معرفی انواع مراقبه‌ها، فواید و اصول مراقبه کردن
مراقبه یا مدیتیشن (Meditation) یک سنت باستانی است، اما جایگاه خود را تا به امروز در فرهنگ‌های مختلف جهان حفظ نموده است و افراد زیادی برای ایجاد احساس آرامش و هماهنگی درونی از آن استفاده می‌کنند. اگرچه مراقبه با آموزه‌های مختلف دینی در ارتباط است، اما به جای ایمان، عمدتاً با یافتن آگاهی، تغییر آگاهی و رسیدن به آرامش سر و کار دارد. این روزها به دلیل افزایش مشغله فکری افراد و برنامه‌های فشرده زندگی، سطح استرس و اضطراب افزایش یافته است و روش‌هایی مانند مراقبه که بر کاهش این مشکلات نقش مؤثری دارند، محبوبیت بیشتری یافته‌اند.
اگر می‌خواهید بدانید که فواید مراقبه چیست و نحوه انجام آن چگونه است، ادامه مطلب را از دست ندهید.
مراقبه یا مدیتیشن (Meditation) چیست؟
کلمه Meditation به معنای تفکر عمیق است، ولی امروزه این واژه بیشتر از تأمل، با معنای تمرکز کاربرد دارد. بنابراین مراقبه را می‌توان مجموعه‌ای از تمرکز، نگاه به درون و آرامش روحی دانست.
انواع مراقبه یا مدیتیشن
مراقبه انواع زیادی دارد که در اینجا به ذکر مهم‌ترین و مشهور‌ترین انواع آن می‌پردازیم. انواع مدیتیشن عبارتند از:
مراقبه ذهن‌آگاهی یا مایندفولنس (Mindfulness Meditation)
مراقبه ذهن‌آگاهی از آموزه‌های بودا نشأت می‌گیرد و محبوب‌ترین روش مراقبه در کشور‌های غربی است.
در مراقبه ذهن‌آگاهی، هنگامی‌که افکار از ذهن شما عبور می‌کنند، آن‌ها را قضاوت نمی‌کنید یا با آن‌ها درگیر نمی‌شوید، بلکه به سادگی هر الگویی را مشاهده و یادداشت می‌کنید. این نوع مدیتیشن ترکیبی از تمرکز و آگاهی است و برای انجام آن باید روی یک شیء یا تنفس خود تمرکز کنید و در عین حال اجازه دهید که افکار و احساساتی که حواس شما را پرت می‌کنند، بدون هیچ قضاوتی از ذهن شما عبور کنند.
انواع تمرین‌های مراقبه ذهن‌آگاهی (مایندفولنس)
این نوع مراقبه برای افرادی که هیچ معلمی ندارند که آن‌ها را راهنمایی کند، مناسب است، زیرا به راحتی می‌توان آن را به تنهایی تمرین کرد.
مراقبه هدایت‌شده (Guided Meditation)
در مراقبه هدایت‌شده که گاهی اوقات تصویر‌گری یا تجسم هدایت‌شده نیز نامیده می‌شود، شما تصاویر مکان‌ها یا موقعیت‌هایی را که در آن‌ها آرامش پیدا می‌کنید، در ذهن خود تجسم می‌کنید. در این مراقبه، شما سعی می‌کنید تا حد امکان از حس‌های مختلف مانند بو، منظره، صدا و بافت برای تجسم مکان‌های دلخواه خود استفاده کنید. در این مراقبه معمولاً به یک راهنما یا معلم نیاز دارید.
مراقبه عشق ورزیدن و محبت (Loving-Kindness Meditation)
مراقبه عشق ورزیدن و محبت یکی دیگر از انواع مدیتیشن است که با نام «مدیتیشن متا» هم شناخته می‌شود. این مراقبه ریشه در دین بودا دارد و هدف اصلی آن، جهت دادن و تقویت کردن افکار و احساسات مربوط به خیر‌خواهی و مهربانی است. این مدیتیشن برای کسانی که از افسردگی، فوران ناگهانی خشم یا افکار منفی رنج می‌برند، بسیار مفید است.
مراقبه معنوی (Spiritual Meditation)
مراقبه معنوی در ادیان شرقی مانند هندوئیسم، دائوئیسم و مسیحیت رایج است. این مراقبه شبیه به نمازی است که در آن شما در سکوت اطراف خود تأمل می‌کنید و به دنبال ارتباط عمیق‌تری با خدای خود یا جهان هستی می‌باشید.
معمولاً در مراقبه معنوی از روغن‌های فرار (معطر) برای افزایش تجربه معنوی استفاده می‌شود، از جمله:
- کندر
- گیاه مُر
- سرو
- چوب صندل
- پالو سانتو
مراقبه معنوی را می‌توان در خانه یا عبادتگاه انجام داد. این مراقبه برای کسانی مفید است که در سکوت رشد می‌کنند و به دنبال رشد معنوی هستند.
مراقبه متمرکز (Focused Meditation)
مراقبه متمرکز شامل تمرکز با استفاده از هر یک از حواس پنج‌گانه است. به عنوان مثال، شما می‌توانید روی یک چیز درونی مانند تنفس خود تمرکز کنید، یا می‌توانید از عوامل بیرونی برای کمک به تمرکز خود بهره ببرید. برای مثال، مهره‌های تسبیح را بشمارید، به صدای ناقوس‌مانند گوش دهید، یا به یک شعله شمع خیره شوید.
این عمل ممکن است از نظر تئوری ساده باشد، اما در ابتدا برای بیش از چند دقیقه نمی‌توان تمرکز خود را حفظ کرد و نیاز به تمرین زیادی دارد. این مراقبه همان‌گونه که از نامش پیداست، برای افرادی که نیاز به تمرکز بیشتری در زندگی خود دارند، ایده‌آل است.
مراقبه حرکتی (Movement Meditation)
اگرچه بیشتر افراد با شنیدن نام مراقبه حرکتی به یوگا فکر می‌کنند، اما این نوع مدیتیشن شامل قدم زدن در جنگل، باغبانی کردن، چی‌کونگ و سایر حرکات آرام است. این یک نوع مراقبه فعال است که در آن، حرکت کردن شما را راهنمایی می‌کند.
مراقبه حرکتی برای افرادی مناسب است که آرامش را در فعالیت می‌یابند و ترجیح می‌دهند که ذهن خود را رها و شناور بگذارند.
مراقبه مانترا (Mantra Meditation)
مراقبه مانترا در آموزه‌های هندو و بودا وجود دارد. در این نوع مراقبه از صدای تکراری برای پاک‌سازی ذهن استفاده می‌شود. این صدای تکراری می‌تواند یک کلمه، عبارت یا تنها یک صدا باشد، مانند «اُم» که بسیار معروف است.
تفاوتی ندارد که مانترا را با صدای بلند بگویید یا بدون صدا در دل خود تکرار کنید. در نهایت پس از مدتی، هوشیار‌تر و هماهنگ‌تر با محیط خود خواهید شد و این به شما امکان می‌دهد که سطح آگاهی عمیق‌تری را تجربه کنید.
برخی افراد مراقبه مانترا را به انواع دیگر ترجیح می‌دهند، زیرا تمرکز روی کلمه راحت‌تر از تمرکز روی نفس کشیدن است. این مراقبه همچنین یک روش مناسب برای افرادی است که سکوت را دوست ندارند و از تکرار کردن لذت می‌برند.
مراقبه متعالی (Transcendental Meditation)
مراقبه متعالی یا مدیتیشن تی‌ام توسط ماهاراشی ماهاش یوگی، مرتاضی هندی در دهه پنجاه میلادی معرفی گردید و محبوب‌ترین نوع مراقبه در سراسر جهان است و از نظر علمی بیشترین مطالعه روی آن انجام گرفته است. در این مراقبه از یک سری مانترا (ذکر) یا مجموعه‌ای از کلمات که مختص هر استاد است، استفاده می‌شود. این روش نسبت به مراقبه مانترا سازمان‌یافته‌تر و منظم‌تر است.
این سبک از مدیتیشن به صورت نشستن در مکان خلوت، بستن چشم‌ها، عمود نگه‌داشتن ستون فقرات و تکرار مانترا به‌صورت زیر لبی در هر صبح و عصر است. این روش برای کسانی مناسب است که سازمان‌یافته بودن را دوست دارند و در حفظ یک روش مراقبه جدی هستند.
یوگا (Yoga)
شما در یوگا برای داشتن بدن انعطاف‌پذیرتر و ذهنی آرام‌تر، یک سری حالات بدنی و تمرینات تنفسی کنترل‌شده را انجام می‌دهید. هنگامی‌که در حال گرفتن حالت‌های مشخص هستید، به تعادل و تمرکز نیاز دارند در‌نتیجه ترغیب می‌شوید که کمتر روی روز شلوغ خود تمرکز کرده و بیشتر به «لحظه» توجه نمایید. معمولاً در انجام یوگا به هدایت و آموزش توسط یک استاد نیاز است.
فواید مراقبه چیست؟
ادعا‌های زیادی در رابطه با فواید مراقبه وجود دارند، اما در اینجا به ذکر فواید مدیتیشن که توسط مراجع علمی تأیید شده‌اند، کفایت خواهیم کرد. فواید مراقبه عبارتند از:
۱. افزایش تمرکز
مراقبه ذهن‌آگاهی به شما کمک می‌کند تا بر زمان حال تمرکز کنید و به تدریج تمرکز شما را برای انجام کارهای روزمره بهبود می‌بخشد. اثرات مراقبه ذهن‌آگاهی روی مغز انسان طی مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۱ در دانشکده پزشکی هاروارد مورد بررسی قرار گرفت و وجود ارتباط مثبت میان ذهن‌آگاهی و پردازش اطلاعات جدید مشخص گردید.
۲. بهبود خودآگاهی و عزت‌نفس
مراقبه ذهن‌آگاهی با افزایش توانایی بررسی افکار و احساسات فردی، به افزایش خودآگاهی و کشف ویژگی‌های مثبت خود کمک می‌کند. علاوه بر این، به گفته محققان دانشگاه استنفورد، مراقبه ذهن‌آگاهی می‌تواند به کسانی که اضطراب اجتماعی دارند نیز کمک کند.
۳. کاهش استرس
مراقبه ذهن‌آگاهی می‌تواند سطح کورتیزول (هورمون استرس) را کاهش دهد و به آرامش بیشتر شما کمک کند. تکرار یک مانترا (یک کلمه یا عبارت) در هنگام مدیتیشن نیز می‌تواند اثرات آرام‌بخشی داشته باشد و با تمرکز روی مانترا، می‌توانید ذهن خود را از افکار منحرف‌کننده دور کنید. مدیتیشن متعالی نیز تأثیر مشابهی دارد و با استفاده از آن می‌توانید به حالت سکون و ثبات کامل برسید.
۴. مدیریت اضطراب یا افسردگی
مراقبه ذهن‌آگاهی به شما کمک می‌کند تا ذهن خود را روی حال متمرکز کنید و از مرور چند‌باره افکار اضطراب‌آور که به افسردگی دامن می‌زنند، اجتناب کنید. مطالعات نشان داده‌اند که مراقبه ذهن‌آگاهی می‌تواند به افراد مبتلا به اضطراب در آرام ساختن ذهن خود کمک کند و علائم افسردگی، از جمله اختلال در خواب، از دست دادن اشتها و کمبود روحیه را کاهش دهد.
۵. مبارزه با اعتیاد
مدیتیشن می‌تواند گیرنده‌های مغزی مرتبط با سوءمصرف مواد مخدر و الکل را تغییر دهد و ممکن است گرایش به این مواد را نیز در شما کاهش دهد. علاوه بر این، مراقبه ذهن‌آگاهی می‌تواند با افزایش آگاهی شما نسبت به ولع مصرف مواد مخدر، امکان مدیریت بهتر آن را به شما بدهد.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ نشان داد که تمرین ذهن‌آگاهی از بازگشت مجدد فرد به مواد مخدر نیز جلوگیری می‌کند، زیرا نحوه تجربه لذت در مغز را تغییر می‌دهد.
۶. کنترل درد
بسیاری از پزشکان مراقبه آگاهانه را به‌عنوان بخشی از برنامه جامع مدیریت درد توصیه می‌کنند. برای مثال، یک مطالعه در سال ۲۰۲۰ روی بیش از ۶۴۰۰ شرکت‌کننده نشان داد که مدیتیشن می‌تواند درد را در کسانی که از درد پس از جراحی، درد حاد یا مزمن رنج می‌برند، کاهش دهد.
۷. مهربان‌تر کردن افراد
مراقبه عشق ورزیدن و محبت می‌تواند عواطف شما و دیگران را تقویت کند. در واقع این نوع مراقبه، مدار‌هایی را در مغز تقویت می‌کند که احساسات نوع‌دوستانه را در شما افزایش می‌دهد و در عین حال احساسات دیگران نسبت به شما را ارتقا می‌دهد.
۸. بهبود بیماری‌های جسمی
یکی از فواید مراقبه، نقش مؤثر آن بر درمان و کاهش علائم بیماری‌های جسمی مانند آسم، سرطان، بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، سندرم روده تحریک‌پذیر، مشکلات خواب و سردردهای تنشی است.
البته مراقبه به تنهایی نمی‌تواند این بیماری‌ها را درمان کند و به‌عنوان یک عامل کمک‌کننده باید از آن استفاده شود.
مدیتیشن در صبح
مدیتیشن صبحگاهی می‌تواند روی روح و جان فرد تاثیر بسیار مثبتی داشت باشد. درواقع مدیتیشن در صبحگاه از اهمیت بالایی برخوردار است و به دلیل برقراری ارتباط بین روح و انرژی بدن می‌تواند در کاهش میزان استرس، اضطراب و.. تاثیر بسیاری داشته باشد. به هیچ عنوان نیازی نیست که برای انجام آن به دنبال یک مکان خاص با فرم و پوشش خاصی باشید، تنها کافیست به تکنیکهای آن توجه کنید. با انجام مدیتیشن، به مرور زمان با مزایای مدیتیشن صبحگاهی آشنا خواهید شد.
مدیتیشن صبحگاهی تمام چاکرا‌های بدن را پاک می‌کند، کهولت سن را به تعویق می‌اندازد، بدن را از آلودگی پاک می‌کند و می‌توانید روزی بدون استرس و اضطراب داشته باشید.
مدیتیشن قبل از خواب
اگر روز سخت و شلوغی داشته‌اید قطعا مدیتیشن قبل از خواب می‌تواند کمک بزرگی در آرامش قبل از خواب به شما کند. از گذشته تا به امروز مردمان مختلفی در سراسر جهان از این روش برای رسیدن به آرامش و درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌کردند. انجام مدیتیشن اصولی و درست می‌تواند درمانگر بسیاری از عارضه‌ها و بیماری‌ها باشد.
اگر از آن دسته از افرادی هستید که شب‌ها به راحتی نمی‌توانید بخوابید یا به دلیل مشغله کاری که دارید، با اختلال خواب شبانه روبه‌رو خواهید شد بی شک مدیتیشن می‌تواند یک گزینه مناسب برای درمان این اختلالات بی‌خوابی شما باشد.
مدیتیشن می‌تواند سطح کورتیزول خون را کاهش دهد و با متعادل کردن ملاتونین بدن به آرامش بیشتر و داشتن یک خواب آرام کمک بزرگی به شما کند. البته نمی‌توان گفت که تنها این راه می‌تواند مشکل بی‌خوابی فرد را برطرف کند، در بسیاری از موارد این اختلالات تنها با مراجعه به پزشک و مصرف دارو درمان می‌شوند. اما شاید این سوال برایتان مطرح شود که مدیتیشن قبل از خواب چگونه انجام می‌شود؟
برای انجام مدیتیشن قبل از خواب باید لباس راحت پوشیده باشید و تمام عواملی را که منجر به حواس پرتی شما می‌شوند را از اطراف خود دور کنید. برای انجام این مدیتیشن باید در یک محیط آرام و بدون سر و صدا قرار بگیرید. قبل از انجام مدیتیشن حرکات و تکنیکهای مدیتیشن خود را یک بار مرور کنید تا با برنامه درست آن را انجام دهید. بدون برنامه به هیچ عنوان نمی‌تواند موثر واقع شود.
در بیشتر مواقع افراد برای انجام مدیتیشن از شمع‌های عطری در محیط استفاده می‌کنند. استفاده از رایحه‌های آرامبخش می‌تواند در کیفیت و نتیجه تاثیرگذار باشد.
تاثیر مدیتیشن در بیماری
مدیتیشن تنها وظیفه تقویت روحیه را به عهده ندارد، بلکه می‌تواند بسیاری از بیماری‌های جسمی بدن را درمان کند. البته این موضوع به رعایت نکات و انجام دادن اصولی و درست آن بستگی دارد. ازجمله فواید مدیتیشن می‌توان به درمان استرس و اضطراب، افزایش عملکرد شناختی مغز، کاهش فشار خون بدن، تاخیر در روند پیری، درمان بی‌خوابی، بهبود سلامت سیستم قلب و عروق، تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش خلق و خو و… اشاره کرد.
البته انجام روتین و روزانه آن می‌تواند موجب بهبود وضعیت جسمی فرد شود، درغیراینصورت تنها با یکبار انجام دادن نمی‌توان به نتیجه درست و منطقی رسید.
نحوه انجام مدیتیشن چگونه است؟
انجام مدیتیشن هم قواعد و قوانین خاص خود را دارد، برای گرفتن نتیجه درست و مناسب باید طبق اصول و قواعد آن را انجام دهید. در ادامه گام به گام با آموزش مدیتیشن آشنا خواهید شد:
- بدانید: بهتر است در رابطه با مدیتیشن کمی تحقیق کنید و با داشتن کمی مقدمه و آگاهی آن را انجام دهید. اینکه مدیتیشن از چه کشوری نشات گرفته، چه تکنیک‌هایی دارد و….
دانستن باعث می‌شود تا با علم بیشتری این کار را انجام دهید، در نهایت نتیجه بهتری عاید شما خواهد شد. - راحت بنشینید: نشستن راحت در یک محیط آرام و مناسب می‌تواند یکی از رموز اصلی این تکنیک باشد. سعی کنید روی صندلی، زمین، مبل یا هرجایی که احساس راحتی می‌کنید بنشینید. یکی از اصول اولیه مدیتیشن راحتی و آرامش شما است. زمانی که شما راحت نباشید به هیچ عنوان نمی‌توانید به آرامش مورد نظرتان از این تکنیک برسید.
- تنفس صحیح: در مدیتیشن تنفس و نحوه دم و بازدم از اهمیت بالایی برخوردار است. برای دم هوا را از بینی به درون بدن خود بکشید و سپس آرام آرام از راه دهان آن را خارج کنید.
- تنفس آرام و طولانی: داشتن تنفس آرام و طولانی به مدت دو دقیقه می‌تواند تمرکز شما را افزایش دهد. پس بهتر است تنفس آرام و طولانی را برای مدت زمان دو تا سه دقیقه ادامه دهید، به این ترتیب حواس شما از شلوغی اطراف پرت می‌شود و کاملا روی کاری که انجام می‌دهید تمرکز می‌کنید.
- به درون خود سفر کنید و از تکنیکهای مدیتیشن استفاده کنید: سعی کنید تمرکز کنید و به یک نقطه خیره شوید. با افزایش تمرکز می‌توانید به درون خود سفر کنید و از تکنیکهای مختلف مدیتیشن برای آرامش خود استفاده کنید.
نحوه انجام مراقبه چگونه است؟
در اینجا به نحوه انجام یک مراقبه پایه و ساده برای مبتدیان خواهیم پرداخت.
- برای انجام مراقبه یک محیط آرام را انتخاب کنید. دستگاه تلویزیون، تلفن همراه و هر وسیله الکترونیکی دیگری را که صدا یا موجی ایجاد می‌کند، خاموش کنید. اگر جزو افرادی هستید که با پخش موسیقی راحت‌تر تمرکز می‌کنید، یک موسیقی ملایم یا صدای طبیعت مانند بارش باران را در محیط مراقبه پخش کنید.
- یک لباس راحت و گشاد بپوشید. سعی کنید لباس‌هایتان به‌گونه‌ای باشد که گرما یا سرمای خارجی را احساس نکنید.
- پیش از انجام مراقبه، مدت‌زمان انجام آن را مشخص کنید. اساتید مراقبه دو جلسه ۲۰ دقیقه‌ای در روز را پیشنهاد می‌کنند، اما در ابتدا باید از زمان‌های کوتاه ۳ تا ۵ دقیقه در روز آغاز کنید. مهم‌ترین موضوع این است که هر مدت‌زمانی را انتخاب می‌کنید، به آن پایبند باشید.
- پیش از شروع مراقبه چند تمرین کششی انجام دهید تا از سفتی بدن جلوگیری شود. اغلب انواع مدیتیشن به صورت نشستن در یک نقطه برای مدت‌زمان مشخصی هستند. بنابراین مهم است که قبل از شروع، هرگونه تنش یا فشار را از روی عضلات بردارید.
- در یک وضعیت راحت بنشینید. روی کوسن، صندلی یا نیمکت مراقبه می‌توانید بنشینید. بهتر است پا‌ها را از روی هم عبور دهید و لگن خاصره را کمی به جلو هدایت کنید تا ستون فقرات به‌صورت کاملاً عمود بر نشیمنگاه قرار بگیرد. مهم این است که ستون فقرات کاملاً راست و بدن در تعادل باشد.
- چشمان خود را ببندید. این کار به افزایش تمرکز شما کمک می‌کند.
- روی تنفس خود تمرکز کنید. راحت نفس بکشید و سعی بر تنظیم کردن آن نداشته باشید. تنها بر احساسی که به هنگام تنفس به شما دست می‌دهد، تمرکز کنید. به حرکت شکم، قفسه سینه، شانه‌ها و ورود و خروج هوا از طریق بینی دقت کنید.
- در ادامه می‌توانید بسته به نوع مراقبه از ذکر مانترا، تصویر‌های ذهنی و غیره برای افزایش تمرکز استفاده نمایید.
نکته مهم درباره پرت شدن حواس حین مراقبه
در ابتدای انجام مراقبه، تمرکز بسیار دشوار است و افکار مختلف به ذهن شما هجوم می‌آورند. این موضوع کاملاً طبیعی است. نکته مهم این است که به خود هیچ تنشی وارد نکنید بلکه با ملایمت و مهربانی دوباره و دوباره توجه خود را به تمرین برگردانید. با تمرین مداوم این افکار کمتر و تمرکز شما بیشتر می‌شود.
تفاوت یوگا و مدیتیشن چیست؟
در یوگا بیشتر تمرکز روی سلامت جسمانی فرد است، در کنار اینکه سعی می‌کنیم تا افکار منفی را از خود دور کنیم برخی از عادت‌های نادرست خود را اصلاح خواهیم کرد، به این ترتیب می‌توانیم با خود واقعیمان ارتباط درستی برقرار کنیم. در یوگا تمرینات ذهنی و جسمی در کنار یکدیگر انجام می‌شوند. به همین دلیل انسان هم به ثبات فکری و هم به آرامش روحی و روانی می‌رسد.
اما در مدیتیشن تنها روی آرامش روحی و روانی فرد تمرکز می‌کند و به هیچ عنوان در بهبود سلامت جسمی دخالتی نخواهد داشت. در هنگام مدیتیشن تمام تمرکز و حواس خود را روی ذهن و روح خود قرار می‌دهید، به طوری که باید به جریان انرژی بدن خود متصل شوید.
با این اوصاف می‌توان گفت که مدیتیشن بخشی از یوگا است. بعد از انجام یوگا سطح انرژی شما بسیار بالا می‌رود، با انجام مدیتیشن می‌توانید این مقدار انرژی را کنترل کنید. در واقع تفاوت یوگا و مدیتیشن بیشتر در نوع انجام آن است، یوگا در برابر مدیتیشن از سختی و دشواری بیشتری برخوردار خواهد بود.
نویسنده: میترا سیفان – روانشناس و مربی ذهن‌آگاهی
مطالب مشابه:
پزشک خوب، سامانه آنلاین رزرو اینترنتی نوبت از روانشناسان، پزشکان و سایر متخصصان حوزه سلامت است که به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در کوتاه ترین زمان و در نزدیکی محل زندگی خود پیدا کرده و وقت خود را به صورت “آنلاین” رزرو نمایید.
ممنون ازراهنمای ????⚘❤تون
من بیمار اسکیزوفرنی هستم اما با کمک مدیتیشن بهتر هستم و چندین ماهه اصلا دارو مصرف نمیکنم. از زمان مصرف دارو بهتر هستم. بیشتر توضیح نمیدم که کسی خودسر بره سراغ اون…. چون ممکنه باعث مشکل و عوارض بشه. اون چیزا گوناگون هستن و هر کدوم بسته به نوع ساختش طرز استفاده، نکات، شروط برای استفاده دارن. مدیتیشن معمولی و قدیمی در توان همه نیست و اراده میخواد یا وقت میخواد.
سلام، سپاس از اشتراک‌گذاری تجربه‌تون.