بهداشتی ترین درمان خشکی واژن چیست؟ علائم آن را بشناسید

خشکی واژن یک مشکل بسیار دردناک است که ممکن است برخی از زنان در دوره‌هایی از زندگی خود آن را تجربه کنند. این مشکل می‌تواند در نتیجه کاهش سطح هورمون‌ها، شیردهی و یا مصرف داروهای خاص ایجاد شود. اما به طور معمول این مشکل با شروع یائسگی می‌تواند همراه باشد. گزینه‌های درمانی برای درمان خشکی واژن اصولا به علت بروز علائم آن بستگی دارد. علت اصلی خشکی واژن کاهش سطح استروژن است که معمولا می‌تواند در هر دوره‌ای از زندگی رخ دهد. در این مقاله به بررسی علائم، تشخیص و درمان خشکی واژن می‌پردازیم.

‌

خشکی واژن

خشکی واژن مشکل نسبتا شایعی در بین زنان می‌باشد که ممکن است در زمان پیش از یائسگی یا در سنین پایین‌تر اتفاق بیفتد. یک لایه نازک از رطوبت دیواره‌های واژن را می‌پوشاند. این رطوبت یک محیط قلیایی را فراهم می‌کند که اسپرم می‌تواند در آن زنده بماند و خود را به تخمک برساند. این ترشحات واژن همچنین دیواره واژن را لغزنده می‌کند و اصطکاک را در هنگام رابطه جنسی کاهش می‌دهد همچنین مانع از اصطکاک حین دخول و لذت بخش‌تر شدن رابطه می‌شود. با افزایش سن یک زن، تغییرات در تولید هورمون می‌تواند باعث نازک شدن دیواره‌های واژن شود. نازک شدن دیواره‌های واژن به معنای داشتن سلول‌های کمتری است که باعث رطوبت واژن و در نتیجه خشکی واژن می‌شوند. تغییرات هورمونی یکی از شایع‌ترین دلایل خشکی واژن است اما تنها دلیل آن نیست. علت اصلی خشکی واژن کاهش سطح استروژن است که معمولا دلیل یائسگی می‌باشد ولی می‌تواند در هر مرحله از زندگی فرد رخ دهد.

مطلب بیشتر: افسردگی در دوران یائسگی | عوارض روحی یائسگی

 

علل خشکی واژن

پایین آمدن سطح استروژن دلیل اصلی خشکی واژن است. سطح استروژن با افزایش سن در بدن خانم‌ها کاهش می‌یابد. از عواملی که باعث کاهش سطح استروژن در بدن می‌شود می‌توان به شیردهی، زایمان، یائسگی، برداشتن تخمدان، پرتودرمانی، شیمی درمانی، هورمون درمانی، سرطان‌های دستگاه تناسلی، مصرف دخانیات، دوش‌های واژینال، بیماری‌های خود ایمنی، استرس‌ها و ورزش‌های شدید و مصرف داروهای ضدافسردگی و ضد آلرژی اشاره کرد.

اما شایع‌ترین علل خشکی واژن می‌تواند مربوط به عوامل روحی و روانی یا فیزیکی باشد. بسیاری از زنانی که دچار تجاوز جنسی قرار می‌گیرند، استرس، اضطراب، ترس و… از لحاظ روحی دچار مشکل می‌شوند. همین امر می‌تواند یکی از شایع‌ترین علل خشکی واژن باشد.

علائم خشکی واژن

• سوزش و خارش واژن
• خونریزی‌های سبک حین رابطه
• درد لگن و واژن
• درد و سوزش حین نزدیکی
• از دست دادن میل جنسی
• تکرر ادرار
• عفونت دستگاه ادراری (UTI)
• نازک شدن لابیاهای واژن

علاوه بر این علائمی که عنوان شد از دیگر علائم خشکی واژن می‌توان به مواردی چون: 

1. خشک شدن واژن تنها روی اندام‌های داخلی بدن تاثیر گذار نیست. بلکه می‌تواند منجر به درد درحین رابطه جنسی بشه و همین موضوع از لحاظ روحی و روانی برای زنان بسیار آزاردهنده خواهد بود. این دسته از زنان با کاهش اعتماد به نفسشان دچار افزایش استرس و اضطراب می‌شوند. 
2. خشک شن واژن می‌تواند هنگان نشستن، ایستادن، ورزش کردن و حتی ادرار برای فرد درد و ناراحتی را به همراه داشته باشد. 
3. خشک شدن واژن می‌تواند باعث تغییر ظاهری روی ظاهر اندام جنسی زنان شود. معمولا لب‌های خارجی در اندام جنسی زنان که به خشکی واژن مبتلا هستند، بسیار نازک‌ خواهد شد. 
4. نازک شدن لایه مرطوب اندام جنسی، باعث آسیب به واژن خواهد شد. این موضوع می‌تواند در حین رابطه جنسی به یک موضوع ناراحت کننده تبدیل شود. 

 

دلایل خشکی واژن

مهم‌ترین علت خشکی واژن همانطور که گفتیم می‌تواند کاهش استروژن بدن باشد. اما علاوه بر این موضوع دلایل دیگری وجود دارد که می‌تواند منجر به خشکی واژن شود. این دلایل بسیار نادر هستند و نمی‌توان آن‌ها را جزو دلایل رایج خشکی واژن به شمار آورد.

• استعمال دخانیات: معمولا زنانی که سیگاری هستند و مشروبات الکلی استفاده می‌کنند در مقایسه با زنان دیگر، در سن پایین‌تری یائسه می‌شوند. همین موضوع می‌تواند منجر به خشکی واژن در سنین پایین شود. 
• استفاده بی رویه از شستشو دهنده‌های واژینال: شستشوی بیش از حد واژن و استفاده از ژل‌های شستشو می‌تواند خطر ابتلا به خشکی پوست را بیش از پیش افزایش دهد. 
• استفاده از داروهای آنتی هیستامین و ضدافسردگی: استفاده از این داروهای شیمیای با عوارض بسیاری همراه است. ازجمله عوارض آن می‌توان به خشکی واژن، کاهش میل جنسی، ناتوانی در رسیدن به ارگاسم اشاره کرد. 

یائسگی: طبق نظریه محققان حدود ۵۰ درصد از زنانی که یائسه می‌شوند، خشکی واژن را تجربه می‌کنند. خشکی واژن می‌تواند درد زیادی را در حین رابطه جنسی به فرد دهد به همین دلیل بهتر است درمان شود. تنها ۲۰ درصد زنان یائسه‌ای که به خشکی واژن مبتلا هستند نسبت به درمان این عارضه اقدام می‌کنند. در صورتی که به موقع آن را درمان نکنید می‌تواند منجر به بروز عفونت‌های شدیدی در بدن شود.

 

خشکی واژن در بارداری

زنان باردار اغلب در برخی از ماه‌های بارداری دچار خارش واژن می‌شوند. این مشکل امری طبیعی و نرمال است. عوامل بسیاری می‌تواند در ایجاد احساس خارش در دوران بارداری دخیل باشند. برخی از این دلایل می‌تواند در نتیجه تغییراتی باشد که در دوران بارداری رخ می‌دهند. دلایل دیگر ممکن است با بارداری فرد هیچ ربطی نداشته باشد. تغییرات هورمونی در دوران بارداری ممکن است در برخی از افراد باعث خشکی واژن شود. در نتیجه خشکی واژن قرمزی، تحریک و درد در هنگام رابطه جنسی نیز ممکن است رخ دهد. پروژسترون کم نیز ممکن است در برخی از زنان باردار باعث خشکی واژن شود. از آنجا که این هورمون برای پایداری بارداری لازم است، اگر این علائم را دارید با پزشک خود صحبت کنید.

 

مطلب بیشتر: عفونت واژن و انواع آن: علت، علائم، نحوه تشخیص، درمان و پیشگیری

 

خشکی واژن بعد از زایمان

بعد از زایمان طبیعی ممکن است که خشکی واژن را تجربه کنید. در مقایسه با بارداری با میزان‌ پایین‌تر استروژن مرتبط است. برای مادران شیرده، میزان سطح هورمون استروژن کمتر از سایر افراد است. با قطع دوره شیردهی سطح استروژن به سطح قبل از بارداری بر می‌گردد. اگر بعد از اتمام این دوره خشکی واژن را همچنان تجربه کردید به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.

 

روش‌های تشخیص خشکی واژن چیست؟

اگر به خشکی واژن مبتلا شدید اولین کاری که باید انجام دهید به پزشک زنان مراجعه کنید، پزشک با معاینه و بررسی بیشتر می‌تواند خشکی واژن را تشخیص دهد. پزشک زنان ابتدا واژن را بررسی می‌کند اگر در واژن علائمی چون رنگ پریدگی و زخم وجود داشت، فرد به خشکی واژن مبتلاست. از دیگر روش‌های تشخیص خشکی واژن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• یکی از آزمایشات مربوط به این عارضه، انجام آزمایش پاپ اسمیر است. 
• در بیشتر موارد می‌توان با آزمایش ادرار، میزان خشکی واژن را مشخص کرد. 
• در صورتی که آزمایش کمبود استروژن را مشخص کند، فرد دچار خشکی واژن است. 
• با سونوگرافی می‌توان ضخامت دیواره واژن را اندازه گرفت، درصورتی که ضخامت آن کاهش پیدا کرده باشد فرد به خشکی واژن مبتلاست.

 

چه زمان به پزشک مراجعه کنیم؟

خشکی واژن به ندرت نشان دهنده یک بیماری جدی است. اما اگر ناراحتی بیش از چند روز طول کشید یا در هنگام رابطه جنسی احساس ناراحتی کردید، به پزشک مراجعه کنید. در صورت عدم درمان، خشکی واژن می‌تواند باعث ایجاد زخم یا ترک در بافت واژن شود. اگر این مشکل با خونریزی شدید واژن همراه است، فوراً به پزشک مراجعه کنید. در طول معاینه، پزشک ممکن است دیواره‌های واژن را بررسی کند تا به به دنبال زخم و نازک شدن دیواره‌ها باشد. آن‌ها همچنین ممکن است نمونه‌ای از ترشحات واژن را برای بررسی وجود باکتری‌های مضر استفاده کنند. علاوه بر این، آزمایشات هورمونی می‌تواند تشخیص دهد که در دوره یائسگی یا پیش از یائسگی هستید.

 

چگونه می‌توان خشکی واژن را درمان کرد؟

بسیاری از مواد روان کننده بدون نسخه وجود دارد که می‌توان در ناحیه واژن از آن برای درمان و کاهش خشکی استفاده کرد. این روان کننده‌ها و کرم‌ها همچنین می‌توانند PH واژن را تغییر دهند و از ایجاد عفونت ادراری جلوگیری کنند. زنان باید روان کننده‌ای را انتخاب کنند که مخصوص استفاده واژینال باشد. روان کننده باید دارای پایه آب باشد. آن‌ها نباید حاوی عطر، عصاره‌های گیاهی یا رنگ مصنوعی باشند. این موارد می‌توانند باعث تحریک بیشتر واژن شوند. متداول‌ترین روش درمان خشکی واژن به دلیل کم بودن سطح استروژن، درمان موضعی استروژن است. فردی که از کرم موضعی استفاده می‌کند در مقایسه با مصرف استروژن به عنوان قرص، استروژن کمتری جذب می‌کند. در نتیجه، خطر عوارض جانبی نسبتاً کم است.

 

چگونه می‌توان از خشکی واژن جلوگیری کرد؟

از استفاده از محصولات تحریک کننده، مانند دوش گرفتن واژینال، خودداری کنید. از کاندوم‌های حاوی nonoxynol-9 یا N-9 خودداری کنید. این نوع کاندوم حاوی ماده شیمیایی هستند که می‌تواند باعث خشکی واژن شود. مهم است که بدانید از تغییرات مربوط به سن یا باروری در واژن نمی‌توان جلوگیری کرد.

 

درمان خانگی خشکی واژن

بسیاری از تغییرات در جهت تغییر سبک زندگی می‌تواند از خشکی واژن جلوگیری کند.

• از مصرف برخی از محصولات شیمیایی جلوگیری کنید.
  

  بسیاری از محصولات بدن و محصولات بهداشت شخصی حاوی مواد معطر و رنگی هستند که می‌توانند بافت واژن را تحریک یا خشک کنند. خود واژن دارای تعادل باکتری‌های مفید است که می‌تواند خود را تمیز کند. بنابراین از دوش واژینال بپرهیزید و برای شستشوی واژن لازم نیست از صابون‌های معطر استفاده کنید.

• مکمل‌های فیتواستروژن
  

  فیتواستروژن‌ها ترکیباتی هستند که مشابه استروژن در بدن عمل می‌کنند. آن‌ها در غذاهای گیاهی، از جمله سویا، آجیل، دانه‌ها و توفو وجود دارند. یک بررسی نشان می‌دهد که مصرف فیتواستروژن‌ها ممکن است خشکی واژن و گرگرفتگی را در دوران یائسگی کمی بهبود بخشد. با این حال، شواهد محدود است و تحقیقات بیشتری در این رابطه لازم است.
  خشکی واژن همانند سایر عارضه‌ها هم می‌تواند با داروهای شیمیایی و هم می‌تواند با داروهای گیاهی، استفاده از طب سنتی درمان شود. در این بخش قصد داریم تا شما را با راه‌های درمان‌های خانگی این عارضه بیشتر آشنا کنیم:

• نوشیدن آب و مایعات

  دیواره داخلی واژن از پوست ساخته شده است. نوشیدن آن و مایعات برای پوست بدن بسیار ضروری است و کمبود آن می‌تواند عوارض بسیاری را در پی داشته باشد. برای سلامتی واژن و حفظ رطوبت موجود در آن بهتر است از آب و مایعات استفاده کنید. 

• ورزش

  داشتن یک برنامه‌ی ورزشی روتین و روزانه از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر روزانه بیست دقیقه فعالیت ورزشی داشته باشید علاوه بر سلامت قلب، گردش خون در بدن بهبود پیدا می‌کند. ورزش می‌تواند از تنبلی تخمدان‌ها جلوگیری کند و سلامت کبد و کلیه را برای شما تضمین کند. 

• تغذیه مناسب

  تغذیه نقش بسیار مهم و تاثیرگذاری روی خشکی واژن و لذت رابطه جنسی دارد. خوراک‌ها و غذاهای گیاهی همانند آجیل، خشکبار، سویا و… می‌تواند روی رطوبت واژن تاثیر بسیاری داشته باشد. به دلیل اسیدی بودن محیط واژن، غذاهایی حاوی اسیدها چرب بالایی برای واژن از اهمیت بالای برخوردارند. به همین دلیل خوردن غذاهایی که دارای امگا۳ هستند چون کدو خام، تخمه، روغن کنجد، روغن آفتابگردان، ماهی و… برای جلوگیری از خشکی واژن و سلامت داستگاه تناسلی زنان بسیار مهم است. 

• شبدر قرمز

  شبدر قرمز دارای چهار ترکیب مفید است که می‌تواند خشکی واژن را درمان کند. نوشیدن عصاره این شبدر می‌تواند به بهبود خشکی واژن کمک بسیاری کند.

• کوهوش سیاه

  از این ماده برای درمان علائم یائسگی استفاده می‌کنند. اسیدی که در این گیاه وجود دارد خواص مشابهی با استروژن دارد. این اسید می‌تواند از مشکلاتی که ناشی از کاهش سطح استروژن بدن ایجاد شده‌اند جلوگیری کند. علاوه بر این موضوع افرادی که قاعدگی دردناکی دارند هم می‌توانند از این گیاه استفاده کنند.

 

کمبود آب در بدن می‌تواند منجر به خشکی واژن شود؟

به طور کلی بیشتر بدن انسان را آب تشکیل داده است، از این رو وجود آن برای ادامه زندگی و سلامت بدن بسیار مهم است. همانطور که می‌دانید آب می‌تواند از چروک شدن و خشک شدن پوست جلوگیری کند. از آنجایی که دیواره واژن از یک لایه پوست نازک تشکیل شده است، مصرف آب و مایعات برای جلوگیری از خشکی پوست رد این ناحیه بسیار مهم است.

سخن آخر پزشک خوب

خشکی واژن یک علامت رایج است که اغلب با کاهش سطح استروژن مرتبط است، کاهش سطح استروژن در بدن به دلایل مختلفی از جمله یائسگی و دوران شیردهی مرتبط است. این مشکل پیامدهای خطرناکی به همراه ندارد، اما می‌تواند باعث ناراحتی و احساس ناخوشایندی در افراد شود. کرم موضعی استروژن یکی از درمان‌های کم خطر است. علائم خفیف را می‌توان با گزینه‌های بدون نسخه، از جمله مرطوب کننده‌های واژن و استفاده از مواد روان کننده در طول فعالیت جنسی، درمان کرد. با این حال اگر به طور مداوم با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنید بهتر است هرچه سریع‌تر به یک متخصص زنان مراجعه کنید.

 

منابع

• nhs
• medical news today
• healthline

 

---

در صورت نیاز می‌توانید با مراجعه به سایت پزشک خوب از بهترین متخصصان زنان در ایران به صورت اینترنتی نوبت بگیرید.