ترس از حیوانات یا (زوفوبیا) به ترس شدید و غیر قابل کنترل از حیوانات گفته می‌شود. بیشتر افراد تنها از یک نوع حیوان میترسند. ترس از فوبیا می‌تواند استرس قابل توجهی ایجاد کند و در نتیجه کیفیت زندگی را کاهش دهد. اگرچه ترس از حیوانات و دیگر فوبیاها قابل درمان هستند و با دوره رواندرمانی و مصرف دارو درمان خواهد شد. به طور کلی، فوبیاهای خاص شایع هستند. ترس از حیوانات یکی از متداول‌ترین فوبیاهای خاص به شمار می‌رود. در این مقاله به بررسی ترس از حیوانات، علائم، علل و درمان آن می‌پردازیم.
زوفوبیا (ترس از حیوانات) چیست؟
متداول‌ترین نوع فوبیاهای خاص، زوفوبیا یا ترس از حیوانات نام دارد. ترس از حیوانات یک اختلال اضطرابی است. در واقع در این نوع فوبیا فرد هنگامی که حیوان خاصی را می‌بیند و یا حتی چیزهایی که درباره آن حیوان است را می‌بیند (عکس، صدا و ..) دچار اضطراب و استرس بسیاری می‌شود. همانطور که گفته شد زوفوبیا از انواع ترس‌های خاص به شمار می‌رود.
به عنوان مثال از این نوع فوبیا میتوان به ترس از عنکبوت (arachnophobia، ترس از مارها (ophidiophobia)، ترس از پرنده‌ها (ornithophobia) و ترس از زنبور (apiphobia) اشاره کرد. چنین فوبیاهایی اغلب ریشه در کودکی فرد دارند و از زمان کودکی ایجاد می‌شوند و گاهی اوقات با افزایش سن از بین می‌روند. برخی دیگر تا بزرگسالی ادامه پیدا میکند.
چه چیزهایی باعث ایجاد ترس از حیوانات می‌شود؟
دلیل اصلی ترس از حیوانات هنوز ناشناخته است. این امکان وجود دارد که چندین عامل مختلف می‌توانند در ایجاد این اختلال روانی تاثیر گذار باشند. در زیر به این عوامل اشاره می‌کنیم:
تجربیات منفی:
داشتن تجربه منفی درباره حیوانات می‌تواند محرک ایجاد ترس باشد. به عنوان مثال شخصی که مورد حمله سگ قرار گیرد ممکن است به این اختلال مبتلا شود.
رفتارهای آموزشی:
ممکن است از افراد نزدیک‌مان (والدین و خواهر و برادر) یاد بگیریم که باید از یک حیوان خاص بترسیم. به عنوان مثال اگر والدین شما از عنکبوت بترسند بعد از مدتی یاد خواهید گرفت که شما هم باید از عنکبوت بترسید.
ژنتیک:
این احتمال وجود دارد که ژنتیک در ایجاد فوبیاهای خاص نقش داشته باشد.
طبق مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۷ انجام شد نشان داد، اگرچه فوبیاهای خاص ممکن است در هر سنی در زندگی فرد ایجاد شود اما بیشتر فوبیاهای خاص در دوره کودکی ایجاد می‌شود. مخصوصا در سن ۸ سالگی امکان پیشرفت این فوبیاها بسیار بیشتر است. همچنین زنان بیشتر از مردان به فوبیاهای خاص مبتلا می‌شوند.
نحوه تشخیص بیماری زوفوبیا چگونه است؟
پزشک ممکن است برای درک میزان ترس و اضطراب از حیوانات، سوالاتی از بیمار بپرسد. در زمان تشخیص این عارضه نباید تنها علائم فیزیکی را مدنظر قرار داد. در برخی موارد، علائم فیزیکی مربوط به یک نوع اختلال روانی یا وضعیت جسمانی بیمار است. پزشک در رابطه با موضوعات زیر سوالاتی از بیمار می‌پرسد:
- اجتناب شدید از فکر کردن یا تعامل با حیوانات
- ترس یا ناراحتی که ۶ ماه یا بیشتر طول بکشد
- شدت احساس وحشت در بیمار
- وحشت یا ترس فوری از فکر دیدن یک حیوان یا تصاویر حیوانات
- علائمی که با فعالیت‌های معمول روزانه تداخل داشته باشد
- تشدید اضطراب زمانی که حیوانی را می‌بینید
- تجربیات آسیب زا یا منفی با حیوانات، مانند حمله سگ
علائم ترس از حیوانات
یکی از علائم فوبیاهای خاص ترس شدید از یک چیز به خصوص است. این ترس معمولا از خطری که خود دلیل ترس ایجاد میکند اغراق آمیزتر است. در رابطه با ترس از حیوانات، حضور حیوان و در معرض قرار گرفتن آن تنها موجب ایجاد احساس ترس و دلهره نمی‌شود.
حرف زدن درباره حیوانی که از آن می‌ترسید، فکر کردن درباره آن، شنیدن صدا و دیدن عکس و فیلم آن حیوان می‌تواند باعث اضطراب و ترس در فرد شود. فرد مبتلا به فوبیای حیوانات ممکن است از انجام فعالیت‌هایی که آن‌ها را در معرض حیوانات قرار می‌دهد خودداری کند. پرهیز از تماشای مستندهای طبیعت، رفتن به باغ وحش یا حتی رفتن به خانه یکی از دوستان که حیوان خانگی دارد از جمله مشکلاتی است که فرد مبتلا به فوبیا با آن روبه‌رو است.
علاوه بر علائم روانی، فرد مبتلا ممکن است علائم جسمی نیز داشته باشد. به عنوان مثال فرد مبتلا به فوبیای حیوانات ممکن است در مواجه با آن علائم جسمی زیر را تجربه کند:
- افزایش ضربان قلب
- تعریق زیاد
- لرزیدن
- تنگی نفس
- سبکی سر و احساس ضعف
- درد قفسه سینه
- حالت تهوع
علائم ترس از حیوانات در کودکان
کودکانی که به فوبیای حیوانات مبتلا هستند ممکن است علائم دیگری را نیز علاوه بر علائم بزرگسالان داشته باشند.
- ثابت ماندن (به اصطلاح یخ زدن)
- گریه کردن
- چسبیدن به کسی
- بدخلقی کردن
فوبیاهای رایج ترس از حیوانات
افراد ممکن است از انواع خاصی از حیوانات بترسند. حتی ممکن است فردی از تمام حیوانات بترسد. با این حال برخی از فوبیاهای مربوط به حیوانات از برخی دیگر معمول‌تر است. در پایین به این فوبیاها می‌پردازیم:
- ailurophobia (ترس از گربه‌ها)
- arachnophobia (ترس از عنکبوت)
- chiroptophobia (ترس از خفاش‌ها)
- Cynophobia (ترس از سگ‌ها)
- Entomophobia (ترس از حشرات)
- Equinophobia (ترس از اسب‌ها)
- helminthophobia (ترس از کرم‌ها)
- herpetophobia (ترس از خزنده‌گان)
- ichthyophobia (ترس از ماهی‌ها)
- melissophobia (ترس از زنبورها)
- musophobia (ترس از موش‌ها)
- ophidiophobia (ترس از مارها)
- ornithophobia (ترس از پرندگان)
- ranidaphobia (ترس از قورباغه و وزغ)
در این لیست، ترس از عنکبوت و مارها از سایر حیوانات بیشتر دیده می‌شود. در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۰ انجام شد نشان داد که این حیوانات بیشترین نوع فوبیاهای حیوانات در سراسر دنیا هستند. احتمال دارد که احساس انزجار و خطر درک شده در ایجاد این دو نوع فوبیا نقش داشته باشند.
چگونه با زوفوبیا مقابله کنیم؟
افرادی که به فوبیای حیوانات مبتلا هستند می‌توانند برای مقابله با آن اقدامات زیر را انجام دهند:
اجتناب از انجام برخی فعالیت‌ها را محدود کنید:
پرهیز از رفتن به جاهای مختلف و انجام فعالیت‌های مختلف تنها به دلیل ترس شما از حیوانات ممکن است این اختلال را تقویت کند.
رژیم غذایی و زندگی سالمی داشته باشید:
از خودتان مراقبت کنید. رژیم غذایی سالم داشته باشید، به طور منظم ورزش کنید و خواب منظم داشته باشید. زندگی سالم می‌تواند علائم این اختلال را کاهش دهد. جلوگیری از کم‌آبی بدن و کاهش اضطراب با محدود کردن الکل و کافئین و نوشیدن آب و مایعات فراوان هم می‌تواند فرد را از ابتلا به فوبیاهای مختلف دور کند.
از تکنیک‌های کاهش استرس و اضطراب استفاده کنید:
سعی کنید تکنیک‌هایی را پیدا کنید که استرس و اضطراب شما را کاهش دهد. انجام یوگا، مدیتیشن و تکنیک‌های نفس کشیدن می‌توانند بسیار کمک کننده باشند.
با دیگران در ارتباط باشید:
با دیگران به خصوص خانواده و دوستان درباره مشکلات صحبت کنید. پیوستن به یک گروه حمایتی نیز می‌تواند گزینه خوبی باشد.
بهترین راه برای کنار آمدن با بیماری زوفوبیا
بسیاری از افراد با درمان بهبود پیدا میکنند و علائم زوفوبیا به مرور زمان در آن‌ها کاهش می‌یابد. برخی افراد ممکن است بعد از گذشت مدت زمان طولانی‌تری بتوانند بر زوفوبیا غلبه کنند. زمانی که با حیوانی ارتباط برقرار می‌کنید و از آن می‌ترسید، می‌توانید علائم اضطراب و ترس را با موارد زیر کاهش دهید:
- شمردن تعداد دم و بازدم
- انجام ورزش‌های هوازی، مانند پرش و دویدن در محل
- مراقبه یا تمرین تصویرسازی
درمان ترس از حیوانات
ترس از حیوانات هم یکی فوبیاهای رایج است که برای مقابله با آن باید راه‌های درمان این عارضه را بشناسید.
مواجهه درمانی
در طول مواجهه درمانی شما به آرامی در معرض ترس خود قرار خواهید گرفت. در جلسات اول مواجهه درمانی با اضطراب و استرس زیادی مواجه نخواهید شد. با کمک رواندرمانگر خود بیشتر در معرض ترس‌تان قرار خواهید گرفت و این کار می‌تواند برای مدت کوتاهی اضطراب شما را بالا ببرد.
به عنوان بخشی از مواجهه درمانی، رواندرمانگر همچنین مهارت‌هایی را به شما می‌آموزد که به شما کمک میکند احساس اضطرابی را که به دلیل ترس ایجاد می‌شود کنترل کنید. تکنیک‌های تنفسی و همچنین تکنیک‌های آرام سازی از این موارد هستند. در مواجه قرار گرفتن در معرض حیوانی که از آن می‌ترسد تنها به معنای حضور جسمی آن نیست. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۶ انجام شد نشان داد که با استفاده از واقعیت مجازی نیز میتوان مواجه درمانی را انجام داد.
رفتار درمانی شناختی (CBT)
رفتار درمانی شناختی نیز همراه با مواجهه درمانی ترکیبی از درمان فوبیا است. با کمک روادرمانگر یاد خواهید گرفت که افکار و احساسات منفی را که موجب فوبیا در شما شده است را مدیریت کنید. سپس این باورها و عواطف را با هدف کاهش ترس دوباره شکل خواهید داد.
مصرف دارو
داروها فقط به طور معمول برای فوبیاهای خاص به صورت کوتاه مدت استفاده می‌شوند. در برخی موارد، ممکن است برای کمک به شما در کنار آمدن با اضطراب هنگام انجام درمان مفید باشند. دو نمونه از داروهایی که ممکن است برای شما تجویز شود، بتا بلاکرها و بنزودیازپین‌ها هستند.
در حالی که بنزودیازپین‌ها به طور معمول برای درمان فوبیاهای خاص کم استفاده می‌شوند. اما طبق گفته سازمان غذا و داروی آمریکا این دارو باید دارای هشدارهای خاص در جعبه‌اش باشد چرا که می‌تواند اعتیاد آور باشد و باید با احتیاط مصرف شود.
مصرف این داروها بدون تجویز پزشک به هیچ وجه توصیه نمی‌شود و می‌تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد.
چند نفر به زوفوبیا مبتلا هستند؟
ترس از حیوانات یک فوبیای بسیار رایج و شایع بین مردم سراسر جهان است. تنها در ایالات متحده آمریکا بیش از ۱۲ درصد از بزرگسالان زوفوبیا دارند. زوفوبیا یکی از انواع فوبیای رایج در جهان است.
کنترل بیماری زوفوبیا
با درمان این عارضه، بسیاری از افراد می‌توانند علائم مربوط به زوفوبیا را کنترل و مدیریت کنند، بدین ترتیب نمی‌تواند در زندگی روزمره موجب اختلالات و مشکلات بزرگی شود. اگر این عارضه بدون درمان رها شود می‌تواند خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش دهد:
- اختلالات خلقی، از جمله افسردگی و اضطراب
- انزوای اجتماعی یا کناره‌گیری
- اختلالات مصرف مواد
سخن آخر پزشک خوب
زوفوبیا به معنای ترس از حیوانات است. همچنین می‌تواند به ترس فرد از یک حیوان خاص و یا حتی تمامی حیوانات اشاره داشته باشد. زوفوبیا یکی از متداول‌ترین انواع فوبیای خاص است. شایع‌ترین فوبیاهای مختص به حیوانات مربوط به مارها و عنکبوت‌ها است. فرد مبتلا به فوبیای حیوانات هنگام حضور در اطراف حیوان به شدت احساس اضطراب میکند.
این احساس در مقایسه با تهدیدی که حیوان واقعاً ایجاد میکند، اغراق آمیز است. علائم جسمی نیز همراه با علائم روانی ممکن است در مواجهه با حیوان رخ دهد. زوفوبیا را میتوان با استفاده از رواندرمانی و گاهی اوقات داروها درمان کرد. اگر ترس مربوط به حیوانات دارید و به طور قابل توجهی زندگی شما را مختل کرده است، بهتر است هرچه سریع‌تر به یک روانشناس مراجعه کنید.
سوالات متداول
- آیا فوبیا انواع مختلفی دارد؟
فوبیا یا همان هراس زدگی که ترسی غیرواقعی بوده دارای انواع مختلفی است. ازجمله انواع فوبیا میتوان به موارد زیر اشاره کرد: فوبیا خاص، فوبیا اجتماعی، آگروفوبیا - آیا با وجود پیشرفت علم پزشکی راه درمان خاصی برای این نوع عارضه وجود دارد؟
خیر، در حال حاضر هیچ راه درمان قطعی و مطمعنی برای درمان این عارضه وجود ندارد و تنها میتوان پس از ابتلا با استفاده از دارو درمانی و مشاوره با آن مقابله کرد. - آیا همه پزشکان برای درمان این عارضه از دارو درمانی استفاده میکنند؟
خیر پزشکان ابتدا به بررسی علائم جسمی، روحی و روانی فرد میپردازند. سپس با توجه به این علائم سعی میکنند تا از ابتداییترین راه درمان آغاز کنند و سپس در آخرین مراحل از دارودرمانی استفاده میکنند. - برای درمان فوبیا خاص و فوبیا اجتماعی از یک روش استفاده میکنند؟
خیر، درمان فوبیا خاص با فوبیا اجتماعی کمی متفاوت است. با توجه به ساختار متفاوتی که دارد برای درمان آن هم از شیوههای مختلفی استفاده میکنند.
منابع
اگر شماهم با دیدن حیوانات یا تصاویر آن‌ها دچار اضطراب و استرس می‌شوید با مراجعه به سایت پزشک خوب می‌توانید از بهترین متخصصان این زمینه نوبت بگیرید.
پرسش و پاسخ
من خیلی از حیوانات میترسم تاحدی که حتی یک پرنده کوچیک رو نمیتونم با دستم بگیرم میشه لطفا راهنماییم کنید
من وقتی بچه بودم با مارمولک بازی می‌کردم خیلی هم دوسش داشتم سالیان سال گذشت من حیوانات رو دوس دارم فقط از حیوانی میترسم که برام ضرر جانی داشته باشه اما الان که مارمولک میبینم بی اختیار جیغ میزنم گاهی هم گریه میکنم منی که مارمولک همبازیم بود چطور الان تبدیل به یه فوبیا شده تو زندگیم
سلام. معمولا طی کودکی ما با بازداری کمتری اقدام می‌کنیم و برای همین کمتر می‌ترسیم، اینکه قبلا با مارمولک رابطه خوبی داشتی یعنی این مهارت هنوز هم یه گوشه تو ذهنت هست و راحت‌تر از کسی که قبلا تجربه خوبی نداشته می‌تونی دوباره در مواجهه با مارمولک خودتو مدیریت کنی. ترس حاصل شیوه فکر کردن و انتظارات ما در مورد یک پدیده‌ست پس خوبه به این سوال فکر کنی که آیا در مورد مارمولک‌ها اطلاعات جدیدی کسب کردن یا نگرانی جدیدی دارم که الان منو می‌ترسونن و ببینی آیا واقعا این نگرانی درسته یا نه. می‌تونی گام به گام تمرین کنی تا دوباره مثل قبل بشی.
مقاله خوبی بود خسته نباشید