد می‌شود و چه زمانی این اثرات رخ می‌دهد. علاوه بر این ترک یکباره تریاک می‌تواند خطر اوردوز و سایر مشکلات مرتبط با سلامت فرد را به دنبال داشته باشد. به عنوان مثال، استفراغ علائم شایع ترک تریاک است. افرادی که به شدت استفراغ می‌کنند می‌توانند به طور تصادفی محتوای معده خود را استنشاق کنند. این اختلال، آسپیراسیون نامیده می‌شود، و می‌تواند منجر به ناراحتی قفسه سینه، خفگی یا ذات الریه شود. کنترل اعتیاد به تریاک بدون درمان حرفه‌ای دشوار است. در بسیاری از مراکز توانبخشی، افراد می‌توانند درمان مبتنی بر شواهد را برای کمک به مدیریت بهتر اختلال مصرف مواد دریافت کنند.
چه کسانی بیشتر در خطر ابتلا به اعتیاد تریاک هستند؟
هرکسی که از مواد افیونی استفاده کند در معرض ابتلا به اعتیاد است. بهترین راه پیشگیری از اعتیاد پرهیز از تمام داروهای غیرقانونی است. از داروهای مسکن تجویز شده فقط به توصیه متخصصان پزشکی استفاده کنید. در حالی که استفاده از مواد افیونی یک انتخاب است، برخی از عوامل ممکن است خطر اعتیاد را افزایش دهند. افرادی که سابقه خانوادگی وابستگی به مواد مخدر دارند و کسانی که در برخی شرایط خاص اجتماعی یا اقتصادی بزرگ می‌شوند می‌توانند بیشتر در معرض خطر اعتیاد و وابستگی به مواد افیونی قرار بگیرند. افرادی که از الکل یا سایر مواد مخدر استفاده می‌کنند یا دارای بیماری روانی هستند، بیشتر در معرض وابستگی به مواد افیونی قرار می‌گیرند.
سخن آخر پزشک خوب
در گذشته از تریاک برای درمان اسهال و تسکین درد استفاده می‌شد. اما امروزه مواد غیر مخدر دیگری با عوارض کمتر برای درمان اسهال تجویز می‌شوند. هر ماده روانگردانی که باعث ایجاد سرخوشی می‌شود می‌تواند وابستگی و اعتیاد به آن ماده را به دنبال داشته باشد. توصیه ما به شما این است که تحت هیچ شرایطی از این ماده دارویی استفاده نکنید مگر اینکه پزشک متخصص آن را تجویز کرده باشد. همچنین در صورت اعتیاد و وابستگی به آن حتما به یک مشاور اعتیاد مراجعه کنید.
منابع
در صورت نیاز می‌توانید با مراجعه به سایت پزشک خوب از بهترین مشاوران اعتیاد در ایران به صورت اینترنتی نوبت بگیرید.
