اختلال شخصیت اسکیزوئید چیست؟ اختلال شخصیت اسکیزوئید یکی از انواع اختلال های شخصیت و وضعیت غیرمعمولی است که در آن، افراد از شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و تعامل با دیگران پرهیز می‌کنند. آنها همچنین دامنه محدودی از بیان و ابراز احساست دارند. اگر به اختلال شخصیت اسکیزوئید مبتلا هستید، ممکن است به عنوان فردی انزواطلب و شخصیت سرد شناخته شوید و فاقد میل و مهارت برای ایجاد روابط نزدیک شخصی باشید.
از آنجا که افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید تمایلی به نشان دادن احساسات خود ندارند، ممکن است به نظر برسد که به دیگران یا آنچه در اطراف‌شان اتفاق می‌افتد، اهمیتی نمی‌دهند. علت ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید به طور کامل شناخته شده نیست. رواندرمانی و در بعضی موارد دارودرمانی می‌تواند کمک کننده باشد. بیماری اسکیزوئید دیگر برای این اختلال به کار نمی رود و به آن اختلال شخصیت اسکیزوئید می گویند.
علائم اختلال شخصیت اسکیزوئید
ابراز احساسات برای شخصیت اسکیزوئید مشکل است و تمایلی به ایجاد روابط شخصی نزدیک ندارد. اعتقاد بر این است که این نوع اختلال شخصیت نسبتاً نادر است و مردان را بیشتر از زنان تحت تأثیر قرار می دهد. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید در معرض خطر ابتلا به افسردگی هستند.
اگر شخصی به اختلال شخصیت اسکیزوئید مبتلا شود، به احتمال زیاد علائم زیر را خواهد داشت:
- تنها بودن را به بودن در جمع ترجیح می‌دهد
- از روابط نزدیک لذت نمی‌برد
- تمایلات جنسی کمی نشان می‌دهد
- احساس می کنند نمی توانند لذت را تجربه کنند
- در بیان احساسات و واکنش مناسب در برابر موقعیت ها مشکل دارد
- ممکن است به نظر دیگران بی تفاوت یا بی‌عاطفی به نظر برسد
- ممکن است فاقد انگیزه و اهداف باشند
- به ستایش یا انتقاد دیگران واکنش نشان نمی‌دهد
- شغل‌هایی که نیازی به سرو کار داشتن با ارباب رجوع دارد را انتخاب نمی‌کند
- مشغله با درون نگری و فانتزی
- احساس بی‌تفاوتی نسبت به ستایش و تایید، و همچنین نسبت به انتقاد یا طرد
- بی تفاوتی نسبت به هنجارها و انتظارات اجتماعی
- اغلب به عنوان سرد، بی علاقه، گوشه گیر و گوشه گیر توصیف می شود
اختلال شخصیت اسکیزوئید معمولا در اوایل بزرگسالی آغاز می‌شود، درحالیکه برخی از ویژگی های شخصیت اسکیزوئید ممکن است در دوران کودکی هم مشخص باشند. این ویژگی ها ممکن است باعث شود فرد در عملکرد خود در مدرسه، محل کار و اجتماع دچار مشکل شود.
اختلال شخصیت اسکیزوئید در dsm5
ویژگی اصلی اختلال شخصیت اسکیزوئید، الگوی فراگیر جدایی از روابط اجتماعی و دامنه محدود ابراز هیجانات در موقعیت های میان فردی است. این الگو در اوایل بزرگسالی شروع می شود و در انواع زمینه ها وجود دارد. حداقل ۴ یا بیشتر ویژگی های زیر وجود داشته باشد:
- روابط صمیمی، از جمله عضوی از خانواده بودن را نه دوست دارد و نه اینکه از ان لذت می برد
- تقریبا همیشه فعالیت های منفرد را ترجیح می دهد
- به داشتن تجربیات جنسی با دیگری، اگر جود داشته باشند، علاقه کمی دارد
- از فعالیت های کمی، اگر وجود داشته باشند، لذت می برد
- غیر از خویشاوندان درجه اول، دوستان نزدیک ندارد
- نسبت به تحسین یا انتقاد دیگران بی تفاوت به نظر می رسد
- سردی عاطفی، جدایی، یا حالت عاطفی سطحی نشان می دهد
منحصرا در دوره اسکیزوفرنی، اختلال دو قطبی یا اختلال افسردگی همراه با ویژگی های روان پریشی، اختلال روان پریشی دیگر، یا اختلال طیف اوتیسم روی نمی دهد و ناشی از تاثیرات فیزیولوژیکی بیماری پزشکی دیگر نیست.
تفاوت اسکیزوئید با اختلال شخصیت اسکیزوتایپی و اسکیزوفرنی
اگرچه اختلال شخصیت اسکیزوئید یک اختلال مجزا است، اما می‌تواند علائم مشابهی با اختلال شخصیت اسکیزوتایپال و اسکیزوفرنی داشته باشد. از جمله: توانایی بسیار محدود در برقراری ارتباطات اجتماعی و عدم ابراز احساسات عاطفی. افراد مبتلا به این اختلالات ممکن است عجیب و غریب یا غیر عادی تلقی شوند.
حتی اگر این اسم ها، شخصیت اسکیزوتایپی و اسکیزوفرنی، ممکن است شبیه به نظر برسند، اما افراد مبتلا به اختلال اسکیزوئید:
- درست برعکس مبتلایان به اسکیزوفرنیا با واقعیت در تماس هستند، بنابراین بعید است که دچار پارانویا یا توهم شوند.
- وقتی صحبت می‌کنند، منطقی هستند و گفتارشان چارچوب منطقی دارد، بنابراین آنها الگوهای مکالمه ای عجیب و دشوار موجود در اسکیزوفرنی را ندارند.
تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوئید با اسکیزوفرنی
شاید در ابتدای امر تصور کنید که اختلال اسکیزوئید و اسکیزوفرنی با یکدیگر تفاوت مشهود و آنچنانی ندارد. در واقع باید بگوییم که این دو اختلال با وجود شباهت اسمی که با یکدیگر دارند، کاملا متفاوت هستند. ازجمله تفاوت این دو اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اسکیزوفرنی در واقع یک بیماری است که در آن فرد ارتباط خود را با واقعیت از دست می‌دهد و دچار توهم و جنون می‌شود. البته در بیماری اسکیزوئید هم این جنون وجود دارد اما طول مدت آن بسیار کوتاه‌تر است.
- افرادی که به اسکیزوئید مبتلا هستند تفاوت بین واقعیت و افکار تحریف شده را می‌دانند، در حالی که افراد مبتلا به اسکیزوفرنی تحت تاثیر توهم هستند.
تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوئید با پارانوئید
ازجمله تفاوت این دو اختلال شخصیتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افراد مبتلا به اختلال پارانوئید تصور می‌کنند که دیگران به آنها بی اعتماد هستند، قصد آسیب رساندن به آنها را دارند. در حالی که در بیماری اسکیزوئید، فرد تنها دچار جنون و توهم کوتاه مدت خواهد شد.
- درک افرادی که به اختلال پارانوئید مبتلا هستند از محیط بسیار پایین است. این دسته از افراد تصور می‌کنند که دیگران بد آنها را می‌خواهند.
- افرادی که به اسکیزوئید مبتلا هستند به هیچ عنوان به اطرافیان حمله نمی‌کنند، اما افراد مبتلا به پارانوئید زمانی که احساس خطر کنند به دیگران حمله ور خواهند شد. تنها قصد آنها هم دفاع از خودشان است.
- زندگی عاطفی این دسته از افراد تحت سلطه بی اعتمادی و دشمنی با اطرافیان است.
آیا اختلال شخصیت اسکیزوئید همان اوتیسم است؟
اختلال شخصیت اسکیزوئید و اختلال طیف اوتیسم دو تشخیص متفاوت هستند. گاهی اوقات، اوتیسم می تواند شبیه به اختلال شخصیت اسکیزوئید باشد. اما این یک مقایسه سطحی است که اغلب از تصور نادرست از آنچه که هر دو تشخیص دلالت می‌کنند، ناشی می‌شود. اوتیسم یک وضعیت عصبی رشدی است و یک اختلال شخصیت نیست.
اوتیسم می تواند تعامل اجتماعی و موارد دیگر تحت تاثیر قرار دهد. اما یک فرد اوتیستیک لزوماً تنها بودن یا اجتناب از صمیمیت را ترجیح نمی دهد. آنها هنوز هم تمایل دارند با دیگران ارتباط برقرار کنند. این مورد برای کسی که اختلال شخصیت اسکیزوئید دارد صدق نمی کند.
تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوئید و شخصیت ضد اجتماعی
اختلال شخصیت ضداجتماعی همانطور که از نامش پیداست، بدان معنی است که نفرت و تحقیر شدید افراد دیگر وجود دارد اما تمایل واقعی برای زندگی در انزوا وجود ندارد. همچنین در اختلال شخصیت ضداجتماعی تمایلی به مخالفت با هنجارهای اجتماعی، نشان دادن رفتارهای پرخاشگرانه و عدم پشیمانی وجود دارد.
از سوی دیگر، اگر به اختلال شخصیت اسکیزوئید مبتلا هستید، بیشتر غیراجتماعی در نظر گرفته می شوید تا ضد اجتماعی. شما علاقه ای به تعامل با دیگران ندارید و احساسات شدیدی نسبت به آنها ندارید. تکانشگری یا رفتارهای مخرب در اختلال شخصیت اسکیزوئید به ندرت وجود دارد، زیرا علاقه ای به ارتباط یا آسیب رساندن به دیگران ندارند.به ندرت می توان علائم همپوشانی بین اختلالات شخصیت اسکیزوئید و ضد اجتماعی پیدا کرد.
برای اختلال اسکیزوئید چه زمانی به درمانگر مراجعه کنید؟
اگرچه برخی از رفتارهای آنها ممکن است عجیب و غریب باشد، افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید به طور کلی قادر به عملکرد در زندگی روزمره هستند. با این حال، آنها ممکن است روابط معناداری ایجاد نکنند یا خانواده های خود را نداشته باشند. مطالعات نشان داده است که آنها گاهی اوقات ممکن است دچار ناتوانی اجتماعی، مالی و کاری شوند.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید معمولاً بخاطر خود اختلال شخصیت مراجعه نمی‌کنند بلکه به دنبال معالجه برای مشکلات مرتبط با این اختلال از جمله افسردگی مراجعه می‌کنند. اگر گمان می کنید که یکی از عزیزانتان ممکن است اختلال شخصیت اسکیزوئید داشته باشد، به آرامی پیشنهاد کنید که به دنبال درمان‌های روانشناختی برود.
علل به وجود آمدن اختلال شخصیت اسکیزوئید
شخصیت، ترکیبی از افکار، احساسات و رفتارهایی است که شما را منحصر به فرد می‌کند. شخصیت دریچه‌ای است که شما از آن دنیای خارج مشاهده و درک می‌کنید و با آن ارتباط برقرار می کنید. شخصیت در دوران کودکی، از طریق تعامل عوامل ارثی و محیطی شکل می‌گیرد.
در شرایط رشد عادی، کودکان به مرور زمان یاد میگیرند که به طور دقیق نکات اجتماعی را تفسیر کنند و به درستی پاسخ دهند. علت ایجاد اختلال شخصیت اسکیزوئید ناشناخته است، اگرچه ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی، به ویژه در اوایل کودکی، ممکن است در بروز این اختلال نقش داشته باشد. علل اختلال اسکیزوئید شناخته شده نیست، اگرچه اعتقاد بر این است که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی نقش دارند.
ازدواج با فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید
در ابتدای امر باید بدانید که فرد مبتلا به اسکیزوئید چه نشانه‌هایی دارد. معمولا این موارد زمانی برای افراد ایجاد می‌شود که ازدواج سنتی شکل گرفته باشد و زمان لازم برای شناخت طرفین وجود نداشته باشد. افرادی که به این اختلال دچار می‌شوند نشانه‌هایی چون منزوی بودن، گوشه نشینی، بی میلی، ضعف در هیجان، سردی در روابط جنسی و…. را دارند. با این وجود ازدواج با چنین فردی نمی‌تواند کار آسانی باشد. اگر بدون شناخت و نا آگاهانه نسبت به ازدواج با چنین شخصیتی اقدام کنید، در آینده مشکلات بسیار زیادی خواهید داشت. از این رو بهتر است قبل از ازدواج به شناخت کاملی دست پیدا کنید. اما شاید این سوال برایتان ایجاد شود که چه مشکلاتی برایتان به وجود می‌آید؟
معمولا افرادی که این اختلال را دارند به هیچ عنوان مشکلات را گردن نمی‌گیرند، نمی‌توانند نیاز جنسی طرف مقابل خود را تامین کنند، روابط اجتماعی بسیار محدودی دارند، صمیمیت و محبتی بین زوجین وجود ندارد و… این مشکلات برای کسانی ایجاد می‌شود که با افرادی که این اختلال را دارند ازدواج می‌کنند. ازدواج با فردی که به اسکیزوئید مبتلاست کار بسیار سخت و دشواری است. برای راهنمایی بهتر باید به مشاور یا روانشناس مراجعه کنید تا با استفاده از تکنیک‌های مختلف، دارو درمانی و… این اختلال را از بین ببرد.
عوامل خطر و ریسک فاکتورهای ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید
عواملی که خطر ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید را افزایش می دهد عبارتند از:
- داشتن والد یا یکی از اقوام درجه یک که دارای اختلال شخصیت اسکیزوئید، اختلال شخصیت اسکیزوتایپی یا اسکیزوفرنی است
- داشتن والدینی که برخورد سردی دارند، کودک را نادیده گرفته یا پاسخگوی نیازهای عاطفی او نبوده اند
عوارض اختلال شخصیت اسکیزوئید
اختلالات همزمان مانند اختلالات خلقی، اختلالات اضطرابی و سایر اختلالات شخصیتی نیز ممکن است بیشتر از جمعیت عادی باشد. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزویید در معرض خطر ابتلا به موارد زیر قرار دارند:
- اختلال شخصیت اسکیزوتایپی، اسکیزوفرنی یا یک اختلال هذیان دیگر
- سایر اختلالات شخصیت
- افسردگی شدید
- اختلالات اضطرابی
روش تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئید
برای اینکه روانشناس بتواند شخصی را که به اختلال اسکیزوئید مبتلا شده است تشخیص دهد، لازم است که نشانه‌ها و علائم آن را بشناسد و مورد بررسی قرار دهد. ابتدا باید تمام رفتارهای شناختی فرد را مورد بررسی قرار دهید و بشناسید. سپس روابط بین فردی را ارزیابی کنید، با بررسی این روابط می‌توانید به اختلالات موجود در فرد پی ببرید. مراحل تشخیص این اختلال به شرح زیر است:
- گام اول، تشخیص رفتارهای شناختی: انگیزه و هدف را شناسایی کنید و سعی کنید که تمایل به فانتزی‌ها را بررسی دهید. علاوه بر این موضوع سعی کنید تا فعالیت‌های تفریحی فرد را مورد بررسی قرار دهید و در حین این بررسی از سن فرد غافل نشوید.
- گام دوم، ارزیابی روابط بین فردی: دوستان شخص را بسنجید و از روابط خانوادگی آنها را مورد بررسی قرار دهید.
- گام سوم، تشخیص اختلالات فرد: با بررسی هوش هیجانی فرد، گفتگو منطقی و درک حقیقت در این گام نوع اختلال می‌تواند شناسایی شود.
درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید
گزینه های درمانی شامل موارد زیر است:
رواندرمانی برای اختلال اسکیزویید
اگر می‌خواهید روابط نزدیک‌تری برقرار کنید، رواندرمانی می‌تواند کمک کننده باشد. یک شکل اصلاح شده از رفتار درمانی شناختی و رفتار درمانی دیالکتیکی ممکن است به تغییر باورها و رفتارهای مشکل ساز کمک کند.
یک درمانگر نیاز شما به فضای شخصی را درک می‌کند. او می‌تواند بدون فشار بیش از حد برای برقراری ارتباط و نزدیک شدن، به شما گوش کند و کمک کند. اختلال شخصیت اسکیزوئید را می توان با حمایت یک متخصص مدیریت کرد. اما درمان می تواند این فرصت را برای شما فراهم کند تا بینشی در مورد انتخاب های سبک زندگی خود به دست آورید و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشد.
به نظر می رسد روان درمانی موثرترین راه برای درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید باشد. می تواند به شما کمک کند از احساسات و رفتارهای خود آگاه شوید، مهارت های اجتماعی، توسعه و مهارت های شناختی را توسعه ببخشید یا تقویت کنید.
گروه‌درمانی برای شخصیت اسکیزویید
گروه درمانی شما مجموعه‌ای از افراد مبتلا است که در آن می‌توانید با دیگرانی که در حال یادگیری مهارت های جدید بین فردی هستند نیز تعامل برقرار کنید. با گذشت زمان، گروه درمانی نیز می‌تواند یک ساختار حمایتی ایجاد کرده و مهارت های اجتماعی شما را بهبود ببخشد.
دارودرمانی برای اختلال شخصیتی اسکیزوئید
اگرچه هیچ داروی خاصی برای درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید وجود ندارد، برخی داروهای خاص می‌توانند به مواردی مانند کاهش اضطراب یا افسردگی کمک کنند.
افراد معروف اسکیزوئید
یافتن نمونه های قابل تأیید افراد معروف اسکیزوئید دشوار است، زیرا افراد مبتلا به این بیماری به ندرت تمایل به مشهور شدن دارند. حداقل طبق گفته healthyplace افراد مشهور زیر دارای اختلال شخصیت اسکیزوئید هستند (یا داشتند) یا حداقل علائم اختلال شخصیت اسکیزوئید را نشان داده اند:
- آلبرت انیشتین
- پیتر گرین
- مری تاد لینکلن
- واتسلاف نیژینسکی
- چارلز داروین
- استیون هاوکینگ
- بیل گیتس
- ایزاک آسیموف
- بابی فیشر
- کارل مارکس
فیلم در مورد شخصیت اسکیزوئید
شاید شناخته شده ترین فیلم در مورد شخصیت اسکیزوئید The Remains of the Day (1993) باشد. پیشخدمت انگلیسی با بازی آنتونی هاپکینز هرگز هیچ احساسی را ابراز نمی کند، حتی اگر سال ها توسط یک خانه دار دوستش داشته باشد.
بیمار انگلیسی (۱۹۹۶) نیز داستانی با مضامین اسکیزوئید در نظر گرفته می شود، زیرا شخصیت ها احساسات خود را بر روی بیماری که سوخته با از دست دادن حافظه نشان می دهند. شاهکار اینگمن برگمن، Through a Glass Darkly (1961) پدری بی احساس را به تصویر می کشد که قصد دارد از وضعیت اسکیزوفرنی دخترش برای نوشتن کتابی استفاده کند که شهرت او را دوباره تثبیت کند. همچنین شخصیت اصلی دکستر یک روان پریش است که جنبه های اسکیزوئید برجسته ای در شخصیت خود دارد.
سوالات متداول
آیا افرادی که مبتلا به اسکیزوئید هستند، نمی‌توانند گزینه مناسبی برای ازدواج باشند؟
این اختلال یک اختلال روحی و روانی بوده و با استفاده از دارو درمان خواهد شد. ازدواج با این دسته از افراد در صورتی که درمان شده باشند به هیچ عنوان نمی‌تواند دردسر ساز شود.
آیا بیماری اسکیزوئید قابل درمان است؟
بله، این بیماری کاملا قابل درمان بوده، تنها برای درمان آن باید به یک مشاوره یا روانشناس مراجعه کنید. در صورتی که این راه پاسخگوی نیاز شما نبود می‌توانید از روش دارو درمانی استفاده کنید.
افرادی که به اسکیزوئید مبتلا هستند در معرض چه بیماریهایی قرار دارند؟
این افراد بیشتر در معرض بیماریهایی چون اعتیاد، افسردگی، اضطراب، استرس، خودکشی و… قرار میگیرند.
آیا علت ابتلا به این بیماری به طور قطعی و دقیق مشخص شده است؟
خیر، هنور نمیتوان در رابطه با علت ابتلا به این بیماری نظر قطعی و دقیقی داد. اما به گفته پزشکان عوامل ژنتیکی و محیطی در ابتلا به این عارضه بی تاثیر نیستند.
منابع: verywellmind, healthline
خوانندگان محترم چنانچه سوالی در زمینه انواع اختلالات شخصیت دارید در قسمت نظرات مطرح کنید تا در اسرع وقت پاسخگو باشیم.
در ادامه بهترین متخصصان رواندرمانی فردی را در سراسر کشور معرفی خواهیم کرد، شما با مراجعه به پروفایل متخصص مربوطه می‌توانید وقت خود را به صورت “آنلاین” رزرو کنید.
پزشک خوب، سامانه آنلاین رزرو اینترنتی نوبت از روانشناسان و روانپزشکان و سایر تخصص های حوزه سلامت است که به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در کوتاه ترین زمان و در نزدیکی محل زندگی خود پیدا کرده و وقت خود را به صورت “آنلاین” رزرو نمایید.
پرسش و پاسخ
سپاس از مطالب کارامد