اختلال ترس یا اختلال هراس نوعی اختلال اضطرابی است که بر اثر وحشت‌زدگی ناگهانی ایجاد می‌شود. این حملات معمولا همراه با علائمی چون تپش قلب، تنگی‌نفسی، لرزش و بی‌حسی رخ می‌دهد. شدید‌ترین حملات این اختلال ممکن است تا چند دقیقه طول بکشد. البته ترس ناشی از این حملات تا مدت‌ها باقی می‌ماند. در این مقاله به بررسی اختلال هراس، علائم و راه‌های درمان آن می‌پردازیم.
اختلال هراس چیست؟
اختلال هراس یا ترس همراه با حملات وحشت ناگهانی و غیر‌منتظره اتفاق می‌افتد. حملات پانیک به صورت افزایش ناگهانی ترس شدید که تا چند دقیقه طول می‌کشد، رخ می‌دهد. در واقع حمله پانیک یک ترس ناگهانی شدید است و با واکنش‌های فیزیکی (بدنی) مانند: تعریق، افزایش ضربان قلب و در مواردی بی‌هوشی فرد همراه است. این حملات ناشی از پاسخ طبیعی بدن به یک خطر آشکار نیست.
در بعضی از موارد حملات پانیک می‌تواند باعث حمله قلبی و در نتیجه مرگ فرد شود. اگر چه حملات پانیک به خودی خود زندگی فرد را تهدید نمی‌کند، اما می‌تواند کیفیت زندگی را به میزان قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهد. این اختلال درمان‌های موثری دارد. حتی اگر علائم این اختلال کاملا ناراحت‌کننده و طاقت‌فرسا باشد، با درمان می‌توان آنها را کنترل و بهبود بخشید.
اختلال هراس اغلب در اواخر دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی اتفاق می‌افتد. زنان بیشتر از مردان دچار اختلال هراس می‌شوند. اما هرکسی که حملات پانیک را تجربه کند به اختلال هراس مبتلا نمی‌شود.
علائم حملات پانیک
حملات پانیک معمولا به طور ناگهانی و بدون هشدار رخ می‌دهند. این حملات می‌توانند در هر زمانی اتفاق بیوفتد. حملات پانیک می‌توانند گاها و یا به طور مکرر رخ دهد. علائم حملات پانیک متفاوت است. معمولا حملات بعد از چند دقیقه تمام می‌شود و فرد بعد از حمله پانیک احساس خستگی و بی‌رمقی را تجربه خواهد کرد.
در طول حملات پانیک، علائم شدید روحی و جسمی به فرد دست می‌دهد. این علائم عبارتاند از:
- احساس عذاب یا خطر قریب‌الوقوع
- ترس از دست‌دادن کنترل یا مرگ
- ضربان قلب سریع و تند
- تعریق
- لرزیدن
- تنگی نفس
- گر گرفتگی
- حالت تهوع
- درد شکم
- درد قفسه‌سینه
- حس خفگی
- خشکی لب و دهان
- سردرد
- سرگیجه، سبکی سر یا از حال‌رفتن
- بی‌حسی یا احساس برق گرفتگی
یکی از بدترین ترس‌ها در هنگام حملات پانیک این است که دوباره آن را تجربه کنید. ممکن است چنان از حملات هراس ترسیده باشید که از موقعیت‌های خاصی که ممکن است رخ دهد اجتناب کنید.
علل ایجاد حملات پانیک:
مشخص نیست که چه عواملی باعث حملات وحشت یا اختلال هراس می‌شوند، اما این عوامل ممکن است در این امر نقش داشته باشند:
- ژنتیک
- استرس
- شخصیت استرسی یا مستعد به احساسات منفی
- تغییرات شیمیایی خاص که در نحوه عملکرد مغز ایجاد می‌شود.
حملات پانیک، ممکن است در ابتدا به طور ناگهانی شروع شوند. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که واکنش طبیعی بدن شما در برابر خطر در حملات پانیک نقش دارد. به عنوان مثال ، اگر یک خرس به شما حمله کند، بدن شما به طور غریزی واکنش نشان می دهد. ضربان قلب و تنفس شما با آماده شدن بدن برای یک وضعیت تهدید‌کننده افزایش پیدا می کند. بسیاری از واکنش‌های مشابه در حمله پانیک رخ می‌دهد. اما معلوم نیست چرا وقتی هیچ خطر آشکار و واقعی وجود ندارد ، حمله پانیک رخ می دهد.
چه کسانی بیشتر در خطر ابتلا به اختلال هراس هستند؟
علائم اختلال هراس غالباً از اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شوتد و زنان بیشتر از مردان به آن مبتلا می‌شوند. عواملی که ممکن است خطر ابتلا به حملات پانیک یا اختلال هراس را افزایش دهند عبارتاند از:
- سابقه خانوادگی (مبتلا بودن یکی از اعضای خانواده به اختلال هراس)
- استرس عمده زندگی، مانند مرگ یا بیماری جدی یکی از عزیزان
- یک واقعه آسیب‌زا مانند: تجاوز یا یک تصادف جدی
- تغییرات عمده در زندگی مانند: طلاق یا بچه دار‌شدن
- سیگار کشیدن یا مصرف بیش از حد کافئین
- سابقه آزار جنسی یا جسمی در کودکی
عوارض اختلال هراس و حملات پانیک
اختلال هراس درمان‌نشده، تقریبا می‌تواند در همه زمینه‌ها زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد. شما ممکن است از حملات پانیک آنقدر بترسید که کیفیت زندگی‌تان تا حد قابل‌توجهی کاهش یابد.
عوارض اختلال هراس عبارتاند از:
- ابتلا به دیگر فوبیاها مانند: ترس از رانندگی یا اختلال اضطراب اجتماعی
- نگرانی دائم از شرایط جسمی و مکررا مراجعه به پزشک برای چکاپ
- پرهیز از موقعیت‌های اجتماعی
- مشکل در خانه یا مدرسه
- افسردگی، اختلالات اضطرابی و سایر اختلالات روان پزشکی
- افزایش خطر خودکشی یا افکار خودکشی
- سوء مصرف مواد مخدر و الکل
- مشکلات مالی
برای بعضی از افراد، اختلال هراس ممکن است شامل آگورافوبیا باشد. این فوبیا به معنی ترس از شلوغی است. در این نوع اختلال، فرد از مکان ها یا موقعیت هایی که باعث اضطراب او می شود دوری می‌کند. زیرا می‌ترسد در صورت رخ دادن حمله پانیک قادر به فرار یا کمک گرفتن از دیگران نباشد. یا ممکن است برای بیرون‌رفتن از خانه، همراهی دیگران را بخواهد.
جلوگیری
هیچ راه قطعی برای جلوگیری از حملات وحشت (پانیک) یا اختلال هراس وجود ندارد. با‌این‌حال، این توصیه‌ها می توانند کمک کنند.
- برای جلوگیری از بدتر‌شدن این حملات از یک روانشناس کمک بگیرید.
- برای کمک به جلوگیری از عود بیماری و یا بدتر‌شدن علائم حمله وحشت، برنامه درمانی (مصرف به موقع دارو و روان درمانی) خود را رعایت کنید.
- فعالیت فیزیکی منظمی داشته باشید. ورزش می تواند تا حد قابل‌توجهی استرس و اضطراب را کاهش دهد.
درمان اختلال هراس
درمان می تواند به کاهش شدت و دفعات حملات وحشت کمک کند و عملکرد شما را در زندگی روزمره بهبود بخشد. گزینه‌های اصلی درمان، روان‌درمانی و داروها هستند. بسته به شدت اختلال، ترجیح و سابقه اختلالات روانی یک یا هردو درمان ممکن است تجویز شود.
روان درمانی
روان‌درمانی، که به آن گفتار درمانی نیز گفته می شود ، یک روش درمانی موثر برای درمان حملات پانیک و اختلال هراس محسوب می‌شود. روان‌درمانی می‌تواند به شما کمک کند حملات پانیک و اختلال هراس را درک کرده و یاد بگیرید که چگونه با آنها کنار بیایید.
نوعی روان‌درمان به نام رفتار درمانی شناختی (CBT) می تواند به شما یاد دهد که چگونه با ترس خود کنار بیایید و در مواجه با حملات پانیک چگونه رفتار کنید. مشاور شما علائم حمله وحشت را به روشی ایمن برای شما بازسازی می کند. با این روش می‌توان علائم حملات پانیک را برطرف کرد.
مشاور شما در صورت موفق بودن درمان می‌تواند به شما کمک کند که بر ترس‌های خود غلبه کرده و در محیط‌های شلوغ که به‌دلیل حملات پانیک از آن اجتناب می‌کردید، قرار بگیرید.
درمان موثر این اختلال ممکن است به صبر و زمان نیاز داشته باشد. ممکن است بعد از چند هفته احساس کنید علائم حملات پانیک کاهش یافته است. و یا این روند تا چند ماه طول بکشد.
مصرف دارو
مصرف دارو می‌تواند در کاهش علائم مرتبط با حملات پانیک و همچنین افسردگی کمک کند. تحقیقات نشان می دهد که مصرف دارو می‌تواند در مدیریت علائم حملات پانیک موثر باشد.
داروهای موثر در درمان علائم عبارتاند از:
مهارکننده‌های بازجذب سروتونین با نام مخفف اس‌اس‌آرآی‌ها (SSRIs)
داروهای ضد‌افسردگی (SSRIs) معمولا بی‌خطر و با عوارض جانبی کم هستند. این داروها اولین گزینه برای درمان اختلال هراس می‌باشند. SSRI های مورد تأیید سازمان غذا و دارو (FDA) برای درمان اختلال هراس شامل فلوكستین (پروزاك) ، پاروكستین (پاكسیل ، پكسوا) و سرترالین (زولوفت) است.
مهارکننده‌های بازجذب سروتونین – نوراپی‌نفرین (SNRIs)
این داروها دسته دیگری از داروهای ضد‌افسردگی هستند. که سازمان غذا و دارو برای درمان اختلال هراس و حمله پانیک تایید کرده است.
بنزودیازپین ها
این نوع از قرص‌ها، آرامبخش‌هایی هستند که عملکرد سیستم های عصبی مرکزی را کاهش می‌دهند. بنزودیازپین‌های مورد تأیید FDA برای درمان اختلال هراس شامل آلپرازولام (زاناکس) و کلونازپام (کلونوپین) است. بنزودیازپین ها معمولاً فقط به صورت کوتاه‌مدت مورد استفاده قرار می‌گیرند زیرا می‌توانند اعتیادآور باشند و باعث وابستگی ذهنی یا جسمی شوند. اگر مواد مخدر یا الکل استفاده می‌کنید ، این داروها انتخاب خوبی نیستند. آنها همچنین می‌توانند با سایر داروها تداخل داشته و عوارض جانبی خطرناکی ایجاد کنند.
اگر دارو باعث عوارض جدی در بدن شما شد پزشک ممکن است داروهای دیگری را تجویز کند و یا داروهای خاصی را برای تقویت اثربخشی ترکیب کند. به خاطر داشته باشید که بعد از مصرف دارو، چند هفته طول می‌کشد تا علائم کاهش یابد.
همه داروها خطر عوارض جانبی دارند و برخی از آنها ممکن است در شرایط خاص مانند بارداری توصیه نشوند.حتما با پزشک خود در مورد عوارض جانبی و خطرات احتمالی صحبت کنید.
منابع
اگر از اختلال هراس رنج می‌برید بهتر است هرچه سریع‌تر به یک روانشناس مراجعه کنید. شما میتوانید با مراجعه به سایت پزشک خوب از بهترین روان شناسان ایران نوبت بگیرید.
