مقدمه
افسردگی در دوران نوجوانی یک مشکل روانی جدی است که باعث احساس غم و اندوه مداوم و از بین رفتن علاقه به انجام فعالیت های روزمره می شود. افسردگی در نوجوانان بر نحوه تفکر، احساس و رفتار آنها تاثیرگذار است و می‌تواند باعث مشکلات عاطفی، عملکردی و جسمی شود.
اگرچه افسردگی می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما علائم افسردگی در نوجوانان و بزرگسالان متفاوت است.
مسائلی مانند فشار وارده از سوی همسالان (برای اینکه کارهایی را انجام دهند تا به عنوان یک دوست در بین آنها پذیرفته شده و آنها را در جمع خود راه دهند)، انتظارات تحصیلی که والدین از آنها دارند و بلوغ جنسی می‌تواند نوجوانان را بسیار تحت تاثیر قرار دهد. این مسائل برای تعدادی از نوجوانان تنها گذر از یک دوره نیست و می‌تواند مشکلات زیادی را برایشان به وجود آورد و باعث افسردگی در آنها شود.
افسردگی در نوجوانان یک نقطه ضعف نیست که بتوان با اراده به آن غلبه کرد، چراکه می‌تواند عواقب جدی داشته باشد و باید حتما درمان شود. برای بیشتر نوجوانان علائم افسردگی با درمان هایی همچون دارو و مشاوره کاهش می‌یابد.
علائم افسردگی در نوجوانان
علائم و نشانه های افسردگی نوجوانان شامل تغییر نگرش و رفتار می باشد که می‌تواند باعث ناراحتی و مشکلات قابل توجهی در خانه و مدرسه، انجام فعالیت های اجتماعی و سایر زمینه ها شود.
شدت علائم افسردگی ممکن است متفاوت باشد، اما تغییرات در احساسات و رفتار نوجوانان می تواند شامل نمونه های زیر باشد:
تغییرات عاطفی
- احساس غم و اندوه و گریه های بی دلیل
- نا امیدی یا احساس خشم حتی در مورد مسائل بی اهمیت
- احساس پوچی
- تحریک پذیری
- بی علاقگی به انجام فعالیت های روزمره
- دعوا و جدل با خانواده و دوستان
- عزت نفس پایین
- احساس گناه
- سرزنش کردن خود
- حساسیت شدید به رد شدن و یا شکست خوردن و نیاز به اطمینان بیش از حد
- ناهماهنگی در مسائل شناختی مانند مشکل در تصمیم گیری، تمرکز و به یاد آوردن مسائل مختلف
- بدبینی به آینده
- فکر کردن مداوم به مرگ و خودکشی
تغییرات رفتاری
- احساس خستگی و کمبود انرژی
- کم خوابی یا خواب بیش از حد
- تغییر در اشتها ( پرخوری یا کم خوری و تغییر در وزن)
- مصرف الکل و مواد مخدر
- بی قراری به عنوان مثال قدم زدن، نگرانی بیش از حد و یا ناتوانی در نشستن
- شکایت از داشتن درد و مراجعه بیش از حد به پزشک
- دوری از اجتماع
- عملکرد ضعیف درسی و نرفتن به مدرسه
- ظاهر آشفته
- عصبانیت شدید، انجام رفتارهای مخل و پرخطر
- خودزنی و یا انجام پیرسینگ و تتوی بیش از حد بر روی بدن
- فکر کردن در مورد مرگ و تلاش برای خودکشی
علائم افسردگی در نوجوانان دختر
امروزه با توجه به شرایط زندگی مردم، دختران و پسران بسیاری دچار افسردگی شده‌اند. اما شدت افسردگی به جنسیت، وضعیت جسمی و مشکل روحی و روانی فرد بستگی دارد. این بیماری را در دختران باید جدی بگیرید، دختران از روی احساساتی که دارند ممکن است تصمیمی برخلاف میل خود بگیرند. ازجمله علائم آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پایین بودن اعتماد به نفس
- بی احتیاطی
- استفاده از مواد الکلی و دخانیات
- افت درس و مدرسه
- خشونت
چه زمان باید به روانشناس مراجعه کنیم؟
اگر علائم و نشانه های افسردگی ادامه یافت و زندگی فرزندتان را مختل کرد و یا باعث شد که مدام نگران این باشید که فرزندتان به خود آسیبی برساند، هرچه سریع تر به یک روانشناس نوجوانِ خوب مراجعه کنید.
علائم افسردگی به خودی خود بهتر نمی شود و در صورت عدم درمان ممکن است بدتر شود و یا به مشکلات دیگری منجر شود. حتی اگر بیماری حاد نباشد، نوجوان افسرده ممکن است در معرض خطر خودکشی باشد.
دلایل بروز افسردگی در نوجوانان
علل مختلفی در دوره نوجوانی می‌توانند باعث افسردگی شوند و عملکرد عاطفی و رفتاری آنها را تحت تاثیر خود قرار دهد. چند دلیل عمده باعث بروز افسردگی در نوجوانان می‌شود که این علل عبارتند از:
تغییرات هورمونی
تغییر در تعادل هورمون می‌تواند یکی از علل ایجاد افسردگی در نوجوانان باشد.
ژنتیک
افسردگی جزء بیماری های ژنتیکی است که داشتن سابقه خانوادگی، می‌تواند از دلایل بروز آن در نوجوانان باشد.
آسیب های دوران کودکی
نوجوان ممکن است در کودکی یک واقعه ناگوار مثل سوءاستفاده جنسی، کمبود توجه، سابقه از دست دادن عزیزان و … را تجربه کرده باشد. این مسائل در دوره نوجوانی مجددا یادآوری می شوند و ممکن است باعث بروز علائم افسردگی در نوجوانان شود.
آسیب مغزی
انتقال دهنده های عصبی به طور طبیعی مواد شیمیایی مغز هستند که سیگنال هایی را به قسمت های دیگر مغر و بدن شما منتقل می‌کنند. زمانیکه به این مواد شیمیایی آسیب برسد، عملکرد گیرنده های عصبی تغییر می کند و منجر به افسردگی می‌شود.
درمان افسردگی نوجوانان
دوره نوجوانی یکی از حساس‌ترین دوره‌ها در زندگی هر انسانی است. افسردگی در این سنین بسیار رایج بوده به طوری که بسیاری از نوجوانان امروزه بنا بر دلایل مختلف با آن درگیر هستند. اما راه درمان مناسب با افسردگی کدام روش درمانی است؟ باید بگوییم که برای درمان افسردگی راه‌های درمانی بسیاری وجود دارد اما بهترین و مرسوم‌ترین آنها عبارتنداز:
- تغییر سبک زندگی: تغییر سبک زندگی همواره یکی از بهترین، موثرترین و رایج‌ترین راه و روش‌های درمان افسردگی فرد است.
- روان درمانی: در روان درمانی برای درمان افسردگی، نوجوانان از دو رویکرد متفاوت به نام‌های درمان بین فردی و درمان شناختی و رفتاری استفاده می‌کنند. در واقع در این روش نوجوان یاد می‌گیرد که با شیوه‌های جدید نسبت به درمان ضعف خود اقدام کند.
دارو درمانی: دارو درمانی معمولا آخرین مرحله درمان است. در صورتی که دو روش قبلی پاسخگو نباشند از دارو درمانی برای بهبود حال روحی و روانی نوجوان استفاده می‌کنند.
عوامل افزایش خطر ابتلا به افسردگی
بسیاری از عوامل خطر، ایجاد افسردگی در نوجوانان را افزایش می‌دهد، از جمله:
- مسائلی که بر اعتماد بنفس تاثیر منفی می گذارند مانند اضافه وزن، اذیت شدن از سوی همسن و سالان و مشکلات تحصیلی
- قربانی یا شاهد آزار جنسی و جسمی بودن
- داشتن بیماری های روانی دیگر مانند اختلال دوقطبی، اختلال اضطراب، اختلال شخصیتی و اختلال بی اشتهایی یا پراشتهایی عصبی
- داشتن اختلال یادگیری یا اختلال کمبود توجه (بیش فعالی)
- داشتن درد مداوم یا یک بیماری جسمی مزمن مانند سرطان، دیابت یا آسم
- داشتن برخی از ویژگی های شخصیتی مانند کمبود اعتماد به نفس یا وابستگی بیش از حد به دیگران، بدبینی و خودانتقادگری بیش از حد
- سوء مصرف الکل، نیکوتین و مواد مخدر
- داشتن گرایشات جنسی مختلفی که از سوی محیط حمایت نمی‌شود
- سابقه خانوادگی و داشتن مشکلاتی با خانواده و دوستان می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهد مانند:
• داشتن سابقه خانوادگی در زمینه افسردگی، اختلال دوقطبی و یا اعتیاد به الکل
• داشتن عضوی از خانواده که خودکشی کرده است
• دعواهای خانوادگی بیش از حد
• تجربه اتفاقات استرس زا مانند طلاق والدین و یا ازدست دادن آنها
راهکارهای جلوگیری از افسردگی
- برای جلوگیری از وخیم تر شدن افسردگی در مراحل اولیه بیماری، آن را درمان کنید.
- درمان را به صورت مداوم ادامه دهید و دوره ی درمانی را کامل کنید.
- به خصوص در مواقع بحرانی و تشدید بیماری، حمایت های اجتماعی و دوستانه را قطع نکنید.
- برای کنترل استرس، افزایش انعطاف پذیزی و افزایش اعتماد بنفس اقداماتی را انجام دهید.
با این حال اگر علائم افسردگی را در فرد نوجوانی دیدید بهتر است هرچه سریع تر اقدامات زیر را انجام دهید:
-
با دختر یا پسرتان صحبت کنید، نگرانی خود را بیان کنید و درباره احساسات او بیشتر بدانید و سعی کنید او را درک کنید.
-
اطمینان حاصل کنید که فرزند شما همه دستورات پزشک را رعایت می‌کند. مطمئن شوید که به جلسات درمانی می‌رود و دارو‌های خود را به موقع می‌خورد.
سوالات متداول
داروی مخصوص افسردگی نوجوانان را حتما باید روانپزشک تجویز کند؟
این داروها با توجه به عوارض بسیاری که دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد. بله روانپزشک به دلیل داشتن اجازه تجویز دارو می‌توانند دارو تجویز کنند.
آیا نوع افسردگی در کودکان و بزرگسالان به یک شکل است؟
خیر، با توجه به شرایطی و سیستم ایمنی بدنشان، نوع افسردگی در آنها کمی متفاوت خواهد بود.
کدام افسردگی خطرناک نیست؟
افسردگی پیش از قاعدگی، افسردگی زایمان و….
کدام افسردگیها تنها مخصوص به سنین نوجوانی است؟
اختلال عاطفی فصل و افسردگی آتیپیک از افسردگیهای این دوره هستند.
درصورتیکه نیازمند مراجعه نوجوان به روانشناس هستید، می‌توانید از بهترین روانشناسان نوجوان در ایران در پزشک خوب نوبت بگیرید.
پرسش و پاسخ
راهی نیست که در خانه درمان کرد ؟
جالب بود
سپاس از توجه شما
تشکر
سپاس از توجه شما.