نارکولپسی یا حمله خواب چیست؟ علت، علائم، تشخیص و درمان

دو نوع اصلی نارکولپسی وجود دارد: نوع ۱ و نوع ۲. آنها بر اساس دو عامل متمایز می شوند:

• وجود یا عدم وجود کاتاپلکسی
• اندازه گیری هورمون مغزی به نام هیپوکرتین (اورکسین) که به شما کمک می کند هوشیار و بیدار باشید

در نارکولپسی نوع ۱، کاتاپلکسی موجود است و آزمایشات عدم وجود یا پایین بودن سطح هیپوکرتین در مایع مغزی نخاعی (CSF) را نشان می دهد. حدود ۲۰ درصد از موارد نارکولپسی نوع ۱ هستند، افراد مبتلا به این نوع نارکولپسی در طول روز به دلیل سطوح پایین پروتئینی به نام هیپوکرتین در مغز، دچار اپیزودهای خواب آلودگی شدید و کاتاپلکسی می شوند. در نارکولپسی نوع ۲، کاتاپلکسی وجود ندارد و آزمایشات سطوح طبیعی هیپوکرتین CSF را مشخص می کند.

علت نارکولپسی چیست؟

علت دقیق نارکولپسی ناشناخته است. با این حال، در اکثر افراد مبتلا به نوع ۱ (نارکولپسی همراه با کاتاپلکسی) مقدار پروتئین مغزی به نام هیپوکرتین کاهش یافته است. یکی از عملکردهای هیپوکرتین تنظیم چرخه خواب و بیداری شما است. در نارکولپسی، مجموعه سلول‌هایی که هیپوکرتین را تولید می‌کنند – واقع در ناحیه‌ای به نام هیپوتالاموس – آسیب دیده یا کاملاً از بین می‌روند.

دانشمندان فکر می کنند عوامل زیادی ممکن است باعث کاهش سطح هیپوکرتین شوند. یک جهش ژنی با سطوح پایین هیپوکرتین مرتبط است. اعتقاد بر این است که این کمبود ارثی، همراه با سیستم ایمنی که به سلول‌های سالم حمله می‌کند (یعنی یک مشکل خودایمنی)، به نارکولپسی کمک می‌کند. عوامل دیگری مانند استرس، ضربه مغزی یا تومور مغزی، قرار گرفتن در معرض سموم و عفونت نیز ممکن است نقش داشته باشند.

عوامل خطر

برخی از عوامل خطر اختلال نارکولپسی یا حمله خواب ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سموم محیطی: فلزات سنگین، آفت‌کش‌ها و سایر سموم نیز می‌توانند بر مغز تأثیر بگذارند و توانایی مغز برای کنترل چرخه خواب/بیداری عادی را مختل کنند.
• سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای درجه یک خانواده (مانند والدین یا خواهر و برادر) مبتلا به نارکولپسی دارید، ممکن است ۴۰ برابر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری باشید. اما درصد مواردی که در خانواده ها اتفاق می افتد کم است. محققان دریافته‌اند که افراد مبتلا به نارکولپسی تغییراتی در ژن گیرنده سلول T (نوعی از سلول‌های ایمنی تخصصی) دارند که ممکن است زمینه ژنتیکی را برای ابتلا به این بیماری ایجاد کند.
• سن: دو دوره اوج تشخیص برای نارکولپسی وجود دارد: حدود ۱۵ سالگی و حدود ۳۶ سالگی.
• ضربه مغزی قبلی: نارکولپسی می تواند پس از ضربه شدید به مناطقی از مغز که بیداری و خواب REM را تنظیم می کند، رخ دهد. تومورهای مغزی نیز ممکن است باعث نارکولپسی شوند.

نارکولپسی کودکان چیست؟

نارکولپسی کودکان علائمی مشابه نارکولپسی بزرگسالان دارد. نارکولپسی در کودکان کمتر تشخیص داده می شود و به اشتباه تشخیص داده می شود و تعیین تعداد کودکان مبتلا به این اختلال را دشوار می کند. با این حال، یک تخمین این است که نارکولپسی در کمتر از یک کودک از هر ۱۰۰۰۰۰ کودک رخ می دهد. علائم نارکولپسی در کودکان پنج یا شش ساله گزارش شده است، اما اغلب تا نوجوانی یا بعد از آن تشخیص داده نمی شود. ابتلا به اختلال نارکولپسی در دختران و پسران برابر است.

عوارض نارکولپسی

افراد مبتلا به نارکولپسی اغلب افسردگی و اضطراب دارند، اما مشخص نیست که آیا اینها علائم نارکولپسی هستند یا به دلیل علائم آن بر کیفیت زندگی آنها تأثیر می گذارد. به دلیل خواب آلودگی بیش از حد و کاتاپلکسی، زندگی اجتماعی  فرد مبتلا به اختلال حمله خواب ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. به عنوان مثال، ممکن است در بیدار ماندن در جمع های اجتماعی مشکل داشته باشید یا ممکن است هنگام خندیدن کنترل عضلات خود را از دست بدهید.
شاید به دلیل سطح فعالیت کمتر یا متابولیسم کندتر، بسیاری از افراد مبتلا به نارکولپسی اضافه وزن دارند. بزرگسالان مبتلا به نارکولپسی به طور متوسط ۱۵ تا ۲۰ درصد بیشتر از جمعیت عادی وزن دارند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ نشان می دهد که افراد مبتلا به نارکولپسی ممکن است خطر بیشتری برای رفتار خودکشی داشته باشند. نارکولپسی ممکن است باعث شود شما در به خاطر سپردن چیزها و تمرکز مشکل داشته باشید و اختلال بیشتری در فعالیت های روزانه شما ایجاد کند.

فقط به این دلیل که شما با نارکولپسی زندگی می کنید لزوماً به این معنی نیست که این عوارض را خواهید داشت. اما اختلال حمله خواب در برخی افراد عوارض نارکولپسی و تاثیراتی را تجربه خواهند کرد.

تشخیص تارکولپسی، تست نارکولپسی

نارکولپسی چگونه تشخیص داده می شود؟ اگر دچار خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز یا یکی از علائم رایج نارکولپسی هستید، با پزشک خود صحبت کنید.  برای تشخیص نارکولپسی دوره های عود کننده و سرکوب نشدنی نیاز به خواب، غرق شدن در خواب یا چرت زدن که در یک روز رخ می دهد باید حداقل سه بار در هفته در ۳ ماه گذشته روی داده باشند.

خواب آلودگی در طول روز در بسیاری از انواع اختلالات خواب رایج است. پزشک از شما در مورد سابقه پزشکی شما می پرسد و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. آنها به دنبال سابقه خواب آلودگی بیش از حد در طول روز و دوره های از دست دادن ناگهانی تون عضلانی خواهند بود. در طول ویزیت، پزشک با پرسیدن چندین سوال در مورد خواب شما شروع می کند. مثلا:

• آیا صبح‌ها احساس سرحالی می‌کنید، اما در بیشتر روز خواب‌آلود هستید؟
• آیا متوجه می شوید که در زمان های نامناسب به خواب می روید؟
• وقتی می خندید یا عصبانی می شوید، آیا تا به حال دچار ضعف ناگهانی عضلانی می شوید؟
• وقتی از خواب بیدار می شوید، نمی توانید حرکت کنید یا صحبت کنید؟
• آیا دارویی مصرف می کنید که به خوابتان کمک کند یا شما را خسته کند؟ (یک دارو ممکن است مقصر خواب آلودگی روزانه شما باشد.)
• آیا سردرد صبحگاهی را تجربه می کنید و/یا همسرتان می گوید که با صدای بلند خروپف می کنید؟ (اینها می توانند سرنخ هایی از تشخیص جایگزین مانند آپنه خواب باشند.)

پزشک شما احتمالاً یک تست خواب شبانه، یک آزمایش در روز و همچنین چندین آزمایش دیگر را برای تعیین و تأیید تشخیص آنها تجویز می کند. در اینجا برخی از تست های خواب رایج وجود دارد که ممکن است پزشک شما تجویز کند:

آزمایش پلی سومنوگرافی (PSG) شما را ملزم می کند که شب را در یک مرکز پزشکی بگذرانید. پزشکان شما را تحت نظر خواهند داشت و هنگام خواب از الکترودهایی برای اندازه گیری فعالیت مغز، ضربان قلب و ریتم، حرکت چشم، حرکت عضلات و تنفس استفاده می کنند.
پزشک از شما یک تاریخچه دقیق خواب می خواهد که ممکن است شامل تکمیل مقیاس خواب آلودگی (ESS) باشد. ESS یک پرسشنامه ساده است و اینکه چقدر احتمال دارد در شرایط مختلف بخوابید را اندازه گیری می کند.
پزشک ممکن است از شما بخواهد که یک ثبت دقیق از الگوی خواب خود را برای حدود یک هفته نگه دارید. این رکورد خواب به پزشک کمک می کند تا ارتباط بین هوشیاری و الگوی خواب شما را نشان دهد.
تست تأخیر خواب چندگانه (MSLT) تعیین می کند که چقدر طول می کشد تا در طول روز به خواب بروید و با چه سرعتی وارد خواب REM می شوید. این آزمایش اغلب یک روز پس از PSG انجام می شود. شما باید چهار تا پنج چرت در طول روز داشته باشید، هر کدام به فاصله ۲ ساعت. اگر در MSLT به طور متوسط در تمام چرت‌ها در کمتر از هشت دقیقه بخوابید و در طول دو یا چند چرت وارد خواب REM شوید، تشخیص نارکولپسی قویاً تأیید می‌شود.
پزشک شما ممکن است از ضربه زدن نخاعی یا سوراخ کمری برای جمع آوری مایع مغزی نخاعی (CSF) برای اندازه گیری سطح هیپوکرتین شما استفاده کند. انتظار می رود هیپوکرتین در CSF در افراد مبتلا به نارکولپسی نوع ۱ کم باشد. برای این آزمایش، پزشک یک سوزن نازک را بین دو مهره کمری قرار می دهد. با این حال، معمولاً در عمل بالینی برای تشخیص نارکولپسی انجام نمی شود. سطح هیپوکرتین کمتر یا مساوی ۱۱۰ pg/mL (پیکوگرم در میلی لیتر) با تشخیص نارکولپسی نوع ۱ مطابقت دارد. برخی افراد به دنبال قرص هیپوکرتین هستند اما هیپوکرتین قرص ندارد و سایر داروها برای درمان نارکولپسی کابرد دارد.

کاتاپلکسی در حمله خواب

درمان نارکولپسی یا حمله خواب

نارکولپسی یک بیماری مزمن است. اگرچه درمان قطعی نارکولپسی هنوز مشخص نیست، اما سایر درمان ها می توانند به شما در مدیریت علائم کمک کنند. داروها، تنظیم شیوه زندگی و اجتناب از فعالیت های خطرناک همگی می توانند در مدیریت حمله خواب نقش داشته باشند.

دارو برای نارکولپسی

چندین دسته از داروها وجود دارد که پزشکان برای درمان نارکولپسی استفاده می کنند، مانند:

داروهای محرک
انواع داروی محرک شاید بهترین داروی نارکولپسی به حساب بیایند. داروهای محرک برای حمله خواب عبارتند از آرمودافینیل، مدافینیل و متیل فنیدات یا ریتالین. آنها ممکن است بیداری را بهبود بخشند. اگرچه عوارض جانبی خیلی پیش نمی آید، اما ممکن است شامل حالت تهوع، سردرد یا اضطراب باشد. برخی از بیماران ممکن است با آرمودافینیل، مدافینیل بثورات پوستی را تجربه کنند. این داروها همچنین ممکن است سطح استروژن را کاهش دهند. به افراد در سنین باروری که از قرص‌های ضدبارداری حاوی استروژن استفاده می‌کنند، هشدار داده می‌شود که از روش‌های کنترل بارداری اضافی استفاده کنند.

مهارکننده های بازجذب سروتونین- نوراپی نفرین (SNRIs)
SNRI ها مانند ونلافاکسین می توانند به درمان کاتاپلکسی، توهم و فلج خواب کمک کنند. عوارض جانبی ممکن است شامل مشکلات گوارشی، بی خوابی و افزایش وزن باشد.

مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)
SSRI ها، مانند فلوکستین (پروزاک)، همچنین می توانند به تنظیم خواب و بهبود خلق و خوی شما کمک کنند. با این حال، عوارض جانبی، مانند سبکی سر و خشکی دهان، شایع هستند.

داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای
داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای برای حمله خواب ممکن است شامل آمی تریپتیلین و نورتریپتیلین باشند. آنها ممکن است کاتاپلکسی، فلج خواب و توهم را کاهش دهند. این داروهای قدیمی می توانند عوارض جانبی ناخوشایندی مانند یبوست، خشکی دهان و احتباس ادرار داشته باشند. آنها ممکن است خواب آلودگی روزانه را بدتر کنند.

اکسی بات ها (oxybates)
این ترکیبات مانند سدیم اکسی بات توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای جلوگیری از کاتاپلکسی و رفع خواب آلودگی بیش از حد در روز تایید شده است. عوارض جانبی ممکن است شامل حالت تهوع، افسردگی و کم آبی بدن باشد.

پیتولیسانت (واکیکس)
پیتولیسانت (واکیکس) هیستامین را در مغز آزاد می کند تا خواب آلودگی روزانه را کاهش دهد. اخیراً توسط FDA برای درمان خواب‌آلودگی و کاتاپلکسی نارکولپسی تأیید شده است. عوارض جانبی ممکن است شامل سردرد، حالت تهوع، اضطراب و بی خوابی باشد.

سوریامفتول
سوریامفتول (Sunosi)، یک داروی محرک و یک مهارکننده بازجذب نوراپی نفرین و دوپامین (NDRI) است. عوارض جانبی شامل اضطراب، بی خوابی و تحریک پذیری است.

مراجعه به پزشک برای حمله خواب

نارکولپسی بخش های مختلفی از زندگی شما را تحت تاثیر قرار می دهد و اغلب مقابله و عملکرد طبیعی را دشوار می کند. اگر در نتیجه بیماری خود علائم استرس یا اضطراب را تجربه می کنید، ممکن است صحبت با یک روانشناس خوب یا سایر متخصصان نیز برای شما مفید باشد.

‌

درمان خانگی حمله خواب

علاوه بر دارو، تغییراتی در شیوه زندگی روش های درمان خانگی برای حمله خواب وجود دارد که ممکن است به کاهش علائم کمک کند، و همچنین سطح حمایتی که ممکن است از طرف دوستان، عزیزان و مؤسسات دریافت کنید را افزایش دهد.

• در صورت خوابیدن در مدرسه یا محل کار، وضعیت خود را به معلمان و سرپرستان خود بگویید.
• توجه داشته باشید که برخی از درمان‌های نارکولپسی باعث می‌شود که آزمایش اعتیاد مثبت باشد. برای جلوگیری از سوء تفاهم از قبل با مسئول آزمایشگاه صحبت کنید.
• سعی کنید از خوردن یک وعده غذایی سنگین قبل از خواب اجتناب کنید، این می تواند خواب را سخت تر کند.
• سعی کنید ۱۰ تا ۲۰ دقیقه بعد از غذا چرت بزنید.
• هر کاری که می توانید انجام دهید تا در یک برنامه خواب و بیداری ثابت بمانید.
• از نیکوتین و الکل اجتناب کنید، زیرا می توانند علائم را بدتر کنند.
• به طور منظم تمرین کن. این می تواند به شما کمک کند شب ها بهتر استراحت کنید، در طول روز هوشیارتر باشید و به مدیریت وزنتان کمک کند.
• در صورت ابتلا به نارکولپسی، فعالیت های خاصی می تواند خطرناک باشد. قبل از رانندگی یک چرت کوتاه بزنید، فقط برای مدت زمان کوتاهی رانندگی کنید، راه هایی برای هوشیار ماندن در حین رانندگی بیابید یا به گزینه های حمل و نقل جایگزین نگاهی بیاندازید.
• کارهای خود را در زمانی برنامه ریزی کنید که علائم شما کمتر است.
• پروژه های طولانی یا پیچیده را در فواصل زمانی کوتاه انجام دهید. زمانی که شروع به از دست دادن تمرکز کردید، چرت بزنید.