وسواس در کودکان علائمی مانند رفتارهای تکراری و افکار ناخوشایند دارد و برای خود کودک و والدین به شدت آزاردهنده خواهد بود. درمان وسواس در کودکان، با روش هایی مانند درمان شناختی رفتاری، دارو درمانی و … ممکن است و مشارکت خانواده نیز تاثیر به سزایی در روند بهبود وسواس فکری در کودکان خواهد داشت. علت وسواس کودکان هنوز دقیقا مشخص نیست و عوامل زیادی در ایجاد آن دخیل هستند. برای انتخاب درمان مناسب، باید از علل و نشانه های وسواس، آگاهی کامل داشته باشید. برای اطلاع از نشانه ها، علل، انواع و درمان وسواس در کودکان با ما همراه باشید.
وسواس در کودکان چگونه است؟
وسواس در کودکان یا اختلال وسواس فکری عملی (ocd) به این معناست که کودک افکار یا ترس های نگران کننده ای دارد که مدام تکرار می شوند. این افکار و رفتارها موجب احساس اضطراب، ترس و نگرانی در کودک می شود. برای برطرف کردن اضطراب ناشی از این افکار، کودک برخی از کارها را بارها و بارها انجام می دهد، مانند شستن چندین باره دست ها یا بررسی زیاد و دقیق جزئیات. وسواس کودکان، انجام کارهای روزمره مانند رفتن به مدرسه یا بازی با دوستان را برای خود کودک و والدین او دشوار می کند. با انتخاب درمان مناسب مانند درمان شناختی رفتاری، دارودرمانی، بازی درمانی و … به همراه استفاده از راهکارهای مختلف، کودکان دچار وسواس فکری می توانند یاد بگیرند که چگونه نگرانی های خود را مدیریت کنند و احساس بهتری داشته باشند.
وسواس فکری در کودکان یعنی افکار ناخوشایند و استرس زا که مدام فرد را آزار می دهند، وسواس عملی در کودکان یعنی رفتارهایی که کودک انجام می دهد تا از اضطراب ناشی از افکار ناخوشایند، خلاص شود. مثلا تصور اینکه دست ها کثیف است و میکروب آن ها موجب بیماری می شود، وسواس فکری است و شستن چندین بار دست ها به منظور رفع نگرانی، وسواس عملی محسوب می شود. این دو معمولا با هم همراه هستند، پس به این اختلال، اختلال وسواس فکری عملی در کودکان می گویند.
مطالعه بیشتر: ترس کودک از غریبه‌ها | درمان ترس کودک از غریبه
علائم وسواس در کودکان
علائم وسواس در کودکان در دو قالب افکار و اعمال یا رفتارها دیده می شوند. علائم وسواس فکری در کودکان، در هر سنی ممکن است دیده شود و خیلی از بزرگسالان مبتلا به وسواس فکری عملی (OCD) نیز در کودکی علائم وسواس را داشته اند. برخی از علائم وسواس در کودکان عبارتند از:
- افکار آزاردهنده، ناخوشایند یا خشونت آمیز
- نگرانی شدید و مداوم نسبت به اینکه ممکن است اتفاق بدی بیفتد
- باور به اینکه همه چیز باید کامل و درست باشد
- اهمیت دادن به نظم، تقارن یا مرتب بودن همه چیز
- نگرانی در مورد بیمار شدن یا بیمار کردن دیگران
- شمارش مکرر اشیای مختلف
- شستن بیش از حد دست ها
- حمام رفتن یا شستن بیش از حد بدن
- مسواک زدن به دفعات زیاد یا با شدت زیاد
- تکرار کردن مداوم برخی از کلمه ها، آوا ها یا اعداد
- نگرانی در مورد امنیت مثلا قفل بودن در ها
توجه به این نکته مهم است که علائم وسواس فکری عملی در کودکان می تواند در هر کودک، متفاوت باشد و همه کودکان مبتلا به وسواس یا ocd، علائم مشابهی را تجربه نمی کنند. علاوه بر این، علائم وسواس عملی در کودکان با گذر زمان تغییر می کنند و می توانند تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله استرس، رویدادهای زندگی و تفاوت های فردی قرار گیرند.
از دست ندهید: ترس کودکان در خواب | نحوه برخورد با کابوس کودکان
انواع وسواس در کودکان
وسواس در کودکان می تواند انواع مختلفی داشته باشد. گرچه برخی علائم مانند استرس و اضطراب و وسواس فکری در همه انواع وسواس وجود دارند، اما علائم متفاوت دارند. انواع وسواس در کودکان عبارتند از:
- وسواس تمیزی
- وسواس احتکار
- وسواس چک کردن
- وسواس لباس
- وسواس تقارن
- وسواس تغذیه
- وسواس نظم
- وسواس کندن پوست
- وسواس تکرار کلمات
- وسواس ادرار
- وسواس زمان
وسواس تمیزی در کودکان
وسواس تمیزی در کودکان یکی از رایج ترین انواع وسواس کودکان است. علائم این وسواس عملی در کودکان را با نام وسواس آلودگی در کودکان نیز می شناسند. علائم وسواس شستشو در کودکان شامل ترس شدید از میکروب ها، نگرانی زیاد در مورد آلودگی، شستشوی زیاد اعضای بدن، تاکید بیش از حد بر نظافت و … است. بهترین درمان برای وسواس تمیزی در کودکان، طبق گفته سازمان بین المللی وسواس فکری عملی، درمان شناختی رفتاری (CBT) محسوب می شود. با تکنیک های درمان شناختی رفتاری، روانشناس خوب، به کودک کمک می کند تا اضطراب خود را مدیریت کند و به صورت تدریجی رفتارهای افراطی مربوط به نظافت را حذف کند.
بیشتر بخوانید: وسواس شستشو؛ علائم، علت، تشخیص و درمان
وسواس احتکار در کودکان
وسواس احتکار یکی از چالش برانگیز ترین انواع ocd در کودکان محسوب می شود. کودکان با وسواس احتکار معمولا به نسبت دیگر انواع وسواس، مشکلات بیشتری در تعاملات و روابط اجتماعی دارند. وسواس احتکار در کودک یعنی دور ریختن و نبود وسایل کودک برای او، استرس و اضطراب زیادی ایجاد می کند. نهایتا کودک اجازه نمی دهد هیچکدام از وسایل او را دور بریزید یا از دسترس او دور کنید. مداخله زودهنگام در درمان وسواس احتکار در کودکان اهمیت زیادی دارد، زیرا علائم این وسواس با گذر زمان تشدید خواهد شد.
وسواس چک کردن در کودکان
وسواس چک کردن نوعی از ocd در کودکان است که موجب این می شود که کودک به منظور پیشگیری از وقوع اتفاقات بد و کاهش اضطراب، برخی چیز ها را به صورت مکرر چک کند. در وسواس عملی چک کردن، کودک همواره نگران وقوع اتفاق ناخوشایند برای خودش یا اطرافیانش است. رایج ترین وسواس در کودکان دو ساله معمولا وسواس چک کردن، محسوب می شود. حمایت خانواده در درمان این نوع وسواس کودکان، اهمیت بسیار زیادی دارد.
از دست ندهید: وسواس چک کردن یا وسواس وارسی چیست؟ درمان آن
وسواس لباس پوشیدن در کودکان
وسواس لباس پوشیدن در کودکان می تواند در هر کودک به گونه ای متفاوت بروز کند. وسواس لباس در کودکان با علائمی مانند اجرای رسوم و قوانین مشخصی برای لباس پوشیدن، تجربه استرس و اضطراب زیاد هنگام لباس پوشیدن یا انتخاب کردن، صرف زمان زیاد برای لباس پوشیدن و … همراه است. طبق پژوهش ها، بهترین درمان برای وسواس عملی لباس پوشیدن در کودکان شامل درمان شناختی رفتاری و خانواده درمانی می شود.
وسواس تقارن در کودکان
وسواس تقارن در کودکان زیر گروه اختلال وسواس فکری اجباری در کودکان محسوب می شود. کودکان با وسواس تقارن، هنگامی که وسایل یا اشکال متقارن نباشند، استرس و اضطراب زیادی را تجربه می کنند. کودک با وسواس تقارن ممکن است زمان زیادی را صرف کند تا چیدمان همه چیز را متقارن کند. طبق مطالعات، بهترین درمان برای وسواس تقارن در کودک یکی از تکنیک های درمان شناختی رفتاری به نام جلوگیری از پیشنهاد و پاسخ (ERP) است که یعنی فرد باید خود را در موقعیت هایی قرار دهد که او را مجبور به رفتاری نامتناسب می کند و به صورت فعالانه از انجام رفتار نامتناسب، اجتناب کند.
از دست ندهید: وسواس تقارن چیست و چگونه می‌توان وسواس تقارن را درمان کرد؟
وسواس غذایی در کودکان
وسواس غذایی کودکان به صورت افکار نگران کننده در مورد غذا و مواد غذایی بروز می کند. علائم وسواس غذایی در کودکان عبارتند از: نگرانی در مورد آلودگی غذا، داشتن روند مشخص و دقیق برای غذا خوردن، اهمیت به نحوه چیدمان غذا در بشقاب و دقت زیاد به جزئیات موادغذایی. طبق بررسی های دانشمندان، بهترین درمان برای وسواس غذایی کودکان شامل تکنیک جلوگیری از پیشنهاد و پاسخ (ERP) از درمان شناختی رفتاری است.
وسواس نظم در کودکان
علائم وسواس نظم در کودکان شامل حساسیت نسبت به چیدمان وسایل، داشتن قوانین سرسختانه برای چیدن و دسته بندی اشیاء (مثلا به ترتیب قد، وزن و …) و … می شود. بهترین درمان برای وسواس نظم در کودکان، درمان شناختی رفتاری محسوب می شود. در درمان شناختی رفتاری، کودک به صورت تدریجی حساسیت های بیش از حد خود را در مورد نظم اشیاء کنار می گذارد بدون اینکه اضطراب و استرس داشته باشد.
مطلب مرتبط: با استرس کودکان چه کنیم؟ علت و درمان استرس در کودکان
وسواس کندن پوست در کودکان
وسواس کندن پوست در کودکان شامل وسواس کندن مو (اختلال مو کنی در کودکان)، کندن پوست لب، کندن پوست انگشت ها و سایر اعضای بدن، می شود. درمان شناختی رفتاری با آموزش تکنیک های کاهش اضطراب به درمان وسواس کندن پوست و مو کمک می کند.
مطالعه بیشتر: تریکوتیلومانیا یا اختلال موکنی چیست؟ علت، عوارض و درمان
وسواس تکرار کلمات در کودکان
وسواس تکرار کلمات در کودکان نوعی اختلال وسواس جبری در کودکان است. در این نوع وسواس کودک احساس نیاز می کند که برخی از کلمات یا عبارات را با صدای بلند تکرار کند. با استفاده از تکنیک پیشگیری از پیشنهاد و پاسخ (ERP) در درمان شناختی رفتاری، به کودک کمک می شود تا هنگامی که احساس نیاز به تکرار کلمات می کند، در برابر این تمایل، مقاومت کند.
وسواس ادرار در کودکان
اختلال وسواس فکری عملی در کودکان گاهی علائمی دارد که مربوط به ادرار کردن در کودکان است. نشانه های وسواس ادرار در کودکان، شامل اقدام به ادرار مکرر در شب، شب ادراری، احساس نیاز به ادرار بیش از حد نرمال و … است. از بهترین درمان ها برای وسواس ادرار در کودکان، درمان شناختی رفتاری است.
مطالعه بیشتر: شب ادراری کودکان؛ علت و درمان شب ادراری در سنین مختلف
وسواس زمان در کودکان
وسواس زمان در کودکان باعث می شود کودک نسبت به زمان دقیق انجام دادن کارها حساسیت زیادی نشان دهد. برخی از کارها را حتما باید در زمان مشخصی انجام دهد و در صورتی که این اتفاق نیفتد، استرس و اضطراب زیادی را تجربه می کند. کودک با اختلال وسواس زمان نمی تواند با تغییر برنامه های از قبل تعیین شده کنار بیاید و نسبت به زمان های برنامه ریزی شده، انعطاف پذیر نیست. بهترین درمان برای وسواس زمان در کودکان، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد یا اکت (ACT) می باشد.
علت وسواس در کودکان
علت دقیق وسواس فکری عملی در کودکان هنوز دقیقا مشخص نیست، اما بررسی های دانشمندان نشان می دهد که در وسواس فکری کودکان، یا ocd ساختارها و متابولیسم مغز کمی متفاوت است. علل وسواس در کودکان عبارتند از:
- تغییرات در متابولیسم و ساختار مغز: طبق پژوهش ها، مقدار سروتونین (نوعی ماده شیمایی مربوط به احساس خوشحالی و آرامش) در مغز افراد با وسواس فکری عملی، نسبت به دیگران، کمتر است.
- اختلالات اضطرابی: کودکی که مبتلا به اختلالات اضطرابی باشد، با احتمال بیشتری دچار علائم وسواس می شود.
- ژنتیک: پژوهش ها نشان می دهند که وسواس عملی در کودکان تا حد زیادی ارثی است و ژنتیک یکی از مهم ترین علت های وسواس کودکان است.
- سندروم تورت: طبق مطالعات، مکانیسم های مغزی سندروم تورت و وسواس فکری عملی تا حدودی مشابه است، پس سندروم تورت می تواند موجب ایجاد علائم وسواس فکری عملی شود.
- عفونت های استرپتوکوک: طبق پژوهش ها، عفونت های استرپتوکوک نوعی از عفونت باکتریایی محسوب می شوند که گاهی موجب علائم وسواس فکری عملی در کودکان می شود.
- جنسیت: وسواس در کودکان، در پسران، نسبت به دختران شیوع بیشتری دارد. پس پسر بودن با ریسک بیشتری در وسواس کودکان همراه است.
- سابقه تروما یا آسیب در گذشته: برخی از پژوهش ها نشان می دهند که سابقه تروما یا آسیب در گذشته، مانند سوء استفاده جنسی، ممکن است موجب بروز و تشدید علائم وسواس در کودکان شود.
- سبک فرزند پروری نادرست: طبق مطالعات، سبک های نادرست فرزند پروری خصوصا محافظت بیش از حد والدین یا نادیده گرفته شدن توسط والدین همراه هستند می توانند موجب وسواس در کودکان شوند.
توجه به این نکته ضروری است که اختلال وسواس جبری در کودکان لزوما نتیجه تربیت نادرست و اعمال کودک نیست، پس بهتر است کودک وسواسی و والدین او، مورد انتقاد و سرزنش قرار نگیرند.
مطالعه بیشتر: افسردگی در کودکان: علائم، درمان و راه های مقابله
وسواس کودکان در سنین مختلف
وسواس در کودکان می تواند در سنین مختلفی بروز کند. معمولا وسواس در کودکان دو ساله شروع می شود و سپس تشدید می شود. هرچه علائم وسواس در سن پایین تری دیده شود، شدت آن ها در آینده بیشتر خواهد شد. علائم وسواس کودکان در سنین مختلف عبارتند از:
- وسواس در کودکان دو ساله: وسواس در کودکان دو ساله معمولا به صورت وسواس تمیزی بروز می کند، یعنی کودک نگرانی زیادی در مورد تمیزی و آلودگی دارد.
- وسواس در کودکان شش ساله: وسواس در کودکان شش ساله، تا حد زیادی جزو وسواس فکری در کودکان محسوب می شود. وسواس کودکان شش ساله، به صورت افکار ناخوشایند، نگران کننده و آزاردهنده است. یکی از مهم ترین علائم وسواس در کودکان شش ساله، استرس و اضطراب زیاد ناشی از وسواس فکری است.
- وسواس در کودکان ابتدایی: وسواس در کودکان ابتدایی با گذر زمان از وسواس فکری در کودکان به سوی وسواس عملی در کودکان، گرایش پیدا می کند. این به این معناست که کودک شروع به رفتارهای تکراری و وسواسی می کند تا از استرس و اضطراب ناشی از افکار ناخوشایند، رها شود.
- وسواس در نوجوانان: وسواس در نوجوانان نسبت به وسواس در کودکان، با استرس و اضطراب بیشتری همراه است، زیرا دوران نوجوانی به تنهایی نیز، با استرس و اضطراب همراه است. وسواس در نوجوانان در صورتی که درمان نشود، منجر به انزوای اجتماعی، افسردگی و مشکلات روانی دیگر می شود.
بیشتر بخوانید: ترس از تنهایی در کودکان؛ چگونه به کودکم کمک کنم تا از تنهایی نترسد؟
تشخیص وسواس در کودکان
بر اساس DSM-IV (کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی) برای تشخیص وسواس در کودکان باید کودک یک یا چند رفتار داشته باشد که ویژگی های زیر را داشته باشند:
- اجرای این رفتارها زمان بر است
- با استرس و اضطراب همراه هستند
- برای فعالیت های روزمره و عادی کودک یا والدین او، تداخل و مزاحمت ایجاد می کنند
- افکار مربوط به این رفتارها غیرمنطقی و غیرواقع بینانه هستند
- رفتار ها از افکار ناخوشایند و آزاردهنده منشا می گیرند
سن شروع وسواس در کودکان می تواند در هر کودک، متفاوت باشد. ocd در کودکان، معمولا در سن ۱۱ سالگی، بیشترین شیوع را دارد. به طور کلی میانگین سنی که علائم ocd در کودکان مشاهده می شود، بین ۸ تا ۱۲ سال است. با این حال، وسواس در کودکان ممکن است از سنین پایین تر نیز، خودش را نشان دهد. تشخیص وسواس در کودکان نیازمند نظر متخصص است.
ارزشیابی متخصص بر پایه اطلاعاتی است که از تعامل با کودک و والدین او به دست می آورد. متخصص از اطلاعاتی مانند علائم کودک، سوابق خانوادگی او، تاریخچه پزشکی او و … استفاده می کند تا تشخیص خود را کامل کند. متخصص باید اختلالاتی که علائم مشابه OCD در کودکان دارند را بررسی کنند و از اینکه علائم صرفا مربوط به اختلال وسواس فکری عملی است، اطمینان حاصل کند. اختلالات اضطرابی، اختلال اوتیسم، اختلال بیش فعالی و کمبود توجه، علائمی مشابه وسواس در کودکان دارد و باید علائم را دقیق تر بررسی کرد تا بتوان تشخیص قطعی داد.
مطلب مفید: علت و نشانه‌های اضطراب کودکان، چگونه اضطراب کودک را کاهش دهیم؟
از دست ندهید: مواجهه کودک با رابطه جنسی والدین
درمان وسواس در کودکان
روش های درمان OCD در کودکان شامل رویکرد های مختلفی است که با توجه به نظر متخصص، می توان بهترین مسیر را برای درمان وسواس در کودکان انتخاب کرد. روش های درمان وسواس کودکان عبارتند از:
- درمان شناختی رفتاری
- دارو درمانی
- خانواده درمانی
- بازی درمانی
- درمان خانگی
- درمان عفونت
درمان شناختی رفتاری برای وسواس کودکان
طبق مطالعات، درمان شناختی رفتاری یکی از انتخاب های اولیه برای درمان وسواس در کودکان می باشد. در این روش به کودک آموزش می دهند تا با وسواس و اضطراب خود، ترس و نگرانی ناشی از آن روبرو شود. درمان شناختی رفتاری، راه های مقابله با وسواس در کودکان را آموزش می دهد و نحوه مواجهه درست با مسائل را به کودک آموزش می دهد.
در صورتی که نیازمند مراجعه به یک روانشناس کودک خوب هستید، روی دکمه زیر کلیک کنید
بیشتر بخوانید: برای وسواس فکری چه بخوریم؟ غذاهای مفید برای وسواس فکری
دارو برای درمان وسواس در کودکان
دارو برای وسواس کودکان معمولا شامل داروهای ضد افسردگی می شود. رایج ترین داروها برای درمان وسواس در کودکان عبارتند از:
در مواردی که علائم وسواس فکری عملی در کودکان، شدید است، از دارودرمانی به عنوان مکمل روان درمانی به منظور رفع وسواس کودکان، استفاده می شود. برای انتخاب بهترین دارو برای وسواس کودکان، باید حتما با روانپزشک خوب مشورت کنید.
از دست ندهید: چه قرصی برای وسواس فکری خوب است؟ بهترین قرص برای وسواس فکری
عوارض دارو درمانی وسواس در کودکان
استفاده از دارو برای درمان وسواس فکری در کودکان با عوارضی همراه است و بهتر است فقط در صورت لزوم از دارو درمانی استفاده شود. عوارض دارو درمانی وسواس کودکان عبارتند از:
- حالت تهوع
- اسهال
- بی خوابی
- بی قراری
- سردرد
- افزایش وزن
- یبوست
- سرگیجه
- افزایش ضربان قلب
عوارض دارو برای درمان OCD در کودکان، به نوع دارو، دوز دارو و شرایط فردی بستگی دارد. در صورتی که علائم دارو آزاردهنده شد با پزشک یا متخصص مشورت کنید.
استفاده از دارو برای وسواس کودکان، فقط در مواردی که علائم وسواس شدید است، تحت نظارت پزشک توصیه می شود.
درمان وسواس در کودکان با خانواده درمانی
طبق پژوهش ها، خانواده درمانی برای درمان وسواس فکری در کودکان می تواند بسیار موثر باشد. خانواده درمانی باعث می شود که با کمک مشاور، محیط امنی در خانواده فراهم شود تا فرآیند درمان وسواس فکری در کودکان با سرعت و اثربخشی بیشتری انجام شود. مطالعات نشان می دهند که دخیل بودن خانواده و حمایت آن ها در فرآیند درمان وسواس کودکان، موجب بهبود علائم وسواس در کودکان خواهد شد. در خانواده درمانی، مشاور به اعضای مختلف خانواده در مورد وسواس آگاهی می دهد و به آن ها نحوه برخورد با وسواس کودکان را آموزش خواهد داد.
بازی درمانی برای درمان وسواس در کودکان
طبق گفته Pubmed، بازی درمانی در وسواس کودکان و درمان آن تاثیر زیادی دارد. استفاده از بازی درمانی، خصوصا برخی از بازی های ویدیویی برای درمان وسواس فکری در کودکان، کاربرد دارد. بازی هایی مانند سیاهچاله ها و اژدهایان (D&D)، به عنوان درمانی برای اضطراب و وسواس استفاده می شوند، زیرا این بازی ها به کودکان اجازه می دهد با موقعیت های اضطراب آور در بازی روبرو شوند و مقابله با این موقعیت ها را در قالب سرگرمی تمرین کنند.
درمان خانگی وسواس فکری کودکان
احتمالا برای والدین با کودک وسواسی، این سوال پیش می آید که با وسواس کودکان چه کنیم؟ درمان خانگی وسواس فکری عملی در کودکان شامل روش هایی است که می توانید بدون نظارت متخصص، نحوه برخورد با وسواس کودکان را بیاموزید و تمرین کنید. روش های درمان خانگی وسواس در کودکان عبارتند از:
- آگاهی خود را در مورد وسواس فکری عملی (OCD) افزایش دهید تا بتوانید کودک خود را بهتر کنید
- از برخورد انتقادی با کودک هنگام بروز علائم وسواس فکری عملی، اجتناب کنید
- هنگام درمان کودک وسواسی، او را تشویق و حمایت کنید
- در برنامه درمان وسواس در کودک، دخیل باشید و فعالانه برای درمان کودک خود تلاش کنید
- برنامه مشخص و دقیق روزانه تعیین و اجرا کنید تا اضطراب کودک وسواسی، کاهش کنید
- بدانید که فرآیند درمان وسواس در کودکان، تدریجی و زمان بر است، پس تلاش های کوچک کودک خود را تشویق کنید
- روش های سالم مدیریت اضطراب را خودتان بیاموزید و تمرین کنید تا کودک با مشاهده رفتار والدین، آن ها را بیاموزد
- در مورد علائم و نشانه های وسواس با کودک خود صحبت کنید و احساس او را در این مورد بپرسید
در نظر داشته باشید که کارکرد این روش ها معمولا محدود است و بهتر است به صورت مکمل در کنار درمان های تخصصی، انجام شوند تا بیشترین اثربخشی را داشته باشند.
از دست ندهید: بهترین روش درمان وسواس فکری بدون دارو چیست؟ معرفی انواع روشها
تفاوت وسواس در کودکان و بزرگسالان
تفاوت وسواس در کودکان و بزرگسالان در نوع علائم، همبودی با اختلالات دیگر، روند پیشرفت ocd و … می باشد. گرچه علائم عموما در بزرگسالان و کودکان، شباهت های زیادی دارد، اما علائم وسواس در کودکان عمدتا با اختلال تیک و اختلال بیش فعالی و کمبود توجه، همراه است. همچنین درمان وسواس در کودکان نیز متفاوت است، زیرا کودکان نمی توانند تشخیص دهند که رفتارها و افکارشان، غیرطبیعی است.
وسواس در کودکان اوتیسم
وسواس در کودکان اوتیسم اغلب همزمان با علائم اوتیسم، خودش را نشان می دهد. تحقیقات نشان داده اند که تعداد قابل توجهی از کودکان با اختلال اوتیسم، دچار وسواس فکری عملی نیز می شوند. در هر دو اختلال وسواس و اوتیسم، کودکان رفتارهای تکراری مانند شستشوی مکرر، تکرار حرکات خاص، بازخوانی، بازنویسی و … دارند. با وجود اینکه در هر دو اختلال وسواس در کودکان و اوتیسم، کودک اضطراب و استرس را تجربه می کند، اضطراب ناشی از وسواس عمدتا به دلیل افکار وسواسی است، اما اضطراب ناشی از اوتیسم معمولا به تعاملات اجتماعی مربوط است.
بروز همزمان اوتیسم و وسواس در کودکان با چالش های زیادی همراه است و می تواند روند درمان را دشوار کند. با این حال آگاهی نسبت به این مسئله که اختلال وسواس جبری در کودکان با اختلال اوتیسم، شیوع زیادی دارد، باعث هشیاری و آگاهی والدین و متخصص می شود و به انتخاب درمان اثربخش کمک می کند.
وسواس در کودکان بیش فعال یا ADHD
مطالعات نشان می دهد که به دلیل شباهت مکانیسم مغزی وسواس و اختلال بیش فعالی و کمبود توجه، احتمال مبتلا شدن همزمان به هر دوی این اختلال ها وجود دارد. هر دو اختلال وسواس و ADHD با علائمی مانند تکانش گری و بی توجهی همراه هستند و تمایز بین وسواس و اختلال بیش فعالی و کمبود توجه در سنین پایین در کودکان دشوار است. علائم مربوط به ADHD در کودکان وسواسی پس از دوران نوجوانی بهبود پیدا می کند، اما علائم وسواس با بالا رفتن سن، بهتر نخواهند شد.
وسواس و اضطراب در کودکان
طبق بررسی های دانشمندان، وسواس و اضطراب در کودکان ارتباط نزدیکی دارند. وسواس در کودکان با احساس استرس و اضطراب هنگام به هم خوردن برنامه های روزمره همراه است. همچنین کودکان با اختلالات اضطرابی، نسبت به وسواس آسیب پذیر تر هستند. شناسایی مکانیسم های مغزی و عصبی وسواس و اضطراب برای انتخاب درمان مناسب، اهمیت زیادی دارد.
بیشتر بخوانید: با استرس کودکان چه کنیم؟ | علت و درمان استرس در کودکان
شیوع وسواس در کودکان
شیوع اختلال وسواس فکری عملی در کودکان، طبق آمارگیری در آمریکا، بین ۱ تا ۳ درصد تخمین زده می شود. علائم وسواس در کودکان ممکن است از دوران پیش دبستانی آغاز شود و تا بزرگسالی ادامه پیدا کند. وسواس عملی در کودکان دو ساله ممکن است نشان دهنده این باشد که در آینده، شدت علائم وسواس، بیشتر خواهد شد. تشخیص زودهنگام و درمان به موقع برای جلوگیری از مزمن و شدید شدن وسواس، اهمیت بسیاری دارد.
پیشگیری از وسواس در کودکان
جلوگیری از وسواس کودکان نیازمند تشخیص سریع و درمان به موقع است. والدین باید از علائم وسواس در کودکان آگاهی داشته باشند و در صورت مشاهده علائم، هر چه سریع تر به متخصص مراجعه کنند. استفاده از تکنیک های مدیریت اضطراب برای رفع وسواس کودکان در خانه نیز، می تواند از علائم وسواس جلوگیری کند و به بهبود علائم کمک کند. به هیچ وجه با رفتارهای وسواسی کودک خود سازش نکنید و سعی کنید بدون انتقاد و با حمایت، از رفتارهای مربوط به وسواس در کودکان، پیشگیری کنید.
از دست ندهید: آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان | تقویت مهارت‌های اجتماعی در کودکان
باورهای اشتباه مربوط به وسواس در کودکان
باور های اشتباهی وجود دارد که به غلط بین مردم رایج شده است، اما پشتوانه علمی و واقعی ندارند. باور های اشتباه مربوط به وسواس در کودکان عبارتند از:
- وسواس در کودکان صرفا وسواس تمیزی و شستشو است: وسواس فکری در کودکان، علائم متفاوتی دارد و گاهی ممکن است نشانه های وسواس کودکان مربوط به تمیزی و شستشو نباشد.
- فقط بزرگسالان دچار وسواس می شوند: شیوع وسواس در کودکان بین ۱ تا ۴ درصد است و کودکان نیز مانند بزرگسالان از وسواس رنج می برند.
- وسواس در کودکان مقطعی است و خود به خود بهبود پیدا می کند: برخلاف برخی از رفتارها و عادت ها که با گذر زمان بهبود پیدا می کند، وسواس مقطعی نیست و به درمان تخصصی نیاز دارد.
- وسواس کودکان نتیجه تربیت نادرست والدین است: گرچه سبک های فرزند پروری بر علائم وسواس در کودکان تاثیر می گذارند، معمولا به تنهایی موجب ایجاد وسواس در کودک نخواهند شد.
- اگر کودک بخواهد، می تواند رفتارهای وسواسی را متوقف کند: رفتارهای وسواسی در کودک ناشی از استرس و اضطراب او است و نمی تواند با خواست خود و به راحتی این رفتارها را متوقف کند، پس مدیریت اضطراب اهمیت زیادی دارد.
مطلب مرتبط: انواع ترس در کودکان کدامند؟ بهترین راهکارهای رفع ترس در کودکان
سوالات متداول
در این بخش به سوالات رایج شما در مورد وسواس کودکان پاسخی خلاصه می دهیم.
آیا ورزش به بهبود وسواس در کودکان کمک می کند؟
مطالعات نشان می دهند که ورزش خصوصا ورزش های هوازی مانند ایروبیک می توانند به بهبود علائم وسواس فکری در کودکان، کمک کنند. بیشترین اثربخشی ورزش برای درمان وسواس کودکان هنگامی خواهد بود که در کنار درمان های دیگر، به عنوان درمان مکمل انجام شود.
آیا کودک وسواس را از بزرگسالان می آموزد؟
طبق بررسی های دانشمندان، کودکان صرفا با یادگیری از بزرگسالان نمی توانند علائم وسواس را نشان دهند. برای ابتلا به وسواس دلایل بیشتری مانند زمینه ارثی و مکانیسم های عصبی لازم است.
آیا وسواس در کودکان یک نوع اختلال مغزی محسوب می شود؟
طبق گفته دانشگاه استنفورد، با اینکه هنوز علت دقیق وسواس در کودکان مشخص نیست، اما ارتباطاتی بین وسواس و ژنتیک و ساختارهای مغزی در پژوهش ها پیدا شده است. پیدا کردن علت دقیق وسواس به بررسی های بیشتر نیاز دارد.
منابع: kidshealth, healthychildren, Harvardhealth, childmind, CDC, verywellhealth, verywellmind
پزشک خوب، سامانه رزرو “آنلاین” روانشناس و روانپزشک و سایر حوزه های پزشکی و سلامت، به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در محدوده زندگی خود در سراسر کشور، انتخاب نموده و وقت خود را بصورت آنلاین رزرو کنید.
ثبت ديدگاه