مشکلات مرتبط با ریاضی و حل تمارین آن معمولا برای بیشتر دانش آموزان سخت و طاقت فرسا است. اما اگر آنها اغلب مواقع با اعداد به مشکل بر میخورند و یا نمره درس ریاضی آنها به شدت کم است و در بقیه دروس به خوبی عمل میکنند، آنها ممکن است به اختلال یادگیری ریاضی مبتلا باشند. اختلال یادگیری ریاضی (Dyscalculia) یک اختلال یادگیری مادام العمر است که بر توانایی فرد در درک اعداد و یادگیری حقایق ریاضی تأثیر میگذارد. در این مقاله قصد داریم به بررسی این اختلال و نحوه مقابله با آن بپردازیم.
اختلال یادگیری ریاضی
اختلال یادگیری ریاضی (Dyscalculia) یک نوع ناتوانی در یادگیری به شمار می‌‌آید. این اختلال بر توانایی انجام ریاضیات و ایجاد معنی در ریاضی از جمله توانایی شمردن تا به خاطر سپردن جداول و حتی فراتر از آن تاثیر میگذارد. این اختلال یک مشکل مادام العمر است که در هر سنی قایل تشخیص است اما معمولا در سنین کودکی و دوران دبستان بیشتر میتوان متوجه این اختلال شد. این اختلال یک مشکل مرتبط با مغز است که حتی انجام چهار عمل اصلی ریاضی را نیز برای کودک دشوار می‌کند. اختلال ریاضی می‌تواند در سوابق خانوادگی وجود داشته باشد اما محققان هیچ مشکل ژنتیکی در این باره پیدا نکردهاند.
بیش از ۷ درصد کودکان دبستانی به اختلال یادگیری ریاضی مبتلا هستند. تحقیقات نشان میدهد که این اختلال نیز مانند اختلال نارساخوانی شایع است. در حقیقت برخی از کودکان و والدین آن را نارساخوانی ریاضی مینامند. اما اختلال یادگیری ریاضی یک وضعیت کاملا متفاوت است. ممکن است مدرسه یا پزشک شما آن را “ناتوانی در یادگیری ریاضیات” یا “اختلال ریاضی” بنامد.
مطلب بیشتر: اختلال یادگیری زبان چیست؟
علائم و نشانههای اختلال ریاضی
کودکان مبتلا به اختلال یادگیری معمولا توانایی شمارش اعداد را ندارند و این امر برای آنها به شدت گیج کننده است. حتی درک اولیه آنها از اعداد یا “حس عددی” نیز ممکن است به خوبی کار نکند. این مسئله باعث می‌شود تشخیص سریع مثلاً اینکه عدد ۸ عددی بزرگتر از ۶ است یا نه را برای آنها دشوار کند.
کودک مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی ممکن است اضطراب زیادی در مورد اعداد داشته باشد. به عنوان مثال، آنها ممکن است از فکر انجام تکالیف ریاضی وحشت کنند.
از علائم دیگر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تخمین زدن، مانند تخمین مدت زمان طولانی شدن چیزی یا ارتفاع سقف.
- مشکل با اعداد و ارقام.
- مشکل در یادگیری چهار عمل اصلی (جمع ، تفریق، ضرب و تقسیم).
- مشکل در درک نمودارها و جداول.
- حساب کردن پول.
- مشکل در به خاطر سپردن شمارهای تلفن و پستی.
- مشکل در گفتن زمان و ساعت.
- مهارت‌های ادراکی ضعیف.
- مشکل در انجام عملیات ریاضی حتی با وجود ماشین حساب.
- جابهجایی یا معکوس گفتن اعداد مثلا ۱۲ به جای ۲۱ یا ۱۴۷ به جای ۷۴۱.
- مشکل در به خاطر سپردن امتیاز در طول بازی‌‌ها.
- عدم توانایی در درک برنامه ریزی مالی یا بودجه، حتی گاهی اوقات در یک سطح اساسی، به عنوان مثال، تخمین هزینه اقلام در سبد خرید.
- عدم توانایی درک و به خاطر سپردن مفاهیم، قوانین، فرمولها و توالیهای ریاضی.
- جهت گیری ضعیف حتی با وجود قطب نما
- موارد شدید ممکن است به فوبیای ریاضی تبدیل شوند.
هر فعالیت مبتنی بر عدد یا مبتنی بر ریاضیات، حتی خارج از مدرسه می‌تواند کودکان مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی را ناامید کند. به عنوان مثال، كودكی با این ناتوانی در یادگیری ممكن است از بازیهایی كه به شمارش مداوم یا امتیاز دهی مداوم نیاز دارند، دوری کند.
نکاتی برای مقابله با اختلال یادگیری ریاضی
اختلال یادگیری ریاضی را میتوان با استراتژیهای درمانی کنترل کرد. در صورت عدم درمان، اختلال یادگیری ریاضی در بزرگسالان می‌تواند منجر به مشکلات در کار و مشکل در مدیریت امور مالی شود. خوشبختانه استراتژیهایی برای کودکان و بزرگسالان در دسترس است.
راهکارهایی برای کودکان:
یک متخصص آموزش ویژه ممکن است گزینه‌‌های درمانی را برای استفاده فرزند شما در مدرسه و خانه پیشنهاد کند. این گزینه‌‌های درمانی شامل موارد زیر است:
- تمرین مکرر مفاهیم پایه ریاضی، مانند شمارش و جمع
- تقسیم بندی مطالب موضوعی به واحدهای کوچکتر برای سهولت هضم و یادگیری اطلاعات
- استفاده از گروههای کوچک کودکان برای آموزش ریاضی
- مرور مکرر مفاهیم پایه ریاضی در نمایشهای ملموس و عملی
راهکارهایی برای بزرگسالان:
اگر یک محیط آکادمیک با منابع آموزش ویژه در دسترس نباشد، درمان اختلال یادگیری ریاضی برای بزرگسالان می‌تواند چالش بر انگیزتر باشد. ممکن است پزشک شما نیز بتواند در تمرینات و مطالب آموزشی به شما کمک کند تا مسیرهای عصبی مورد استفاده در ریاضیات را تقویت کنید. آموزش یا تدریس خصوصی می‌تواند به درمان اختلال یادگیری ریاضی در بزرگسالان و همچنین نارساخوانی بزرگسالان کمک کند.
مطلب بیشتر درباره اختلالات یادگیری: درمان اختلال نارساخوانی | اختلال نارساخوانی چیست؟
نقش کمک والدین به مقابله با اختلال یادگیری ریاضی
چشم انداز تمرین مهارت‌های ریاضی گاهی برای والدین دلهره آور و چالش برانگیز است، خصوصاً اگر خودتان هرگز ریاضی را درس شیرینی نمیدانستید. اما نیازی نیست که به فرزند خود ریاضی یاد بدهید. شما می‌توانید با تمرینات ساده روزمره، به وی در ایجاد مهارت‌های ریاضی و کسب اعتماد به نفس کمک کنید. این مهارتها شامل موارد زیر است:
-
هرجا که می‌توانید به ریاضی اشاره کنید.
با روشهای کوچک و روزمره، به کودک خود درباره این که چگونه اعداد و معادلات در زندگی او اعمال می‌شود توضیح دهید. هنگامی که به خرید مواد غذایی میروید، در مورد میزان تغییر در صندوق یا تعداد سیبی که نیاز دارید با او صحبت کنید. این کار هم به کودک شما اعتماد به نفس میدهد، هم اینکه با انجام فعالیتهای ساده از جمله تا کردن جورابها، تهیه غذا و چینش مقدار مناسب مواد لازم باعث تقویت حس اعداد و مهارت‌های دیداری-مکانی در کودک می‌شود.
-
انجام بازیهای تطبیقی ریاضی
بسیاری از بازیهای رومیزی رایج مانند بازی انتزاعی مانکالا که شامل شمارش، حساب ساده و مهارت‌های حرکتی است، می‌تواند برای کمک به کودکان مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی بسیار موثر باشد. این بازی‌‌ها و سایر بازیهای مشابه را هر چند بار که می‌توانید با کودک انجام دهید تا به او کمک کنید در یک محیط سرگرم کننده و آرامش بخش از اعداد استفاده کند.
-
برای مدیریت زمان با کودک خود کار کنید.
بسیاری از کودکان مبتلا به اختلال یادگیری ممکن است در مدیریت زمان به مشکل بر بخورند. با کودک خود در مورد این چالشها صحبت کنید و سیستمی را تنظیم کنید که به او کمک کند حس مدیریت زمان خود را بهبود بخشد. استراتژیهای معمول شامل یادآوریهای تلفن همراه، تایمرهای دیداری یا اجازه دادن به فرزندتان برای وقفه‌‌های کوتاه مدت در زمان انجام تکالیف است.
-
در انجام تکالیف به فرزندانتان کمک کنید.
ناتوانی در انجام تکالیف ریاضی می‌تواند برای کودکان دلهرهآور باشد. و بدون کمک، انجام تمارین مختلف می‌تواند برای آنها گیج‌کننده به نظر برسد. به کودک خود اجازه دهید که تا جایی که ممکن است از ماشین حساب استفاده کند.
-
کودکتان را درک کنید.
تا آنجایی که ممکن است راجع به مشکل کودک خود اطلاعات بیشتر بیاموزید. و به او کمک کنید درک کند که چالشهای مربوط به ریاضیات به معنای “احمق” یا “تنبل” بودن او نیست. هر زمان که می‌توانید کودکتان را تشویق کنید. اگر کودک شما با مشکلات مفهوم اساسی دست و پنجه نرم می‌کند ناامید نشوید. اگر احساس کند که شما از او ناامید شده‌اید ممکن است عصبی شود و تمایل خود را برای انجام تکالیف ریاضی از دست دهد. بخاطر سخت کوشی او را تشویق کنید. همچنین راهنمایی او می‌تواند به او کمک کند تا با موانع مقابله کند و اعتماد به نفسش افزایش یابد در نتیجه تمایل بیشتری برای حل مفاهیم جدید داشته باشد.
مطلب بیشتر: دیسپراکسی چیست؟ علائم، تشخیص و درمان اختلال یکپارچه سازی حواس در کودکان
سخن آخر پزشک خوب
اختلال یادگیری ریاضی به مشکل در یادگیری مفاهیم ریاضی گفته می‌شود. کودکانی که اختلال یادگیری ریاضی دارند ممکن است برای یادگیری مفاهیم ریاضی روشهای مختلفی را امتحان کند. در یادگیری مفاهیم جدید ریاضی با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کند و در نهایت کندتر از بقیه مفاهیم را یاد بگیرد و به مرور مکرر نیاز داشته باشند. در صورتیکه کودکتان از این اختلال رنج میبرد بهتر است هرچه سریعتر با یک متخصص در این زمینه صحبت کنید.
منابع
شما می‌توانید با مراجعه به سایت پزشک خوب از بهترین مشاوران کودک در ایران نوبت بگیرید.
سپاس از مطالب کارامد