هر آنچه نیاز است راجع به چشم پزشک بدانید
چشم پزشکی
چشم دریچه ارتباط آدمیان با دنیای بیرون است، در توصیف فیزیولوژی و آناتومی چشم هرچه بگوییم نمی‌توان شکوهی که مولانا در بیت بالا به آن اشاره کرده است را به زبان آورد.
اجزای چشم
از طریق سیستم آناتومیک چشم نوری که از دنیای بیرون به ما می‌رسد را دریافت و توسط اعصاب چشم این اطلاعات به مغز ارسال و تصویر برای ما قابل درک می‌شود. اما برای اینکه عمل بینایی انجام گیرد اجزای بسیاری دخیل هستند که شامل ساختار های زیر می‌شوند:
سگمان قدامی که شامل:
قرنیه: که قسمت شفاف لایه ی خارجی چشم است و پرتوهای نور را به کمک عدسی بر روی شبکیه متمرکز می‌کند.
صلبیه: قسمت سفید رنگ کره ی چشم که لایه بیرونی و شکل دهنده به کره چشم می باشد.
زلالیه: مایع زلالی در پشت قرنیه که مسئول تغذیه و اکسیژن رسانی به قرنیه است.
عنبیه: قسمت رنگی چشم
عدسی: یک لنز محدب که به کمک قرنیه پرتوهای نور را متمرکز می کند.
و سگمان خلفی که شامل:
زجاجیه : و یا ویتره ماده ای که درون کره ی چشم را پر می کند.
شبکیه : سلول های عصبی که مسئول دریافت و تشخیص نور هستند بر روی آن قرار دارند. کروئید: وظیفه اکسیژن رسانی به شبکیه را بر عهده دارد .
اعصاب بینایی: که وظیفه اصلی در عمل دیدن را انجام می دهند.
عضلات چشم : که حرکات کره چشم را بر عهده دارند.
و سیستم اشکی.
هر یک از قسمت های ذکر شده در بالا ممکن است در بیماری های مختلف دچار درگیری شوند. چشم پزشکی درواقع علم پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری های چشمی می‌باشد. متخصص چشم پزشکی پس از گذراندن دوره پزشکی عمومی و و پذیرش در رشته دستیاری چشم پزشکی پس از گذراندن 4 سال جراح و متخصص بیماری های چشمی شناخته می‌شود.
بیماری های چشم
از جمله شایع ترین اختلالات چشمی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عیوب انکساری: شامل نزدیک بینی و دور بینی
- کاتاراکت یا آب مروارید
- گلوکوم یا آب سیاه
- بیماری های چشمی ناشی از دیابت
- خشکی چشم
- پروپتوز یا بیرون زدگی چشم
- استرابیسم یا انحراف چشم
- التهاب لایه های مختلف چشم مانند یوئیت
- سرطان ها به ویژه تومور های چشمی
- اشک ریزش و بیماری های مجاری اشکی
- و ....
علائم بیماری های چشمی
- از دست دادن و یا کاهش بینایی به صورت تاری دید، محو شدن قسمتی از میدان دید، کاهش کیفیت تصاویر، خستگی چشم بیشتر از قبل
- مشاهده هرگونه تغییر در دیدن مثل جرقه های نور، لکه های روشن، دیدن خطوط محو، دوبینی، دیدن سایه کنار اجسام، دیدن نقاط تاریک در مرکز یا حاشیه میدان بینایی و ...
- هرگونه تغییر در ظاهر چشم در اثر ضربه و یا افتادگی پلک، انحراف چشم ها، قرمزی، اشک ریزش، خشکی، تورم، خروج چرک، گرمی، تغییر در مژه ها، درد و ...
- تغییر در رنگ ها
متخصص چشم از چه ابزاری استفاده می‌کند؟
در ابتدای کار مانند سایر رشته های پزشکی گرفتن شرح حال دقیق از بیمار که شامل شرحی از شکایت بیمار و سابقه بیماری های قبلی و مصرف داروها کمک بسیاری به تشخیص و درمان بیماری می‌کند.
چراکه به طور مثال بسیاری از داروها باعث ایجاد گلوکوم و یا آب سیاه می‌شوند.
در قدم بعدی معاینه بیمار به صورت مشاهده مستقیم ظاهر چشم با استفاده از اسلیت لمپ (وسیله ای که چانه بیمار بر روی آن قرار میگیرد و پزشک از سمت دیگر دستگاه به معاینه چشم می‌پردازد) و استفاده از چارت اسنلن در موارد کاهش بینایی چشم می‌باشد.
و سپس متخصص چشم با استفاده از دستگاه های مختلفی به ارزیابی بخش های مختلف می‌پردازد.
در صورت نیاز به بررسی های مختلف مثل تعیین فشار چشم، میدان بینایی، تعیین دقیق نمره چشم، آنژیوگرافی عروق چشمی و سونوگرافی چشم و ... از دستگاه های مخصوص این کار استفاده می‌کنند.
درمان بیماری های چشمی
با توجه به نوع بیماری درمان های بسیاری از جمله تجویز عینک، دارو درمانی، در موارد تومورهای چشمی استفاده رادیوکموتراپی نیز رایج است.
از آنجاییکه دربسیاری از موارد بیماری های چشمی به خودی خود و استفاده از دارو بهبود پیدا نمی‌کنند، جراحی جز جدایی ناپذیر درمان های این رشته تخصصی می‌باشد.
به طور مثل جراحی های اصلاح نزدیک بینی یا دور بینی مثل لازک، پی آر کی و اسمایل و ...
جراحی خارج کردن و تعویض عدسی در کاتاراکت یا آب مروارید
جراحی های تومورهای چشم که گاهی به صورت مشترک با جراحان مغز و اعصاب (نوروسرجری) و سایر رشته ها انجام میگیرد و ...
فوق تخصص های چشم پزشکی
با توجه و گسترش علم و روش های درمانی و تشخیص امروزه فلوشیپ (دوره های فوق تخصصی) بسیاری برای رشته چشم پزشکی تعریف شده اند که در کشور ما نیز بسیاری ازین رشته ها وجود دارند که شامل موارد زیر می‌باشند:
- فلوشیپ قرنیه و بیماری های خارج چشمی (سگمان قدامی): تمامی بیماری ها و جراحی های مربوط به سگمان قدامی که دربالا توضیح داده شد شامل جراحی های عیوب انکساری( نزدیک بینی و دور بینی) و کاتاراکت و... در حوزه تخصصی این افراد قرار دارد.
- فلوشیپ شبکیه (ویتره و رتین یا سگمان خلفی) که شامل اصلاح جداشدگی شبکیه و اختلالات ناشی از دیابت و ... می‌شود.
- فوق فلوشیپ چشم پزشکی کودکان و انحراف چشم: در موارد انحراف چشم ها که باعث غیرقرینه بودن چشم ها می‌شود و سایر ناهنجاری های چشم کودکان
- فلوشیپ جراحی پلاستیک و ترمیمی چشم (اربیت و اکولوپلاستیک)
- فلوشیپ آب سیاه (گلوکوم)
- فلوشیپ پاتولوژی چشم (مشترک با متخصصین پاتولوژی)
- فلوشیپ ترومای چشم
- و ...
تفاوت اپتومتریست و متخصص چشم در چیست؟
اپتومتریست یا بینایی سنج، کارشناسی ست که بعد از گذراندن دوره 4 ساله، به افراد در زمینه هایی مثل تعیین نمره چشم، تجویز عینک طبی و آفتابی و یا لنز های تماسی مناسب، ساخت عینک مناسب با میدان بینایی هر فرد، انجام تست های مختلف بینایی سنجی و تشخیصی بیماری های چشمی که توسط دستگاه های تخصصی انجام میگیرد و ... کمک می‌کند. این افراد توانایی اعمال جراحی و درمان بیماری های چشمی را نداشته و این کار صرفا توسط چشم پزشک انجام میگیرد.