متادون نوعی ماده مخدر صنعتی است که به گروه شبه افیون‌ها تعلق دارد. این دارو خاصیت ضد درد دارد و در موارد شدید برای کاهش و کنترل درد تجویز می‌شود. این ماده عملکردی شبیه به مورفین و هروئین دارد. علائم ترک متادون با تاخیر ۳ الی ۴ روز پس از مصرف به اوج می‌رسد و معمولا پس از ۲ الی ۳ هفته برطرف می‌شوند. از عوارض مصرف متادون می‌توان به یبوست، بالا رفتن مقاومت بدن نسبت به مسکن‌ها، خواب آلودگی، تهوع و استفراغ، تپش قلب و … اشاره کرد. در این مقاله به بررسی متادون، علائم، عوارض و مصرف آن می‌پردازیم.
متادون چیست؟
متادون یک مخدر کاملا صناعی است که توسط سازمان غذا و دارو ایالت متحده آمریکا تایید شده است. تا در درمان مواد اعتیاد آور مورد استفاده قرار گیرد. متادون با تغییر نحوه پاسخ مغز و سیستم عصبی به علایم ترک مواد مخدرکمک میکند.
متادون در دو نوع قرص یا شربت تجویزمی شود. تا میل به مواد مواد مخدر مانند هروئین یا تریاک را کاهش دهد. متادون نقش اثرات مخدر را ایفا میکند و مغزرا فریب میدهد. تا باور کند شما از مواد مخدر استفاده کرده‌اید. امروزه متادون معمولا به عنوان مسکن برای دردهای متوسط تا شدید هم در بیمارستان‌ها تجویز می‌شود اما پزشکان هنگام تجویز آن باید مراقب باشند چرا که مصرف آن موجب اختلال سوء مصرف مواد مخدر و اعتیاد به آن می‌شود.
متادون چگونه عمل میکند؟
متادون نحوه پاسخ مغز و سیستم عصبی شما به درد را تغییر میدهد و همین امر سبب می‌شود تا احساس درد کاهش یابد و فرد احساس آرامش داشته باشد. اثرات آن از سایر مسکن‌های قوی مانند مورفین کندتر است. اگر در اثر آسیب دیدگی، جراحی یا بیماری طولانی مدت درد زیادی داشته باشید، ممکن است پزشک متادون را برای شما تجویز کند.
متادون همچنین مانع از مصرف زیاد مواد مخدر مانند کدئین، هروئین، هیدروکدون، مورفین و اکسی کدون می‌شود. متادون میتواند احساسی مشابه ایجاد کند و شما را از داشتن علائم ترک و ولع مصرف باز دارد. ممکن است از مصرف متادون برای درمان جایگزین استفاده شود. البته مصرف متادون تنها بخشی از برنامه درمانی اعتیاد است و درمانی کامل برای اعتیاد نیست.
نحوه مصرف قرص متادون
اگر برای کاهش و از بین بردن درد به متادون احتیاج داشته باشید، پزشک آن را برای شما تجویز میکند. برای درمان اعتیاد متادون با دریافت یک برنامه درمانی خاص اعتیاد برای شما تجویز می‌شود. متادون به صورت قرص، پودر و مایع در داروخانه‌ها فروخته می‌شود و برای تهیه آن باید نسخه پزشک را داشته باشید. دستورالعمل‌های دوز مصرفی را درست مانند چیزی که برای شما نوشته شده است دنبال کنید.
کارشناسان می‌گویند افرادی که از قرص متادون برای ترک اعتیاد استفاده میکنند باید آن را حداقل به مدت یکسال مصرف کنند. وقتی زمان توقف این قرص فرا برسد پزشک به شما کمک میکند تا آن را به آرامی کم کنید تا دچار اعتیاد و تجربه علائم ترک نشوید. برخی افراد متادون را به صورت غیرقانونی و بدون نسخه پزشک مصرف میکنند. بیشتر آن‌ها آن را تزریق میکنند و همین امر میتواند آن‌ها را در معرض بیماری‌هایی مانند HIV و هپاتیت C قرار دهد.
عوارض متادون
متادون میتواند عوارض خفیف یا جدی را ایجاد کند. لیست زیر شامل برخی از عوارض جانبی مصرف متادون است که ممکن است هنگام مصرف آن رخ دهد.
– عوارض جانبی شایع‌تر
شایع‌ترین عوارض جانبی متادون میتواند شامل موارد زیر باشد:
- یبوست
- حالت تهوع
- خواب آلودگی
- استفراغ
- خستگی
- تنفس دشوار
- دردهای عضلانی
- سردرد
- سرگیجه
- دل درد
اگر این عوارض خفیف باشد، ممکن است طی چند روز یا چند هفته از بین بروند. اگر شدت آن‌ها بیشتر است یا از بین نمی‌روند، با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید.
– عوارض جانبی جدی و خطرناک
اگر هر یک از عوامل زیر را پس از مصرف تجربه کردید هر چه سریع‌تر با پزشک خود تماس بگیرید. اگر علائم شما تهدید کننده زندگی است یا فکر می‌کنید به کمک نیاز دارید فورا با ۱۱۵ تماس بگیرید. عوارض جانبی جدی و علائم آن‌ها میتواند شامل موارد زیر باشد:
نارسایی تنفسی (توانایی نفس کشیدن). علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تنگی نفس
- درد قفسه سینه
- سبکی سر
- احساس ضعف
- تنفس کند
- تنفس بسیار کم عمق (حرکت قفسه سینه با تنفس)
- سرگیجه و احساس گیجی
عوارض متادون بر مغز
مغز یکی از مهم‌ترین اعضای بدن است که میتواند فعالیت‌های مغز را سازماندهی و کنترل کند. در واقع مرکز کنترل بدن انسان، مغز است. استفاده دخانیات، مشروبات الکلی و… میتواند روی عملکرد مغز تاثیر بسیاری داشته باشد.
متادون که نوعی دارو برای ترک مواد مخدر است هم میتواند عوارض بسیاری برای مغز انسان داشته باشد. متادون دارویی است که از گیاه خشخاش ساخته شده و در واقع خود نوع ماده مخدر محسوب می‌شود. از عوارضی که متادون میتواند روی مغز انسان داشته باش میتواند به کاهش میل جنسی، ایجاد استرس و اضطراب و… خواهد شد.
متادون را تنها برای ترک مواد مخدر استفاده نمی‌کنند، برخی از آن برای کاهش درد دندان و به عنوان مسکنی برای کاهش دردهای عضلانی استفاده میکنند. زمانی که متادون مصرف می‌کنید، این ماده سریعا وارد جریان خون بدن می‌شود. همین موضوع میتواند منجر به رسیدن متادون به مغز شود، این ماده مسکن میتواند با افزایش دوپامین مغز بخش حافظه را تحت تاثیر خود قرار دهد.
به همین دلیل است که فرد بعد از مصرف آن احساس سرخوشی و خوشحال خواهد داشت. افرادی که از این دارو استفاده میکنند به مرور زمان دچار زوال عقل خواهند شد.
عوارض متادون بر چشم
یکی از مهم‌ترین اعضای بدن که اگر نباشد یا مشکلی برای آن پیش بیاید زندگی شما را تلخ میکند، چشم‌ها هستند. مصرف متادون میتواند بینایی و قدرت دید چشم‌هایتان را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. افرادی که متادون مصرف میکنند گشادی مردمک، کاهش دید، کهیر پلک، پرش‌های غیرارادی چشم و.. می‌شوند.
زمانی که متادون مصرف می‌کنید اکسیژن رسانی به بافت‌های چشم کاهش شدیدی پیدا میکند. همین کاهش اکسیژن رسانی میتواند منجر به بیماری‌های مختلف چشمی در فرد شود. آب مروارید یکی از این بیماری‌هاست که فرد رد صورت مصرف متادون ممکن است در سنین جوانی به آن مبتلا شود.
عوارض متادون بر معده
دستگاه گوارش انسان وظیفه هضم غذا و گوارش آن را به عهده دارد، در صورتی که اختلالی در این بخش ایجاد شود ممکن است کل سیستم بدن را تحت تاثیر قرار دهد. یکی از داروهایی که برای معده و دستگاه گوارش میتواند مضر باشد، متادون است.
در واقع به دلیل هضم این قرص، اولین بخشی از بدن که با آن درگیر می‌شود معده می‌باشد. افراد در زمان مصرف این دارو دچار اسهال، حالت تهوع، دل‌درد و… می‌شوند.
از طرفی فرد دیگر اشتهایی برای غذاخوردن ندارد و کم‌کم و به مرور زمان به زخم معده مبتلا خواهد شد. اگر شدت این عوارض افزایش پیدا کند و زخم معده و انسداد معده ایجاد شود، باید مصرف آن را قطع کرده و به پزشک خود مراجعه کنید.
عوارض متادون بر کبد
کبد یکی از اندام‌های مهم در بدن است که وظیفه بزرگی را به عهده دارد. در واقع متابولیسم قرص متادون در کبد انجام می‌شود. از این رو پزشک برای کنترل کبد افرادی که از این دارو استفاده میکنند در دوره‌های زمانی مشخص ۳ ماهه، ۶ماهه و ۱۲ ماهه آزمایش و تست‌های مربوط به کبد را تجویز میکند.
در حال حاضر بسیاری از مراکز ترک اعتیاد به این موضوع توجهی نمی‌کنند، همین امر میتواند زمینه را برای بیماری‌های دیگر مهیا کند. افرادی که کبد آن‌ها در نتیجه مصرف متادون آسیب می‌بیند رنگ پوستشان به سمت زردی می‌رود. به همین دلیل بهتر است انجام آزمایشات مربوط به کبد را پشت گوش نیندازید. زمانی که اعتیاد کاهش پیدا کند میزان مصرف این دارو هم باید کاهش یابد و دوز آن کمتر شود.
عوارض متادون بر اسپرم
مردانی که از این دارو در طولانی مدت استفاده میکنند، دچار ناتوانی جنسی می‌شوند. متادون با منع ترشح هورمون‌های جنسی موجب اختلالات جنسی و ناباروری در مردان می‌شود. البته این پایان ماجرا نیست، زمانی که این بخش تحت هدف متادون قرار بگیرد، تولید هورمون‌های مردانه توسط اسپرم هم آسیب شدیدی خواهد دید. به همین دلیل بهتر است در صورت مصرف متادون مقدار آن را کنترل کنید.
عوارض متادون بر اعصاب
همانطور که گفتیم متادون میتواند تاثیر منفی روی مغز و اعصاب و روان فرد بگذارد. در صورتی که مصرف آن کنترل نشود میتواند به اعصاب و روان فرد آسیب شدیدی وارد کند.
پرخاشگری، استرس و اضطراب و… از عوارض مصرف این دارو و تاثیرات آن روی مغز انسان است. مصرف این دارو میتواند از لحاظ روحی و روانی برای فرد وابستگی ایجاد کند، همین وابستگی در نهایت موجب آن خواهد شد تا فرد در صورت عدم مصرف دارو توانایی انجام کار نداشته باشد.
عوارض متادون بر رابطه جنسی
مصرف متادون میتواند از چند طریق آسیب جدی به رابطه جنسی افراد وارد کند. مصرف این دارو باعث می‌شود تا هورمون‌های جنسی از هیپوتالاموس ترشح نشود و همین امر میتواند دلیلی بر کاهش قدرت جنسی فرد باشد.
حدود ۷۵ درصد بیمارانی که از متادون استفاده میکنند در رابطه جنسی خود دچار مشکل می‌شوند. حدود ۷۰ درصد آن‌ها مشکل برانگیختگی جنسی و حدود ۶۰ درصد آن‌ها مشکل به ارگاسم رسیدن را در رابطه جنسی خود دارند.
– افت فشار خون ارتواستاتیک
فشار خون پایین هنگام برخاستن از خواب بعد از نشستن یا دراز کشیدن را افت فشار خون ارتواستاتیک می‌گویند. علائم میتواند شامل موارد زیر باشد:
- فشار خون پایین
- سرگیجه یا سبکی سر
- غش کردن
– وابستگی جسمی هنگام قطع دارو
علائم میتواند شامل موارد زیر باشد:
- بی‌قراری
- تحریک پذیری یا اضطراب
- مشکل خواب
- افزایش فشار خون
- سرعت تنفس سریع
- افزایش ضربان قلب
- گشادی مردمک چشم
- آبریزش بینی
- خمیازه
- حالت تهوع، استفراغ و از دست دادن اشتها
- اسهال و گرفتگی معده
- تعریق
- لرز
- درد عضلانی و کمردرد
– سوء استفاده یا اعتیاد
- مصرف بیش از مقدار داروی تجویز شده
- مصرف منظم دارو حتی اگر نیازی به آن ندارید
- ادامه استفاده از دارو با وجود نتایج منفی
- دروغ گفتن در مورد میزان مصرف
- تشنج
اعتیاد به متادون
احتمال وابستگی به متادون بسیار زیاد است چرا که مغز شما میتواند به تسکین دردی که متادون با خود به همراه دارد وابسته شود. با این وجود که اثرات متادون با سایر مواد افیونی متفاوت است، بدن شما هنوز هم میتواند به آن عادت کند. این بدان معناست که بدن شما برای گرفتن همان اثر در هربار مصرف به دوز بیشتری نیاز خواهد داشت.
افراد به روش‌های مختلفی به متادون واکنش نشان می‌دهند. تغییر خودسرانه دوز تجویز شده توسط پزشک میتواند عوارض جدی در پی داشته باشد. و یا حتی باعث اوردوز شود. از علائم اوردوز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تنفس آرام
- ضربان قلب آهسته
- خواب آلودگی شدید
- عضلات ضعیف
- سرد شدن پوست
- کوچک شدن مردمک چشم
- غش کردن
هشدارهایی درباره متادون به افرادی که مشکلات جسمی دارند.
۱- افرادی که مشکلات کلیوی دارند.
اگر به مشکلات کلیوی مبتلا هستید یا سابقه بیماری کلیوی دارید، ممکن است نتوانید این دارو را به خوبی از بدن پاک کنید. این امر ممکن است سطح متادون را در بدن شما افزایش دهد و عوارض جانبی بیشتری ایجاد کند. در صورت استفاده از این دارو، باید تحت نظر پزشک قرار بگیرید.
۲- افرادی که مشکلات تنفسی دارند.
این دارو میتواند باعث مشکلات تنفسی شود. همچنین میتواند مشکلات تنفسی که قبلاً داشته‌اید را بدتر کند. این امر میتواند کشنده باشد. اگر مشکلات تنفسی و آسم شدید دارید، باید با پزشک خود در مورد اینکه این دارو برای شما بی‌خطر است یا خیر صحبت کنید.
۳- افرادی که انسداد دستگاه گوارش (GI) دارند.
این دارو میتواند باعث یبوست شود و خطر انسداد دستگاه گوارش را افزایش دهد. اگر سابقه انسداد دستگاه گوارش دارید، باید با پزشک خود در مورد اینکه این دارو برای شما بی‌خطر است یا خیر صحبت کنید. اگر به ایلئوس فلج کننده مبتلا هستید (ایلئوس فلجی زمانی رخ میدهد که روده بدون هرگونه توده مسدود کننده‌ای دچار انسداد شود.)، نباید این دارو را مصرف کنید.
۴- افرادی که تشنج میکنند.
این دارو ممکن است باعث تشنج بیشتر در افراد مبتلا به صرع شود. اگر هنگام مصرف این دارو تشنج کردید، هر چه سریع‌تر با پزشک خود تماس بگیرید.
۵- افرادی که آسیب مغزی داشته اند.
این دارو ممکن است باعث افزایش فشار در مغز شما شود. این امر میتواند خطر ابتلا به عوارض را افزایش دهد یا حتی باعث مرگ فرد شود. اگر اخیراً از ناحیه سر آسیب دیده‌اید، مصرف این دارو میتواند خطر مشکلات تنفسی ناشی از متادون را افزایش میدهد. با پزشک خود در مورد اینکه آیا این دارو برای شما بی‌خطر است یا خیر صحبت کنید.
مصرف متادون در هنگام بارداری و شیردهی
زنان بارداری و یا شیرده که از متادون استفاده میکنند ممکن است این دارو را از طریق جفت به جنین خود برسانند و همچنین این دارو وارد شیر مادر می‌شود. پزشک هنگام تجویز این دارو برای شما این نکته را به شما خواهد گفت. اگر باردار هستید و به هروئین یا قرص درد اعتیاد دارید، بسیار مهم است که برای حفظ سلامتی خود و کودک‌تان تحت درمان قرار بگیرید. نوزادانی که از مادرانی که متادون مصرف میکنند به دنیا می‌آیند ممکن است بعد از زایمان عوارض ترک را تجربه کنند. اما بیشتر آن‌ها نسبت به نوزادانی که مادرانشان از هروئین یا مواد مخدر دیگر استفاده کرده اند، مشکلات سلامتی کمتری دارند.
اگر در الگوهای خواب نوزاد شیرخوار به مشکلی بر خوردید و یا مشکلات تنفسی در نوزاد شما رخ داد هرچه سریع‌تر با پزشک تماس بگیرید. همچنین هنگام از شیر گرفتن نوزاد با پزشک خود در مورد چگونگی این کار صحبت کنید تا کودک شما عوارض ترک متادون را تجربه نکند.
مطابق دستور بگیرید
قرص خوراکی متادون برای درمان کوتاه مدت استفاده می‌شود. اگر آن را طبق دستور مصرف نکنید، خطرات جدی دارد. اگر مصرف دارو را به طور ناگهانی قطع کنید یا اصلا آن را مصرف نکنید، ممکن است درد شما کنترل نشود و دچار ترک مواد افیونی شوید. علائم ترک متادون عبارتند از:
- اشک شدن چشمان
- آبریزش بینی
- عطسه کردن
- خمیازه
- عرق کردن شدید
- مور مور شدن
- تب
- لرز متناوب با گرگرفتگی (قرمزی و گرم شدن صورت یا بدن)
- بی قراری
- تحریک پذیری
- اضطراب
- افسردگی
- لرزش
- گرفتگی عضلات
- بدن درد
- تکان دادن و لگد زدن غیر ارادی
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- کاهش وزن
اگر دوزها را فراموش کردید یا دارو را طبق برنامه مصرف نکردید، ممکن است دارو به خوبی کار نکند یا به طور کامل از کار بیفتد. همچنین ممکن است علائم ترک را تجربه کنید.
اگر بیش از حد مصرف کنید، ممکن است سطوح خطرناکی از دارو در بدن داشته باشید. علائم مصرف بیش از حد این دارو میتواند شامل موارد زیر باشد:
- از دست دادن تون عضلانی
- پوست سرد و لطیف
- مردمک های منقبض (کوچک)
- نبض آهسته
- فشار خون پایین، که ممکن است باعث سرگیجه یا غش شود
- کند شدن تنفس
- آرام بخش شدید منجر به کما (بیهوشی برای مدت طولانی)
اگر فکر می‌کنید بیش از حد از این دارو مصرف کرده‌اید، با پزشک یا مرکز کنترل مسمومیت تماس بگیرید.
در صورت فراموشی مصرف یک نوبت چه باید کرد؟
اگر این دارو را برای درمان درد مصرف می‌کنید نباید بیش از دوز تجویز شده در ۲۴ ساعت مصرف کنید. اگر این دارو را برای درد مصرف کردید و یک نوبت را فراموش کردید، در اسرع وقت آن را مصرف کنید. سپس دوز بعدی خود را ۸ تا ۱۲ ساعت بعد طبق دستور پزشک مصرف کنید.
اگر تقریباً زمان مصرف نوبت بعدی فرا رسیده است، دوز فراموش شده را رها کنید و به برنامه دوز معمولی خود بازگردید.
اگر این دارو را برای سم زدایی و حفظ اعتیاد مصرف می‌کنید، دوز بعدی خود را روز بعد طبق برنامه مصرف کنید. دوز اضافی مصرف نکنید مصرف بیش از دوز تجویز شده ممکن است باعث مصرف بیش از حد شود زیرا این دارو به مرور زمان در بدن شما تجمع می‌یابد.
چگونه تشخیص دهید که دارو موثر است یا خیر؟ برای تشخیص میزان تاثیرگذاری دارو، باید درد کاهش یافته باشد یا علائم ترک از بین برود.
نحوه مصرف متادون
دوز متادون که پزشک تجویز میکند به عوامل بسیار مختلفی بستگی دارد. دوز تجویز شده علاوه بر نظر پزشک به عوامل بسیاری بستگی دارد، این عوامل عبارتنداز:
- نوع و شدت بیماری که برای درمان آن از متادون استفاده می‌کنید
- سن
- شکل متادون
- سایر شرایط پزشکی که ممکن است مراجعه کننده داشته باشد
به طور کلی، پزشک پروسه درمان را با دوز پایین شروع میکند و در طول زمان آن را تنظیم خواهد کرد تا به دوز مناسب برسد. آن‌ها در نهایت کوچک‌ترین دوزی را که اثر مورد نظر را فراهم میکند تجویز خواهند کرد.
اطلاعات زیر دوزهایی را که معمولاً استفاده می‌شوند یا توسط پزشک توصیه می‌شوند، را نشان میدهد. پزشک بهترین و مناسب‌ترین دوز متادون را برایتان تجویز خواهد کرد.
دوز مناسب متادون برای درد کوتاه مدت، متوسط تا شدید
- مقدار مصرف در بزرگسالان (سنین ۱۸ تا ۶۴ سال):
دوز شروع: ۲.۵ میلی‌گرم هر ۸ تا ۱۲ ساعت مصرف می‌شود.
دوز افزایش می‌یابد: پزشک به آرامی دوز شما را هر ۳ تا ۵ روز یا بیشتر افزایش میدهد.
- دوز کودک (سنین ۰ تا ۱۷ سال)
ایمنی و اثربخشی این دارو در کودکان ثابت نشده است. در کودکان کمتر از ۱۸ سال نباید استفاده شود. - دوز بالا (سن ۶۵ سال و بالاتر)
کلیه‌ها ممکن است مانند گذشته کار نکنند. این موضوع میتواند باعث شود بدن شما داروها را کندتر پردازش کند. در نتیجه مقدار بیشتری از دارو برای مدت طولانی‌تری در بدن باقی می‌ماند. این خطر عوارض متادون را افزایش میدهد.
دوز برای سم زدایی اعتیاد به مواد افیونی
- مقدار مصرف بزرگسالان (سنین ۱۸ تا ۶۴ سال):
دوز شروع معمولی: ۲۰-۳۰ میلی‌گرم.
دوز افزایش می‌یابد: پس از ۲ تا ۴ ساعت انتظار، پزشک ممکن است ۵ تا ۱۰ میلی‌گرم اضافی به شما بدهد.
دوز معمولی: برای سم زدایی کوتاه مدت، دوز معمولی ۲۰ میلی‌گرم دو بار در روز به مدت ۲ تا ۳ روز مصرف می‌شود. پزشک به آرامی دوز مصرفی را کاهش میدهد و شما را از نزدیک زیر نظر خواهد داشت.
حداکثر دوز: در روز اول، در کل نباید بیش از ۴۰ میلی‌گرم مصرف کنید. - دوز کودک (سنین ۰ تا ۱۷ سال):
ایمنی و اثربخشی این دارو در کودکان ثابت نشده است. در کودکان کمتر از ۱۸ سال نباید استفاده شود. - دوز بالا (سن ۶۵ سال و بالاتر)
کلیه‌ها ممکن است مانند گذشته کار نکنند. این میتواند باعث شود بدن داروها را کندتر پردازش کند. در نتیجه مقدار بیشتری از دارو برای مدت طولانی‌تری در بدن باقی می‌ماند. این خطر عوارض متادون را افزایش میدهد.
دوز برای حفظ اعتیاد به مواد افیونی
- مقدار مصرف بزرگسالان (سنین ۱۸ تا ۶۴ سال):
دوز استاندارد بین ۸۰ تا ۱۲۰ میلی‌گرم در روز متغیر است. پزشک شما دوز مناسب را برای شما تعیین میکند.
- دوز کودک (سنین ۰ تا ۱۷ سال):
ایمنی و اثربخشی این دارو در کودکان ثابت نشده است. در کودکان کمتر از ۱۸ سال نباید استفاده شود. - دوز بالا (سن ۶۵ سال و بالاتر):
کلیه‌ها ممکن است مانند گذشته کار نکنند. این میتواند باعث شود بدن داروها را کندتر پردازش کند. در نتیجه مقدار بیشتری از دارو برای مدت طولانی‌تری در بدن باقی می‌ماند. این خطر عوارض متادون را افزایش میدهد.
هشدارهای مصرف متادون
این دارو با هشدارهای مختلفی همراه است:
- هشدار اعتیاد: متادون حتی زمانی که به درستی استفاده شود، خطر اعتیاد را به همراه دارد. این موضوع میتواند منجر به سوء مصرف مواد مخدر شود. اعتیاد و استفاده نادرست از این دارو میتواند خطر مصرف بیش از حد و مرگ را افزایش دهد.
- ارزیابی ریسک و استراتژی کاهش (REMS): به دلیل خطر سوء استفاده و اعتیاد این دارو، FDA از سازنده دارو می‌خواهد که یک برنامه REMS ارائه دهد. بر اساس الزامات این برنامه REMS، سازنده دارو باید برنامه‌های آموزشی در رابطه با استفاده ایمن و موثر از مواد افیونی برای پزشک شما ایجاد کند.
- هشدار مشکلات تنفسی: مصرف مواد افیونی طولانی اثر، مانند متادون، باعث توقف تنفس برخی از افراد شده است. این میتواند کشنده باشد (باعث مرگ شود). ممکن است در هر زمانی در طول درمان اتفاق بیفتد، حتی اگر از این دارو به روش صحیح استفاده کنید. با این حال، این خطر زمانی که برای اولین بار مصرف دارو را شروع می‌کنید و پس از افزایش دوز، وجود خواهد داشت. همچنین اگر مسن‌تر هستید یا از قبل مشکلات تنفسی یا ریوی دارید، ریسک آن بیشتر است.
- هشدار مصرف بیش از حد در کودکان: کودکانی که به طور تصادفی این دارو را مصرف میکنند در معرض خطر مرگ ناشی از مصرف بیش از حد هستند. کودکان نباید این دارو را مصرف کنند.
- هشدار مشکلات ریتم قلب: این دارو میتواند باعث مشکلات جدی ریتم قلب شود، به خصوص اگر دوزهای بیش از ۲۰۰ میلی‌گرم در روز مصرف کنید. با این حال، ممکن است در هر دوزی اتفاق بیفتد. حتی اگر از قبل مشکل قلبی نداشته باشید، ممکن است رخ دهد.
- هشدار بارداری و سندرم ترک مواد افیونی نوزادان: کودکانی که از مادرانی متولد می‌شوند که در دوران بارداری به مدت طولانی از این دارو استفاده کرده‌اند، در معرض خطر ابتلا به سندرم ترک نوزادی هستند. این میتواند زندگی کودک را تهدید کند.
- هشدار تداخل دارویی بنزودیازپین: مصرف متادون همراه با داروهایی که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند یا داروهایی به نام بنزودیازپین‌ها ممکن است باعث خواب آلودگی شدید، مشکلات تنفسی، کما یا مرگ شود. نمونه‌هایی از بنزودیازپین‌ها عبارتند از لورازپام، کلونازپام و آلپرازولام. این داروها تنها زمانی باید با متادون استفاده شوند که سایر داروها به اندازه کافی خوب عمل نکنند.
- هشدار خواب آلودگی: این دارو میتواند شما را بسیار خواب آلود کند. پس از مصرف این دارو نباید رانندگی کنید، از ماشین آلات استفاده کنید یا فعالیت‌های دیگری که نیاز به هوشیاری دارند انجام دهید.
- هشدار تداخل الکلی: استفاده از نوشیدنی‌های حاوی الکل میتواند خطر آرام بخشی، کند شدن تنفس، کما (بیهوشی طولانی مدت) و مرگ ناشی از متادون را افزایش دهد. اگر الکل مصرف می‌کنید، با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است لازم باشد از نظر فشار خون پایین، مشکلات تنفسی و آرامبخش تحت نظر باشید.
هشدار برای افردای که شرایط سلامت خاصی دارند:
-
- برای افراد مبتلا به مشکلات کلیوی: اگر مشکلات کلیوی دارید یا سابقه بیماری کلیوی دارید، ممکن است نتوانید این دارو را به خوبی از بدن خود پاک کنید. بدین ترتیب سطح متادون در بدن افزایش می‌یابد و عوارض جانبی بیشتری ایجاد میکند. در صورت مصرف این دارو، پزشک باید شما را از نزدیک تحت نظر داشته باشد.
- برای افراد مبتلا به مشکلات کبدی: اگر مشکلات کبدی یا سابقه بیماری کبدی دارید، ممکن است نتوانید این دارو را به خوبی پردازش کنید. سطح متادون در بدن افزایش پیدا کرده و عوارض جانبی بیشتری ایجاد میکند. در صورت مصرف این دارو، پزشک باید شما را از نزدیک تحت نظر داشته باشد.
- برای افرادی که مشکلات تنفسی دارند: این دارو میتواند باعث مشکلات تنفسی شود. همچنین میتواند مشکلات تنفسی که قبلاً داشته‌اید را بدتر کند. این موضوع میتواند کشنده باشد (باعث مرگ شود). اگر مشکلات تنفسی، آسم شدید یا حمله آسم دارید، باید با پزشک خود در مورد بی‌خطر بودن این دارو صحبت کنید.
- برای افراد مبتلا به انسداد دستگاه گوارش (GI): این دارو میتواند باعث یبوست شود و خطر انسداد دستگاه گوارش را افزایش دهد. اگر سابقه انسداد دستگاه گوارش دارید یا در حال حاضر دچار آن هستید، باید با پزشک خود در مورد بی‌خطر بودن این دارو برای شما صحبت کنید. اگر ایلئوس فلجی دارید (فقدان عضلانی در روده که میتواند باعث انسداد دستگاه گوارش شود)، نباید این دارو را مصرف کنید.
- برای افراد مبتلا به تشنج: این دارو ممکن است باعث تشنج بیشتر در افراد مبتلا به صرع شود. اگر کنترل تشنج شما در حین مصرف این دارو بدتر شد، با پزشک خود تماس بگیرید.
- برای افراد مبتلا به آسیب سر: این دارو ممکن است باعث افزایش فشار مغز شود و خطر عوارض را افزایش دهد یا باعث مرگ شود. اگر اخیراً دچار آسیب سر شده‌اید، خطر مشکلات تنفسی ناشی از متادون را افزایش میدهد. با پزشک خود در مورد بی‌خطر بودن این دارو صحبت کنید.
هشدار برای گروه‌های دیگر
-
- برای زنان باردار: هیچ مطالعه‌ای در مورد اثرات متادون در زنان باردار انجام نشده است. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید با پزشک خود صحبت کنید. این دارو فقط در صورتی باید استفاده شود که منافع بالقوه خطر احتمالی را توجیه کند. اگر در حین مصرف این دارو باردار شدید، فورا با پزشک خود تماس بگیرید. کودکانی که از مادرانی متولد می‌شوند که برای مدت طولانی از این دارو در دوران بارداری استفاده کرده‌اند، در معرض خطر سندرم محرومیت نوزادی هستند. این موضوع میتواند زندگی کودک را تهدید کند.
- برای زنان شیرده: متادون ممکن است به شیر مادر منتقل شود. کودکی که با شیر مادر تغذیه می‌شود به عوارض جانبی متادون مبتلا خواهد شد. این عوارض جانبی شامل کند شدن تنفس است. اگر به کودک خود شیر می‌دهید با پزشک خود صحبت کنید، ممکن است لازم باشد تصمیم بگیرید که شیردهی را متوقف کنید یا مصرف این دارو را متوقف کنید
- برای سالمندان: کلیه افراد مسن ممکن است مانند گذشته کار نکنند. این میتواند باعث شود بدن شما داروها را کندتر پردازش کند. در نتیجه مقدار بیشتری از دارو برای مدت طولانی‌تری در بدن شما باقی می‌ماند. این خطر عوارض جانبی متادون را افزایش میدهد.
- برای کودکان: ایمنی و اثربخشی این دارو در کودکان ثابت نشده است. در کودکان کمتر از ۱۸ سال نباید استفاده شود. کودکانی که به طور تصادفی این دارو را مصرف میکنند، در معرض خطر مرگ ناشی از مصرف بیش از حد هستند.
آیا ممکن است متادون با سایر داروها تداخل داشته باشد؟
متادون میتواند با چندین داروی دیگر تداخل داشته باشد. فعل و انفعالات مختلف میتواند اثرات متفاوتی ایجاد کند. به عنوان مثال، برخی از آن‌ها می‌توانند در عملکرد یک دارو اختلال ایجاد کنند، درحالی که برخی دیگر می‌توانند باعث افزایش عوارض جانبی شوند. قبل از مصرف متادون، حتماً پزشک و داروساز خود را در مورد تمام داروهای تجویزی، بدون نسخه و سایر داروهایی که مصرف می کنید مطلع کنید. همچنین در مورد ویتامین‌ها، گیاهان و مکمل‌هایی که استفاده می‌کنید به آن‌ها بگویید. به اشتراک گذاری این اطلاعات میتواند به شما کمک کند تا از تعاملات احتمالی جلوگیری کنید. اگر سؤالی در مورد تداخلات دارویی دارید که ممکن است بر شما تأثیر بگذارد، از پزشک یا داروساز خود بپرسید.
ملاحظات مهم برای مصرف متادون
اگر پزشک متادون را برای شما تجویز کرد، این ملاحظات را در نظر داشته باشید.
ملاحظات عمومی
- میتوانید متادون را با غذا یا بدون غذا مصرف کنید. مصرف آن با غذا ممکن است به کاهش ناراحتی معده کمک کند.
- این دارو را در زمان(های) توصیه شده توسط پزشک مصرف کنید.
- قرص های خوراکی متادون را له نکنید، حل نکنید، خرناس نکشید یا تزریق نکنید. این ممکن است باعث مصرف بیش از حد دارو شود که میتواند کشنده باشد.
شرایط نگهداری از متادون
- قرص خوراکی: در دمای اتاق بین ۶۸ تا ۷۷ درجه فارنهایت (۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد) نگهداری شود.
- قرص خوراکی پراکنده: در دمای ۷۷ درجه فارنهایت (۲۵ درجه سانتیگراد) نگهداری شود. میتوانید آن را برای مدت کوتاهی بین ۵۹ درجه فارنهایت تا ۸۶ درجه فارنهایت (۱۵ درجه سانتی گراد و ۳۰ درجه سانتی گراد) ذخیره کنید.
- هر دو قرص را دور از نور نگه دارید.
- این قرص ها را در مناطق مرطوب مانند حمام نگهداری نکنید.
- در صورت نیاز به مصرف مجدد این دارو، باید برای دریافت نسخه جدید با پزشک خود تماس بگیرید.
مصرف متادون در زمان سفر
- همیشه داروی خود را همراه داشته باشید. هنگام پرواز، هرگز آن را در کیف چکی قرار ندهید. آن را در کیف دستی خود نگه دارید.
- نگران دستگاه‌های اشعه ایکس فرودگاه نباشید. آن‌ها نمی‌توانند به داروهای شما آسیب برسانند.
- ممکن است لازم باشد برچسب داروخانه را به کارکنان فرودگاه نشان دهید. همیشه ظروف اصلی دارای برچسب نسخه را همراه خود داشته باشید.
- این دارو را در محفظه دستکش خودروی خود قرار ندهید یا آن را در خودرو رها نکنید. در مواقعی که هوا خیلی گرم یا خیلی سرد است از انجام این کار خودداری کنید.
سوالات متداول
- داروی متادون تا چه مدت میتواند در بدن باقی بماند؟
داروی متادون میتواند برای یک بازه زمانی ۳ تا ۱۲ روزه در بدن باقی بماند. - آیا متادون جایگزین سالمتری دارد؟
بسیاری از افرادی که به این دارو اعتیاد پیدا میکنند از جایگزینهای گیاهی به جای متادون استفاده میکنند. بسیاری از کلینیکهای ترک اعتیاد به جای جایگزینهای گیاهی از ب۲ استفاده میکنند. - نشانههای اوردوز با متادون چیست؟
سرگیجه، حالت تهوع، چرت زدن، شکسته صحبت کردن و… از نشانههای مصرف بیش از اندازه متادون است. - آیا از متادون درمانی برای ترک مواد مخدر استفاده میکنند؟
بله، متاسفانه در برخی از مراکز درمانی از متادون برای ترک مواد مخدری چون تریاک و هروئین استفاده میکنند.
منابع
پرسش و پاسخ
من تازه فهمیدم شوهرم متادون مصرف میکنه ایا ممکنه با این روش ترک کنه چیکار کنم؟
چگونه می‌توان جلولغزش روگرفت مصرف متادون
من همسرم متادون مصرف میکند در طرف چپش درد عضولانی شدیدی دارد باید چکار کند اون فکر میکند من نمی فهمم
ممنون خیلی جامع بود