انواع روان درمانی کدامند؟ با دیدن چه علائمی لازم است به روان درمانگر مراجعه کنیم؟

آیا تاکنون در مقابله با مشکلات خود احساس درماندگی کرده‌اید؟ اگر اینطور است، شما تنها نیستید. با پزشک خوب همراه باشید تا اطلاعات لازم برای مراجعه به روانشناس و شرکت در جلسات رواندرمانی را کسب کنید.

 

کی به رواندرمانگر مراجعه کنیم؟

طبق گزارشات، بیش از یک چهارم بزرگسالان افسردگی، اضطراب و اختلال روانی را در هر سال تجربه می‌کنند.

برخی دیگر برای مقابله با یک بیماری جدی، کاهش وزن و یا ترک سیگار به کمک  نیاز دارند. سایر افراد نیز با مشکلات مربوط به روابط خود، از دست دادن شغل، مرگ یکی از عزیزان، استرس، سوءمصرف مواد مخدر و مسائل دیگر دست‌وپنجه نرم می‌کنند. و این مشکلات می‌توانند باعث ایجاد اختلال در زندگی روزمره  افراد شوند.

 

روان درمانی چیست؟

روان درمانی به مجموعه فعالیت هایی می‌گویند که روانشناسان با استفاده از روش‌های مبتنی بر پژوهش به کار می‌برند تا مشکلات مراجعین را درمان و رفع کنند.

روانشناسان مختلف دارای رویکردهای متفاوتی نسبت به درمان هستند از جمله:

رویکردهای شناختی-رفتاری، بین فردی و درمان گفتگومحور و … بنابراین روند روان درمانی ها توسط متخصصین مختلف نیز متفاوت خواهد بود. 

روانشناسان از طریق روان درمانی به افراد در سنین مختلف کمک می‌کند که زندگی شادتر، سالم‌تر و پربارتری داشته باشند.

روان درمانی یک درمان مشارکتی و تعاملی است که مبتنی بر رابطه بین فرد مراجع و روانشناس است.

یک روانشناسِ خوب، محیطی پشتیبان را فراهم می‌کند و از طریق گفتگو به شما اجازه می‌دهد به صورت بی پرده با کسی صحبت کنید که بی‌طرف است و شما را نقد نمی‌کند.

شما و روانشناس‌تان با هم کار خواهید کرد تا الگوهای فکری و رفتاری را که باعث ناراحتی شما شده‌اند شناسایی کرده و تغییرشان دهید.

وقتی کارتان پایان یافت، نه تنها متوجه می‌شوید که مشکل خود را حل کرده‌اید، بلکه مهارت‌های جدیدی را برای مقابله با چالش‌های آتی فرا خواهید گرفت.

یک روانشناس خوب چه ویژگی هایی دارد؟

چه زمانی بهتر است به سراغ روان درمانی برویم؟

به دلیل تصورات غلط بسیاری که در مورد روان درمانی وجود دارد، ممکن است تمایلی به امتحان کردن این متد درمانی نداشته باشید.

حتی اگر از واقعیت امر و وجود مشکل آگاه باشید، ممکن است برای شروع درمان احساس تردید و اضطراب کنید.

احساس افسردگی، اضطراب یا عصبانیت خوشایند نیست.

غلبه بر این احساسات ارزشش را دارد که یه روان درمانگر مراجعه کنید. اگر کیفیت زندگی شما آنطور نیست که انتظارش را دارید، روان درمانی می‌تواند به شما کمک کند.

برخی افراد نیز بعد از اینکه یک مدت طولانی احساس افسردگی، اضطراب یا عصبانیت داشته‌اند، سراغ روان درمانی می‌روند.

برخی نیز برای درمان یک بیماری مزمن که سلامت عاطفی یا جسمی آنها را به خطر انداخته سراغ این درمان می‌روند.

 با این حال، مشکلات کوتاه‌مدت دیگری نیز وجود دارد که نیازمند درمان هستند:

• طلاق
•  تنهایی
• احساس درماندگی در محل کار جدید
• یا غمِ از دست دادن یکی از عزیزان (درباره اختلال سوگ بیشتر بدانید). 
•  

علائمی که نشان می‌دهند به کمک روان درمانگر نیاز داریم:

چه زمانی به روانشناس مراجعه کنیم؟

• احساس درماندگی و غم و اندوه طولانی‌مدت
• ناتوانی در حل مشکلات شخصی علیرغم کمک خانواده و دوستان
• عدم تمرکز بر وظایف کاری یا انجام سایر کارهای روزمره
• نگرانی مفرط، انتظار وقایع ناگوار و احساسِ قرار داشتن در لبه پرتگاه
• نوشیدن زیاد الکل، سوءمصرف مواد مخدر یا پرخاشگری، به صورتی که به شما یا اطرافیان‌تان آسیب می‌زند
•  

انواع مختلف روان درمانی

رویکردهای مختلفی در حوزه روان درمانی وجود دارد.

نکته مهمی که بهتر است بدانید این است که روانشناسان به طور کلی از یک یا چند رویکرد بهره می‌گیرند و رویکرد هر روانشناس ممکن است با دیگری متفاوت باشد.

هر دیدگاه نظری به عنوان یک نقشه‌راه عمل می‌کند تا روانشناس بتواند بیمار و مشکلات او را بشناسد و راه‌حل‌های خود را ارائه دهد.

نوع درمانی که دریافت می‌کنید به عوامل مختلفی بستگی دارد:

پژوهش‌های روانشناختی فعلی، گرایش نظری روانشناس شما و آنچه که حال شما را بهبود می‌بخشد.

بنابراین بهتر است در انتخاب روانشناس خود دقت کنید. مراجعه به اولین روانشناس در دسترس همیشه هم بهترین راه نیست.

دیدگاه نظری روانشناس بر آنچه که در مطب اتفاق می‌افتد تأثیر می‌گذارد.

برای مثال، روانشناسانی که از متد شناختی-رفتاری استفاده می‌کنند، رویکرد عملی خاص خودشان را برای درمان دارند. روانشناس ممکن است از شما بخواهد کارهای خاصی را انجام دهید تا مهارت‌های مقابله‌ای خود را تقویت کنید. این رویکرد اغلب شامل تکالیفی است که باید در خانه انجام دهید.

روانشناس شناختی رفتاری ممکن است از شما بخواهد اطلاعات بیشتری جمع‌آوری کنید.

برای مثال، از شما می‌خواهد واکنش‌های خود نسبت به موقعیت های مختلف را به صورت آنی ثبت کنید. یا ممکن است از شما بخواهد مهارت‌های جدیدی را بین جلسات تمرین کنید.

مثلا ممکن است از فردی که فوبیای آسانسور دارد بخواهد دکمه آسانسور را فشار دهد. همچنین ممکن است تکالیف خواندن و مطالعه داشته باشید تا با یک موضوع خاص بیشتر آشنا شوید.

در مقابل، رویکردهای روانکاوی و انسان‌گرایانه بیشتر بر صحبت کردن تمرکز دارند تا فعالیت کردن. ممکن است جلسات ابتدایی با بحث در مورد تجربیات اولیه شما سپری شوند تا روانشناس دلایل اصلی مشکلات فعلی شما را دریابد.

درباره رویکرد روانکاوی اینجا را بخوانید.

روانشناس شما ممکن است از مؤلفه‌های چند متد درمانی استفاده کند. در واقع، بیشتر درمانگران خود را به یک رویکرد مشخص محدود نمی‌کنند.

در عوض، مؤلفه‌های مختلف از رویکردهای متفاوت را در هم می‌آمیزند تا به یک رویکرد مشخص بر حسب نیازهای بیمار دست یابند.

نکته‌ای که باید در نظر داشته باشید این است که آیا روانشناس شما در زمینه‌ای که کمک می‌خواهید تخصص دارد و آیا می‌تواند به شما کمک کند یا خیر.

حقایق مربوط به روان درمانی که بهتر است بدانیم

اگر اطلاعات شما در خصوص روان درمانی از تلویزیون یا فیلم به دست آمده است، ممکن است تصورات غلطی در مورد درمان داشته باشید. پس بهتر است اطمینان یابید که حقیقت های روان درمانی را می‌دانید تا بتوانید از مزایای آن به صورت کامل بهره‌مند شوید.

هر کسی می‌تواند از روان درمانی استفاده کند، افراد به دلایل مختلف سراغ روان درمانی می‌روند: برخی از آنها روان درمانی را برای افسردگی، اضطراب یا سوءمصرف مواد دنبال می‌کنند.

 برخی نیز برای مقابله با تغییرات زندگی یا اصلاح مشکلات رفتاری خود سراغ آن می‌روند

برخی نیز برای مدیریت و متعادل کردن خواسته‌های فرزندان، کار و مسئولیت‌های خانوادگی، مقابله با بیماری، بهبود مهارت‌های ارتباطی یا مدیریت عوامل استرس‌زا که همه انسان‌ها را شامل می‌شود، به کمک نیاز دارند. 

چرا از مراجعه به رواندرمانگر خودداری می‌کنیم؟

برچسب زنی های اجتماعی

برچسبی که دیگران به افراد نیازمند به روان درمانی می‌زنند، همواره یک عامل بازدارنده قوی برای این مراجعه به روانشناس بوده است. اما برعکس، درخواست کمک در شرایط حاضر نشانه تدبیر است. محققان به ارتباطات جدیدی بین مراقبت از سلامت روان و سلامت جسمانی دست یافته‌اند که پیوند سلامت جسم-روان نامیده می‌شود.

در برخی موارد هم مشکلات روانشناختی می‌توانند نمودِ بیرونی داشته باشند. در واقع گاهی اوقات وقتی فرد بیماری جسمی دارد، ممکن است پای یک علت روانشناختی در میان باشد.

روان درمانی به معنای درکِ درست و واقعی از افکار و احساسات است. وقتی دوران سختی را سپری می‌کنید، پشتیبانی خانواده و دوستانی که به آنها اعتماد دارید اهمیت زیادی دارد.

اما کار روانشناس (روان درمانگر) فراتر از صحبت کردن با خانواده و دوستان است.

روانشناسان با استفاده از معلومات، تجربه و تخصص خود مشکلات پیچیده را تشخیص می‌دهند. تحقیقات نشان می‌دهند روان درمانی مؤثر و مفید است. تکنیک‌هایی که روانشناس در روان درمانی از آنها استفاده می‌کند، طی ده‌ها سال تحقیق توسعه یافته‌اند و بسیار بیش از صحبت کردن و گوش دادن مؤثر هستند.

روانشناسان می‌توانند الگوهای رفتاری و فکری شما را به طور عینی تشخیص دهند؛ درحالیکه ممکن است کسانی که به شما نزدیک هستند اصلا متوجه آن نشده باشند.

روانشناس ممکن است همان اظهارات یا مشاهداتی را که در روابط‌تان وجود دارد ارائه کند، اما تأثیر آن به دلیل زمان‌بندی دقیق، تمرکز یا اعتمادی که به او دارید به مراتب بیشتر خواهد بود.

به علاوه، شما می‌توانید با روانشناس خود صادقانه حرف بزنید، بدون اینکه نگران باشید دیگران از گفته‌های شما مطلع شوند.

رابطه بیمار و درمانگر بر اساس اصل محرمانگی (اصل رازداری) استوار است.

البته استثنائاتی وجود دارد که روانشناس وظیفه دارد دیگران را از گفته‌های شما مطلع کند. به عنوان مثال، وقتی از آسیب رساندن به خود یا دیگران حرف می‌زنید.

اما روانشناس موظف است همین حدود رعایت نکردن اصل رازداری را هم با شما در میان بگذارد.

در حقیقت، افراد به روانشناسان خود چیزهایی را می‌گویند که پیش از این هرگز به شخص دیگری نگفته‌اند. اگر مشکلات شما بدون هیچ پیشرفتی ادامه داشته است، وقت آن رسیده که از یک روانشناس مجرب کمک بگیرید.

درخواست کمک، شروعِ بهبودی است

بسیاری از افراد تلاش کردند مشکلات خود را به تنهایی برای هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها درمان کنند، اما در نهایت متوجه شدند که تلاش هایشان کافی نبوده است.

 تصمیم‌گیری برای شروع روان درمانی به این معنی نیست که شکست خورده‌اید یا انسان ضعیفی هستید!

همانطور که وقتی نمی‌توانید اتومبیل خود را تعمیر کنید و یه تعمیرگاه مراجعه می‌کنید و مراجعه به تعمیرگاه به معنی این نیست که شما فرد ناتوان و یا شکست خورده ای هستید. 

البته قابل ذکر است که در برخی از اختلالات روانشناختی مانند افسردگی یا حملات هراس، یک مؤلفه بیولوژیک (عامل ژنتیکی) وجود دارد که روند بهبودی را دشوار می‌سازد.

در حقیقت، درخواست کمک نشانه‌ی قدرت است نه ضعف، و این نخستین گام در مسیر بهبودی است.

روان درمانی یک پروسه تعاملی و دوطرفه است

روانشناس اغلب از شما می‌خواهد مشکلی را که باعث شده به او مراجعه کنید شرح دهید. البته این مصاحبه فقط نقطه آغازین روان درمانی است. آنها همچنین اطلاعات مربوط به پیشینه و سوابق مشکلات شما در مراحل مختلف زندگی و نحوه مقابله کردن شما با مشکلات را جمع‌آوری می‌کنند. روان درمانی به طور معمول یک پروسه تعاملی و دوطرفه است که از گفتگو برای حل مشکلات بیمار استفاده می‌کند.

روانشناس ممکن است به شما تکلیف خانگی بدهد تا بتوانید مهارت‌های جدیدی را بین جلسات تمرین کنید. همچنین ممکن است تکالیف مطالعه ای داشته باشید تا با یک موضوع خاص بیشتر آشنا شوید.

شما و روانشناس به کمک یکدیگر مشکلات خود را تشخیص می‌دهید، اهداف را تعیین کرده و روند پیشرفت خود را کنترل می‌کنید.

راحت باشید. یکی از مؤلفه‌های روان درمانی بررسیِ تجربیات کودکی و رویدادهای مهم زندگی است. جمع‌آوری اطلاعات مربوط به پیشینه خانوادگی می‌تواند به شما و روانشناس کمک کند به یک درک مشترک از ادراکات و راهبردهای مقابله‌ای برسید.

هدف از بازنگری در گذشته این است که درک بهتری از وضعیت فعلی خود داشته باشید و تغییرات مثبت را در آینده اعمال نمایید.

با این حال، روانشناس بعضاً تصمیم می‌گیرد صرفاً بر مشکل فعلی یا بحرانی که شما را به سمت درمان کشانده است تمرکز کند و به هیچ وجه سراغ گذشته نمی‌رود.

به این ترتیب، یاد می‌گیرید از تکنیک‌ها یا ابزارهای موجود برای تغییر افکار یا رفتارهای مشکل‌ساز خود استفاده کنید. روانشناسانی که از سبک گزینشی برای درمان استفاده می‌کنند، می‌دانند که چطور جلسات را پیش ببرند تا علاوه بر واکاوی گذشته به افکار و رفتارهای مسئله‌دار فعلی نیز رسیدگی شود.

روان درمانی یک پروسه ابدی نیست

سرعت بهبود پیدا کردن مشکلات در هر شخصی متفاوت است برای مثال، در یک مطالعه نیمی از بیماران پس از گذشت تنها 8 جلسه روان درمانی بهبود یافتند، در حالیکه 75% از بیماران پس از 6 ماه بهبود پیدا کردند.

این موضوعی است که شما و روانشناس‌تان می‌توانید هنگام تدوین برنامه درمانی درباره آن صحبت کنید. هدف روانشناس این نیست که شما را تا ابد به عنوان یک مراجعه کننده نگه دارد، بلکه می‌خواهد به شما این توانایی را بدهد که بهتر عمل کنید و زندگی بهتری داشته باشید.

روان درمانی یک پروسه محرمانه است

توجه داشته باشید که روان درمانی بر اصل محرمانگی استوار است. تنها شما می‌توانید سوابق درمانی خود را به شخص دیگری نشان دهید. تنها کسانی که از جلسات روان درمانی مطلع هستند، شما، روانشناس و افرادی خواهند بود که روانشناس اجازه صحبت کردن با آنها را به شما داده است (مانند پزشک یا یک عضو خانواده).

نویسنده: میترا سیفان- روانشناس

پزشک خوب، سامانه آنلاین رزرو اینترنتی نوبت از روانشناسان (روان درمانگران) و روانپزشکان است که به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در کوتاه ترین زمان و در نزدیکی محل زندگی خود پیدا کرده و وقت خود را به صورت آنلاین رزرو نمایید.