ترایپوفوبیا یک حالت انزجار یا ترس از حفره‌های کوچک و برجستگی‌های کوچک است. زمانی که افراد مبتلا به این نوع فوبیا حفره‌ها و یا سوراخ‌های کوچک را می‌بینند، علائم ترس و انزجار را تجربه می‌کنند. نمونه‌هایی از اشیایی که میتوان باعث انزجار شود سوراخ‌های نامتقارن بر روی بذر و یا منافذ پوست است.
در مورد اینکه آیا واقعا ترس از سوراخ‌های ریز یک بیماری است یا خیر میان محققان اختلاف نظر وجود دارد. گزارشات اولیه ترایپوفوبیا برای اولین بار در یک انجمن آنلاین در سال ۲۰۰۵ شرح داده شد، اما به عنوان یک بیماری متمایز در چاپ پنجم کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکان آمریکا شناخته نشده است.
اگرچه این بیماری در کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی به عنوان یک بیماری جداگانه شناخته نشده است، اما ترایپوفوبیا جز فوبیاهای خاص قرار می‌گیرد چراکه باعث پریشانی، علائم مداوم و شدید میشود. در این مقاله به بررسی ترس از سوراخ‌های ریز یا همان ترایپوفوبیا می‌پردازیم و درباره درمان بیماری ترایپوفوبیا بیشتر صحبت می‌کنیم.
فوبیای ترس از سوراخ (ترایپوفوبیا)
ترایپوفوبیا اغلب به عنوان ترس از سوراخ شناخته میشود، اما این نوع ترس ممکن است هنگام مواجهه با سایر الگوها مانند الگوهای خوشه‌ای، حفره‌ای و یا برجستگی نیز رخ دهند. زمانی که افراد اشیای محرک این بیماری را می‌بینند، علائمی مانند ترس شدید، حالت تهوع، خارش، تعریق، لرزش و حتی حملات وحشت را تجربه می‌کنند.
ترس یکی از علائم رایج است، اما انزجار غالباً به عنوان احساسی طاقت فرسا توصیف میشود که افراد زمانی که با این فوبیا مواجه می‌شوند آن را تجربه می‌کنند. سندروم ترس از سوراخ به طرز قابل توجهی بصری است. دیدن تصاویر به صورت آنلاین یا چاپ شده کافی است تا فرد را به اضطراب یا احساس تنفر شدید مبتلا کند.
گزارشی که در این باره انجام شد نشان داده که ترایپوفوبیا چگونه میتواند احساس اضطراب را بوجود آورد. در زیر شرایط بیمار را شرح می‌دهیم.
بیمار دختری ۱۲ ساله بود که هنگام دیدن اشیاء و سطوح پوشیده شده از سوراخ یا نقطه احساس ناراحتی و اضطراب را تجربه می‌کرد. هنگامی که از او خواسته شد که تصویری از ترس خود را ترسیم کند، او کاغذ را پر از الگوی تکراری از نقاط خوشه‌ای و گرد کرد.
چه چیزی باعث ترایپوفوبیا میشود؟
ترایپوفوبیا یک عارضه بصری است، عارضه بصری بدان معناست که ممکن است هنگام نگاه کردن به موارد زیر احساس اضطراب، انزجار و ناراحتی کنید:
- غلاف دانه نیلوفر آبی
- لانه زنبوری
- توت فرنگی
- مرجان
- نان‌های دانه‌دار
- پنیر سوییسی
- دلمه یا ضایعات روی پوست
- فوم فلزی آلومینیومی
- انارها
- اسفنج‌ها
- جاده‌های سنگ ریزه یا سنگریزه
- حباب‌ها
- متراکم شدن
- طالبی
- دسته‌ای از چشم‌ها
- حیواناتی با پوست یا خز خالدار
برخی از افرادی که از سوراخ‌ها می‌ترسند و به ترایپوفوبیا مبتلا هستند فقط از سطوحی که سوراخ‌های نامنظم دارند، بیزارند. آن‌ها ممکن است هنگام نگاه کردن به سطوح دارای سوراخ های هم اندازه، مانند آ‌ن‌هایی که در سر دوش یا روی پارچه‌های طرح دار هستند بیزار نباشند.
سندروم ترس از سوراخ تا چه اندازه شایع است؟
در حالی که شیوع این نوع فوبیا کاملا ناشناخته است، برخی تحقیقات نشان می‌دهد که ترایپوفوبیا یک فوبیای بسیار شایع است. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۳ در مجله Psychological Science منتشر شد نشان داد که ۱۶٪ از داوطلبان این آزمایش هنگام دیدن سوراخ‌ها و حفره‌های برجسته احساس اضطراب و انزجار را تجربه می‌کنند.
محرک‌های شایع
تحقیقات درباره ترس از سوراخ‌های ریز هنوز هم ناشناخته است اما برخی از محرک‌های اصلی ایجاد اضطراب و انزجار شناسایی شده‌اند که عبارت‌اند از:
- بسته‌بندی حبابی
- الگوهای حباب مانند
- عکس میعان
- دیدن صخره‌های مرجانی
- دانه میوه‌ها
- سوراخ شدن گوشت بدن در حالت بیماری
- سوراخ یا برجستگی در گوشت
- کندوی عسل
- چشم حشرات
- غلاف بذر لوتوس
- دانه‌های انار
- اسفنج دریایی
- توت فرنگی
الگوهای ساخته شده توسط انسان و همچنین حیواناتی که پوشش حفره دار یا طرح دار دارند نیز می‌توانند واکنش فوبیایی ایجاد کنند.
علائم بیماری ترس از سوراخ‌های کوچک
علائمی که این بیماری ایجاد میکند با علائمی که سایر فوبیاهای خاص ایجاد می‌کنند مشابه است. بعد از دیدن سوراخ‌های منظم یا سوراخ‌های نامتقارن چه در صورت دیدن تصاویر و یا چه در صورت در معرض قرار گرفتن آن افراد می‌توانند علائم زیر را تجربه کنند:
- پریشانی احساسی
- ترس و اضطراب
- احساس طغیان
- پوست مرغی شدن
- خارش
- حالت تهوع
- حملات وحشت
- تنفس سریع و پی در پی
- لرزیدن
- تعریق
- استفراغ
ترایپوفوبیا میتواند به علائم مربوط به ترس، انزجار یا هر دو منجر شود، اگرچه تحقیقات نشان می‌دهد که تجربه احساس انزجار بیشتر از ترس رخ می‌دهد. علاوه بر تجربه علائمی مانند ترس و انزجار، افراد مبتلا به ترس از سوراخ‌های منظم اغلب تغییرات رفتاری را نیز تجربه خواهند کرد. پرهیز از دیدن چنین تصاویری اغلب در بین مبتلایان رایج است. به عنوان مثال، ممکن است شخصی از خوردن برخی غذاها (مانند توت فرنگی) پرهیز کند یا از رفتن به مکان‌های خاص (مانند اتاقی با کاغذ دیواری خال خالی) خودداری کند.
علل فوبیای سوراخ‌های نامتقارن
تحقیقات در مورد ترایپوفوبیا هنوز کاملاً محدود است، اما نظریه‌هایی در مورد چرایی و علل آن وجود دارد.
علل تکاملی
طبق یکی از مشهورترین نظریه‌ها، ترایپوفوبیا پاسخی تکاملی به مواردی است که با بیماری یا خطر همراه است. به عنوان مثال، بیماری پوست، انگلی و سایر شرایط عفونی ممکن است با چنین سوراخ‌ها یا برجستگی‌هایی تشخیص داده شود. این تئوری حاکی از آن است که فوبیای سوراخ‌ها اساس تکاملی دارد. همچنین افراد مبتلا به ترس از سوراخ‌های ریز بیشتر از اینکه احساس ترس را تجربه کنند احساس انزجار را تجربه خواهند کرد.
ارتباط با حیوانات خطرناک
نظریه دیگری نشان می‌دهد که سوراخ‌های خوشه‌ای ظاهری مشابه الگوی پوست و پوشش در برخی از حیوانات نیش‌دار را دارند. تحقیقاتی این نظریه را اثبات میکند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۳ نشان داد که چگونه افرادی که ترس از سوراخ‌های ریز دارند در مقایسه با افراد معمولی به محرک‌ها پاسخ می‌دهند. هنگام مشاهده کندوی عسل (یک محرک رایج در بیماری ترایپوفوبیا) افرادی که ترس از سوراخ‌های ریز ندارند فورا به عسل و زنبور فکر می‌کنند.
محققان بر این باورند که مبتلایان به ترایپوفوبیا به طور غیر آگاهانه مشاهده یک کندوی عسل را با ارگانیسم‌های خطرناکی که دارای ویژگی‌های بصری اصلی مشابه مارهای زنگی هستند، مرتبط می‌دانند. در حالی که آن‌ها آگاهانه از این ارتباط آگاهی ندارند، اما ممکن است همین امر باعث احساس انزجار یا ترس در آن‌ها شود.
ارتباط با عوامل بیماری‌زای عفونی
یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ نشان داد که داوطلبان این مطالعه الگوهای سوراخ مانند را با بیماری‌های عفونی پوستی مرتبط می‌دانند. داوطلبان این مطالعه هنگام دیدن تصاویری با این محتویات احساس خارش پوست را تجربه کردند. انزجار یا ترس از تهدیدهای احتمالی، یک واکنش تکاملی سازگار است. در بسیاری از موارد، این احساسات به ما در امان ماندن از خطر کمک میکند. در مورد ترایپوفوبیا، محققان بر این باورند که ممکن است نوعی شکل کلی و اغراق شده از این پاسخ تطبیقی معمول باشد.
پاسخی به خصوصیات بصری
برخی تحقیقات نشان می‌دهد که ناراحتی افراد ارتباط بیشتری با خصوصیات بصری الگوها دارند. یک مطالعه منتشر شده در گزارش‌های روانشناختی نشان داد که در حالی که مردم هنگام مشاهده الگوهای حفره‌های سوراخ‌دار احساس ناراحتی می‌کنند، این احساسات بیشتر مربوط به خود الگوهای بصری است تا ترسی که خود حیوان خطرناک ایجاد میکند. چنین مسائلی اینکه ترایپوفوبیا واقعا یک فوبیا است یا یک پاسخ طبیعی به برخی از تصاویر را زیر سوال می‌برد.
مرتبط بودن به سایر اختلالات
محققان همچنین دریافته‌اند که افراد مبتلا به ترایپوفوبیا بیشتر علائم اضطراب و افسردگی را تجربه می‌کنند. علائم ترایپوفوبیا همچنین پایدار بوده و منجر به اختلالات عملکردی در زندگی روزمره میشود. این علائم به احتمال زیاد مطابق با معیارهای تشخیصی DSM-5 برای هراس‌های خاص بیش از سایر شرایط مانند وسواس فکری عملی است.
ترایپوفوبیا چگونه تشخیص داده میشود؟
تشخیص تریپوفوبیا فقط به عهده متخصصان سلامت روان است. از آنجایی که هنوز هیچ راه تشخیص قطعی برای ترایپوفوبیا وجود ندارد، یک درمانگر یا روانپزشک شاید نتواند به صورت قطعی ترایپوفوبیا را تشخیص دهد. آن‌ها می‌توانند تشخیص دهند که ظهور سوراخ های خوشه‌ای باعث ناراحتی در فرد میشود یا خیر. در صورت ناراحتی آن را درمان خواهند کرد. یک مشاوره، روانشناس یا روانپزشک میتواند با پرسیدن سوالات متفاوت شرایط اضطراب یا افسردگی را شناسایی کند:
- چه علائمی را تجربه می‌کنید؟
- چه مواردی شدت استرس و اضطراب را تحریک میکند؟
- چگونه زندگی روزمره شما را تحت تاثیر قرار می‌دهند؟
ترایپوفوبیا چقدر شایع است؟
برخی از مطالعات نشان می‌دهد که ۱۷٪ از کودکان و بزرگسالان (حدود یک نفر از هر شش نفر) ترایپوفوبیا دارند. این یک اختلال نسبتاً جدید است که اولین بار در سال ۲۰۰۵ نا‌م‌گذاری شد. گزارش‌های خبری، مطالعه کتاب و روزنامه، دسترسی به فضای مجازی و سایر موارد میتواند آگاهی از فوبیا را افزایش دهد. واکنش منفی مردم به مجموعه‌ای از لنزهای دوربین کوچک در گوشی‌های هوشمند، افراد بیشتری از عارضه ترایپوفوبیا آگاه کرد.
عوارض ترایپوفوبیا چیست؟
تریپوفوبیا اگر شدت پیدا کند ممکن است بر توانایی شما برای کار، رفتن به مدرسه یا اجتماعی شدن تأثیر بگذارد. از دیگر عوارض آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- افسردگی
- افزایش استرس و تحریک پذیری
- بی‌خوابی یا مشکلات خواب
- وحشت زدگی
چه عواملی میتواند احتمال ابتلا به ترایپوفوبیا را افزایش دهد؟
تحقیقات در مورد ترایپوفوبیا در مراحل اولیه باقی مانده است. به همین دلیل محققان هنوز نمی‌‌دانند که چه عواملی احتمال ابتلا به ترایپوفوبیا را افزایش می‌دهد.
بر اساس نتایج برخی تحقیقات انجام شده در رابطه با ترایپوفوبیا ، ممکن است بیزاری فرد پس از مواجه شدن با یک مار سمی، قرار گرفتن در معرض یک بیماری پوستی مسری یا یکی دیگر از محرک‌های ترایپوفوبیا شروع شود.
نتایج یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ ، یک منبع قابل اعتماد ارتباط احتمالی بین ترایپوفوبیا و اختلال افسردگی اساسی و اختلال اضطراب فراگیر (GAD) را نشان داد. نویسندگان مطالعه بدین منظور، ۱۹۵ عضو بزرگسال یک گروه حمایت از ترایپوفوبیا را مورد بررسی و تحت نظر قرار دادند و به نتایج زیر رسیدند:
- ۱۹ درصد از شرکت کنندگان، افسردگی اساسی داشتند.
- ۷ درصد دیگر معتقد بودند که ممکن است افسردگی اساسی داشته باشند.
- ۴ درصد از شرکت کنندگان تشخیص اختلال اضطراب فراگیر داشتند.
- در حالی که ۱۱.۸ درصد دیگر معتقد بودند که ممکن است GAD داشته باشند.
در ادامه بسیاری از شرکت‌کنندگان سایر تشخیص‌های مربوط به سلامت روان، از جمله اضطراب اجتماعی (۸.۲ درصد) و اختلال هراس (۶.۲ درصد) را گزارش کردند.
تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۶ همچنین به ارتباط بین اضطراب اجتماعی و ترایپوفوبیا اشاره کرده است. این تحقیقات نشان داده که برای افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی، ترس از سوراخ‌ها در واقع میتواند ترس از چشم‌ها یا نگاه انسان باشد. دیدن خوشه‌هایی از سوراخ‌ها ممکن است منجر به پریشانی و ناراحتی فرد شود. طبق نظر پزشکان، اگر سابقه خانوادگی هر نوع فوبیایی دارید قطعا احتمال ابتلا به فوبیا در شما بیشتر خواهد بود.
درمان بیماری ترایپوفوبیا
هیچ درمان خاصی برای درمان فوبیای سوراخ وجود ندارد. با این حال، بسیاری از روش‌های درمانی که برای هراس‌های خاص استفاده می‌شوند نیز ممکن است در کاهش علائم مفید باشند.
مواجهه درمانی
این درمان شامل قرار گرفتن تدریجی فرد در معرض اشیایی که از آن می‌ترسد می‌باشد. معمولا پس از مواجهه با ترس با گذشت زمان علائم کاهش می‌یابند اما این کار باید بسیار آرام و به تدریج رخ دهد. ممکن است یک فرد با تصور آنچه از آن می‌ترسند شروع کند، سپس به عکس‌هایی از شی که از آن می‌ترسد نگاه کند و سرانجام با قرار گرفتن در معرض ترس و لمس آن درمان شود.
در رابطه با ترس از سوراخ‌های ریز فرد ممکن است به آرامی چشمان خود را ببندد و اشیایی مانند کندوی عسل را تصور کند. این روش تا زمانی که علائم شروع به کاهش کنند ادامه خواهد داشت. هنگامی که تصور شی بدون پاسخ و بدون علائم بماند به مرحله بعدی مواجهه درمانی می‌رویم. سپس اشیایی را که موجب ترس می‌شوند نگاه می‌کنیم تا زمانی که علائم بروز دهند.
روند مواجهه درمانی تا زمانی که بیمار قادر به مواجهه با یک شی بدون احساس انزجار، ترس یا اضطراب بیش از حد باشد، ادامه می‌یابد.
رفتار درمانی شناختی (CBT)
رفتار درمانی شناختی شامل کار با یک رواندرمانگر برای تغییر افکار و رفتارهای اساسی است که ممکن است در ترایپوفوبیا نقش داشته باشد. گفتاردرمانی ممکن است شامل بحث در مورد افکار غیر واقعی، جایگزین کردن افکار واقع بینانه‌تر و سپس ایجاد تغییر در رفتارها باشد.
یکی از دلایلی که افراد علائم فوبیا را تجربه می‌کنند این است که آن ها اغلب معتقدند چیزی خطرناک یا تهدید کننده در مورد چیزی ترسناک وجود دارد. از طریق CBT، افراد تلاش می‌کنند تا عقاید مثبت و واقع‌بینانه ترشان را غالباً با افکار غیر منطقی و افکار منفی خود جایگزین کنند.
تکنیک‌های آرام‌سازی
استراتژی‌های مختلف آرام سازی همچنین می‌توانند برای کاهش احساس انزجار، ترس یا اضطراب مفید باشند. تجسم، تنفس عمیق و آرام‌سازی عضلانی چند راهکار است که میتواند مفید باشد.
تجسم شامل به تصویر کشیدن تصاویر یا موقعیت‌های آرامش بخش هنگام مواجهه با ترس است. فرد مبتلا به ترایپوفوبیا ممکن است سعی کند هر زمان که با چیزی پوشیده شده از سوراخ های ریز روبرو شد، غروب آفتاب زیبا یا گلزار را تصور کند.
یک حواس پرتی ساده همچنین میتواند یک روش مقابله‌ای مفید باشد. اگر موردی را مشاهده کردید که پاسخ ترایپوفوبیا را تحریک میکند، ممکن است به سادگی به دور دست‌ها نگاه کنید و چیز دیگری را برای تفکر یا مشاهده پیدا کنید تا زمانی که علائم شما تسکین یابد.
مصرف دارو
بعضی اوقات ممکن است داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب تجویز شود، به خصوص اگر فرد افسردگی یا اضطراب هم داشته باشد. این داروها ممکن است شامل مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI)، بنزودیازپین‌ها یا بتا بلاکرها باشد. این داروها ممکن است به تنهایی مورد استفاده قرار گیرند، اما آن‌ها اغلب همراه با رویکرد درمانی دیگری مانند CBT، مواجهه درمانی یا انواع دیگر رواندرمانی استفاده می‌شوند.
سخن آخر پزشک خوب
در حالی که ترایپوفوبیا (ترس از سوراخ‌های نامتقارن و منظم) به صورت گسترده در فضای مجازی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است، اما روانشناسان هنوز در مورد اینکه آیا این یک فوبیای واقعی است یا خیر اختلاف نظر دارند. سندروم ترس از سوراخ در حال حاضر توسط دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکان آمریکا شناخته نشده است. درباره این بیماری باید تحقیقات بیشتری انجام شود. خوشبختانه افرادی که به این بیماری مبتلا هستند می‌توانند به وسیله رواندرمانی و مصرف دارو تحت درمان قرار بگیرند.
سوالات متداول
- ترایپوفوبیا چه علائمی دارد؟
لرزش بدن، پریشانی، تعرق، مورمور شدن، ناراحتی شدید، خزیدن چیزی روی پوست از مهمترین علائم ترایپوفوبیا هستند. - از چه راههایی میتوان ترایپوفوبیا را درمان کرد؟
دارودرمانی، راههای کسب آرامش و ریلکس شدن در فرد، مواجهه و درمان شناختی رفتاری از بهترین راههای مقابله با ترایپوفوبیا هستند. - چه کسانی بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند؟
افراد افسرده، مضطرب و کسانی که وسواس فکری و عملی دارند. - آیا میتوان از ابتلا به ترایپوفوبیا جلوگیری کرد؟
بله، قطعا با ورزش کردن، مدیتیشن، یوگا، تمرکز حواس میتوان از ابتلا به این عارضه جلوگیری کرد. - آیا ترایپوفوبیا جزو فوبیاهای عجیب در جهان است؟
ترایپوفوبیا از نظر بیشتر پزشکان به عنوان یک فوبیا عجیب در جهان شناخته میشود. علاوه بر ترایپوفوبیا فوبیاهای دیگری چون گاموفوبیا، کالجینفوبیا، پدوفوبیا، فالاکروفوبیا از عجیبترین فوبیاهای جهان هستند.
منابع
در صورت نیاز می‌توانید با مراجعه به سایت پزشک خوب از بهترین متخصصان فوبیا به صورت اینترنتی نوبت بگیرید.
پرسش و پاسخ
سلام من از بچگی از سیرابی(از اونایی که چند ضلعین) و موم عسل و کندوی عسل و زنبور و خال و… میترسیدم
حتی پوست سر اون افرادی که کاشت مو انجام دادن!
از عنکبوت هم میترسم .
چیکار کنم به مشاورم بگم؟؟؟؟ بهم کمک میکنه؟
۱۰ سالمه
سلام. بله حتما درمیون گذاشتن مساله با مشاور و بررسی دقیق‌تر اون و طرح‌ریزی و انجام تمرینات به همراهی یک روانشناس کمک میکنه ترس‌هات رو مدیریت کنی.
مطلب مفیدی بود ممنون