اگر شما هم از آن دسته از افرادی هستید که هیچگاه از عملکرد خود رضایت نداشته و دستاوردهایتان را ناچیز می‌دانید احتمالاً به کمال گرایی دچار هستید. کمال گرایی به معنی تعیین اهداف و استانداردهای غیرواقعی و بسیار ایده‌آل است که می‌تواند حتی فرد را فلج کرده و عملاً باعث اهمال کاری یا هیچ کاری نکردن شود. در این مقاله قصد داریم درباره کمال گرایی و نشانه‌های آن صحبت کنیم.
فهرست مطالب
- کمال گرایی چیست؟
- علائم کمال گرایی چیست؟
- چرا کمال گرا می‌شویم؟
- درمان کمال گرایی چیست؟
- چطور کمال گرا نباشیم؟
کمال گرایی چیست؟
افراد کمال گرا استانداردهای بسیار بالایی را برای خود تعیین می‌کنند. طرز فکر آنها این است که هیچگاه به اندازه کافی خوب نیستند. برخی افراد به اشتباه فکر می‌کنند که کمال گرایی می‌تواند محرک خوبی برای دستیابی به موفقیت باشد؛ اما اینطور نیست و کمال گرایی منفی می‌تواند باعث ایجاد احساسات منفی و نارضایتی از زندگی شود. افسردگی، اضطراب، اختلالات خوردن و آسیب زدن به خود از نتایج کمال گرایی است.
در نهایت کمال گرایی می‌تواند باعث متوقف شدن فرد و تلاش نکردن برای موفقیت شود. حتی کمال گرایی خفیف هم می‌تواند کیفیت زندگی را در جنبه‌های مختلف (عاطفی، روابط دوستانه، شغل و تحصیل) تحت تاثیر قرار دهد.
کمال گرایی در کودکان و نوجوانان هم به اندازه بزرگسالان رخ می دهد. کودکان و نوجوانان معمولاً دوست دارند در مدرسه، کلاس درس و تیم‌های ورزشی از همه موفق‌تر عمل کنند. این امر منجر به کمال گرایی بالا و در نتیجه عدم توانایی در رسیدن به خواسته‌ها می‌شود.
علائم کمال گرایی چیست؟
تمایل به موفقیت امری عادی است. اما تمایل غیرمنطقی به کمال گرایی مطلق و بی عیب و نقص بودن می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی شود. در واقع برعکس چیزی که به نظر می‌رسد، کمال گرایی منفی می‌تواند باعث شود حتی موفقیت کمتری به دست آورید.
افراد کمال گرا در ظاهر شبیه به افراد موفق هستند؛ اما تفاوت‌های کلیدی با آنها دارند. علائم این مشکل عبارتند از:
۱- تفکر همه یا هیچ
افراد کمال گرا مانند افراد موفق برای خود اهداف بزرگ تعیین می‌کنند و برای دستیابی به آنها تلاش می کنند. اما افراد موفق از به کار گرفتن تلاش خود در جهت رسیدن به هدف و پیش رفتن در مسیر موفقیت احساس رضایت می‌کنند (حتی اگر به اهداف نهایی خود نرسیده باشند.)
اما افراد کمال گرا هیچ چیزی را به جز هدف بزرگ نهایی خود (کمال!) نمی‌پذیرند و حتی یک قدم قبل از آن را به منزله شکست می‌دانند.
همچنین بخوانید: طرحواره شکست چیست؟ از نشانه ها تا درمان تله شکست
۲- انتقاد و سختگیری همیشگی
افراد کمال گرا همیشه نسبت به خود و دیگران سخت گیر هستند. افراد موفق به دستاوردهای خود افتخار می کنند و در عین حال از دیگران هم حمایت می‌کنند. اما افراد کمال گرا همیشه به دنبال اشتباهات و نقص‌های خود و دیگران هستند. آنها هنگام شکست نسبت به خود و دیگران سختگیرانه‌تر از سایرین عمل می‌کنند.
۳- انگیزه گرفتن از ترس‌ها
هدف به افراد موفق کمک می کند تا رو به جلو پیش بروند. آنها از هر قدمی که در مسیر درست برمی‌دارند خوشحال می‌شوند و رضایت دارند. اما آنچه که کمال گراها را به سمت هدفشان هل می دهد ترس از نرسیدن به هدف و شکست خوردن است. آنها هرچیزی به جز هدف نهایی و کمال را شکست قلمداد می‌کنند.
۴- استانداردهای غیرواقعی
متاسفانه استانداردهای کمال گرایی در اکثر مواقع غیر منطقی هستند. افراد موفق برای خود اهداف بزرگ تعیین می‌کنند و وقتی به هدف خود می‌رسند کمی از آن اهداف اولیه خود فراتر می‌روند. اما افراد کمال گرا از همان ابتدا اهداف غیرقابل دسترس و غیر منطقی برای خود انتخاب می‌کنند.
افراد پیشرو در دستیابی به اهداف خود موفق‌تر عمل می‌کنند و رضایت بیشتری خواهند داشت.
۵- تمرکز روی نتایج
افراد موفق از مسیری که برای دنبال کردن هدف در پیش گرفته‌اند لذت می‌برند. رسیدن به هدف برای این افراد جذاب است اما از آن مهم‌تر مسیر دستیابی به آن است. برعکس افراد کمال گرا که هیچ چیز جز هدف نهایی را نمی‌بینند و آنقدر از شکست خوردن و نرسیدن به کمال می ترسند که نمی‌توانند از مسیر خود و فرایند رشد خود در این مسیر لذت ببرند.
۶- افسردگی به علت نرسیدن به اهداف
افرادی که به کمال گرایی افراطی دچار هستند کمتر از افراد دیگر احساس رضایت و خوشحالی می‌کنند. افراد موفق می‌توانند بعد از هر شکست به سادگی به مسیر برگردند؛ در حالی که کمال گراها خود را در افکار منفی ناشی از نرسیدن به انتظاراتشان غرق می‌کنند.
۷- ترس از شکست
کمال گراها بیش از سایرین از شکست خوردن می‌ترسند. چرا که بیش از دیگران به نتیجه و هدف نهایی فکر می‌کنند و هرچیزی به جز «کمال» آنها را ناامید می‌کند. در نتیجه شکست برای آنها تبدیل به یک اتفاق ترسناک می‌شود و از آنجا که هر چیزی کمتر از هدف نهایی را شکست تلقی می‌کنند اغلب مواقع کارهایشان را به دقیقه نود موکول می‌کنند.
مطلب مرتبط: سندرم ایمپاستر چیست؟ نشانه ها، دلایل و درمان خودویرانگری
۸- کمال گرایی و اهمال کاری
شاید عجیب و متناقض به نظر برسد؛ اما افرادی که کمال گرا هستند بیش از سایرین کارهایشان را به تعویق انداخته و به اهمال کاری دچار می‌شوند. اهمال کاری می تواند روی بهره وری تاثیر منفی بگذارد. علت اهمال کاری در افراد کمال گرا این است که آنها آنقدر به بی نقص بودن و انجام تمام و کمال کارها فکر می‌کنند که عملاً فلج شده و هیچ کاری نمی‌توانند انجام بدهند.
اهمال کاری می‌تواند باعث بیشتر شدن احساس شکست و آغاز یک دور باطل فلج‌کننده شود.
برای مطالعه بیشتر درباره اهمال کاری و مضرات آن این مطلب را بخوانید: چگونه اهمال کار نباشیم؟
۹- حالت تدافعی
از آنجا که عملکرد کمتر از حد کمال برای این افراد ترسناک و ناراحت‌کننده است، آنها در مقابل انتقادات سازنده حالت تدافعی می‌گیرند. در حالی که افراد موفق انتقاد را به عنوان اطلاعات ارزشمندی که به بهبود عملکرد آنها کمک می‌کند دریافت می کنند.
۱۰- کمبود اعتماد به نفس
افراد موفق اعتماد به نفس کافی دارند. اما افرادی که به کمال گرایی دچار هستند مدام خود را سرزنش و تخریب می‌کنند و از کمبود اعتماد به نفس رنج می‌برند. همچنین به دلیل دیدگاه‌های انتقادی دائمی و سرسختی‌شان دیگران از آنها اجتناب کرده و تنها و منزوی می‌شوند. تنهایی و دوری کردن دیگران از آنها می‌تواند به کاهش اعتماد به نفسشان دامن بزند.
مطلب مرتبط: طرحواره معیارهای سختگیرانه چیست؟ از نشانه ها تا درمان
چرا کمال گرا می شویم؟
علت کمال گرایی همیشه روشن نیست. در واقع یک رفتار آموخته شده در طول زندگی است. افراد کمال گرا باور دارند که میزان دستاوردهایشان می‌تواند آنها را آسیب‌پذیر کند. همچنین کمال گرایی در جوانان به علت فضای حاکم بر مدارس و دانشگاه شکل می‌گیرد.
درمان کمال گرایی چیست؟
یکی از ویژگی‌های افراد کمال گرا این است که از بیان مشکلات شخصی خود اجتناب کرده و سعی در پنهان کردن آنها دارند. این باعث می‌شود درمان سخت‌تر شود. به یاد داشته باشید که وقتی این مشکل در زندگی روزمره‌تان تداخل ایجاد کرده و رضایت از زندگی‌تان را کاهش داده است باید با یک روانشناس صحبت کنید. اگر به آسیب زدن به خودتان یا دیگران فکر می‌کنید بهتر است هر چه سریع‌تر کمک بگیرید.
رواندرمانی، به خصوص درمان شناختی رفتاری (CBT) می‌تواند شیوه‌های تفکر جدیدی را درباره اهداف و دستاوردها به شما یاد دهد. رواندرمانگر به شما کمک می‌کند تا بتوانید عکس‌العمل‌هایتان را نسبت به بازخوردهای منفی کاهش داده و نقص‌هایتان را راحت‌تر بپذیرید.
برای مطالعه بیشتر در خصوص درمان کمال‌گرایی پیشنهاد می‌کنیم مطلب «هفت راه درمان کمال گرایی؛ چگونه کمال گرایی را کنار بگذاریم؟» را مطالعه کنید.
چطور کمال گرا نباشیم؟
برای پیشگیری از کمال گرایی:
- اهداف قابل دستیابی و واقع گرایانه برای خود تعیین کنید.
- وظایف و پروژه‌های بزرگ را به گام‌ها کوچک بشکنید.
- در یک زمان تنها روی یک کار تمرکز کنید.
- این واقعیت را بپذیرید که هر فردی می‌تواند اشتباه کند.
- این را بدانید که هر اشتباهی یک فرصت برای یادگیری است.
- نسبت به خروجی‌های احتمالی مثبت یا منفی کارها واقع‌بین باشید تا بتوانید بر ترس از شکست خود غلبه کنید.
جمعبندی
کمال گرا بودن باعث می‌شود فرد اهداف غیرواقعی و غیراستانداردی را برای خود تعیین کند. در نتیجه هیچوقت از موفقیت‌های کوچک خود رضایت نداشته و هر دستاوردی را به جز موفقیت نهایی و کمال به عنوان شکست قلمداد می‌کند. اهمالکاری و به تعویق انداختن کارها، ترس از شکست، افسردگی در نتیجه نرسیدن به اهداف، تعیین اهداف ایده‌آل و تفکر صفر یا صد از علائم کمال گرایی منفی هستند. برای درمان کمال گرایی می‌توان از یک روانشناس کمک گرفت.
منبع:
اگر تصور می‌کنید که کمال گرایی در زندگی روزمره‌تان اختلال ایجاد کرده است با یک روانشناس مشورت کنید. برای رزرو وقت مشاوره از روانشناسان روی دکمه زیر کلیک کنید:
مرسی از اطلاعات کامل و جامعتون