بسیاری از افراد مبتلا به بیماری‌های عصبی مثل ام اس، پارکینسون یا ALS و همچنین افرادی که دچار ترومای مغزی، آلزایمر، سکتهٔ مغزی و سایر بیماری‌های زمینه‌ای شده‌اند، دچار اختلال در صحبت کردن، غذا خوردن و برقراری ارتباط می‌شوند. این مشکلات می‌تواند تاثیر منفی قابل توجهی در زندگی روزمرهٔ این افراد بگذارد. متخصص گفتار درمانگر وظیفه دارد به این افراد و خانوادهٔ آن‌ها کمک کند تا بتوانند مهارت‌های ارتباطی و کلامی خود را تقویت کنند. در این مقاله قصد داریم در مورد گفتار درمانی و وظایف یک متخصص گفتار درمانگر خوب صحبت کنیم.
فهرست مطالب
- گفتار درمانی چیست؟
- اختلالات گفتار و زبان کدامند؟
- چه افرادی به گفتاردرمانی نیاز دارند؟
- کار گفتار درمانی چیست؟
- گفتار درمانی چگونه انجام می‌شود؟
- گفتار درمانی چقدر طول می‌کشد؟
- نتیجهٔ گفتار درمانی چیست؟
گفتار درمانی چیست؟
یک شیوهٔ درمانی برای افرادی است که دچار مشکلات ارتباطی و اختلال تکلم هستند. یک گفتار درمانگر خوب در این زمینه آموزش دیده است و می‌تواند به این افراد کمک کند تا قدرت تکلم و برقراری ارتباط را در خود بهبود دهند.
انواع تکنیک‌های گفتار درمانی برای بهبود ارتباطات و درمان ضعف در تکلم در افراد دارای اختلالات گفتاری وجود دارد. این تکنیک‌ها بسته به نوع اختلال زبانی یا کلامی با هم تفاوت دارند. برخی از این اختلالات در کودکی به وجود می‌آیند و نیاز به درمان دارند. همچنین گفتار درمانی بزرگسالان در افرادی که در سنین بزرگسالی به دلیل بیماری یا آسیب‌های جسمی مثل سکته مغزی و آسیب به مغز دچار مشکل صحبت کردن شده‌اند کاربرد دارد.
اختلالات گفتار و زبان کدامند؟
انواع اختلالات گفتاری که گفتار درمانگر می‌تواند به بهبود آن‌ها کمک کند عبارتند از:
- اختلالات کلامی: این اختلالات زمانی رخ می دهند که فرد نمی‌تواند به طور واضح و درست آوای کلمات را ادا کند. (مثل افرادی که بریده بریده صحبت می‌کنند.)
- اختلالات زبانی: آن دسته از اختلالاتی هستند که فرد را از درک صحبت‌های دیگران عاجز می‌کنند. همچنین این افراد در به اشتراک گذاری افکار و احساسات خود با دیگران ناتوان هستند.
- اختلالات روابط اجتماعی: این اختلالات زمانی رخ می‌دهند که فرد نمی‌تواند به منظور رفع نیازهای اجتماعی‌اش (مثل سوال پرسیدن) به درستی صحبت کند. افرادی که دچار اختلال اوتیسم هستند مشکلات ارتباطی دارند.
- اختلالات شناختی: افرادی با اختلال ارتباطی شناختی در طبقه‌بندی ذهنی، تمرکز، به خاطر آوردن، برنامه‌ریزی و حل مسئله مشکل دارند. این اختلالات اغلب در اثر سکتهٔ مغزی، آسیب و ضربه به سر یا آلزایمر به وجود می‌آیند.
- اختلالات بلع: افرادی که دچار اختلال در بلع و غذا خوردن هستند. این مشکلات در اثر عمل جراحی، سکته، بیماری‌های زمینه‌ای و آسیب به سر به وجود می‌آیند.
چه افرادی به گفتاردرمانی نیاز دارند؟
هر فردی که در برقراری ارتباط، صحبت کردن یا بلع غذا با مشکل مواجه است نیاز به این شیوهٔ درمان دارد. این مشکلات به دلایل زیر رخ می‌دهند:
– مبتلایان به سرطان دهان یا گلو
درمان سرطان می‌تواند روی صدا، نحوهٔ صحبت کردن، جویدن و بلع غذا و واضح صحبت کردن فرد اثر منفی بگذارد. گفتار درمانگر به افراد کمک می‌کند تا با این مشکل مقابله کنند.
– مبتلایان به بیماری‌های تخریبی پیشروندهٔ عصبی
دسته‌ای از بیماری‌های عصبی مثل ALS، پارکینسون، ام اس و آلزایمر می‌توانند باعث بروز مشکلات بلع و ناتوانی در تکلم و برقراری ارتباط شوند. گفتار درمانگر با بررسی نوع و شدت این اختلالات درمان مناسب را برای بیماران به کار می‌گیرد.
– وارد شدن آسیب به سر
وارد آمدن ضربه به سر و مغز می‌تواند تاثیر منفی قابل توجهی را بر توانایی‌های ارتباطی فرد بگذارد. از پیامدهای دیگر آسیب به سر از دست دادن حافظه و بروز تغییرات شخصیتی و رفتاری است. متخصص گفتار درمانی با بررسی این آسیب‌ها و انجام تمرینات به فرد کمک می‌کند تا بهبود پیدا کند.
– سکته مغزی
سکته مغزی در اثر نرسیدن خون به بخشی از مغز رخ می‌دهد. افراد دچار سکته مغزی در بیان واضح کلمات، به زبان آوردن افکار خود، درک مطالب، خواندن، نوشتن و بلع غذا با مشکل مواجه می‌شوند.
(در مقالهٔ «حرف زدن بیماران سکته مغزی | آموزش گفتاردرمانی برای بیماران سکته مغزی» می‌توانید در این مورد بیشتر مطالعه کنید.)
کار گفتاردرمانی چیست؟
کار گفتار درمانگر طیف وسیعی از اختلالات گفتاری و مشکلات بلع را در همه سنین در برمی‌گیرد. وظایف گفتاردرمانگر عبارتند از:
- شناسایی، ارزیابی و درمان اختلالات کلامی، زبانی، ارتباطی و بلع
- آموزش به والدین یا پرستاران و سایر افرادی که درگیر نگهداری از افراد دارای اختلال هستند.
- کمک به افرادی که مشکلات شنوایی دارند. مثل افرادی که کاملاً ناشنوا هستند یا به سختی می‌شنوند.
- کمک به افرادی که دچار لکنت زبان، اختلال اوتیسم، اختلالات اعصاب و اختلالات زبانی پیشرفته هستند.
گفتار درمانی چگونه انجام می‌شود؟
در ابتدا گفتار درمانگر یک ارزیابی کلی را از فرد انجام می‌دهد تا بتواند نوع اختلال گفتاری و بهترین شیوهٔ درمان آن را تشخیص دهد. روش‌ها و تکنیک‌های درمان در کودکان و بزرگسالان با هم متفاوت است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود.
گفتاردرمانی در کودکان چگونه است؟
درمان در کودکان بسته به نوع اختلال کودک در یک گروه یا به صورت فردی انجام می‌شود. تمرینات گفتار درمانی کودکان به سن و نوع اختلال آن‌ها بستگی دارد. مثلاً روش‌های گفتاردرمانی کودکان اوتیستیک با سایر کودکان تفاوت دارد. گفتار درمانگر کودکان به روش‌های زیر به آن‌ها کمک می‌کند:
- از طریق صحبت کردن، بازی، استفاده از تصاویر، کتاب و سایر ابزارهای زبان که به کودک در توسعهٔ مهارت‌های زبانی کمک می‌کنند.
- بازی‌های متناسب با سن کودک که در بردارندهٔ تمرینات آواسازی هستند.
- تمرینات خانگی که به کودک و والدین آموزش داده می‌شود تا درمان در خانه هم ادامه پیدا کند.
گفتاردرمانی در بزرگسالان چگونه است؟
درمان بزرگسالان هم در ابتدا با یک ارزیابی کلی به منظور تعیین نیازها و انتخاب بهترین درمان برای فرد آغاز می‌شود. تکنیک‌هایی که گفتار درمانگر به کار می‌گیرد به بزرگسالان کمک می‌کند تا روابط خود را بهبود داده و مهارت‌های زبانی و کلامی‌شان را تقویت کنند. همچنین «گفتار درمانی بلع» به افرادی که به علت بیماری‌های مثل سرطان دهان یا پارکینسون دچار مشکل در بلع شده‌اند کمک می‌کند. تمرینات گفتار درمانی بزرگسالان شامل موارد زیر است:
- تقویت مهارت‌های حل مساله، سازماندهی ذهنی، حافظه و سایر فعالیت‌هایی که توانایی‌های شناختی را بهبود می‌دهند.
- تمرینات تنفسی
- تمرینات مخصوص تقویت ماهیچه‌های دهان
گفتار درمانی چقدر طول می‌کشد؟
طول مدت زمان گفتار درمانی به عوامل زیادی بستگی دارد. مثل:
- سن فرد
- نوع و شدت اختلال
- استمرار در درمان
- پیگیری درمان بیماری زمینه‌ای
بعضی از اختلالات در کودکی به وجود می‌آیند و با بالا رفتن سن بهبود می‌یابند. در حالی که اختلالاتی که در بزرگسالی به وجود می‌آیند، نیاز به مراقبت و درمان بلندمدت دارند. مشکلاتی که به علت سکتهٔ مغزی یا بیماری‌های دیگر به وجود آمده باشند با درمان مشکل زمینه‌ای و انجام تمرینات به مرور زمان بهبود می‌یابند.
نتیجه گفتاردرمانی چیست؟
میزان اثربخش بودن گفتار درمانی در میان افراد با مشکلات مختلف و گروه‌های سنی متفاوت است. همچنین زمانی هم که فرد برای درمان به یک گفتار درمانگر خوب مراجعه می‌کند در میزان نتیجه‌گیری از درمان اثرگذار است. برای مثال میزان موفقیت گفتار درمانی کودکان در صورتی که در سنین پایین آغاز شده و به کمک پرستار یا والدین در خانه ادامه پیدا کند بیشتر خواهد بود.
منابع:
۱. American Speech-Languageh-Hearing Association
۲. Great Speech
۳. Health Line
در صورتی که برای بهبود اختلالات گفتاری و زبانی خود یا اطرافیانتان احتیاج به متخصص گفتار درمانگر دارید می‌توانید با کلیک روی دکمهٔ زیر به لیست بهترین گفتاردرمانگرهای پزشک خوب دسترسی پیدا کنید:
مطلب خوبی بود. آموزش والدین در گفتاردرمانی کودکان اهمیت بالایی داره که میتونه کامل تر مورد بررسی قرار بگیره و مفید واقع بشه.
سلام خیلی مفید بود ممنون