اختلال دو قطبی یک نوع عارضه روحی روانی است که افراد بسیاری را فارغ از سن و جنسیت درگیر خود کرده است. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی نوع یک، شیدایی را به شیوه‌ای متفاوت از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی نوع دو تجربه می‌کنند. علاوه بر این، افراد مبتلا به اختلال دوقطبی نوع یک ممکن است دوره‌های افسردگی پایه و اساسی نداشته باشند، در حالی که همه افراد مبتلا به اختلال دوقطبی نوع دو اینگونه هستند.
شناخت اختلال دوقطبی
اکثر مردم گاهی دچار فراز و نشیب‌های عاطفی می‌شوند. اما اگر یک بیماری مغزی به نام اختلال دوقطبی دارید، احساسات میتواند به طور غیر طبیعی به سطوح بالا یا پایین برسد. گاهی اوقات ممکن است به شدت، احساس هیجان یا انرژی زیاد کنید. گاهی اوقات، ممکن است خود را در یک افسردگی عمیق فرو ببرید. برخی از این قله‌ها و درهپ‌های احساسی می‌توانند هفته‌ها یا ماه‌ها ادامه داشته باشند. چهار نوع اختلال دوقطبی وجود دارد:
- اختلال دوقطبی نوع یک
- اختلال دوقطبی نوع دو
- اختلال سیکلوتیمیک (سیکلوتیمیا)
- سایر اختلالات دوقطبی مشخص و نامشخص و مرتبط
اختلالات دوقطبی نوع یک و دو بیشتر از انواع دیگر اختلال دوقطبی شایع است. در ادامه با تفاوت‌ها و تشابه‌های این دو نوع اختلال قطبی آشنا خواهید شد.
دوقطبی نوع یک در مقابل دوقطبی نوع دوم
همه اختلال‌های دوقطبی با دوره‌های خلق و خوی شدید مشخص می‌شوند. اوج این عارضه به عنوان قسمت‌های شیدایی و بخش‌های پایین به عنوان دوره‌های افسردگی شناخته می‌شوند. تفاوت اصلی بین اختلالات دوقطبی نوع یک و دو قطبی نوع دو در شدت دوره‌های شیدایی ناشی از هر نوع نهفته است.
فرد مبتلا به بیماری دوقطبی نوع یک، یک دوره شیدایی کامل را تجربه می‌کند، در حالی که فرد مبتلا به دوقطبی نوع دو فقط یک دوره هیپومانیک را تجربه می‌کند (دوره‌ای که شدت کمتری نسبت به دوره مانیک کامل دارد).
اختلال دوقطبی نوع یک چیست؟
برای تشخیص اختلال دوقطبی نوع یک، باید حداقل یک دوره مانیک داشته باشید. یک فرد مبتلا به اختلال دوقطبی نوع یک ممکن است یک دوره افسردگی اساسی داشته باشد یا نداشته باشد. علائم یک دوره شیدایی ممکن است آنقدر شدید باشد که نیاز به مراقبت در بیمارستان داشته باشید. دوره‌های شیدایی معمولاً با موارد زیر مشخص می‌شود:
- انرژی استثنایی
- بی‌قراری
- مشکل در تمرکز
- احساس سرخوشی (شادی شدید)
- رفتارهای مخاطره آمیز
- خواب ضعیف
علائم یک دوره شیدایی به قدری آشکار هستند که شکی در اشتباه بودن آن وجود ندارد.
اختلال دوقطبی نوع دو چیست؟
اختلال دوقطبی نوع دو شامل یک دوره افسردگی اساسی است که حداقل دو هفته یا یک دوره هیپومانیک طول می‌کشد. (دوره‌ای که شدت کمتری نسبت به دوره مانیک کامل دارد). افراد مبتلا به دوقطبی نوع دو معمولاً اپیزودهای شیدایی آنقدر شدید را تجربه نمی‌کنند که نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشند.
دوقطبی نوع دو گاهی اوقات به اشتباه به عنوان افسردگی تشخیص داده می‌شود، زیرا علائم افسردگی ممکن است علامت اصلی در زمانی باشد که فرد به دنبال مراقبت پزشکی است. هنگامی که هیچ دوره شیدایی وجود ندارد که نشان دهنده اختلال دوقطبی باشد، علائم افسردگی در کانون توجه قرار می‌گیرند.
علائم اختلال دوقطبی چیست؟
همانطور که در بالا ذکر شد، اختلال دوقطبی نوع یک باعث شیدایی می‌شود و ممکن است باعث افسردگی فرد شود، در حالی که اختلال دوقطبی نوع دو باعث هیپومانیا و افسردگی می‌شود.
شیدایی
یک دوره شیدایی بیش از یک احساس شادی و انرژی بالا است. در طول یک دوره شیدایی، شیدایی آنقدر شدید است که میتواند در فعالیت‌های روزانه اختلال ایجاد کند. تغییر مسیر فردی در یک دوره شیدایی به سمت یک حالت آرام‌تر و معقول‌تر دشوار است.
افرادی که در فاز شیدایی اختلال دوقطبی قرار دارند، می‌توانند تصمیمات بسیار غیرمنطقی بگیرند، مانند خرج کردن مقدار زیادی پول که توانایی پرداخت آن را ندارند.
آن‌ها همچنین ممکن است در رفتارهای پرخطر مانند بی‌احتیاطی جنسی با وجود داشتن یک رابطه متعهدانه دست بزنند. اگر یک اپیزود ناشی از تأثیرات بیرونی مانند الکل، مواد مخدر یا شرایط سلامتی دیگری باشد، نمی‌توان به طور رسمی مانیک تلقی شود.
هیپومانیا
دوره هیپومانیک دوره‌ای از شیدایی است که شدت کمتری نسبت به یک دوره شیدایی کامل دارد. اگرچه شدت کمتری نسبت به دوره شیدایی دارد، اما مرحله هیپومانیک هنوز رویدادی است که در آن رفتار فرد با حالت عادی متفاوت است. تفاوت‌ها به اندازه‌ای شدید خواهد بود که اطرافیان ممکن است متوجه شوند که چیزی در فرد اشتباه است. به طور رسمی، یک دوره هیپومانیک اگر تحت تأثیر مواد مخدر یا الکل باشد، هیپومانیا در نظر گرفته نمی شود.
افسردگی
علائم افسردگی در فرد مبتلا به اختلال دوقطبی مانند علائم افسردگی بالینی است. آن‌ها ممکن است دوره‌های طولانی غم و اندوه و ناامیدی را بگذرانند. همچنین ممکن است نسبت به افرادی که زمانی از گذراندن وقت با آن‌ها لذت می‌بردید و فعالیت‌هایی که قبلاً دوست داشتید، از دست بدهید. علائم دیگر عبارتنداز:
- خستگی
- تحریک پذیری
- مشکل در تمرکز
- تغییر در عادات خواب
- تغییرات در عادات غذایی
- افکار خودکشی
چه چیزی باعث اختلال دوقطبی می‌شود؟
دانشمندان نمی‌دانند چه چیزی باعث اختلال دوقطبی می‌شود. ویژگی‌های فیزیکی غیرعادی مغز یا عدم تعادل در برخی مواد شیمیایی مغز ممکن است از دلایل اصلی باشد.
مانند بسیاری از شرایط پزشکی، اختلال دوقطبی در خانواده‌ها دیده می‌شود. اگر والدین یا خواهر و برادری دارید که مبتلا به اختلال دوقطبی هستند، خطر ابتلا به آن بیشتر خواهد بود. جستجو برای یافتن ژن‌هایی که ممکن است مسئول اختلال دوقطبی باشند ادامه دارد.
محققان همچنین بر این باورند که استرس شدید، سوء مصرف مواد مخدر یا الکل، یا تجربیات شدید ناراحت کننده ممکن است باعث ایجاد اختلال دوقطبی شود. این تجربیات میتواند شامل سوء استفاده در دوران کودکی یا مرگ یکی از عزیزان باشد.
اختلال دوقطبی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
یک روانپزشک یا سایر متخصصان سلامت روان معمولاً اختلال دوقطبی را تشخیص می‌دهند. تشخیص شامل بررسی تاریخچه پزشکی فرد و هر گونه علائمی است که مربوط به شیدایی و افسردگی است. یک متخصص آموزش دیده می‌داند که چه سوالاتی بپرسد. همراه داشتن همسر یا دوست صمیمی در طول ویزیت دکتر میتواند بسیار مفید باشد.
اگر علائمی دارید که شبیه دوقطبی نوع یک یا دو قطبی نوع دو به نظر می‌رسد، همیشه می‌توانید با اطلاع دادن به پزشک خود شروع کنید. اگر علائم به اندازه کافی جدی به نظر برسد، ممکن است پزشک شما را به یک متخصص سلامت روان ارجاع دهد.
آزمایش خون نیز ممکن است بخشی از فرآیند تشخیصی باشد. هیچ نشانگری برای اختلال دوقطبی در خون وجود ندارد، اما یک آزمایش خون و یک معاینه فیزیکی جامع ممکن است به رد سایر علل احتمالی رفتار شما کمک کند.
اختلال دوقطبی چگونه درمان می‌شود؟
پزشکان معمولا اختلال دوقطبی را با ترکیبی از داروها و روان درمانی درمان می‌کنند. تثبیت کننده‌های خلق و خو اغلب اولین داروهایی هستند که در درمان استفاده می‌شوند. ممکن است این‌ها را برای مدت طولانی مصرف کنید.
لیتیوم سال‌هاست که یک تثبیت کننده خلق و خوی پرکاربرد بوده است. چندین عوارض جانبی بالقوه دارد. این‌ها شامل کم کاری تیروئید، درد مفاصل و سوء هاضمه است. همچنین نیاز به آزمایش خون برای نظارت بر سطوح درمانی دارو و همچنین عملکرد کلیه دارد. داروهای ضد روان پریشی را می‌توان برای درمان دوره‌های شیدایی استفاده کرد.
پزشک معمولا با داروهایی که دوز کمتری دارند شروع می‌کند. در برخی مواقع ممکن است به دوز قوی‌تر از آنچه در ابتدا تجویز می‌کنند نیاز داشته باشید.
همچنین ممکن است برای کنترل علائم خود به ترکیبی از داروها یا حتی داروهای مختلف نیاز داشته باشید. همه داروها دارای عوارض جانبی بالقوه و تداخل با سایر داروها هستند. اگر باردار هستید یا داروهای دیگری مصرف می‌کنید، قبل از مصرف هر گونه داروی جدید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
نوشتن در دفترچه خاطرات میتواند بخش بسیار مفیدی از درمان فرد باشد. پیگیری حالات، الگوهای خواب و غذا خوردن و رویدادهای مهم زندگی میتواند به مراجعه کننده و پزشک کمک کند تا بفهمید درمان و داروها چگونه کار می‌کنند. اگر علائم بهبود نیابد یا بدتر شود، پزشک راه درمان را تغییر می‌دهد.
جمع بندی
اختلال دوقطبی قابل درمان نیست اما با حمایت خانواده و دوستان، می‌توانید علائم را مدیریت کرده و کیفیت زندگی را حفظ کنید. مهم است که دستورالعمل‌های پزشک خود را در مورد داروها و سایر انتخاب‌های سبک زندگی دنبال کنید. این دستورالعمل‌ها شامل مصرف الکل، استفاده مواد مخدر، ورزش، رژیم غذایی، خواب، کاهش استرس و… است.
یادگیری بیشتر در مورد اختلال دوقطبی مفید است. هرچه بیشتر در مورد این بیماری بدانید، با علم و دانش بهتر و بیشتری می‌توانید با این عارضه مقابله کنید.
سوالات متداول
- چه عواملی تشدید کننده بیماری دو قطبی هستند؟
زندگی و کار در محیطهای استرس زا، تغییر ساعات خواب و استراحت، قطع مصرف دارو ممکن است این عارضه را تشدید کند. - چه زمانی باید برای درمان اختلال دو قطبی به پزشک مراجعه کنیم؟
ابتدا علائم و نشانههای بیماری دو قطبی را بررسی کنید، در صورتی که این علائم را داشتید باید برای درمان به پزشک مراجعه کنید. - آیا شوک درمانی میتواند یک راه مناسب برای درمان این عارضه باشد؟
شوک درمانی تاثیر بسیار زیادی روی شیدایی و افسردگی شدید خواهد داشت. از این رو قطعا میتواند یک عامل تاثیرگذار روی اختلال دو قطبی افراد باشد. - افرادی که به بیماری دو قطبی مبتلا هستند باید مصرف کدام مواد غذایی را در برنامه غذایی خود کاهش دهند؟
مصرف کافئین، قند، کربوهیدراتهای تصفیه شده، الکل، گریپ فروت و…. باید در برنامه غذایی افراد کاهش پیدا کند. - آیا اسکن مغز میتواند عارضه بیماری دو قطبی را تشخیص دهد؟
اسکن مغز تنها میتواند تغییرات مغز را نشان دهد، تشخیص عارضه دو قطبی با اسکن مغز امکانپذیر نیست.
پرسش و پاسخ
جالب بود
تشکر بابت این مقاله