اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) یک اختلال شخصیتی است که در آن افراد نسبت به خود نظر افتخار می‌کنند. آن‌ها همچنین نیاز شدیدی به تحسین و توجه دیگران دارند. افراد مبتلا به NPD ممکن است زمانی که ستایش یا لطف خاصی را که معتقدند سزاوار آن هستند دریافت نکنند، ناراضی و ناامید شوند. دیگران ممکن است آن‌ها را به مغرور ببینند و از بودن در کنارشان لذت نبرند.

NPD می‌تواند در بسیاری از زمینه‌های زندگی فرد مشکلاتی ایجاد کند، از جمله:

  • کار کردن
  • مدرسه
  • روابط

NPD ممکن است تا ۶.۲٪ منبع مورد اعتماد جمعیت را تحت تأثیر قرار دهد و در مردان کمی شایع تر از زنان است. افراد مبتلا به NPD می‌توانند این اختلال را با گفتگو درمانی و تغییرات خاصی در سبک زندگی مدیریت کنند.

اختلال شخصیت خودشیفته چیست؟ علائم، انواع و درمان خودشیفتگی

خودشیفتگی

بررسی اجمالی اختلال شخصیت خودشیفته

اختلال شخصیت خودشیفته، یکی از انواع اختلالات شخصیت است. از مشخصات اختلال شخصیت خودشیفته این است که اینگونه افراد، تصویری اغراق آمیز و تحریف شده از خود در ذهن دارند و ضمن داشتن احساس کاذب اعتماد به نفس و مهم دانستن خود، نیازمند توجه و تحسین بیش از حد از جانب دیگران هستند.

این درحالی است که خود نسبت به سایر افراد احساس توجه و همدلی خاصی ندارند و از آشفتگی در روابط رنج می‌برند. جالب است بدانید پشت نقاب اعتماد به نفس بیش از حد افراد خودشیفته، یک عزت‌نفس شکننده و آسیب پذیر وجود دارد که در برابر کوچک‌ترین انتقادی می‌شکند.

اختلال شخصیت خودشیفته، باعث بروز مشکلاتی در حیطه های مختلف زندگی از جمله روابط عاطفی، کار، تحصیل و یا امور اقتصادی می‌شود. افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته، درصورت عدم دریافت آن میزان محبت و توجهی که خود را شایسته آن می‌دانند، مأیوس و ناراحت می‌شوند.همچنین ممکن است به این نتیجه برسند که روابطشان با دیگران دیگر رضایت بخش نیست؛ اگرچه دیگر افراد نیز از بودن در کنار آن ها لذت نمی‌برند.

ویژگی های اختلال شخصیت خودشیفته

افراد مبتلا به NPD معمولاً به شرح زیر توصیف می‌شوند:

  • مغرور
  • خود محور
  • مطالبه گر

آنها اغلب عزت نفس بالایی دارند و ممکن است معتقد باشند که از دیگران خاص یا برتر هستند. با این حال، به نظر می‌رسد که آن‌ها نیاز به تحسین بیش از حد دارند و ممکن است نسبت به انتقادات درک شده واکنش ضعیفی نشان دهند. خودشیفته‌ها همچنین تمایل دارند استعدادها و دستاوردهای خود را اغراق کنند و در عین حال استعدادهای دیگران را کم اهمیت جلوه دهند. آن‌ها معمولاً درگیر قدرت، موفقیت و زیبایی هستند. حتی ممکن است رفتارهای تکانشی مانند قمار یا برخی رفتارهای جنسی داشته باشند.

برخی از صفات NPD ممکن است شبیه اعتماد به نفس به نظر برسند، اما اعتماد به نفس سالم و NPD یکسان نیستند.
افراد دارای عزت نفس سالم معمولا متواضع هستند، در حالی که افراد مبتلا به NPD به ندرت چنین هستند. آن‌ها تمایل دارند خود را بر روی یک پایه قرار دهند و خود را بهتر از دیگران بدانند.

خودشیفتگی آشکار در مقابل خودشیفتگی پنهان

دو زیر گروه از اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) وجود دارد:

  • آشکار
  • پنهان

خودشیفتگی آشکار و پنهان بسیاری از ویژگی‌ها و علائم مشابه را دارند، اما افراد مبتلا به این زیرگروه ها ممکن است به روش‌های مختلف با دیگران تعامل داشته باشند. افراد مبتلا به خودشیفتگی پنهان به احتمال زیاد دارای ویژگی‌هایی هستند که معمولاً با NPD مرتبط نیستند، مانند خجالتی بودن و عزت نفس پایین.

 

علائم اختلال شخصیت خودشیفته

خودشیفته

علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت خودشیفته در افراد مختلف، متفاوت است.

علائم اختلال شخصیت خودشیفته در افراد مبتلا:

  •   احساس خودبزرگ بینی بیش از حد
  •  خود را بیش از اندازه محق تعریف و تمجید مداوم از طرف دیگران دانستن
  •  انتظار برتری داشتن نسبت به دیگران، حتی بدون دستیابی به هیچ موفقیت خاصی
  •  اغراق در دستاوردها و استعدادها
  •  خیال پردازی در مورد موفقیت، قدرت، هوش، زیبایی و یا همسر ایده‌آل
  • داشتن این تفکر که تنها باید با افراد خاص و هم شان خود در ارتباط باشند
  •  مجال ندادن به دیگران برای صحبت در حین مکالمات، یا تحقیر دیگران
  •  همیشه به دنبال جلب توجه و پیروی بی‌چون و چرای دیگران در برابر خواسته های خود بودن
  •  سوء استفاده کردن از لطف دیگران به نفع کارهای خود
  • نمی توانند و یا نمی خواهند که نیازها و احساسات دیگران را هم در نظر بگیرند
  •  به دیگران حسادت می کنند و بر این باورند که دیگران نیز به آن‌ها حسادت می کنند
  • با غرور و تکبر رفتار می کنند و متکبر، از خودراضی و پرمدعا به نظر می رسند
  • اصرار دارند تا از هرچیزی بهترینش را داشته باشند، مثلا بهترین ماشین و شغل
  • در عین حال، این افراد در برخورد با هر چیزی که تحت عنوان انتقاد مطرح می شود، مشکل دارند
  •  وقتی رفتاری در شأن خود نبینند، عصبانی و یا بی حوصله میشوند
  •  برای اینکه خود را برتر از دیگران نشان دهند، با خشم و یا تحقیر نسبت به دیگران رفتار میکنند و سعی میکنند آن ها را کوچک جلوه دهند
  • در کنترل احساسات و رفتار خود دچار مشکل میشوند
  • در رابطه با استرس و پذیرش تغییر، دچار مشکلات اساسی هستند
  • ممکن است از اینکه از حد کمال خود افول کنند، احساس افسردگی و بی هدفی کنند
  •  احساس درونی ناامنی، شرمندگی، آسیب‌پذیری و تحقیر را تجربه میکنند

پزشک خوب به شما کمک میکند بهترین روانشناسان را در کوتاه‌ترین زمان و در نزدیکی محل زندگی خود پیدا کنید

مشاهده لیست روانشناسان

 

چه زمانی برای درمان خودشیفتگی مراجعه کنیم؟

درمان خودشیفتگی

اصولا افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته برای درمان به متخصص مراجعه نمی‌کنند، زیرا معمولا معتقدند نکته منفی یا اشتباهی درباره شخصیت آنها وجود ندارد (عدم وجود بینش نسبت به بیماری).

اغلب دلیل مراجعه آنها مشاهده علائم افسردگی، مصرف دارو یا الکل و یا یک مشکل روانشناختی دوم است که در اثر ابتلای به اختلال شخصیت خودشیفته به وجود آمده است.

با این وجود اگر این افراد احساس کنند که ممکن است در طول درمان عزت‌نفس شان خدشه دار شود، از ادامه روند درمان امتناع می‌کنند، زیرا برای یک فرد خود شیفته بسیار سخت خواهد بود که با قسمت های ضعیف شخصیت خود روبرو شود. با این حال لازم است در صورت مشاهده این علائم در خود یا افراد دیگر، در اولین فرصت به متخصص مربوطه مراجعه نمود.

همچنین بخوانید: طرحواره استحقاق؛ علائم، علت، انواع و درمان طرحواره بزرگ منشی

عوامل ایجادکننده اختلال شخصیت خودشیفته

سبب سازهای اختلال شخصیت خودشیفته

دقیقا مشخص نیست که چه عواملی موجب بروز اختلال شخصیت خودشیفته می‌شود. علل بروز این اختلال؛ مانند بسیاری از مشکلات روانشناختی دیگر پیچیده هستند.

با این وجود تحقیقات نشان داده اند که بروز اختلال شخصیت خودشیفته، ممکن است به موارد زیر مرتبط باشد:

  • محیط (ستایش یا انتقادهای بیش از حد پدر و مادر از کودک، ممکن است تجربه ی تلخی برای کودک رقم بزند که باعث بروز ویژگی های این اختلال گردند)
  • ژنتیک
  • ویژگی‌های شخصیتی و خلق و خو
  • نوروبیولوژی (دلایل عصب زیست شناسی)

عوامل خطر یا ریسک فاکتورهای ابتلا به اختلال شخصیت خودشیفته

طبق تحقیقات صورت گرفته، اختلال شخصیت خودشیفته در مردان بیشتر از زنان رخ می دهد و اغلب در سنین نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ظهور می‌کند.

خودشیفتگی در کودکان

به خاطر داشته باشید که اگر چه ممکن است بعضی از کودکان، برخی علائم خودشیفتگی را از خود نشان دهند اما این موضوع، در سنین کودکی عادی است و الزاما ارتباطی به بروز اختلال شخصیت خودشیفته ندارد.

در سنین پایین کودکان معمولاً رفتارهای خودمحورانه بسیار زیادی از خود بروز می‌دهند که اینگونه رفتارها بخش طبیعی از روند رشد روانی کودکان است.

اگرچه علت دقیق اختلال شخصیت خودشیفته مشخص نیست، اما برخی محققان معتقدند که تأثیر محیط در کودکان آسیب‌پذیری که تحت کفالت والدین بیش از حد حمایتگر و یا بالعکس والدین بی توجه و سرد هستند، شایع تر است.

ژنتیک و نوروبیولوژی نیز می‌تواند در پیشرفت این اختلال مؤثر باشند.

مشکلات ناشی از اختلال شخصیت خودشیفته

مشکلات ناشی از اختلال شخصیت خودشیفته و اتفاقات دیگری که همراه با آن اختلال رخ می‌دهند، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • بروز مشکلات در روابط عاطفی
  • بروز مشکلات در زمینه کار یا تحصیل
  • افسردگی و اضطراب
  • ایجاد مشکلات جسمی
  • سو مصرف مواد مخدر یا الکل
  • داشتن افکار خودکشی و یا اقدام به خودکشی

پیش‌گیری از ابتلا به اختلال شخصیت خودشیفته

از آنجا که علت به وجودآورنده اختلال شخصیت خودشیفته نامعلوم است، راه قطعی برای پیشگیری از بروز این اختلال وجود ندارد.

با این حال، موارد زیر ممکن است کمک کننده باشند:

  • به محض این که متوجه علائم بروز مشکلات روانی در کودک شدید، روند درمان را برای او شروع کنید.
  • به صورت خانوادگی، در کلاس های مهارت آموزی شرکت کنید تا روش‌های صحیح برای برقراری ارتباط و یا مقابله با مشکلات و پریشانی های روانشناختی را یاد بگیرید.
  • در کلاس‌های آموزش والدین و فرزندپروری شرکت کنید و در صورت نیاز از راهنمایی های روانشناس و یا مددکار اجتماعی بهرمند شوید.

تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته

برخی ویژگی‌های اختلال شخصیت خودشیفته، مشابه انواع دیگر اختلالات شخصیت هستند. به همین دلیل ممکن است که افراد به صورت همان زمان مبتلا به چند نوع اختلال باشند که این موضوع تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته را دشوارتر می‌کند.

برای تشخیص گذاری قطعی، ابتدا درمانگر مصاحبه ای با فرد موردنظر انجام می‌دهد و از موقعیت کنونی او در حیطه های کار، زندگی و روابط بین فردی و همچنین از تاریخچه رشدی اوسوالاتی میپرسد. این ارزیابی روانی ممکن است شامل پر کردن تعدای پرسشنامه نیز باشد.

پس از بررسی های لازم و بدست آوردن اطلاعات جامع، تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته توسط متخصص و براساس معیارهای موجود در کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است، صورت می‌گیرد.

معیارهای تشخیصی اختلال شخصیت خودشیفته

پزشکان و متخصصان سلامت روان اغلب از «راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم، بازنگری متن (DSM-5-TR)» که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است، برای تشخیص بیماری‌های روانی مانند NPD استفاده می‌کنند.

معیارهای تشخیصی DSM-5-TR برای NPD شامل صفات زیر است:

  • داشتن یک احساس متورم از خود اهمیتی و استحقاق
  • نیاز به تحسین و تمجید مداوم
  • انتظار درمان ویژه به دلیل برتری درک شده
  • دستاوردها و استعدادهای اغراق آمیز
  • واکنش منفی به انتقاد
  • درگیر تخیلات در مورد قدرت، موفقیت و زیبایی
  • بهره بردن از دیگران
  • ناتوانی یا عدم تمایل به شناخت نیازها و احساسات دیگران
  • رفتار متکبرانه

یک پزشک یا متخصص سلامت روان ممکن است از شما بخواهد که پرسشنامه ای را پر کنید تا مشخص شود که آیا این معیارها را دارید یا خیر. آن‌ها همچنین ممکن است شما را برای سایر اختلالات روانی و شرایط سلامتی آزمایش کنند.

زندگی با اختلال شخصیت خودشیفته

در حالی که درمان NPD می‌تواند چالش برانگیز باشد، می‌توانید از طریق آن کار کنید. مراجعه به یک درمانگر یا روانشناس برای مشاوره می‌تواند بسیار مفید باشد، همانطور که می‌تواند نحوه تفکر و تعامل روزانه شما با دیگران را تغییر دهد.
به یاد داشته باشید که شما مسئول رفتار خود هستید و می‌توانید هر زمان که بخواهید آن را تغییر دهید.

چگونه می‌توانم مرزهای سالمی را با فردی که دارای اختلال شخصیت خودشیفته است حفظ کنم؟

اگر مشکوک هستید که ممکن است با فردی مبتلا به NPD در ارتباط باشید، راه‌های زیر برای حفظ مرزهای سالم وجود دارد:

 

  • از الگوهای روشن شدن گاز و سایر اشکال سوء استفاده آگاه باشید.
  • مرزها و انتظارات خود را به زبان بیاورید.
  • مراقبت از خود را حفظ کنید.
  • درگیر جنگ عاطفی یا تمایل آن‌ها به تحقیر دیگران در حالی که خود را بر روی پایه قرار می‌دهند، نشوید.
  • با افراد دیگری که به آنها اعتماد دارید تماس بگیرید و در مورد نحوه شناسایی تمایلات و رفتارهای توهین آمیز مطلع شوید.
  • پاسخ‌ها بیانگر نظرات کارشناسان پزشکی ما است. تمام محتوا کاملاً اطلاعاتی است و نباید توصیه پزشکی در نظر گرفته شود.
  • در مورد نحوه برخورد با یک فرد مبتلا به NPD بحث‌هایی بین متخصصان وجود دارد.
  • وقتی کاری را درست یا خوب انجام می‌دهند، راحت از آنها تمجید کنید.
  • در صورت لزوم همدلی را منتقل کنید و زمانی که ناامید شدند آن را تصدیق کنید. برعکس، شما همچنین باید با خیال راحت به فرد متکبرانه یا گستاخی نشان دهید.
  • برای استدلال بر اساس «صدا کردن آنها» آماده باشید. همچنین به خاطر داشته باشید که اگر فرد مبتلا به NPD متوجه نشود که رفتارهایش باعث ایجاد مشکل می شود، انگیزه کمتری برای کمک گرفتن پیدا می‌کند.
  • حتی اگر فرد مبتلا به NPD مشکل را نمی‌بیند، یا تصمیم می‌گیرد برای اصلاح رفتار خود به دنبال درمان نباشد، فریاد زدن رفتارش ممکن است باعث شود او در حضور شما خود تنظیم شود و بداند که رفتار او را تحمل نخواهید کرد.

 

درمان خودشیفتگی

درمان اختلال شخصیت خودشیفته، معمولا از طریق روان درمانی صورت می‌گیرد.

رواندرمانی چیست؟

اما اگر دچارسایر اختلال های حوزه سلامت روان هم باشید، ممکن است داروهایی نیز تجویز شوند.

روان‌درمانی می‌تواند به شما کمک کند تا:

  • با تمرین همدلی، روابط بهتری را با دیگران برقرار کنید و روابطی که صمیمی تر و لذت بخش تر هستند
  • علل احساسات خود و آن چیزی که باعث بروز حس رقابت و یا بی اعتمادی نسبت به دیگران و شاید تحقیر خود و دیگران می شود را درک کنید
  • شناسایی حوزه‌های تغییر، جهت کمک به فرد در پذیرش مسئولیت و یادگیری
  • شناسایی و درک شایستگی ها و توانایی‌هایی که می تواند در پذیرش انتقادات و اشتباهات به شما کمک کند
  • توانایی در درک و کنترل بهتر احساسات خود و دیگران
  • شناسایی و روبرو شدن با تأثیر مشکلات مربوط به اعتماد به نفس بیش از حد
  • رها کردن اهداف و شرایط ایده‌آل دست نیافتنی و پذیرش آنچه که قابل‌ دستیابی و ممکن است

روان درمانی، هم می‌تواند کوتاه مدت باشد و به شما در مدیریت استرس و یا بحران کمک کند و هم می‌تواند به صورت مداوم و بلند مدت برای کمک به شما و حفظ اهداف تان صورت بگیرد.

همچنین خانواده درمانی و حضور اعضای خانواده در جلسات نیز، می‌تواند به روند درمان فرد کمک کند.

در صورتی که درگیر اختلالات شخصیت هستید با مراجعه به سایت پزشک خوب از بهترین متخصصان کمک بگیرید

متخصص خوب برای اختلالات شخصیت

 

دارودرمانی

هیچ دارویی به طور خاص برای درمان اختلال شخصیت خودشیفته، وجود ندارد.

با این حال در صورت وجود علائم افسردگی و یا اضطراب، می توانید از داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب تحت نظر و تشخیص روانپزشک خود استفاده کنید.

اگر یک یا تعدادی ازعلائم این اختلال را در خود و یا اطرافیانتان مشاهده کردید، حتماً به یک روانپزشک و یا یک متخصص سلامت روان قابل اعتماد مراجعه کنید زیرا دریافت روش درمانی مناسب، می‌تواند به شما کمک کند تا زندگی خود را به مراتب لذت بخش تر کنید.

نویسنده: میترا سیفان – روانشناس

سوالات متداول 

  • دلیل خودشیفته شدن افراد چیست؟
    علاوه بر ژنتیک که روی این موضوع تاثیر گذار است، عوامل محیطی هم بی تاثیر نخواهند بود. بی قید و بندی در امور جنسی، انتظارات غیرواقعی، اهمیت بیش از اندازه به کودک، بی توجهی در دوران کودکی و… از عواملی هستند که زمینه را برای این اختلال(خودشیفتگی) مهیا می‌کند. 
  • پیامدهای خودشیفتگی چیست، آیا این پیامدها خطرناک هستند؟
    بی اشتهایی، وحشت زدگی، استرس و اضطراب، مشکل در محل کار، مشکلات بین فردی و… همه از پیامدهای خودشیفتگی در افراد است. 
  • آیا اختلال خودشیفتگی قابل درمان است؟
    باید بگوییم که این اختلال همچون دیگر اختلالات روحی و روانی قابل درمان بوده، با مراجعه به روانشناس یا روانپزشک می‌توان این عارضه را درمان کرد. 
  • آیا از دارو درمانی در این اختلال استفاده می‌شود؟
    ابتدا با مشاوره و مراجعه به روانشناس این اختلال درمان می‌شود. در صورت نیاز فرد را به روانپزشک معرفی می‌کنند که می‌تواند برای تسریع در روند بهبودی بیمار، دارودرمانی را از سر گیرد.

پزشک خوب، سامانه رزرو “آنلاین” روانشناس و روانپزشک و سایر حوزه های پزشکی و سلامت، به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در محدوده زندگی خود در سراسر کشور، انتخاب نموده و وقت خود را بصورت آنلاین رزرو کنید.