سیفلیس عفونت منتقله از راه جنسی و ناشی از یک نوع باکتری شناخته شده به نام ترپونما پالیدوم است. اولین نشانه سیفلیس زخم کوچک و دردناکی است که می‌تواند بر روی اندام‌های جنسی، راست روده و یا داخل دهان ظاهر شود. این عارضه شانکر نامیده می‌شود. همچنین این عفونت سال‌ها می‌تواند بی‌نشانه باشد و فرد مبتلا از آن بی‌خبر باشد که همین امر موجب می‌شود عفونت سال‌ها بدون درمان باقی بماند. و به ارگان‌های مختلف بدن آسیب برساند. سیفلیس یکی از عفونت‌هایی است که طی بارداری از جفت عبور می‌کند و می‌تواند به بارداری زودرس، مرگ جنین و عفونت جنین منجر شود. البته آزمایش غربالگری و تشخیص این بیماری قبل از بارداری وجود دارد. خوشبختانه این بیماری قابل درمان است. در این مقاله به بررسی این عفونت، علائم آن، علل، تشخیص و درمان آن می‌پردازیم.
سیفلیس چیست؟
سفلیس نوعی عفونت مقاربتی (STI) است که توسط نوعی باکتری معروف به نام ترپونما پالیدوم ایجاد می‌شود. طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، در سال ۲۰۱۶، بیش از ۸۸۰۰۰ مورد مبتلا به سیفلیس در ایالات متحده گزارش شده است. اولین علامت سیفلیس یک زخم کوچک و بدون درد است. این زخم می‌تواند در اندام‌های جنسی، راست روده یا داخل دهان ظاهر شود. این زخم را شانکر می‌نامند.
مردم اغلب بلافاصله متوجه آن نمی‌شوند. تشخیص سیفلیس می‌تواند چالش برانگیز باشد. افراد می‌توانند بدون داشتن هیچگونه علائمی سال‌ها به این بیماری مبتلا باشند بدون اینکه بدانند. با این حال، هرچه این بیماری سریع‌تر تشخیص داده شود بهتر است. این عفونت اگر برای مدتی طولانی مورد درمان قرار نگیرد می‌تواند به ارگان‌های مختلف بدن مانند قلب و مغز آسیب برساند. سیفلیس به احتمال زیاد در حین انجام فعالیت‌های جنسی دهانی، مقعدی یا واژن گسترش می‌یابد. افراد به ندرت از طریق بوسیدن این باکتری را منتقل می‌کنند.
سیفلیس تنها از طریق تماس مستقیم با عفونت منتقل می‌شود. این بیماری از طریق توالت، پوشیدن لباس اشخاص دیگر و استفاده از ظروف دیگران منتقل نمی‌شود.
علائم سیفلیس
این عفونت چهار مرحله دارد. اولیه، ثانویه، نهفته و مرحله سوم. علائم مختلف هر مرحله را مشخص می‌کند. این بیماری می‌تواند در طی مراحل اولیه و ثانویه و گاهی اوقات، در مرحله نهان اولیه مسری باشد. سفلیس مرحله سوم مسری نیست، اما شدیدترین علائم را دارد.
علائم اولیه:
علائم سفلیس اولیه شامل یک یا چند زخم یا شانکر بدون درد، سفت و گرد است. این زخم‌ها ۱۰ روز تا ۳ ماه پس از ورود باکتری به بدن ظاهر می‌شوند. شانکر ظرف ۲ تا ۶ هفته برطرف می‌شود. با این حال این بیماری بدون درمان ممکن است در بدن باقی بماند و به مرحله بعدی برسد.
علائم ثانویه:
علائم سفلیس ثانویه عبارت‌اند از:
- زخم‌هایی که شبیه زگیل‌های دهانی، مقعدی و تناسلی هستند.
- دردهای عضلانی
- تب
- ریزش مو
- گلودرد
- تورم غدد لنفاوی
- سردرد
- کاهش وزن بدون دلیل
- خستگی
این علائم ممکن است چند هفته پس از اولین بروز آنها برطرف شود. بدون درمان، سفلیس ثانویه می‌تواند به مراحل نهفته و سوم پیشرفت کند.
سیفلیس نهفته:
مرحله نهفته می‌تواند چندین سال در بدن بدون علائم باقی بماند. با این حال باکتری ترپونما پالیدوم در بدن به صورت خاموش باقی می‌ماند و همیشه خطر عود وجود دارد. پزشکان هنوز درمان سیفلیس را حتی در صورت عدم بروز علائم توصیه می‌کنند. بعد از مرحله نهفته، ممکن است سفلیس مرحله سوم ایجاد شود.
سفلیس سوم، یا سفلیس دیررس (متاخر):
سیفلیس نوع سوم می‌تواند ۱۰ الی ۳۰ سال پس از عفونت اولیه ظاهر شود. افرادی که به نوع سوم مبتلا می‌شوند عفونت ندارند. این مرحله می‌تواند زندگی فرد را به خطر بیاندازد. در این مرحله سیفلیس به اندام‌ها و سایر ارگان‌ها آسیب می‌رساند:
- قلب
- رگ‌های خونی
- کبد
- استخوان‌ها
- مفاصل
در این مرحله ممکن است گوم نیز که گره‌های غده مانند متورم و نرمی هستند در اندازه‌های متفاوتی ایجاد شوند. آسیب به ارگان‌ها به این معنی است که سیفلیس مرحله سوم اغلب می‌تواند منجر به مرگ فرد شد. بنابراین درمان سیفلیس قبل از اینکه به این مرحله برسد بسیار مهم است.
مطلب بیشتر: عفونت مقاربتی کلامیدیا تراکوماتیس | جلوگیری و درمان عفونت کلامیدیا
سیفلیس عصبی
سیفلیس عصبی نوعی بیماری است که با انتشار باکتری ترپونما پالیدوم به سیستم عصبی ایجاد می‌شود. این بیماری اغلب به دلیل پیوندهایی به سیفلیس نهان و مرحله سوم بوجود می‌آید. با این حال، می‌تواند در هر زمان پس از مرحله اولیه رخ دهد. فرد مبتلا به سیفلیس عصبی ممکن است برای مدت طولانی علائمی نداشته باشد و علائم ممکن است به تدریج ایجاد شوند. علائم عبارت‌اند از:
- زوال عقل یا تغییر وضعیت روانی
- راه رفتن غیر عادی
- بی‌حسی در اندام‌ها
- مشکل در تمرکز
- گیجی و سردرد
- تشنج
- مشکلات بینایی یا از دست دادن بینایی
- ضعف
سیفلیس مادرزادی
سیفلیس مادرزادی اغلب شدید و تهدید کننده زندگی است. باکتری ترپونما پالیدوم می‌تواند از طریق جفت و طی مراحل زایمان از مادر به نوزاد منتقل شود. داده‌ها حاکی از آن است که بدون غربالگری و درمان حدود ۷۰٪ از زنان مبتلا به سیفلیس نتیجه نامطلوبی در بارداری خواهند داشت. از عوارض شدید می‌توان به مرگ جنین یا نوزاد، زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد و عفونت در نوزادان اشاره کرد.
علائم ابتلا به سیفلیس در نوزادان عبارت‌اند از:
- بینی زینی شکل
- تب
- مشکل در افزایش وزن
- بثورات دستگاه تناسلی، مقعد و دهان
- تاول‌های کوچک روی دست و پا که به بثورات مسی رنگ تبدیل می‌شوند، ممکن است ناهموار یا صاف باشند و به صورت گسترش می‌یابند.
نوزادان بزرگتر و کودکان ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- دندان‌های هوچینسون و یا دندان‌های غیرطبیعی
- درد استخوان
- از دست دادن بینایی
- از دست دادن شنوایی
- تورم مفاصل
- زخم شدن پوست در اطراف دستگاه تناسلی، مقعد و دهان
- زخم‌های خاکستری در قسمت خارجی اطراف واژن و مقعد
در سال ۲۰۱۵، سازمان بهداشت جهانی (WHO) کوبا را به عنوان اولین کشور در جهان که سفلیس مادرزادی را به طور کامل از بین برد، تأیید کرد.
مطلب بیشتر: سوزاک | علل، علائم و راه های درمان عفونت سوزاک
علل ایجاد سیفلیس
این عفونت هنگام انتقال ترپونما پالیدوم از یک شخص به شخص دیگر در طی فعالیت جنسی ایجاد می‌شود. این عفونت می‌تواند در طی بارداری از مادر به جنین یا در هنگام زایمان به نوزاد منتقل شود. به این نوع سیفلیس، سیفلیس مادرزادی گفته می‌شود. سیفلیس نمی‌تواند از طریق تماس مشترک با اشیا، مانند دستگیره در، ظروف غذا و توالت انتقال پیدا کند.
چه کسانی بیشتر در خطر ابتلا به سیفلیس هستند؟
افرادی که فعالیت‌های جنسی زیادی دارند بیشتر در خطر ابتلا به عفونت سیفلیس هستند. از دیگر افرادی که بیشتر در خطر ابتلا به سیفلیس هستند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افرادی که رابطه جنسی محافظت نشده (عدم استفاده از کاندوم) دارند.
- مردان همجنس باز
- افرادی که به ایدز مبتلا هستند.
- افرادی که بیش از یک شریک جنسی دارند.
زخم های سیفلیتیک همچنین خطر ابتلا به HIV را افزایش می‌دهند.
تشخیص سیفلیس
قبل از انجام آزمایشات بالینی برای تایید بیماری سیفلیس، پزشک معاینه بدنی انجام می‌دهد و در مورد سابقه فعالیت‌های جنسی از فرد سوالاتی می‌پرسد. این آزمایشات عبارت‌اند از:
آزمایش خون:
آزمایش خون می‌تواند عفونت فعلی یا گذشته را تشخیص دهد. چراکه آنتی بادی‌های عفونت سیفلیس برای سال‌های طولانی در بدن فرد باقی می‌ماند.
مایعات بدنی:
یک پزشک می‌تواند مایعات ناشی از شانکر را در مرحله اولیه یا ثانویه ارزیابی کند.
مایع مغزی نخاعی:
پزشک ممکن است این مایع را از طریق یک نمونه گیری از مایع مغزی نخاعی جمع کرده و برای بررسی تاثیرات بیماری بر سیستم عصبی آن را معاینه کند.
اگر آزمایشات ابتلای فرد به سیفلیس را نشان داد، فرد حتما باید با شریک جنسی خود در این باره صحبت کند و این موضوع را به او اطلاع دهد تا شریک جنسی او نیز مورد آزمایش قرار گیرد.
درمان سیفلیس
هر فردی که مشکوک به ابتلا به سیفلیس است باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کند. اگر فرد به موقع تحت درمان قرار گیرد می توان از بسیاری از عوارض که در نتیجه این عفونت ایجاد می‌شود جلوگیری کرد. درمان زود هنگام با پنی سیلین مهم است، زیرا این بیماری می‌تواند در طولانی مدت منجر به عواقب تهدید کننده زندگی شود.
در مراحل بعدی این بیماری، سیفلیس قابل درمان است. با این حال، ممکن است فرد به دوره طولانی‌تری از پنی سیلین نیاز داشته باشد. اگر آسیب عصب یا اندام در مراحل بعدی سیفلیس رخ دهد، درمان آن را ترمیم نمی‌کند. با این حال، درمان می‌تواند با پاکسازی باکتری ها از بدن فرد، از آسیب بیشتر جلوگیری کند.
درمان این عفونت یه ویژه در مراحل اولیه می‌تواند موفقیت آمیز باشد. استراتژی درمان به علائم و مدت زمانی که فرد به باکتری آلوده است بستگی دارد. با این حال، در طی مرحله اولیه، ثانویه یا سوم، افراد مبتلا به سیفلیس معمولاً تزریق عضلانی پنی سیلین G بنزاتین مورد درمان قرار می‌گیرند.
این عفونت در مرحله سوم به چندین تزریق در فواصل هفتگی نیازمند است. سیفلیس عصبی برای از بین بردن باکتری‌ها از سیستم عصبی مرکزی به پنی سیلین داخل وریدی (IV) هر ۴ ساعت و به مدت ۲ هفته نیاز دارد. بهبود عفونت از آسیب بیشتر به بدن جلوگیری می‌کند و اقدامات ایمن جنسی می‌تواند از سر گرفته شود. با این حال، درمان نمی‌تواند خساراتی را که قبلاً در بدن ایجاد شده جبران کند.
افرادی که به پنی سیلین آلرژی دارند گاهی اوقات می‌توانند در مراحل اولیه از داروی جایگزین استفاده کنند. با این حال، در دوران بارداری و در مراحل سوم، هر کسی که آلرژی داشته باشد، تحت حساسیت زدایی از پنی سیلین قرار می‌گیرد تا درمان برایش خطری نداشته باشد.
پس از زایمان، نوزادان تازه متولد شده با سیفلیس باید تحت درمان با آنتی بیوتیک قرار گیرند. لرز، تب، حالت تهوع، بدن درد و سردرد ممکن است در روز اول درمان ایجاد شود. پزشکان از این علائم به عنوان واکنش یاریش-هرکس هایمر یاد می‌کنند. این واکنش به این معنا نیست که فرد باید درمان را متوقف کند.
منابع
در صورت نیاز می‌توانید با مراجعه به سایت پزشک خوب از بهترین اورولوژیت‌ها در ایران به صورت اینترنتی نوبت بگیرید.
اگر نیاز به دریافت راهنمایی در این زمینه دارید، روی دکمه زیر کلیک کنید
سلام خیلی مفید بود ممنون