چه چیزی نگرش ما را شکل می دهد؟ چرا برخی از مردم چنین رهبران بزرگی هستند؟ تعصب چگونه ایجاد می شود و چگونه می توانیم بر آن غلبه کنیم؟ اینها تنها تعدادی از سوالات بزرگ مورد علاقه در روانشناسی اجتماعی هستند. روانشناسان اجتماعی به مسائلی می پردازند که می تواند تأثیر قابل توجهی بر سلامت و رفاه فردی داشته باشد، از درک رفتار قلدری گرفته تا تجزیه و تحلیل اینکه چرا گاهی اوقات مردم در کمک به افراد نیازمند شکست می خورند.
روانشناسی اجتماعی چیست؟
به گفته روانشناس گوردون آلپورت، روانشناسی اجتماعی از روش های علمی استفاده می کند «برای درک و توضیح اینکه چگونه افکار، احساسات و رفتار افراد تحت تأثیر حضور واقعی، تصوری یا ضمنی دیگر انسان ها قرار می گیرد.» اساساً، روانشناسی اجتماعی در مورد درک اینکه چگونه رفتار فردی هر شخصی تحت تأثیر محیط اجتماعی است. احتمالا قبلا متوجه شده اید که افراد دیگر می توانند تأثیر چشمگیری بر نحوه عملکرد و انتخاب های شما داشته باشند. تصمیماتی که می گیرید و رفتارهایی که از خود نشان می دهید ممکن است نه تنها به تعداد افراد حاضر بلکه به افرادی که در اطراف شما هستند نیز بستگی داشته باشد. برای مثال، زمانی که در کنار گروهی از دوستان نزدیک هستید، احتمالاً رفتار متفاوتی نسبت به گروهی از همکاران دیگر خواهید داشت.
روانشناسی اجتماعی طیف وسیعی از موضوعات اجتماعی را در بر می گیرد، از جمله:
- رفتار گروهی
- ادراک اجتماعی
- رهبری
- رفتار غیر کلامی
- مطابقت
- پرخاشگری
- تعصب
روانشناسی اجتماعی فقط به بررسی تأثیرات اجتماعی نیست. ادراک اجتماعی و تعامل اجتماعی نیز برای درک رفتار اجتماعی حیاتی هستند. شیوه‌ای که ما دیگران را می بینیم و طرز فکر ما که آنها ما را می بینند می تواند نقش قدرتمندی در طیف گسترده‌ای از اقدامات و تصمیمات داشته باشد. فقط یک لحظه به این فکر کنید که چگونه گاهی اوقات در یک محیط عمومی متفاوت از آنچه اگر خودتان در خانه بودید عمل می کنید. در خانه، ممکن است پر سر و صدا باشید، در حالی که در ملاء عام ممکن است بسیار مطیع و محتاط باشید. چرا؟
زیرا افراد اطراف ما افکار، احساسات، خلق و خوی، نگرش ها و برداشت‌های ما را شکل می دهند. حضور افراد دیگر می تواند در انتخاب‌های ما و اقداماتی که انجام می دهیم تفاوت ایجاد کند. در حالی که روانشناسی اجتماعی گرایش به یک رشته دانشگاهی دارد، تحقیقاتی که روانشناسان اجتماعی انجام می دهند تأثیر قدرتمندی بر درک ما از سلامت و رفاه روانی دارد.
مطالب مرتبط: روانشناسی تجربی
تاریخچه روانشناسی اجتماعی
افلاطون به ایده “ذهن جمعیت” اشاره کرد و مفاهیمی مانند دور زدن اجتماعی و تسهیل اجتماعی در اواخر دهه ۱۸۰۰ معرفی شد. اما پس از جنگ جهانی دوم بود که تحقیقات در زمینه روانشناسی اجتماعی به طور جدی آغاز شد.
وحشت هولوکاست محققان را به مطالعه تأثیر اجتماعی، همنوایی و اطاعت سوق داد. چه چیزی می تواند توضیح دهد که چرا مردم در چنین اعمال شیطانی شرکت می کنند؟ آیا مردم به دستورات و فشارهای اجتماعی تعظیم می کردند یا نیروهای دیگری در کار بودند؟ با بررسی این سوالات، روانشناسان اجتماعی توانستند درک بیشتری از قدرت نیروهای اجتماعی مانند اقتدار، تبعیت و اطاعت به دست آورند. به عنوان مثال، استنلی میلگرام، روانشناس اجتماعی، توانست نشان دهد که مردم تا چه حد مایلند برای اطاعت از شخصیت های قدرتمند پیش بروند. در یک سری آزمایش‌های بدنام، میلگرام و همکارانش به شرکت‌کنندگان در مطالعه دستور دادند آنچه را که فکر می‌کردند یک شوک بالقوه خطرناک به شخص دیگری وارد کنند.
در واقع، شوک‌ها واقعی نبودند و فرد دیگر فقط وانمود می‌کرد که توسط پالس‌های الکتریکی آسیب دیده است. اما ۶۵ درصد از کسانی که در این مطالعه شرکت کردند، تنها به این دلیل که یک مرجع به آنها گفته بود که این کار را انجام دهند، حداکثر سطح شوک را وارد کردند.
روانشناسی اجتماعی در طول قرن بیستم به رشد خود ادامه داده و تحقیقاتی الهام بخش است که به درک ما از تجربه و رفتار اجتماعی کمک کرده است. دنیای اجتماعی ما بخش عظیمی از زندگی ما را تشکیل می دهد، بنابراین جای تعجب نیست که این موضوع برای بسیاری جذاب باشد.
روانشناسی اجتماعی با سایر رشته‌ها چه تفاوتی دارد؟
روانشناسی اجتماعی اغلب با خرد عامیانه، روانشناسی شخصیت و جامعه شناسی اشتباه گرفته می شود. بر خلاف حکمت عامیانه که بر مشاهدات حکایتی و تفسیر ذهنی متکی است، روانشناسی اجتماعی از روش های علمی و مطالعه تجربی استفاده می کند. محققان در مورد نحوه رفتار افراد فرضیه مطرح نمی‌کنند. آنها آزمایش هایی را طراحی و اجرا می کنند که به نشان دادن روابط بین متغیرهای مختلف کمک می کند.
روانشناسی شخصیت بر ویژگی ها و افکار فردی تمرکز دارد. روانشناسی اجتماعی بر موقعیت ها متمرکز است. روانشناسان اجتماعی به تأثیر محیط اجتماعی و تعاملات گروهی بر نگرش ها و رفتارها علاقه مند هستند.
در نهایت، مهم است که بین روانشناسی اجتماعی و جامعه شناسی تمایز قائل شویم. در حالی که شباهت های زیادی بین این دو وجود دارد، جامعه شناسی تمایل دارد به رفتار و تأثیرات اجتماعی در سطح بسیار گسترده‌ای نگاه کند. جامعه شناسان به نهادها و فرهنگ هایی که بر نحوه رفتار مردم تأثیر می گذارند علاقه مند هستند.
مقاله مرتبط: روانشناسی خانواده چیست؟ مفاهیم، اهمیت و اهداف و تحصیل در آن
روانشناسان در عوض بر متغیرهای موقعیتی که بر رفتار اجتماعی تأثیر می گذارند تمرکز می کنند. در حالی که روانشناسی و جامعه شناسی هر دو موضوعات مشابهی را مطالعه می کنند، آنها از دیدگاه های متفاوت به این سؤالات نگاه می کنند.
چه چیزی روانشناسی اجتماعی را به موضوع مهمی تبدیل می کند؟ روانشناسان اجتماعی بر نگرانی‌های اجتماعی تمرکز می کنند که تأثیر قدرتمندی بر رفاه فردی و همچنین سلامت جامعه به عنوان یک کل دارد. از جمله مشکلاتی مانند مصرف مواد، جنایت، تعصب، سوء استفاده خانگی، سلامت عمومی، قلدری و پرخاشگری.
روانشناسان اجتماعی مستقیماً در زمینه سلامت روان کار نمی کنند، نتایج تحقیقات آنها بر نحوه برخورد متخصصان سلامت روان با رفتارهایی که تحت تأثیر عوامل اجتماعی است تأثیر می گذارد. برای مثال، برنامه‌های بهداشت عمومی اغلب بر تکنیک‌های متقاعدسازی که توسط روانشناسان اجتماعی برای تشویق افراد به انجام رفتارهای سالم و اجتناب از رفتارهای خطرناک بالقوه شناسایی شده است، تکیه می‌کنند.
روانشناسی اجتماعی در مقابل جامعه شناسی
حوزه های روانشناسی اجتماعی و جامعه شناسی گاهی با هم اشتباه می شوند. این قابل درک است، زیرا هر دو رشته تحصیلی به طور گسترده با نحوه شکل‌گیری رفتار انسان و شکل‌گیری آن توسط جامعه سروکار دارند. تفاوت اصلی بین این دو است: روانشناسان اجتماعی افراد را در یک گروه مطالعه می کنند. جامعه شناسان گروه هایی از مردم را مطالعه می کنند.
در اوایل سال ۱۹۲۴، زمانی که هر دو رشته تحصیلی تازه به دوران علمی خود رسیده بود، چارلز ای. الوود، محقق دانشگاه میسوری، به دنبال ساده کردن تفاوت بین این دو بود. الوود نوشت، جامعه‌شناسی «علم پیدایش، توسعه، ساختار و عملکرد گروه‌ها» است.
به گفته الوود، روانشناسی اجتماعی «مطالعه ریشه‌های روانشناختی فردی است که در توسعه، ساختار وعملکرد گروه‌های اجتماعی نقش دارد».
مطالب مرتبط: روانشناسی زرد چیست
دیدگاه شکسپیر در مورد روانشناسی اجتماعی
روانشناسان اجتماعی قدرت تفکر و ادراک را برای شکل دادن به کنش و تحکیم ارتباطات عاطفی کشف می کنند. این مفهوم جدیدی نیست؛ ویلیام شکسپیر یکی از اولین نمونه های شناخته شده از بینش شایسته یک روانشناس اجتماعی را در پیچیده ترین نمایشنامه روانشناختی خود، “هملت” ارائه کرد. روانشناسی اجتماعی چه به عنوان یک ترفند ذهن (“فکر کردن آن را چنین می کند“) و چه به عنوان کاوش در اندیشه و عمل روزمره ارائه می‌شود. روانشناسی اجتماعی به توضیح برخی از عمیق‌ترین اسرار روابط و رفتار انسانی می پردازد. این کاوشی است در مورد اینکه ما چه کسی هستیم، چه کسی فکر می کنیم هستیم. چگونه آن ادراکات تجربه ما را به عنوان افراد و به عنوان یک جامعه شکل می دهند.
مباحث روانشناسی اجتماعی امروز
با گذشت زمان، تحقیقات روانشناسی اجتماعی تقریباً هر جنبه ای از شخصیت انسان را در تلاش برای درک تأثیر روانشناختی ادراک و تعامل انسانی لمس کرد. موضوعات تحت پوشش روانشناسان اجتماعی امروزی عبارتند از:
- رهبری – چه ویژگی های شخصیتی یک رهبر را تعریف می کند؟ نقش رهبر در یک گروه چیست؟ رهبران چگونه بر گروه ها و افراد تأثیر می گذارند؟
- پرخاشگری – رفتار پرخاشگرانه چگونه تعریف می شود؟ چه چیزی باعث رفتار پرخاشگرانه معمولی می شود؟ پرخاشگری چه نقشی در حفظ خود دارد؟
- ادراک اجتماعی – چگونه یک فرد ادراک خود را توسعه می دهد؟ چگونه ادراک خود توسط عوامل محیطی شکل می گیرد؟ تفاوت بین خود وجودی و خود مقوله‌ای چیست؟
- رفتار گروهی – گروه‌ها چه ویژگی هایی دارند؟ چند نفر یک گروه را تشکیل می دهند؟ چه چیزی ساختار یک گروه را دیکته می‌کند؟ چرا افراد به یک گروه خاص جذب می شوند؟
- رفتار غیرکلامی – چه اعمال غیرزبانی با فکر یا معنا ارتباط برقرار می کند؟ نشانه های غیرکلامی چگونه ایجاد و تفسیر می شوند؟ حالات چهره، حرکات دست و سایر رفتارهای غیرکلامی چه احساساتی را منتقل می کنند؟
- انطباق – چه چیزی افراد را وادار می‌کند که ادراکات خود را برای مطابقت با یک گروه یا شخص دیگر تغییر دهند؟ چگونه یک فرد تصمیم می گیرد که نفوذ دیگری یا گروهی را بپذیرد؟ تفاوت بین انطباق بیرونی و انطباق درونی چیست؟
- تعصب – چه چیزی باعث می شود که شخصی نسبت به عضوی از یک گروه اجتماعی متفاوت تعصب داشته باشد؟ تفاوت بین تعصب و تبعیض چیست؟ چگونه از کلیشه ها برای ایجاد ادراک استفاده می شود؟
سخن پایانی
روانشناسی اجتماعی تلاش می‌کند تا رفتار گروهی یا فردی را در تعامل با محیط اجتماعی مورد بررسی قرار داده و درک کند. در حوزۀ روانشناسی می توانیم میان روانشناسی کاربردی و روانشناسی پایه تمایز قائل شویم.
روانشناسی پایه، فرایندهای ساده روانشناختی مانند ادراک، توجه، حافظه، زبان، و یادگیری را مورد مطالعه قرار می دهد. از سوی دیگر ، روانشناسی کاربردی روی مطالعه دیگر ویژگی های روانشناسی که بیشتر مرتبط با حل مسئله هست می پردازد.
منابع: verywellmind, online.maryville
سوالات متداول
اندیشمندان روانشناسی اجتماعی چه کسانی هستند؟
بندورا، آلپورت، فستینگر، تاجفل، ماینر، ویلگرام، زیمباردور
رشته روانشناسی اجتماعی چست؟ دانشجو در آن چه چیزهایی میآموزد؟
این رشته به مطالعه پویا بین افراد و آدمای اطراف آن میپردازد. هرکدام از ما ویژگیهای شخصیتی، انگیزهها، خواستهها ،عواطف و… که میتواند روی رفتار اجتماعی تاثیرگذار باشد.
اولین کتاب انگلیسی زبان منتشر شده در رابطه با روانشناسی اجتماعی کدام کتاب است؟
کتاب (An Introduction to Social Psychology) که در سال ۱۹۰۸ به چاپ رسید. نویسنده این کتاب McDougall بر این باور است که رفتارهای اجتماعی ذاتی و غریزی هستند.
چه عاملی می‌توانند در تعریف و شناخت روانشناسی عمومی دخیل باشند؟
شناخت اجتماعی، تاثیرات اجتماعی، تئوری نسبیت، تبعیض، تجاوز، فرآیندهای درون فردی، نگرش و….
بنظرم مقاله کاملی بود و کاش در مورد رواننشاسی تجربی هم توضیح بدید