کارل راجرز یکی از برجسته ترین روانشناسان است که بابت ابداع روش جدید رواندرمانی به نام درمان مراجع محور و یکی از بنیانگذاران روانشناسی انسان گرا، شناخته می شود. کارل راجرز اهمیت زیادی برای ویژگی های منحصر به فرد انسانی مثل تفکر قائل بود و به شدت به کسب تجربیات انسانی تاکید داشت. او در روان درمانی انقلابی ایجاد کرد و با ایجاد مفهوم هایی مثل توجه مثبت بی قید و شرط به علم روانشناسی و روان درمانی خدمت زیادی کرد. در ادامه به بیوگرافی او و تاثیرش بر علم روانشناسی می پردازیم.
کارل راجرز که بود؟
کارل راجرز (Carl Ransom Rogers) در سال ۱۹۰۲ در ایلینویز آمریکا به دنیا آمد. راجرز از کودکی در درس و تحصیل موفق بود، خواندن را قبل از ۵ سالگی یاد گرفت و در سال ۱۹۱۹ در رشته کشاورزی وارد دانشگاه ویسکانسین شد. راجرز پس از شرکت در یک کنفرانس مسیحی در سال ۱۹۲۲ در چین، به رشته ای که در آن تحصیل می کرد شک کرد و با هدف وزیر شدن و گرفتن پست های سیاسی رشته خود را به تاریخ تغییر داد. نهایتا مدرک لیسانس خود را در ۱۹۲۴ در رشته تاریخ از دانشگاه ویسکانسین دریافت کرد.
از دلایلی که کارل راجرز تصمیم گرفت علاقه اش نسبت به الهیات و مذهب را رها کند، سمیناری در مورد دین تحت رهبری دانشجویان بود که باعث شد او نسبت به ایمان خود و باورهایش شک کند. همچنین دوره ای در دانشگاه کلمبیا گذراند که توسط هالینگ ورث، روانشناس مشهور، تدریس می شد و باعث شد او به علم روانشناسی علاقه مند شود. این مسائل کارل راجرز را در مسیری هدایت کرد که در نهایت در ۱۹۳۱ مدرک دکترای روانشناسی بالینی خود را از دانشگاه کلمبیا دریافت کرد.
مطالعه بیشتر: زیگموند فروید کیست؟ زندگی نامه و نظریات بنیانگذار روانکاوی
نظریه های مهم کارل راجرز
راجرز یکی از برجسته‌ترین چهره‌های حوزه روانشناسی است و به درک ما از رفتار انسان و فرآیند روان درمانی کمک زیادی کرد. نظریه‌های راجرز اثر قابل توجهی بر روانشناسی بر جای گذاشتند و نه تنها بر روانشناسی بالینی، بلکه بر حوزه‌های گسترده‌تر آموزش، ارتباطات و روابط بین فردی نیز بسیار تاثیر گذاشت. نظریه های مهم کارل راجرز عبارتند از:
- خودشکوفایی
- توجه مثبت بی قید و شرط
- توسعه خود
- تجانس
- انسان کامل
بیشتر بخوانید: هرم مازلو چیست؟ همه چیز در مورد سلسله مراتب نیازهای مازلو
نظریه خودشکوفایی کارل راجرز
راجرز معتقد بود که همه مردم نیاز ذاتی به رشد و پیشرفت دارند و مدام در تلاشند که از پتانسیل های خود نهایت استفاده را ببرند. طبق نظریه خودشکوفایی کارل راجرز، تمایل به توسعه فردی و پیشرفت کردن یکی از انگیزه های اصلی انسان ها برای رفتارهایشان می باشد. از نظر کارل راجرز خودشکوفایی تنها در صورتی محقق می شود که بین نحوه نگرش فرد نسبت به خودش و خود ایده آلش (آنگونه که می خواهد باشد یا فکر می کند باید باشد) همخوانی وجود داشته باشد. اگر شکاف زیادی بین این دو مفهوم وجود داشته باشد، احساس بی ارزشی به وجود می آید که امکان تحقق خودشکوفایی را غیرممکن می کند.
توجه مثبت بی قید و شرط
کارل راجرز می گوید که برای موفقیت در رواندرمانی لازم است تراپیست توجه مثبت بی‌قید و شرطی را به مراجع ارائه بدهد. این یعنی درمانگر، مراجع را همانگونه که هست می پذیرد و به او اجازه می دهد تا احساسات مثبت و منفی اش را بدون قضاوت یا سرزنش بیان کند.
نظریه کارل راجرز در مورد توسعه فردی
راجرز معتقد بود که شکل‌گیری یک خودپنداره سالم یک فرآیند مداوم است که به زمان نیاز دارد. خودپنداره یک تصویر از خود است که بر اساس تجربیات زندگی فرد شکل می‌گیرد. افرادی که احساس خوب و باثباتی نسبت به خود دارند، اعتماد به نفس بیشتری دارند و بهتر با چالش های زندگی کنار می آیند.
نظریه تجانس کارل راجرز
راجرز بیان می کند که مردم تمایل دارند یک مفهوم و تصویر را با نام “خود ایده آل” تصور کنند و در مورد آن رویاپردازی کنند. مشکل این است که تصویر ما از آنچه فکر می کنیم باید باشیم، همیشه با تصویر ما از آنچه امروز هستیم مطابقت ندارد. وقتی تصویری که الان از خود فعلی مان داریم با تصویر “خود ایده آل”، تفاوت زیادی داشته باشد، باعث می شود آنچه که هستیم را دوست نداشته باشیم و دچار تناقض بشویم و از زندگی خود ناراضی باشیم. کارل راجرز عقیده داشت اگر فردی از درمانگر خود توجه مثبت بی قید و شرط دریافت کند و با کمک نظریه های خودشکوفایی و توسعه خود شروع به پیشرفت فردی کند، می تواند تصویر فعلی اش را به خود ایده آل مد نظرش نزدیک کند و از این درگیری و تناقض بیرون بیاید.
نظریه کارل راجرز در مورد انسان
یک انسان کارآمد از دیدگاه راجرز کسی است که در توسعه خودش و خودشکوفایی موفق عمل کرده است. مانند بقیه ی نظریه هایش، توجه مثبت بی قید و شرط نقش مهمی در ایجاد انسان کارآمد ایفا می کند. راجرز می گوید کسانی که حمایت و عشق بدون قضاوت را دریافت می کنند، می توانند عزت نفس و اعتماد به نفس را در خود افزایش دهند تا بهترین فردی باشند که می توانند باشند و با پتانسیل کامل خود زندگی کنند. ویژگی های انسان کامل از دیدگاه کارل راجرز عبارتند از:
- داشتن خودپنداره منعطف
- نگرش مثبت نسبت به تجربیات جدید
- توانایی سازگار زندگی کردن با دیگران
- احترام بی قید و شرط نسبت به خود
از دست ندهید: اولین روانشناس تجربی کیست؟ تاریخچه و تاثیرات این علم
کارل راجرز و روانشناسی انسان گرا
هسته اصلی روانشناسی انسان‌گرا این ایده است که انسان ها موجوداتی منحصربه‌فرد هستند و روانشناسان نیز بر همین مبنا باید آن ها را درمان کنند. این نظریه تقریبا از همه نظر با نظریات قبلی روان درمانی، مثل روانکاوی و رفتارگرایی مخالف بود و حامی اصلی آن کارل راجرز بود. انسان گرایی کارل راجرز می گوید نباید مثل روانکاوی و رفتارگرایی انسان را به عنوان یکی از میلیون ها موجود زنده مطالعه کرد بلکه باید در نظر گرفت انسان، منحصر به فرد است و سیستم تفکر و احساساتش خارق العاده است و باید این مسئله در درمان او بعنوان معیاری مهم در نظر گرفته شود.
بر خلاف توجه مثبت مشروط، که فقط بعضی از رفتارها و افکار را تأیید می کند، راجرز عقیده داشت برای اینکه فرد به خودشکوفایی برسد باید بتواند همه ی افکار و رفتارهایش را حتی اگر به نظرش نرمال نباشند، بیان کند. از دیدگاه روانشناسی انسان گرای کارل راجرز وقتی فرد فقط توجه مثبت مشروط دریافت می کند، توانایی ریسک پذیری اش کاهش می یابد و دیگر نمی خواهد تجربیات جدید را امتحان کند. این مسئله باعث می شود فرد یک سری از روش و راه ها را کلا امتحان نکند و به پتانسیل نهایی خود یا همان خودشکوفایی نرسد.
مطالعه بیشتر: ۱۰ روانشناس معروف جهان | تاثیرگذارترین روانشناسان دنیا
درمان مراجع محورکارل راجرز
راجرز نوعی درمان به نام مراجع محور را پایه گذاری کرد که بعدا به اسم درمان فردمدار نیز شناخته شد. طبق کتاب درمان مراجع محور تفاوت اصلی این روان درمانی با روش های قبل از آن مثل روانکاوی و رفتارگرایی، این بود که هسته اصلی درمان فردمدار، مراجع و ویژگی های منحصر به فرد اوست. روان درمانی باید با سرعتی که مراجع می خواهد و حول موضوعاتی که او تمایل دارد صحبت کند، پیش برود. در روان درمانی مراجع محور کارل راجرز، هدف از بین بردن موانع است تا مراجع بتواند رو به جلو حرکت کند و برای رشد و توسعه فردی آزادی عمل داشته باشد. اگر با یک روانشناس خوب روان درمانی را انجام دهید، رشد و توسعه فردی باید بخشی طبیعی از روان درمانی شما باشد.
راجرز معتقد بود که درک شدن و احساس ارزشمندی به ما این آزادی را می دهد تا رشد کنیم. کارل راجرز جلسات درمانی خود را ضبط می کرد، متن آنها را تجزیه و تحلیل می کرد و عواملی که به نظرش در درمان تاثیرگذار بود بررسی می کرد. او اولین کسی بود که مراحل کامل روان درمانی را ثبت و منتشر کرد. راجرز این دیدگاه را اتخاذ کرد که احتمالا برای مراجع مفیدتر باشد که جلسات درمانی را او به جای درمانگر هدایت کند. کارل راجرز در جمله ای معروف می گوید: “مراجع می داند چه چیزی به او آسیب می زند، چه مسیری را باید طی کند، چه مشکلاتی مهم است و راجع به چه تجربیاتی باید صحبت کرد.”
یک مقاله از دانشگاه هاروارد در مورد درمان مراجع محور و ویژگی های آن به ما آموزش می دهد. ویژگی های درمان مراجع محور کارل راجرز عبارتند از:
- برچسب نزدن عنوان اختلال روانی به مراجع
- استفاده کم تر از تست های روانشناسی
- تفسیر و قضاوت نکردن در مورد صحبت مراجع
- پرداختن کم تر به مسائل ناهشیار
انتقاد های وارد بر درمان مراجع محور
نگرانی های متعددی در مورد رویکرد درمانی فردمدار وجود دارد که با نبود آموزش مناسب شروع می شود. خود کارل راجرز نیز احساس می کرد به آموزش خاصی برای این نوع درمان نیاز ندارد. اصول درمان مراجع محور از مصاحبه ها و کتاب های راجرز استخراج شده است، این باعث می شود فضای زیادی برای تفسیر خود شخص باقی بماند و باعث می شود هر درمانگری نسبت به عقاید خودش روان درمانی را اجرا کند. همچنین انتقادی دیگر به خاطر این است که در درمان فردمدار، درمانگر جلسه را هدایت نمی کند و اگر مراجع نیز نتواند یا نخواهد در مورد خودش حرف بزند، جلسات روان درمانی به سکوت های طولانی و معذب کننده تبدیل می شود.
همه چیز درباره درمان هیجان مدار؛ کاربرد، تکنیک ها و مراحل درمان
سه اصل راجرز
راجرز در مورد اینکه چه چیزی یک جلسه درمانی را برای مراجع سودمند می کند اصول و عقایدی مشخص داشت. برای او سه عنصر باید همیشه در پروسه روان درمانی وجود داشته باشد. سه اصل راجرز عبارتند از :
- توجه مثبت بی قید و شرط: پذیرش و قضاوت نشدن از سوی درمانگر فضای امنی را فراهم می کند تا مراجع در جلسه به کاوش، تفکر و … بپردازد.
- همدلی: این دیدگاه راهی برای همراهی با مراجع است. همدلی کردن به این معنا نیست با هر چیزی که مراجع گفت موافقت کنید، اما درک و پذیرش خود را نسبت به حرف هایش نشان دهید.
- تجانس: تعاملات بین مراجع و درمانگر بخشی عادی از فرآیند روان درمانی است. درمانگر در طول پروسه درمان مطابق با ارزش ها و باورهای خود عمل می کند. تجانس یعنی عقاید و باور های درمانگر در طول روان درمانی با مراجع همسو باشد و تناقض نداشته باشد.
تاثیر کارل راجرز بر روانشناسی مدرن
کارل راجرز بر پروسه روان درمانی به گونه ای که امروزه انجام می شود، تاثیرات زیادی گذاشته است. روانشناسی انسان گرا که کارل راجرز آن را بنیان گذاری کرد بر اصولی مانند اهمیت نقش فردی مراجع در درمان، رشد شخصی و رابطه درمانی بر پایه همدلی، تاکید دارد. این اصول گرچه به تنهایی برای روان درمانی کافی نیستند، اما مهم هستند و بر پروسه روان درمانی تاثیر مثبت می گذارند.
درمان مراجع محور راجرز و سایر روش های درمانی انسان گرایانه امروزه هنوز در روان درمانی وجود دارند و مورد استفاده قرار می گیرند. تمرکز راجرز بر همدلی، پذیرش و اصالت با رویکردهای معاصری که تجربه ذهنی مراجع و خودتعیین‌گری را در اولویت قرار می‌دهند، همسو است. علاوه بر این، ایده های کارل راجرز در مورد نقش توجه مثبت و ایجاد یک محیط امن و بدون قضاوت فواید زیادی در حوزه های مختلف مثل روان درمانی، مشاوره و آموزش دارد.
کارل راجرز و عزت نفس
عزت نفس اینگونه تعریف می شود که یک چقدر برای خودمان ارزش قائل هستیم و اینکه چقدر خودمان را تایید می کنیم و تا چه حد به پذیرش خودمان رسیده ایم. از دیدگاه کارل راجرز عزت نفس نوعی خودارزیابی محسوب می شود زیرا میزان ارزشی را که شخص برای خود قائل است اندازه می گیرد. راجرز می گوید کسی که عزت نفس بالایی دارد برای خودش ارزش زیادی قائل است و دیدگاه مثبتی نسبت به شخصیتش خود دارد. ویژگی های شخصی با عزت نفس بالا از دیدگاه کارل راجرز عبارتند از:
- اعتماد به توانایی های خود
- اطمینان به تصمیم گیری های خود
- پذیرش خود
- اهمیت ندادن به قضاوت دیگران
- دیدگاه مثبت و خوش بینانه نسبت به زندگی
کتاب های معروف کارل راجرز
راجرز کتاب های زیادی نوشت که بعضی از آن ها راهنمای راه درمانگران است و همه ی آن ها برای توسعه فردی و بهتر شناختن خود، مفید است و کاربرد دارد. مهم ترین کتاب های کارل راجرز عبارتند از:
- درمان بالینی کودکان دشوار (۱۹۳۹)
- روان درمانی مراجع محور (۱۹۵۱)
- راه انسان شدن (۱۹۶۱)
- روابط زناشویی؛ ازدواج و جایگزین های آن (۱۹۷۲)
- راه بودن (۱۹۸۰)
- آزادی برای یادگیری؛ نگرشی نسبت به تغییر آموزش و پرورش (۱۹۶۹)
همان طور که می بینید راجرز در مورد روان درمانی، تربیت فرزند، روابط عاطفی، آموزش و مسائل گسترده ای کتاب نوشته است و اثر های خوبی بر جای گذاشته است. اطلاعاتی که او به حوزه روانشناسی اضافه کرد بسیار زیاد و ارزشمند هستند و به همین دلیل راجرز از مهم ترین روانشناسان قرن بیستم است.
جملات معروف کارل راجرز
جملات معروف کارل راجرز و سخنان او برای مردم پر بار هستند و به همین دلیل نقل قول های او تا به امروز اثر خود را از دست نداده اند. اکثر سخنان او حول تجربه های انسانی و طبیعت و … است. چند مورد از سخنان معروف کارل راجرز عبارتند از:
- “وقتی به دنیا نگاه می کنم بدبین می شوم اما سپس به مردم نگاه میکنم و خوشبین می شوم.”
- “تنها کسی تحصیل کرده است که آموخته باشد چگونه یاد بگیرد و تغییر کند.”
- “ماهیت خلاق بودن، تازگی و نوآوری آن است و در نتیجه ما هیچ معیاری برای قضاوت آن نداریم.”
- ” برای کسی که کاملاً به تجربه های جدید گشوده باشد و حالت تدافعی نداشته باشد، هر لحظه جدید خواهد بود.”
- ” زندگی خوب یک پروسه است، نه یک وضعیت مشخص. زندگی خوب مسیر است نه مقصد.”
- “تناقض عجیب این است که فقط زمانی می توانید تغییر کنید که خود را همان گونه که هستید، بپذیرید”
- “با توجه به قیمت بالای زندگی کردن در این روز ها، بهتر است هر خوشی که رایگان است را انجام دهید.”
بیشتر بخوانید: مارتین سلیگمن کیست؟ نظریات پدر روانشناسی مثبت گرا
سوالات متداول
در این بخش سعی کرده ایم به سوالات رایج شما، پاسخی خلاصه و کوتاه بدهیم.
آیا کارل راجرز زنده است؟
خیر، در حال حاضر کارل راجرز زنده نیست، کارل راجرز به دلیل حمله قلبی پس از پاره ای از مشکلات فیزیکی دیگر، در سال ۱۹۸۷ در ۸۵ سالگی فوت کرد.
کارل راجرز اهل کجاست؟
کارل راجرز در اوک پارک در ایالت ایلینوی در کشور آمریکا متولد شد، هنگام مرگ نیز در ایالت کالیفرنیای آمریکا بود. در نتیجه می توان گفت به صورت کلی کارل راجرز اهل آمریکا بود.
بنیان گذار روانشناسی انسان گرا کیست؟
بنیان گذار روانشناس انسان گرا کارل راجرز است. آبراهام مزلو نیز روانشناس انسان گرا است و عقایدش تاثیر زیادی بر روانشناسی انسان گرا گذاشته است، اما بنیان گذار روانشناس انسان گرا کارل راجرز شناخته می شود.
منابع: verywellmind, good therapy, simplypsychology, APA, Positive psychology
پزشک خوب، سامانه رزرو “آنلاین” روانشناس و روانپزشک و سایر حوزه های پزشکی و سلامت، به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در محدوده زندگی خود در سراسر کشور، انتخاب نموده و وقت خود را بصورت آنلاین رزرو کنید.
ممنون از اطلاعاتتون