یکی از علائم شایع از دست دادن حس بویایی و چشایی می‌تواند کرونا باشد. اما این اختلال می‌تواند نشانه‌ی طیف وسیعی از اختلالات دیگر پزشکی نیز باشد. از دست دادن حس بویایی و چشایی با یکدیگر بسیار مرتبط است. این امر به این دلیل است که منطقه بویایی شما در بینی هردو حس را کنترل می‌کند. این اختلالات چشایی می‌تواند در نتیجه انسداد در بینی تا آسیب به مغز و به طور کلی سیستم عصبی مغز را تحت تاثیر قرار دهد. در این مقاله می‌خواهیم به بررسی اختلال بویایی بپردازیم.
اختلال بویایی چیست؟
اختلال بویایی (Anosmia) به معنای از بین رفتن نسبی یا کامل حس بویایی است. این اختلال ممکن است موقتی یا دائم باشد. شرایط رایجی که مخاط بینی را تحریک می‌کند مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و آلرژی می‌تواند منجر به اختلال بویایی موقتی شود. شرایط جدی‌تری که بر مغز و اعصاب تاثیر می‌گذارد مانند تومورهای مغزی یا ضربه به مغز می‌تواند باعث از بین رفتن حس بویایی شود. سن و پیری می‌تواند یکی از عوامل اصلی این اختلال باشد.
اختلال بویایی در بیشتر اوقات موضوع نگران کننده‌ای نیست تنها ممکن است بر کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارد. افراد مبتلا به اختلال بویایی اصولا مزه غذا را نمی‌فهمند و همین امر باعث می‌شود که فرد علاقه خود را به خوردن غذا از دست بدهد. نخوردن غذا در فرد می‌تواند باعث کاهش وزن و حتی سوء تغذیه شود. اختلال بویایی همچنین ممکن است به افسردگی منجر شود زیرا توانایی فرد را در بوییدن و چشیدن غذاهای مطبوع و خوشمزه مختل می‌کند.
مطلب بیشتر: از بین رفتن حس چشایی و بویایی در کرونا | چکار کنیم حس بویایی و چشایی برگردد؟
بیماری کووید ۱۹
هر چیزی که باعث تحریک و التهاب مخاط داخلی بینی شما شود و احساس گرفتگی، آبریزش یا خارش در بینی شما ایجاد کند، می‌تواند بر حس بویایی و چشایی شما تاثیر بگذارد. این مشکلات شامل سرماخوردگی، عفونت‌های سینوسی، آلرژی، عطسه، آنفولانزا و کرونا است. در بیشتر موارد، هنگامی که احساس بهبودی می‌کنید حواس شما به حالت عادی برمی‌گردد. اگر چندین هفته گذشته و حس بویایی شما همچنان برنگشته است، حتما با دکتر خود تماس بگیرید.
نشانه‌های از دست دادن حس بویایی
علائم می‌تواند شامل عدم توانایی در بویایی تا کاهش توانایی در فهمیدن مزه غذا متفاوت باشد. ناتوانی در بویایی می‌تواند بر روی ناتوانی در چشایی نیز تاثیر بگذارد. فرد ممکن است طعم‌های شیرین، شور، ترش، تند و تلخ را متوجه نشود. در برخی موارد طعم یا بوی مطبوع غذا می تواند برای فرد بسیار ناخوشایند باشند.
علل از دست دادن حس بویایی
اختلال بویایی اغلب به دلیل انسداد و تورم بینی رخ می‌دهد. گاهی اوقات اختلال بویایی به دلیل وجود مشکل در سیستم سیگنال‌های که از بینی به مغز ارسال می‌شوند به وجود می‌آید.
دلایل اصلی اختلال بویایی عبارت‌اند از:
-
تحریک غشاهای مخاطی پوشاننده بینی
که می‌تواند به دلیل موارد زیر رخ دهد:
- عفونت‌های سینوسی
- سرماخوردگی
- سیگار کشیدن
- آنفولانزا
- آلرژی (رینیت آلرژیک) یا تب یونجه
- رینیت غیر آلرژیک
سرماخوردگی یکی از دلایل اصلی و شایع از بین رفتن حس بویایی به طور موقت است. اما امروزه به دلیل شیوع کووید ۱۹ می‌تواند یکی از علائم آن نیز باشد. خبر خوشحال کننده این است که اکثر افرادی که از دست دادن چشایی و بویایی این بیماری را دارند به نوع خفیف این بیماری مبتلا می‌شوند.
-
انسداد مجاری بینی
اگر چیزی از نظر جسمی مانع عبور هوا به داخل بینی شود، باعث از دست رفتن بویایی و در نتیجه اختلال بویایی می‌شود. انسداد مجاری بینی می‌تواند در نتیجه مشکلات و بیماری‌های زیر رخ دهد:
- تومور
- پولیپ بینی
- تغییر شکل استخوان در داخل بینی یا تیغه بینی
-
آسیب مغزی یا عصبی
گیرنده‌هایی در داخل بینی وجود دارند که اطلاعات را از طریق اعصاب به مغز می‌رسانند. اگر گیرنده‌ها در مسیر انتقال آسیب ببیند، اختلال بویایی می‌تواند رخ دهد. شرایط بسیاری وجود دارد که می‌تواند باعث این آسیب شود، از جمله:
- پیری
- بیماری آلزایمر
- تومورهای مغزی
- بیماری هانتینگتون
- مشکلات هورمونی
- کم کاری تیروئید
- داروها، از جمله برخی از آنتی بیوتیک‌ها و داروهای فشار خون
- بیماری (MS)
- بیماری پارکینسون
- اسکیزوفرنی (اختلال روانی)
- صرع
- دیابت
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی که داخل بینی شما را می‌سوزاند.
- آسیب به سر
- جراحی مغز
- سوء تغذیه و کمبود ویتامین
- اشعه درمانی
- سکته
- اعتیاد به الکل
در موارد نادر، افراد به دلیل یک بیماری ژنتیکی بدون حس بویایی متولد می شوند. به این حالت اختلال بویایی مادرزادی می‌گویند.
تشخیص اختلال بویایی
پزشک ممکن است در مورد علائم فعلی شما چندین سوال مختلف بپرسد، بینی شما را معاینه کند، یک معاینه کامل بدنی انجام دهد و در مورد سابقه سلامتی شما سوالاتی بپرسد. پزشک ممکن است درباره مدت زمان شروع مشکل، اینکه بر میزان شما چشایی شما تاثیر گذاشته یا نه و اینکه همه انواع بو را نمی‌توانید بفهمید یا تعدادی از آن را سوالاتی بپرسد. پزشک ممکن است برای رسیدن به اطلاعات دقیق‌تر آزمایشات زیر را انجام دهد:
- سی تی اسکن، که با استفاده از اشعه ایکس تصویری دقیق از مغز نشان می‌دهد.
- اسکن MRI، که از امواج رادیویی و آهن ربا برای مشاهده مغز استفاده می‌کند.
- اشعه X
- آندوسکوپی بینی برای دیدن داخل بینی
درمان حس بویایی
درمان اختلال بویایی به علت آن بستگی دارد. اگر از دست دادن بویایی در نتیجه سرماخوردگی، آلرژی یا عفونت سینوسی رخ دهد، به طور معمول طی چند روز خود به خود درمان می‌شود. اگر بعد از درمان سرماخوردگی یا آلرژی اختلال بویایی درمان نشد باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
درمان‌هایی که می‌توانند به رفع اختلال بویایی ناشی از تحریک بینی کمک کنند عبارت‌اند از:
- آنتی هیستامین‌ها
- اسپری‌های بینی ضد آلرژی و ضد حساسیت
- ضد احتقان بینی
- آنتی بیوتیک، برای عفونت‌های باکتریایی
- کاهش قرار گرفتن در معرض تحریک کننده‌های بینی و مواد حساسیت زا
- ترک سیگار
از بین رفتن بویایی ناشی از انسداد بینی با از بین بردن هر چیزی که مانع از عبور هوا از بینی شما می‌شود قابل درمان است. پزشک می‌تواند با برداشتن پولیپ بینی، پاکسازی سینوس‌ها و یا صاف کردن تیغه بینی این مشکل را برطرف کند.
افراد مسن بیش از سایر افراد مستعد از دست دادن حس بویایی دائم هستند.
در حال حاضر هیچ درمانی برای مبتلایان به اختلال بویایی مادرزادی در دسترس نیست.
منبع: Healthline
در صورت نیاز می‌توانید با مراجعه به سایت پزشک خوب از بهترین متخصصان گوش و حلق و بینی در ایران به صورت اینترنتی نوبت دریافت کنید.
مطلب خوب و مفیدی بود ممنونم