وسواس تقارن Symmetry OCD یکی از شاخه‌های وسواس فکری-عملی به شمار می‌رود. افرادی که به وسواس تقارن مبتلا هستند در مورد تقارن داشتن و نظم اشیاء وسواس دارند و هنگام دیدن اشیایی که به طور مناسب و متقارن قرار نگرفته‌اند احساس ناراحتی و یا پریشانی را تجربه می‌کنند. در زندگی اینگونه افراد همه چیز به طرز افراطی منظم و متقارن دیده می‌شود.
افرادی که به این نوع وسواس فکری-عملی مبتلا هستند، زمانی که کلماتی را می‌نویسند که در امتداد خط قرار نگرفته‌است یا به درستی نوشته نشده است دچار اضطراب و پریشانی می‌شوند. در این مقاله به بررسی وسواس متقارن، علائم و درمان آن می‌پردازیم.
وسواس متقارن چیست؟
حدود ۲٪ از جمعیت به وسواس فکری عملی مبتلا هستند. این اختلال در سنین پایین‌تر در مردان و در سنین میانسالی در زنان بیشتر رخ می‌دهند. این نوع وسواس در ظاهر افراد نیز میتواند بروز دهد چراکه فرد مبتلا دائما به دنبال این است ک ظاهرش تقارن داشته باشد. این نوع وسواس از دوران کودکی و نوجوانی شکل میگیرد و اگر درمان نشود میتواند در بزرگسالی فرد نیز همراه او باشد. فرد مبتلا به وسواس تقارن اصرار زیادی به مرتب نگه داشتن اشیاء دارد و میتواند زمان زیادی را صرف قرار دادن اشیاء به حالتی متقارن و منظم بگذراند.
این نوع افراد می‌توانند برای نوشتن یک جمله بدون مشکل و متقارن زمان زیادی را بگذرانند و ساعت‌ها یک جمله را صدها بار بنویسند. اگرچه ابن نوع رفتار میتواند بعد از مدتی دوستان و اطرافیان نزدیک فرد را ناامید و خسته کند، اما وسواس تقارن همیشه منطق خاصی را دنبال میکند حتی اگر غیرمنطقی باشد. تحقیقات نشان می‌دهند که وسواس تقارن میتواند یک مشکل ژنتیکی باشد. به این معنا که اگر یکی از اعضای خانواده به این نوع وسواس یا سایر انواع وسواس فکری عملی مبتلا باشند بیشتر ممکن است که دیگر اعضای خانواده نیز به این اختلال مبتلا شوند. همچنین تحقیقات نشان داده است که استرس و تراما (ضربه) یکی دیگر از علل ابتلا به وسواس فکری عملی می‌باشد و افرادی که استرس و تروما را تجربه می کنند بیش از سایرین در خطر ابتلا به وسواس فکری عملی هستند.
علائم مشترک وسواس تقارن
این نوع وسواس برخلاف دیگر انواع وسواس فکری-عملی در سنین پایین قابل تشخیص است. بسیاری از افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی احساس بدبختی و درماندگی می‌کنند، زیرا گرچه این افراد از این وضعیت متنفر هستند، آن‌ها به دلیل اضطراب شدیدی که هنگام مواجهه با ترسشان تجربه می‌کنند احساس ضعیفی می کنند و فکر می‌کنند قادر به جلوگیری از آن نیستند. برخی دیگر از افراد مبتلا رفتار خود را منطقی، ضروری و مناسب می‌دانند.
برخی از وسواس‌های متداول که در وسواس تقارن اتفاق می‌افتد عبارت‌اند از:
- از اینکه اگر اشیاء به طور متقارن در محل کار و یا خانه قرار نگیرند ممکن است اتفاق بدی رخ دهد دائما نگران هستند. (عدم تقارن بالش‌ها روی تخت و کتاب‌ها در قفسه کتاب)
- اضطراب و استرس شدید در صورت عدم تقارن
- نیاز شدید به تعادل، قرار دادن موارد به طور متقارن یا راه رفتن با همان میزان فشار بر هر پا
اجبارهای متداول وسواس تقارن
افرادی که به وسواس فکری عملی نیر مبتلا نیستند ممکن است تقارن را دوست داشته باشند. اما مبتلایان به وسواس تقارن از نظر فکری بیش از حد درگیر آن می‌شوند. و تا جایی که امکان‌پذیر باشد دائما در حال تنظیم اشیاء به گونه متقارن هستند. بنابراین، غیرمعمول نیست که افرادی که از وسواس تقارن رنج می‌برند همزمان نیز از وسواس کمال گرایی perfection OCD نیز رنج ببرند.
برخی از اجبارهای رایج که در وسواس تقارن اتفاق می‌افتد عبارت‌اند از:
- این افراد به طرز عجیبی سعی دارند که در هر سطر از صفحه تعدادی کلمه دقیق را بنویسند و کلمات را به طور متقارن با یکدیگر بنویسند.
- این افراد به قدری نوشتن این کلمات را تکرار می‌کنند تا هیچگونه نقض و عدم تقارنی در آن وجود نداشته باشد.
- این افراد لباس‌ها و کفش‌هایشان را به طرزی در کمد می‌چینند که همه چیز بیش از حد مرتب به نظر برسد و همه چیز متقارن باشد.
- از رفتن به مکان‌هایی که طرح‌های هندسی متقارنی دارند خودداری می‌کنند، چراکه در این صورت مجبور نیستند لبه‌های این اشکال را به طور مداوم ردیابی کنند.
درمان وسواس متقارن
افراد مبتلا به وسواس تقارن باید حتما برای درمان وسواس فکری-عملی خود به یک روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنند. روانشناسانی که در زمینه وسواس فکری-عملی تخصص دارند، برای درمان انواع مختلف OCD از جمله وسواس تقارن آموزش‌های خاصی دیده‌اند.
مانند انواع مختلف وسواس فکری-عملی، وسواس تقارن با رفتار درمانی شناختی به ویژه با رویکردهای درمانی مواجهه درمانی و رفتار درمانی شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی قابل درمان هستند. رفتار درمانی شناختی مبتنی بر ذهن به مراجعان یاد می‌دهد که همه افکار مخل خود را تجربه کنند.
این افراد حتی یاد می‌گیرند که این افکار منفی و مخل هیچگونه قدرتی در برابر آن ها نخواهد داشت و با پاسخ به افکارشان از طریق رفتارهای اجباری و اینگونه افکار قدرت و اعتبار بیشتری می‌بخشند و این نوع ترس بیشتر و بیشتر تقویت خواهد شد. رفتار درمانی شناختی مبتنی بر ذهن یکی از درمان‌‌های موثر برای وسواس فکری عملی به شمار می‌رود، به خصوص اگر که با مواجهه درمانی همراه باشد.
تکنیک‌های مواجهه و پیشگیری از پاسخ مبتلایان به وسواس تقارن را در معرض افکار منفی و مزاحمشان که باعث تجربه احساس اضطراب می‌شوند قرار می‌دهند. هدف از این روش درمانی این است که بیمار هنگام تحریک افکار منفی مانع از انجام رفتارهای اجباری خود شود. فردی که تحت مواجهه درمانی قرار میگیرد با مرور زمان با محرک‌های شدیدتری روبه‌رو خواهد شد، و این روند تا زمانی که بیماری بتواند با ترسناک‌ترین سناریوی خود روبه‌رو شود ادامه خواهد داشت.
هنگامی که افراد مبتلا به وسواس تقارن قادر به جلوگیری به پاسخگویی به این افکار منفی شدند می‌توانند تا حد قابل توجهی با ترس خود در برابر تقارن مقابله کنند.
اگر بیماران به دلیل وسواس فکری عملی دچار اضطراب شدیدی شوند، ممکن است برنامه درمانی فشرده (IOP) به کمک این افراد بیاید. ممکن است فردی که به یکی از انواع وسواس فکری عملی مبتلاست به انواع دیگر این اختلال نیز مبتلا باشد. بنابراین لازم است که هنگام درمان وسواس تقارن به درمان سایر انواع وسواس فکری عملی نیز بپردازید.
منبع
در صورتی که فکر می کنید خود یا اطرافیانتان درگیر وسواس هستید می توانید از بهترین متخصص ها در زمینه وسواس سایت پزشک خوب کمک بگیرید.
اگر نیاز به دریافت راهنمایی در این زمینه دارید، روی دکمه زیر کلیک کنیدمتخصص خوب برای وسواس
پرسش و پاسخ
از غلط های املایی دیگران، رعایت نکردن هکسره و علائم نگارشی یا اشتباهات رایجی از این قبیل.. یا مثلا استفاده اشتباه ضرب المثل، کنایات و آرایه ها؛ به قدری منو عذاب میده که قابل وصف نیست.
گاهی نمیتونم به طرف مقابل تذکری بدم؛ برای همین انقدر دندونام و دستام رو فشار میدم که فراموش کنم..
اصلا نمیتونم چشم پوشی کنم.
اینم وسواسه؟
سلام، باید بررسی شود که این اشتباهات برای شما یادآور چه رفتاری در گذشته است؟ چه معنایی دارد که کنار آمدن شما را با آن تا این حد مشکل کرده است؟ تا بتوانیم ریشه اضطراب شما را پیدا کنیم و برای درمان آن اقدام کنیم.
دوست دارم همه ظرف های تو اشپزخونه رو که به تعداد اعداد فردنو بشکونم تا زوج شن خیلی از این قضیه رنج میبرم میشه راهنماییم کنید
سلام : این گرایش از یک باور ناخودآگاه در شما نشات میگیرد که میتواند ریشه در مراحل قبلی زندگیتان داشته باشد و شما برای کسب آرامش و رهایی از تنش گرایش به انجام آن دارید – کاری که ممکن است کاملا غیر منطقی باشد. لذا جهت بررسی و تحلیل این گرایش و باور نیاز به مصاحبه بالینی و دریافت تاریخچه زندگیتان است.
متشکرم .عالی و کاربردی بود