اختلال درد چیست و چگونه درمان می‌شود؟

• آیا دردها همراه همیشگی زندگی تان شده است؟
• آیا خلق افسرده و اضطراب من، رابطه ای با دردهایی که تجربه می‌کنم دارند؟

خواندن این مقاله برای افرادی که پس از رویدادهای پر استرس دچار دردهای متفاوت شده اند و یا از دردهای مزمن رنج می‌برند، مناسب است.

درد یکی از شایعترین مشکلات بهداشتی است که افراد را مجبور به جستجوی مراقبت بهداشتی می‌کند.

درد پیامدهای عمده ای برای فرد و اجتماع دارد. هرچند که کسی دوست ندارد درد را تجربه کند، اما در واقع احساس درد برای سلامتی و بقای طولانی سودمند است.

در این مقاله، روانشناس پزشک خوب، دکتر پردیس میرمعینی شما را با انواع اختلالات درد و همچنین بهترین روش های درمانی آشنا می‌کند.

تعریف اختلال درد

درد پیام هشدار دهنده مبنی بر وجود مشکلی در بدن است که فرد را برمی انگیزد تا رفتارش را تغییر دهد.

به طور مثال اگر شی داغی را لمس کنیم و دست ما بسوزد، یاد می‌گیریم که دیگر آن را لمس نکنیم. یا اگر قوزک پای ما آسیب ببیند، حواسمان هست که سنگینی وزن خود را روی قوزک آسیب دیده نیندازیم و با این روش از آسیب بیشتر جلوگیری کنیم.

به همین جهت است که افرادی که حساسیت کمی به درد دارند و یا با عدم حساسیت به درد متولد می‌شوند اغلب با مشکلات بهداشتی زیادی روبرو هستند.

انواع درد کدامند؟

درد در یک طبقه بندی کلی به دو دسته درد حاد و درد مزمن تقسیم می‌شود.

درد حاد اغلب ناشی از آسیب به بافت، استخوان و عضله ناشی میشود و زمانی که این آسیب برطرف شود، بهبود می‌یابد. در مقابل بیشتر دردهای مزمن دست کم تا اندازهای از عوامل رفتاری ناشی می‌شوند و حتی پس از التیام، آسیب این دردها باقی می‌مانند.

البته جنبه روانی داشتن بدان معنا نیست که درد الزاماً فقط در ذهن بیمار وجود دارد بلکه منظور این است که ممکن است عوامل روانی در ایجاد درد مزمن جسمی به نوعی دخیل باشند.

اختلال درد حاد چیست؟

درد حاد، درد شدید اما کوتاه مدت است و اغلب ناشی از آسیب به یک یا حتی چند بافت و بیماری است مثل شکستگی، بریدگی و یا کوفتگی.

این نوع درد به مرور زمان ناپدید میشود و به طور کل کمتر از ۶ ماه طول میکشد اما با توجه به اینکه این نوع درد شدید است افراد مبتلا انگیزه زیادی برای پیگیری و درمان آن دارند.

اختلال درد مزمن چیست؟

درد مزمن هم مثل درد حاد در واکنش به آسیب بیماری معین و یا جراحت ایجاد می‌شود با این تفاوت که درد مزمن در کمتر از ۶ ماه از بین نمی‌رود.

کمردرد، سردرد، درد ناشی از ورم مفاصل و سرطان انواعی از درد مزمن هستند. درد مزمن شامل طبقات فرعی متفاوت می‌شود.

• درد حاد راجعه

 از یک عارضه بیضرر و خوش خیم ناشی میشود گاهی شدید است و گاهی هم ناپدید میشود. سردردهای میگرنی نمونه های از این درد هستند

• درد مهارنشدنی خوش خیم

درست است که این دردهای خوش خیم هستند اما پایدار است هرچند که شدت آن متغیر است اما هرگز ناپدید می‌شود کمر درد نمونه شایعی از این درد است.

• درد پیشرونده

دردی است که از عارضه بدخیمی منشا می‌گیرد پایدار است و به مرور زمان بدتر هم میشود. مثال های این نوع درد انواع دردهای ناشی از سرطان است.

ار آنجاییکه دلیل دردهای حاد و مزمن متفاوت است متخصصان بالینی بین این دو اختلاف قائل میشوند و به شیوه های متفاوتی جهت درمان آنها اقدام می‌کنند.

اندازه گیری میزان درد با چه روش هایی انجام می‌شود؟

درد را با مقیاس های فیزیولوژيک، مقیاس گزارش های شخصی خود بیمار و از طریق رفتاری اندازه گیری می‌کنند.

روش های سنجش فیزیولوژیک شامل:

• برق نگار ماهیچه ایEMG
• برق نگارههای مغزی EEG
• پاسخ های دستگاه خودکار (فعالیت های غیرارادی)

که عقیده بر این است که بر پاسخهای دستگاه خودکار از قبیل افزایش ضربان قلب، فشارخون و تنفس تکیه می‌کنند و با این شیوه میزان درد احساس شده را به صورت کمی اندازه گیری می‌کنند.

چه عواملی بر تجربه درد تأثیر می‌گذارند؟

به جز آسیب های فیزیکی و جسمی عوامل روانی و اجتماعی؛ از قبیل یادگیری، شناخت، شخصیت، و استرس؛ هم بر تجربه درد اثرگذار هستند.

کودکان با مشاهده رفتار والدین، یاد می‌گیرند که چگونه به آسیب و بیماری پاسخ دهند و یا اینکه گاه با مشاهده نفع ثانویه به تبع درد، این درد را ابراز و یا حتی احساس کنیم.

اینکه ببینیم زمانی که کمردرد داریم از انجام کارهای سنگین معاف می‌شویم و بابت انجام ندادن بخشی از وظایفمان به ما خرده گرفته نمی‌شود، رفتار درد را پیش می‌گیریم. و به این ترتیب به اصطلاح رفتار درد در ما به صورت منفی تقویت می‌شود. از طرف دیگر با داشتن درد احساس توجه و محبت اطرافیان را جلب می‌کنیم که در روانشناسی به این پروسه تقویت مثبت گفته می‌شود.

تحقیقات نشان داده که برخی ویژگی های شخصیت با برخی از انواع درد در ارتباط هستند.

به طور مثال افراد عصبی، برانگیخته و کمالگرا احتمال بیشتری دارد که با سردردهای میگرنی درگیر شوند و از طرف دیگر درد مزمن می‌تواند منجر به افسردگی، اضطراب و خشم می‌شود.

همچنین داشتن کشمکش های مداوم خانوادگی، زناشویی، فشارکاری باعث استرس و به دنبال استرس تجربه درد می‌شود.

استرس از این بابت هم می‌تواند آسیب رسان باشد که مشکلات فیزیولوژیک برای فرد ایجاد می‌کند.

مشکلاتی مثل اتساع شریان های اطراف مغز، کشیدگی ماهیچه های سر و گردن و شانه که همگی سبب سردرد می‌شوند.

شیوه های مهار درد کدامند؟

روش های متنوعی برای مهار درد بسته به علت ایجاد کننده آن وجود دارد با توجه به آسیب شناسی درد که در ابتدا مطلب توضیح داده شد، به طور کلی این روش ها یا روش های فیزیکی هستند و یا روش های روانشناسی.

در بحث روش های فیزیکی مهاردرد می‌توانیم روش های زیر را نام ببریم:

• دارو درمانی
• عمل جراحی
• تحریک جسمانی و الکتریکی عصبی پوست
• طب سوزنی
• ماساژ درمانی
• درمان جسمانی و ورزش

درمان های روانشناسی برای اختلال درد

• هیپنوتیزم

در این روش درمانگر در حالتی تغییر یافته  از آگاهی (هشیاری) فرد تحت هدایت قرار می‌دهد.

برای مطالعه مطالب بیشتر در زمینه درمان هیپنوتراپی، کلیک کنید

• پسخوراند زیستی (Bio-feedback)

در این روش با کمک نمایشگرهایی که علایم زیستی فرد را نشان می‌دهند به او آموزش داده می‌شود تا بتواند بر عملکردهای فیزیولوژیک خود مانند ضربان قلب، فعالیت های ماهیچه و الگوی امواج مغزی نظارت داشته و آنها را کنترل کند.

• آرمیدگی (relaxation)

به واسطه آموزش هایی که در دوره های ذهن آگاهی و اکت توسط درمانگر ارائه می‌شود افراد می‌آموزند که با کمک بودن در زمان حال و انتخاب شیوه های عمل موثر، مراقبه متفکرانه، تصورات هدایت شده و آرامش عضلانی پیشرونده کنترل شرایط را در دست گیرند.

• رویکرد های شناختی و رفتاری (Cognitive Behavioral Therapy :CBT)

درمانگران CBT به افراد کمک می‌کنند که جنبه های شناختی که  بالاتر مطرح شد را شناسایی کنند و همچنین بر عوامل رفتاری که تقویت کننده احساس و رفتار درد در افراد هستند تسلط پیدا کرده با شناسایی آنها در جهت حل مشکل اقدام کنند.

همه چیز درباره رویکرد شناختی رفتاری

کلام آخر
آگاه باشید که بسیاری از دردهایی که تجربه می‌کنید، منشأ کاملا روانی دارند. بنابراین در صورت تداوم دردها، حتماً ارزیابی روانشناختی را نیز در دستور کار خود قرار دهید.

نویسنده: پردیس میرمعینی – روانشناس سلامت

پزشک خوب، سامانه رزرو آنلاین روانشناس و روانپزشک، به شما کمک میکند بهترین متخصصان را در محدوده زندگی خود در سراسر کشور، انتخاب نموده و وقت خود را بصورت آنلاین رزرو کنید.