دندان عقل به اصطلاح جز دندان‌های آسیاب بزرگ است. دندان‌های عقل دندان‌هایی بزرگ در پشت دهان شما هستند که گاهی اوقات به آن‌ها دندان‌های آسیاب سوم نیز گفته میشود. این نوع دندان‌ها آخرین دندان‌هایی هستند که در انسان بوجود می‌آیند. اکثر افراد بین سن ۱۷ تا ۲۵ سالگی دندان عقل‌شان در می‌آید. درد همراه با عفونت دندان عقل می‌تواند بسیار شدید و دردناک باشد و برای جلوگیری از عوارض بعدی باید سریعا درمان شود. در این مقاله به بررسی عفونت دندان عقل می‌پردازیم.
دندان عقل چیست؟
دندان عقل به اصطلاح آخرین دندان‌هایی است که در دهان رشد می‌کنند و در سن بزرگسالی بوجود می‌آیند. بیشتر افراد چهار دهان عقل در پشت دندان دارند. دو دندان در بالا و دو دندان در پایین. دندان عقل نهفته می‌تواند منجر به درد، آسیب به دندان‌های دیگر و سایر مشکلات شود. در بعضی موارد، دندان عقل نهفته ممکن است هیچ مشکل آشکار یا فوری ایجاد نکند. اما از آنجا که تمیز کردن آن‌ها سخت است، ممکن است در برابر پوسیدگی دندان و بیماری لثه بیش از دندان‌های دیگر آسیب‌پذیر باشند. دندان‌های عقل، که بعضی اوقات دندان‌های آسیاب بزرگ سوم نامیده می‌شوند، ممکن است در اواخر نوجوانی، اوایل ۲۰ سالگی ایجاد شود.
علائم عفونت دندان عقل
موارد زیر علائمی است که می‌تواند در نتیجه عفونت دندان عقل رخ دهد:
- درد دندان یا اطراف آن
- درد فک
- تورم یا قرمزی لثه در اطراف دندان
- بوی بد دهان
- مشکل و احساس درد در هنگام جویدن چیزی
- مشکل در باز کردن دهان (تریسموس یا قفل شدن فک به دلیل اسپاسم عضلات فک که منجر به قفل شدن فک میشود.)
- تورم و التهاب غدد لنفاوی
- تب
- بی‌اشتهایی
- ترشحات زرد یا سفید رنگ بعد از کشیدن دندان
علل عفونت دندان عقل
دندان عقل تحت فشار
یک دندان عقل ممکن است به طور کامل در بالای لثه رشد نکند، از کناره‌ها بیرون بزند و یا فقط تا حدی در زاویه اشتباه رشد کنند. دندان‌های عقلی که فضای کافی برای رشد را ندارد به عنوان دندان‌های عقل تحت فشار شناخته می‌شوند. باقی مانده غذاهای مصرفی می‌توانند در لابه‌لا یا اطراف دندان عقل جمع شوند و در نتیجه این امر می‌تواند به عفونت دندان عقل منجر شود.
اصطلاح پزشکی عفونت و التهاب در اطراف دندان عقل نهفته، پریکورونیت نامیده میشود. طبق یک بررسی انجام شده در سال ۲۰۱۶، عفونت دندان عقل نهفته (پریکورونیت) حدود ۸۱٪ افراد بین ۲۰ تا ۲۹ ساله را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
کشیدن دندان عقل
کشیدن دندان عقل به معنای از بین بردن آن توسط دندانپزشک است. کشیدن دندان عقل یک روش معمول برای درمان یا پیشگیری از مشکلات ناشی از دندان عقل است. عفونت می‌تواند در محل کشیدگی دندان رخ دهد. یک مطالعه انجام شده در سال ۲۰۱۴ نشان داد که ۸.۴٪ از افرادی که دندان عقل خود را کشیده‌اند با عوارض جزیی مانند موارد زیر روبه‌رو می‌شوند:
- عفونت
- خونریزی بعد از جراحی
- آسیب موقتی عصب
- حفره خشک (یک لخته خون بر روی محلی که دندان کشیده شده است برای محافظت از استخوان‌ها و اعصاب زیر آن ایجاد میشود.)
عفونت دندان عقل
دندان‌های عقل به دلیل سخت بودن تمیز کردن آن‌ها ممکن است آلوده شوند. غذا و باکتری مانده می‌توانند بین لثه و دندان تجمع یابند. این نقطه از دهان اغلب به دلیل طاقت فرسایی و مشکل بودن در مسواک کشیدن و نخ دندان کشیدن ممکن است باعث عفونت شود. انواع مختلفی از باکتری‌ها می‌توانند باعث ایجاد عفونت در دندان عقل و اطراف آن شوند. در موارد نادر، عفونت می‌تواند به مناطق دیگر دهان و سر گسترش یابد. انواع باکتری‌هایی که می‌توانند منجر به عفونت دندان شوند عبارت‌اند از:
- استرپتوکوک
- اکتینومیست
- پپتواسترپتوکوک
- پرووتلا
- فوزوباکتریوم
- ایکنلا کورودنس
عوارض عفونت دندان عقل
دندان عقل نهفته می‌تواند مشکلات متعددی را در دهان ایجاد کند:
آسیب به دندان‌های دیگر. اگر دندان عقل به دندان آسیاب دوم فشار وارد کند، ممکن است به دندان آسیاب دوم آسیب برساند یا خطر عفونت در آن ناحیه را افزایش دهد. این فشار همچنین می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در شلوغی دندان‌های دیگر شود یا نیاز به درمان ارتودنسی برای صاف کردن دندان‌های دیگر داشته باشد.
کیست‌ها دندان عقل در کیسهای در داخل استخوان فک رشد میکند. کیسه می‌تواند با مایع پر شود و کیستی را تشکیل دهد که می‌تواند به استخوان فک، دندان‌ها و اعصاب آسیب برساند. به ندرت، یک تومور – معمولا غیر سرطانی (خوش خیم) – ایجاد میشود. این عارضه ممکن است نیاز به برداشتن بافت و استخوان داشته باشد.
پوسیدگی، به نظر می‌رسد که دندان عقل نیمه نهفته نسبت به سایر دندان‌ها بیشتر در معرض خطر پوسیدگی دندان (پوسیدگی) قرار دارد. این احتمالاً به این دلیل رخ می‌دهد که تمیز کردن دندان عقل سخت‌تر است و به این دلیل که غذا و باکتری به راحتی بین لثه و دندان نیمه رویش یافته گیر میکند.
بیماری لثه. مشکل در تمیز کردن دندان عقل نهفته و نیمه رویش شده، خطر ابتلا به یک بیماری دردناک و التهابی لثه به نام پریکورونیت (per-ih-kor-o-NI-tis) را در آن ناحیه افزایش می‌دهد.
تشخیص دندان عقل عفونی
دندانپزشک یا جراح دهان شما می‌تواند دندان ها و دهان شما را ارزیابی کند تا تشخیص دهد که آیا شما دندان عقل نهفته دارید یا وضعیت دیگری باعث مشکلات شما شده است. چنین ارزیابی‌هایی معمولاً شامل موارد زیر است:
سوالاتی در مورد علائم دندانی و سلامت عمومی شما
- بررسی وضعیت دندان ها و لثه های شما
- اشعه ایکس دندان که می‌تواند وجود دندان‌های نهفته و همچنین علائم آسیب به دندان‌ها یا استخوان را نشان دهد.
عفونت‌های شدید یا عود کننده
عفونت شدید دندان عقل می‌تواند در سراسر دهان، فک و دستگاه تنفسی فوقانی گسترش یابد. در موارد نادر، عفونت به جریان خون منتقل میشود. این بیماری نادر و به شدت خطرناک سپسیس نامیده میشود. بسیاری از دندانپزشکان برای جلوگیری از خطر عفونت‌های شدید یا عود کننده دندان عقل را می‌کشند.
مطلب بیشتر:عوارض عفونت دندان در بدن چیست؟ روش‌های درمان عفونت دندان
عفونت دندان عقل و گوش درد
حتی اگر هیچ علائمی وجود نداشته باشد، دندان عقل نهفته می‌تواند به دندان‌های دیگر آسیب برساند و و باعث عفونت شود. عفونت می‌تواند منجر به بوی بد دهان، گوش درد، سردرد، طعم عجیب دهان، دندان درد و تورم لثه شود که ممکن است باعث التهاب و قرمزی بیش از حد لثه شود.
درمان عفونت دندان عقل
بهترین درمان برای عفونت دندان عقل تا حدی به شدت و علت عفونت بستگی دارد. با این حال، درمان معمولاً شامل موارد زیر است:
- تمیز کردن کامل دندان عقل عفونی و لثه‌ها و دندان‌های اطراف
- استفاده از دهان شویه ضد‌عفونی کننده
- یک دوره درمان آنتی بیوتیک برای درمان عفونت
روش‌های فوق به کنترل عفونت کمک میکند. اما هنوز هم بهترین تصمیم برای مواجه با خطرات احتمالی و آسیب رساندن به بافت‌های اطراف کشیدن دندان عقل است.
اگر احتمالاً درمان دندان عقل نهفته شما دشوار است یا اگر شرایط پزشکی دارید که ممکن است خطرات جراحی را افزایش دهد، دندانپزشک شما احتمالاً از شما می‌خواهد که به یک جراح دهان مراجعه کنید تا در مورد بهترین اقدام صحبت کنید.
مدیریت دندان عقل بدون علامت
اگر دندان عقل نهفته علائم یا مشکلات ظاهری دندانی ایجاد نکند، بدون علامت نامیده میشود. در جامعه دندانپزشکی در مورد نحوه مدیریت دندان عقل نهفته بدون علامت اختلاف نظر وجود دارد. تحقیقات در مورد این موضوع به شدت یک استراتژی را بر استراتژی دیگر ترجیح نمی‌دهد.
برخی از دندانپزشکان و جراحان دهان، کشیدن دندان عقل بدون علامت را برای جلوگیری از مشکلات احتمالی آینده توصیه می‌کنند. آن‌ها استدلال می‌کنند:
- دندان عقل بدون علامت ممکن است عاری از بیماری نباشد.
- اگر فضای کافی برای رویش دندان‌ها وجود نداشته باشد، دسترسی به دندان‌ها و تمیز کردن درست آن‌ها اغلب دشوار است.
- عوارض جدی دندان عقل در افراد جوان کمتر اتفاق می‌افتد.
- این روش دشوارتر است و به احتمال زیاد باعث عوارض بعدی در زندگی میشود، به ویژه در میان افراد مسن.
سایر دندانپزشکان و جراحان دهان رویکرد محافظه کارانه‌تری را توصیه می‌کنند. آن‌ها متذکر می‌شوند:
- شواهد کافی وجود ندارد که نشان دهد دندان عقل نهفته که در سنین جوانی مشکلی ایجاد نمی‌کند، بعداً باعث ایجاد مشکل میشود.
- هزینه و خطرات این روش سود مورد انتظار را توجیه نمی‌کند.
- با یک رویکرد محافظه کارانه، دندانپزشک شما دندان‌های شما را از نظر پوسیدگی، بیماری لثه یا سایر عوارض زیر نظر می‌گیرد. در صورت بروز مشکل، او ممکن است کشیدن دندان را توصیه کند.
آمادگی برای جلسه مشاوره با دندانپزشک
اگر علائم یا سایر مشکلات دندانی را تجربه می‌کنید که ممکن است نشان دهنده نهفته بودن دندان عقل باشد، در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنید.
دندانپزشک ممکن است این سوالات را از شما بپرسد:
- چه علائمی را تجربه می‌کنید؟
- علائم شما از چه زمانی شروع شد؟
- آیا چیزی علائم را بدتر میکند، مانند جویدن به سمت پشت دهان؟
- آیا هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن متوجه خونریزی شده‌اید؟
- عادات معمولی شما برای تمیز کردن دندان چیست؟
مصرف دارو
برای درمان عفونت دندان عقل بهتر است از یک دوره آنتی بیوتیک استفاده کنید. ممکن است لازم باشد این کار را حداقل یک هفته قبل از ترمیم یا برداشتن دندان آسیب دیده انجام دهید. آنتی بیوتیک‌ها به بهبود دندان عفونی کمک می‌کنند و از گسترش باکتری جلوگیری می‌کنند.
دندانپزشک ممکن است آنتی بیوتیک‌های زیر را برای درمان عفونت تجویز کند:
- پنی سیلین
- آموکسی سیلین
- مترونیدازول
- کلیندامایسین
- اریترومایسین
دندانپزشک شما همچنین ممکن است داروی ضد درد را قبل و بعد از عفونت دندان عقل توصیه کند، قرص‌های تسکین دهنده شامل موارد زیر است:
- ایبوپروفن
- لورنوکسیکام
- استامینوفن
- آسپرین
کشیدن دندان عقل
اگر دندان عقل شما آسیب دیده باشد، دندانپزشک ممکن است آن را به طور کامل یا جزئی از بین ببرد. ممکن است برای عفونت دندان عقل نهفته به جراحی دندان نیاز داشته باشید. دندانپزشک شما ممکن است بافت لثه را از بالای دندان عقل نهفته برداشته و به رشد آن کمک کند. با یک روش دندانپزشکی دیگر فقط قسمت بالای دندان عقل برداشته میشود. به این عمل جراحی کرونکتومی گفته میشود. این امر به محافظت از ریشه دندان، اعصاب و استخوان فک اطراف دندان کمک میکند.
درمان خانگی عفونت دندان عقل
درمان خانگی نمی‌توانند عفونت دندان عقل را درمان کنند. با این حال، برخی از درمانهای ساده ممکن است به طور موقت درد و ناراحتی ناشی از عفونت را کاهش دهد. اگر منتظر دریافت نوبت از دندانپزشک هستید این روش‌های درمانی را امتحان کنید:
آب اکسیژنه
هیدروژن پراکسید را در مقدار مساوی با آب آشامیدنی رقیق کنید. از این محلول به عنوان دهان شویه استفاده کنید. پراکسید هیدروژن ضد باکتری است و به از بین بردن برخی از باکتری‌های سطح اطراف عفونت کمک میکند.
کمپرس آب سرد
یک بسته یخ یا کمپرس سرد را در قسمت خارجی گونه خود روی ناحیه آلوده قرار دهید. سرما به تسکین تورم و التهاب کمک میکند.
روغن گل میخک
میخک حاوی روغن‌های طبیعی ضد باکتری است. از یک تکه پنبه استفاده کنید تا روغن میخک را مستقیماً روی دندان عقل خود بگذارید. چند بار این کار را تکرار کنید تا تورم و درد را تسکین دهد.
داروهای مسکن بدون نسخه
داروهای ضد درد و ژل‌های بی حس کننده می‌توانند به شما کمک کنند تا قبل از قرار ملاقات با دندانپزشک، با درد کنار بیایید و خواب خوبی داشته باشید. داروهای ضددرد و ژل‌های بی‌حس کننده بنزوکائین می‌توانند به تسکین درد جزئی دندان کمک کنند.
عفونت جزیی دندان عقل ممکن است طی چند روز خود به خود از بین رود. در این میان، فرد می‌تواند بدون نسخه داروی تسکین درد مانند استامینوفن (تایلنول) یا ایبوپروفن (ادویل) استفاده کند. استفاده موضعی هر داروی تسکین دهنده درد دندان می‌تواند باعث آسیب به آن شود. بنابراین بهتر است از این کار خودداری کنید. درد دندان ممکن است با استفاده از دهانشویه‌های ضد باکتری تسکین یابد. این امر می‌تواند به کنترل عفونت و التهاب ایجاد شده کمک کند.
سعی کنید با مسواک قسمت‌های مختلف دندان را برای تمیز کردن باقی مانده‌های غذا انجام دهید. شستشوی دندان‌ها با آب نمک همچنین می‌تواند برای تسکین درد مفید باشد. برای تهیه محلول آب نمک، ۱ قاشق چایخوری نمک را در یک فنجان آب گرم مخلوط کنید. یک جرعه از محلول را بنوشید آن را در دهان خود غرغره کنید و سپس بیرون بریزید. انجام این کار چند بار در روز، به خصوص بعد از غذا خوردن می‌تواند به تمیز نگه داشتن دندان عقل کمک کند.
چرا برخی از مردم دندان عقل ندارند؟
هیچ دلیل تایید شده‌ای وجود ندارد که چرا برخی افراد دندان عقل ندارند. به گفته محققان تا ۳۷ درصد از افراد حداقل یک دندان عقل را از دست می‌دهند. برخی از کارشناسان می‌گویند به این دلیل است که بافت مورد نیاز برای ایجاد جرقه در شکل‌گیری عقل به عقب دهان مهاجرت نمی‌کند تا این فرآیند شروع شود. برخی دیگر می‌گویند که این می‌تواند نتیجه تکامل باشد زیرا ما دیگر به دندان عقل برای کمک به جویدن و تجزیه غذا نیاز نداریم.
هر سال تقریباً ۱۰ میلیون دندان عقل از نزدیک به پنج میلیون نفر در ایالات متحده کشیده میشود.
دندان عقل در چه سنی درمی‌آید؟
طبق گفته انجمن دندانپزشکی آمریکا، دندان عقل معمولاً بین ۱۷ تا ۲۱ سالگی در می‌آید.
چرا به آن‌ها دندان عقل می‌گویند؟
به این دلیل که وقتی فرد مسن‌تر و بالغ‌تر میشود از نظر تئوری، عقل بیشتری دارد.
چه زمان به دندانپزشک مراجعه کنیم؟
اگر درد دندان ناشی از عفونت بیش از ۳ یا ۴ روز طول بکشد، یا اگر تورم در لثه اطراف دندان عقل وجود داشته باشد بهتر است هرچه سریع‌تر به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک به بررسی مشکل می‌پردازد تا علت آن را شناسایی کند و درمانهای مناسبی برای آن ارائه دهد. بسیاری از افراد مراجعه به دندانپزشکی را تا زمان غیرقابل شدن درد و یا تورم شدید را به تاخیر می‌اندازند. در صورت بروز هر کدام، ممکن است مراقبت‌های اضطراری لازم باشد. به عنوان مثال پریکورونیت سالانه ۶٪ تا ۹٪ مراجعات اورژانسی به دندانپزشکان را تشکیل می‌دهد.
سخن آخر پزشک خوب
دندان عقل می‌تواند مشکلات متعددی ایجاد کند. در حقیقت ممکن است فضای کافی برای رشد دندان عقل وجود نداشته باشد و به همین دلیل ممکن است کاملا رشد نکنند و یا تا حدی در زاویه اشتباه رشد کنند. این اتفاقات می‌تواند باعث ایجاد عفونت در دندان شود. درد و تورم دو علامت شایع عفونت دندان عقل است. اگر این مسائل بیش از چند روز طول کشید، به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک دندان عقل عفونی را تمیز میکند و در صورت لزوم یک دوره آنتی بیوتیک تجویز میکند. آن‌ها همچنین ممکن است کشیدن دندان را برای جلوگیری از مشکلات بعدی توصیه کنند.
سوالات متداول
- علائم اولیه بروز عفونت دندان عقل کدام است؟
درد دندان در زمان غذا خوردن، درد شدید و طولانی در یک سمت صورت، لق شدن دندان یا بالا آمدن آن از سطح لثه، ورم و برآمدگی روی دندان، مزه تلخ در دهان، درد دندان در زمان خواب و در شب از علائم اولیه بروز عفونت دندان درد میباشند. - درمانهای خانگی کاهش درد دندان عقل کدام است؟
استفاده از میخک، استفاده از آب نمک، چای کیسهای و.. از راههای کاهش درد دندان عقل در زمان عفونت میباشد. - عفونت دندان عقل به چه صورت است؟
به عفونتی که درون دندان به وجود بیاید و به شکل ورم باشد. در این عفونت مایعات چرکی از ریشه دندان خارج خواهند شد. - چرا عفونت دندان عقل باعث تاخیر در کشیدن آن میشود؟
به طور کلی دندانی که عفونت داشته باشد ابتدا باید نسبت به رفع آن اقدام کرد. از این رو پزشک برای شما چرک خشک کن تجویز میکند تا عفونت دندانتان برطرف شود.
منابع
در صورت نیاز می‌توانید با مراجعه به سایت پزشک خوب از بهترین دندانپزشکان در ایران به صورت اینترنتی نوبت بگیرید.
پرسش و پاسخ
دندان درد با فک بالا خیلی دردشدید داره علتش چی هست دردصورت فک دندان گوش همه درد شدید دارم
مطلب مفیدی بود ممنون