پیش‌تر از تریاک برای درمان اسهال استفاده می‌شد. این دارو برای درمان اسهال بسیار کمک کننده بود. تریاک به عنوان داروی افیونی مسکن درد معروف است. این مسکن با کاهش حرکت معده و روده در سیستم هضم برای درمان اسهال استفاده می‌شد. البته امروزه بسیاری از داروهای غیر مخدر برای درمان اسهال جایگزین این ماده شده‌اند اما ممکن است در صورت کنترل نشدن اسهال توسط سایر داروهای غیر مخدر از آن استفاده شود. همچنین ممکن است از این دارو برای درمان سندروم پرهیز نوزادی استفاده شود. در این مقاله به بررسی عوارض تریاک می‌پردازیم.
تریاک چیست؟
تریاک از هسته دانه خشخاش تهیه می‌شود که حاوی انواع مختلف آلکالوئیدهایی از جمله مرفین، کدئین و تبائین (پارا مورفین) است که از آن استخراج می‌شود. این ماده را می‌توان با خالص کردن به عنوان داروی مخدر افیونی برای تسکین درد استفاده کرد. تریاک قبل از کشف نحوه تصفیه و استخراج مورفین و کدئین قرن‌ها برای تسکین درد مورد استفاده قرار می‌گرفت. این ماده را هم می‌توان مانند سیگار کشید و هم می‌توان آن را خورد.
چگونه می‌توان شنخیص داد که فرد تریاک مصرف می‌کند؟
معمولا افرادی که به تریاک اعتیاد دارند دچار تغییرات رفتاری و جسمی بسیاری می‌شوند. بسیاری از آن‌ها سعی دارند تا این علائم را پنهان کنند اما در بیشتر موارد که میزان مصرف آن‌ها شدت می‌گیرد، اطرافیان متوجه تغییر حال و شرایط آن می‌شوند. برخی از این نشانه‌ها عبارتند از: گشاد شدن مردمک چشم، نوسانات خلقی، معده درد، سردرد، گوشه گیر شدن، تحریک پذیری، تغییرات ظاهری، دمدمی مزاج، رفتارهای بی ثبات، درگیر شدن با دیگران و… از نشانه‌های اعتیاد به تریاک است.
آیا مصرف تریاک اعتیادآور است؟
تریاک هم همانند سایر مواد مخدر بوده و از این قاعده مستثنی نیست. تریاک هم یک ماده اعتیاد آور بوده که علاوه بر تسکین‌دهنده می‌تواند نقش یک ماده شادی آور را برای فرد داشته باشد. بسیاری از افراد گمان می‌کنند چون این ماده سنتی بوده نمی‌تواند وابستگی در فرد ایجاد کند، درصورتی که اینگونه نیست و برخلاف تصورات می‌تواند موجب وابستگی بالایی در بدن فرد شود.
علائم تشخیص وابستگی به تریاک چیست؟
اما شاید شما هم دوست داشته باشید که بدانید چگونه می‌توان تشخیص داد که فرد به تریاک وابسته شده؟ آیا با یک بار مصرف این وابستگی شکل می‌گیرد؟ باید بگوییم که بله حتی با یکبار استفاده هم این وابستگی شکل خواهد گرفت. در ادامه با علائمی آشنا می‌شوید که در صورت داشتن آن‌ها نشان می‌دهد که فرد به تریاک وابستگی پیدا کرده است:
- تغییر درجه حرارت بدن
- سکسکه و عطسه
- سیخ شدن موهای بدن
- دل پیچه و اسهال
- آبریزش بینی
- درد عضلات و استخوان‌های بدن
- افسردگی و بی خوابی
تریاک چگونه بر بدن تاثیر می‌گذارد؟
آلکالوئیدهای فعال موجود در تریاک به گیرنده‌های افیون در مغز، سیستم عصبی و دستگاه گوارش متصل می‌شوند. این ماده می‌تواند با کاهش سرعت روده به رفع و درمان اسهال کمک کند. یبوست یکی از عارضه‌های جانبی این ماده افیونی به دلیل کند کردن سیستم گوارشی است. پس از مصرف، اثرات آن بین ۱۵ الی ۶۰ دقیقه شروع می‌شوند و ۴ تا ۶ ساعت باقی می‌مانند. اکثر دوزهای مورفین در طی ۷۲ ساعت در ادرار از بین می‌روند.
تریاک چگونه مصرف می‌شود؟
این ماده مخدر همانند دیگر مواد مخدر دارای روش‌های مختلفی برای کشیدن هستند. از روش‌های مصرف این مواد می‌توانیم به تزریق، خوردن و دود کردن اشاره کنیم.
- دود کردن: در این روش معمولا فرد از بافور، سیخ و سنجاق استفاده می‌کند و همانند شیشه آن را دود می‌کند.
- خوردن: این نوع مصرف به صورت قرس است که رد آب یا چایی حل می‌شود.
- تزریق: در این روش تریاک را در کمی آب حل می‌کنند سپس کمی به آن جرارت می‌دهند و با سرنگ به رگی در بدن تزریق می‌کنند.
بعد از مصرف تریاک چه اتفاقی می‌افتد؟
همانطور که گفتیم مصرف مواد مخدری چون تریاک می‌تواند همانند سایر مواد مخدر در بدن موجب تغییراتی شود. این تغییرات صرفا تغییرات ظاهری نبوده و می‌تواند تغییرات روحی، روانی، جسمی، رفتاری و… را شامل شود. یکی از بدترین تغییراتی که در رابطه با مصرف مواد مخدر در بدن فرد ایجاد می‌شود، آستانه تحمل فرد است. آستانه تحمل فرد با هر بار مصرف تریاک کمتر می‌شود به طوری که باید در هر بار بیش از دفعه قبل از تریاک مصرف کند.
آیا مصرف تریاک می‌تواند مصرف سایر مواد را به دنبال داشته باشد؟
تریاک هم یکی از مواد مخدری بوده که از مرفین ساخته شده و از خانواده افیون‌ها است. سلول‌های مغذی بدن به سرعت نسبت به این ماده واکنش نشان می‌دهند و وابستگی پیدا می‌کنند. به همین دلیل است که افرادی که تریاک استفاده می‌کنند هر بار دوز آن را کمی بیشتر می‌کنند، چون رفته رفته بدن نسبت به آن عادت پیدا می‌کند و برای رسیدن به احساس خوشایند باید دوز آن را بالا ببرد در غیر اینصورت نمی‌تواند فرد را راضی کند. زمانی که دوز آن افزایش پیدا کند فرد به سراغ مواد قوی‌تری می‌رود تا بتواند جای آن را پر کند. کم کم هروئین که از تریاک قوی‌تر است جای تریاک را می‌گیرد.
پس به این ترتیب مصرف تریاک می‌تواند بستر را برای مصرف سایر مواد مخدر قوی‌تر مهیا کند.
اثرات تریاک بر مغز و سیستم عصبی
به طور کلی هم انسان‌ها و هم حیوانات در مغزشان گیرنده‌های افیون دارند. این گیرنده‌ها به عنوان مکان‌هایی برای فعالیت و اثر پذیری انواع مختلف مواد افیونی مانند هروئین و مورفین عمل می‌کنند. دلیل وجود این گیرنده‌ها در مغز وجود انتقال دهنده‌های عصبی درون زا است. مواد افیونی با اتصال به گیرنده‌های خاص مغز و تقلید از اثرات مواد شیمیایی تسکین دهنده درد که به طور طبیعی تولید می‌شوند، عمل می‌کنند.
این داروها به گیرنده‌های افیون در مغز، نخاع و سایر مکان‌های بدن متصل می‌شوند. همین امر باعث می‌شود که دیگر نتوانید درد را احساس کنید. مواد افیونی می‌توانند باعث ایجاد احساس خوب شوند، اما همچنین می‌توانند عوارض جانبی مانند حالت تهوع، گیجی و خواب آلودگی ایجاد کنند. مواد افیونی علاوه بر تسکین درد، می‌توانند به احساس سرخوشی نیز منجر شوند. در حالی که این داروها اغلب در درمان درد بسیار موثر عمل می‌کنند، اما در نهایت افراد می‌توانند به آن وابستگی و اعتیاد پیدا کنند، بنابراین برای رسیدن به همان احساس سرخوشی به دوزهای بالاتری نیاز دارند.
با پیدا کردن احساس وابستگی به مواد افیونی افراد ممکن است دوزهای بیشتری را برای تجربه همان اثرات تسکین دهنده درد و کاهش علائم ترک مصرف کنند. علائم ترک مواد افیونی می‌تواند شامل اضطراب، دردهای عضلانی، تحریک پذیری، بی‌خوابی، آبریزش بینی، حالت تهوع، استفراغ و گرفتگی شکم باشد.
تاثیر تریاک روی روده
مواد مخدر دارای مقدار مرفین بسیار بالایی است که می‌تواند دستگاه گوارش و روده‌ها را تحت تاثیر خود قرار دهد. این مواد حرکت پیش برنده روده‌ها را کند کرده و میزان ترشحات آن را کاهش می‌دهد. به مراتب که مصرف تریاک افزایش پیدا می‌کند دردهای دستگاه گوارش و حرکات روده‌ها هم بیشتر خواهد شد. زمانی که فرد دچار هیجان و استرس می‌شود، شدت این دردها تغییر می‌کند.
زمانی که مرفین موجود در بدن افزایش پیدا کند فرد به دل درد، دل پیچه، اسهال و یبوست مبتلا خواهد شد. افرادی که به دل درد و دل پیچه مبتلا می‌شوند تصور می‌کنند که با مصرف تریاک می‌توانند آن را بهبود دهند در صورتی که اینگونه نیست، تنها با مصرف آن وابستگی فرد به مواد مخدر بیشتر می‌شود.
چرا تریاک آنقدر خطرناک است؟
تریاک بر سیستم‌های پاداش قدرتمند در مغز تأثیر می‌گذارند. بعضی از افراد حتی در صورت مصرف دقیق طبق دستور پزشک نیز ممکن است معتاد شوند، اما با عدم مصرف آن‌ها طبق دستورالعمل یا ترکیب آن‌ها با مواد دیگر از جمله الکل و سایر مواد مخدر، این امر می‌تواند بسیار خطرناک‌تر نیز شوند. همچنین، تفاوت‌های فردی در آسیب پذیری ژنتیکی در برابر اعتیاد به مواد افیونی نیز می‌تواند در این امر دخیل باشد. افرادی که از مواد افیونی برای کنترل درد استفاده می‌کنند باید در صورت داشتن وابستگی یا اعتیاد با مشاور اعتیاد تماس بگیرند.
عوارض مصرف تریاک
مواد افیونی به طور موقت درد و اضطراب را کاهش می‌دهند. آن‌ها احساس بی‌حسی در بدن و ذهن ایجاد می‌کنند. دوزهای بالای این دارو می‌توانند احساس سرخوشی و خواب آلودگی کوتاه مدت ایجاد کنند. این اثرات می‌توانند باعث اعتیاد به این ماده شوند. اکثر کاربران مصرف تریاک بعد از مدتی به این ماده برای رسیدن به احساس سرخوشی اعتیاد پیدا می‌کنند. اما این احساس کاملا موقتی و کوتاه مدت است.
اعتیاد به تریاک می‌تواند اثرات منفی روحی و جسمی فراوانی را به همراه داشته باشد. این اثرات عبارت‌اند از:
- حالت تهوع
- استفراغ
- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
- سرعت تنفس آهسته
- رفتن به کما
- افزایش احتمال ابتلا به ایدز و بیماری‌های عفونی (معمولا در صورت مصرف تزریقی و وریدی)
- افزایش خطر ابتلا به هپاتیت در صورت مصرف وریدی
- توهم و هذیان
- پارگی یا مسدود شدن رگ‌های خونی
- خطر خفگی
افراد معتاد به مواد افیونی بعد از مدتی برای رسیدن به احساس مطلوب (سرخوشی) مشکل پیدا خواهند کرد چراکه بدن آن‌ها نسبت به آن مقاومت پیدا کرده و این افراد رفته رفته محبورند از دوز بیشتری برای رسیدن به احساس سرخوشی استفاده کنند. همین امر منجر به ایجاد عوارض قوی‌تر و شدیدتر بر روی بدن می‌شود.
عوارض کوتاه‌مدت مصرف تریاک
تریاک هم همانند دیگر مواد مخدر دارای عوارض کوتاه مدتی است که تا ۸ ساعت پس از مصرف باقی می‌ماند:
- کاهش فشار خون بدن
- کاهش احساس درد بدن
- خشکی دهان
- تهوع و استفراغ
- سنگینی دست و پا
- افت وضعیت درسی، شغلی
- انقباض مردمک چشم و عضلات صاف بدن
- احساس گرما و گرگرفتگی
عوارض بلندمدت مصرف تریاک
این عوارض در اثر مصرف تریاک در دراز مدت روی فرد خود را نشان می‌دهد. فرد به مرور زمان نسبت به آن وابستگی پیدا می‌کند:
- عدم تعادل در بدن و بی حسی
- آسیب به ریه، کلیه و کبد
- کاهش فعالیت روده‌ها و یبوست
- کاهش انگیزه
- بی اشتهایی و کاهش وزن
- از بین برنده نظم قاعدگی در بدن زنان
- کاهش میل جنسی در آقایان
- ایست قلبی
- تیره شدن رنگ پوست صورت و بدن
- تغییر ساعت خواب و بیداری و به هم خوردن ساعت خواب
- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن در برابر بیماری‌های عفونی چون ایدز
- بی‌توجهی به شرایط بهداشتی و وضعیت بهداشتی فرد
علائم نئشگی ناشی از مصرف تریاک
تریاک را می‌توان مادر مواد مخدرها معرفی کرد، بسیاری از موادهای مخدر از تریاک ساخته شده‌اند و پایه و اساس ساخت آن‌ها تریاک است. این ماده از ترکیبات دارویی و آلی بسیاری ساخته شده است، مرفین، کدئین، پاپلورین و… از دیگر موادی هستند که در ساخت تریاک استفاده شده است.
علائم مصرف تریاک همانند دیگر مواد مخدر در روزهای اول اعتیاد به آن بسیار کم است اما به مرور زمان به قدری افزایش پیدا می‌کند، که اطرافیان هم متوجه حالت نئشگی و خماری فرد می‌شوند. مصرف تریاک باعث حس آرامش و خوشحالی فرد می‌شود، با تکرار کشیدن تریاک بدن به آن وابستگی بیشتری پیدا می‌کند و می‌خواهد که هربار بیش از سری قبل این احساس شادمانی و خوشحالی را داشته باشد به همین دلیل فرد دوز آن را هربار بیش از قبل می‌کند.
افرادی که در اثر کشیدن مقدار بالایی از تریاک اوردوز می‌کنند خیلی شبیه به افرادی هستند که هروئین کشیده‌اند.
عوارض ترک یکباره تریاک
بسیاری از متخصصان ترک تریاک را به صورت سرخود و در خانه برای کاربران تریاک توصیه نمی‌کنند. چرا که کاربران نمی‌دانند که چگونه علائمی که هنگام ترک آن رخ می‌دهد را مدیریت کنند. این افراد ممکن است ندانند که چه علائمی ایجاد می‌شود و چه زمانی این اثرات رخ می‌دهد. علاوه بر این ترک یکباره تریاک می‌تواند خطر اوردوز و سایر مشکلات مرتبط با سلامت فرد را به دنبال داشته باشد. به عنوان مثال، استفراغ علائم شایع ترک تریاک است. افرادی که به شدت استفراغ می‌کنند می‌توانند به طور تصادفی محتوای معده خود را استنشاق کنند. این اختلال، آسپیراسیون نامیده می‌شود، و می‌تواند منجر به ناراحتی قفسه سینه، خفگی یا ذات الریه شود. کنترل اعتیاد به تریاک بدون درمان حرفه‌ای دشوار است. در بسیاری از مراکز توانبخشی، افراد می‌توانند درمان مبتنی بر شواهد را برای کمک به مدیریت بهتر اختلال مصرف مواد دریافت کنند.
نکات مهم ترک تریاک
زمانی که تریاک وارد بدن فرد می‌شود می‌تواند ۴۸ ساعت در بدن باقی بماند و علائم خود را کم و بیش نشان دهد. به این ترتیب می‌تواند آسیب زیادی به اندام‌های داخلی بدن وارد کند، به سرعت می‌تواند روی وضعیت جسمانی و توانی فرد تاثیرگذار باشد. برای ترک این ماده مخدر باید از راه‌های درست و تایید شده استفاده کرد. کمک گرفتن از یک روانشناس و مراجعه به مرکز ترک اعتیاد می‌تواند یکی از بهترین گزینه‌ها و راه‌ها برای درمان این دسته از افراد باشد. اگر به دنبال ترک این ماده افیون هستی بهتر است با تحقیق یک کلینیک ترک اعتیاد مجرب و حرفه‌ای را پیدا کنید که بتواند به بهترین شکل ممکن بدن شما را از این ماده لفیون پاک کند.
بهترین و سریع‌ترین روش ترک تریاک چیست؟
طبق نظر کارشناسان و پزشکان بهترین و سریع‌ترین روش ترک تریاک، بستری شدن در کمپ‌های ترک اعتیاد است. بسیاری از این کمپ‌ها به روش اصولی و استاندارد اقدام به ترک دادن افراد معتاد به هر نوع ماده مخدری می‌کنند.
مشتقات تریاک کدامند؟
در واقع این ماده افیون دارای ۲۵ مشتقات از دسته‌های ماده‌های قلیایی چون مرفین، کدئین و… است. از مهم‌ترین مشتقات آن می‌توانیم به تبائین، نارکوتین، نارسئین و… اشاره کرد که از مهم‌ترین مشتقات این ماده مخدر است و در علم پزشکی کاربرد بسیار زیادی دارند. از این مواد در بسیاری از مواقع سوء استفاده می‌شود و از آن‌ها در ساخت مواد مخدر استفاده می‌کنند. حضور این مواد در تریاک موجب تسکین درد فرد می‌شود و همین موضوع است که باعث می‌شود تا فرد در حین کشیدن تریاک احساس خوبی داشته باشد.
چه کسانی بیشتر در خطر ابتلا به اعتیاد تریاک هستند؟
هرکسی که از مواد افیونی استفاده کند در معرض ابتلا به اعتیاد است. بهترین راه پیشگیری از اعتیاد پرهیز از تمام داروهای غیرقانونی است. از داروهای مسکن تجویز شده فقط به توصیه متخصصان پزشکی استفاده کنید. در حالی که استفاده از مواد افیونی یک انتخاب است، برخی از عوامل ممکن است خطر اعتیاد را افزایش دهند. افرادی که سابقه خانوادگی وابستگی به مواد مخدر دارند و کسانی که در برخی شرایط خاص اجتماعی یا اقتصادی بزرگ می‌شوند می‌توانند بیشتر در معرض خطر اعتیاد و وابستگی به مواد افیونی قرار بگیرند. افرادی که از الکل یا سایر مواد مخدر استفاده می‌کنند یا دارای بیماری روانی هستند، بیشتر در معرض وابستگی به مواد افیونی قرار می‌گیرند.
درمان غیرپزشکی تریاک
بسیاری از افراد برای ترک کردن این افیون از راه‌های غیرپزشکی استفاده می‌کنند. این راه‌ها از نظر پزشکان نمی‌توانند تاثیرگذار باشند و تنها راه درمان و ترک این ماده مخدر روش‌های تایید شده و پزشکی است. اما شاید این سوال برایتان مطرح شود که درمان غیرپزشکی تریاک چیست؟
-
استفاده از داروهای گیاهی
-
استفاده از اسپند
یکی از روش‌های درمان افراد معتاد به تریاک، استفاده از اسپند است. این روش به هیچ عنوان نمی‌تواند توجیه پزشکی و علمی داشته باشد و به بهبود وضعیت بیمار هم کمکی نمی‌کند. بلعیدن اسپند و قرار گرفتن در برابر دود آن تنها باعث می‌شود که فرد معتاد علائم مربوط به ترک اعتیاد را داشته باشد. اما علائمی که فرد بیمار در اثر قرار گرفتن در معرض اسپند قرار می‌گیرد عبارتنداز:
- تعریق زیاد
- بی‌قراری و بی‌تابی
- پرخاشگری
- احساس سرما و لرزش
- حملات هیجانی
باورهای غلط مصرف تریاک
- با کنترل مصرف تریاک، هیچ مشکلی بوجود نمی‌آید و فرد معتاد نمی‌شود.
- با یک بار مصرف تریاک هیچ مشکلی بوجود نمی‌آید.
- تریاک مواد مخدری است که فرد در ظاهرش هیچ نشانه‌ای مبنی بر استفده از آن بروز نمی‌دهد.
- به اندازه تریاک مصرف می‌کنم تا معتاد نشوم.
- مصرف تریاک می‌تواند دوای بسیاری از دردها باشد.
- مصرف تریاک در افراد ورزشکار هیچ مشکلی ندارد.
- افرادی که تریاک مصرف می‌کنند فقیر هستند.
- کشیدن قلیان و سیگار ربطی به مصرف تریاک ندارد.
- کشیدن تریاک می‌تواند میل جنسی را افزایش دهد و فرد انرژی پیدا کند.
- تریاک می‌تواند یک چربی سوز عالی باشد و باعث لاغری فرد شوند.
- کشیدن تریاک اعتماد به نفس فرد را افزایش می‌دهد.
- کشیدن تریاک می‌تواند به بهتر درس خواندن فرد کمک بسیاری کند.
سخن آخر پزشک خوب
در گذشته از تریاک برای درمان اسهال و تسکین درد استفاده می‌شد. اما امروزه مواد غیر مخدر دیگری با عوارض کمتر برای درمان اسهال تجویز می‌شوند. هر ماده روانگردانی که باعث ایجاد سرخوشی می‌شود می‌تواند وابستگی و اعتیاد به آن ماده را به دنبال داشته باشد. توصیه ما به شما این است که تحت هیچ شرایطی از این ماده دارویی استفاده نکنید مگر اینکه پزشک متخصص آن را تجویز کرده باشد. همچنین در صورت اعتیاد و وابستگی به آن حتما به یک مشاور اعتیاد مراجعه کنید.
منابع
در صورت نیاز می‌توانید با مراجعه به سایت پزشک خوب از بهترین مشاوران اعتیاد در ایران به صورت اینترنتی نوبت بگیرید.
