برای همه ما پیش آمده که در یک موقعیت اجتماعی احساس ناراحتی و استرس را تجربه کرده باشیم. ممکن است برایتان پیش آمده باشد که قبل از دیدن یک شخص جدید احساس اضطراب داشته باشید و یا هنگام ارائه سخنرانی دستتان عرق کند.
سخنرانی عمومی و یا رفتن به جایی که هیچکس را نمی‌شناسید، برای همه هیجان‌آور و سخت نیست. اما بعضی از افراد نمی‌توانند با این قضیه کنار بیایند. در این مقاله به بررسی اضطراب اجتماعی و عوامل ایجاد آن می‌پردازیم.
اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟
اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder) که هراس اجتماعی نیز نامیده می‌شود (Social Phobia)، یک اختلال روانی است. در این نوع اختلال، فرد احساس ترس طولانی و طاقت فرسا را در مواجه با موقعیت‌های اجتماعی تجربه می‌کند. این اختلال باعث ایجاد ترس شدید و مداوم از دیده شدن و قضاوت شدن از سوی دیگران می‌شود، و می‌تواند بر روی کار، مدرسه و دیگر فعالیت‌های روزمره شخص تاثیرگذار باشد.
اختلال اضطراب اجتماعی، یک مشکل شایع است که معمولا در سال‌های اول نوجوانی و در افرادی که خجالتی هستند آغاز می‌شود. این اختلال می‌تواند بسیار اضطراب آور باشد، و زندگی فرد را به شدت مختل کند.
این اختلال برای بسیاری از افراد با گذر از دوره‌ی نوجوانی خود به خود برطرف می‌شود. اما برای بعضی دیگر مراجعه دائم به روانشناس و تجویز دارو لازم است.
افرادی که به اختلال اضطراب مبتلا هستند، از بودن در اجتماع نمی‌ترسند، در عوض اضطراب عملکردی دارند. آن‌ها علائم جسمی اضطراب را در موقعیت‌هایی مانند سخنرانی، بازی ورزشی، رقصیدن یا نواختن ساز روی صحنه تجربه می‌کنند. علائم جسمی اضطراب شامل افزایش ضربان قلب، عرق کردن دست، لرزیدن و … است.
علائم و نشانه‌های اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟
اضطراب اجتماعی بسیار فراتر از کم‌رویی است. این ترس بر روی اعتمادبهنفس بسیار تاثیرگذار است. بسیاری از افراد در هنگام قرار گرفتن در یک موقعیت اجتماعی احساس اضطراب دارند، که این امر کاملا طبیعی است. اما افرادی که اختلال اضطراب اجتماعی دارند، قبل، حین و بعد از قرار گرفتن در موقعیت اجتماعی مضطرب می‌شوند.
علائم اضطراب اجتماعی:
- نگرانی دائم در مورد فعالیت‌های روزمره مانند: ملاقات با افراد غریبه، شروع مکالمه، صحبت با تلفن، رفتن به سر کار و خرید کردن
- احساس نگرانی و اضطراب از انجام فعالیت‌های اجتماعی مانند مکالمات گروهی، غذا خوردن با همکاران و رفتن به مهمانی
- ناتوانی در انجام کارها، زمانیکه دیگران به شما نگاه می‌کنند. ممکن است دائما فکر کنید که دیگران در حال قضاوت شما هستند و شما را تحت نظر دارند.
- اعتماد بنفس پایین، ترس از انتقاد و جلوگیری از داشتن تماس چشمی با دیگران
- اغلب علائمی مانند: عرق کردن، لرزیدن و تپش قلب دارید.
- ممکن است در جایی که احساس ترس و اضطراب شدید دارند، حمله پانیک (وحشت) به شخص دست بدهد.
بسیاری از افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی همچنین دارای مشکلات روانی دیگر مانند افسردگی، اختلال اضطراب عمومی یا اختلال وحشت هستند.
دلایل ایجاد اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟
مانند بسیاری دیگر از اختلالات روانی، اختلال اضطراب اجتماعی نیز به احتمال زیاد از تعامل پیچیده عوامل بیولوژیکی و محیطی ایجاد می‌شود. دلایل احتمالی شامل مواد زیر است:
صفات ارثی
اختلالات اضطرابی اغلب ژنتیکی هستند. با این حال، کاملاً مشخص نیست که چه میزان از این امر ممکن است به دلیل ژنتیک و چه مقدار به دلیل رفتار آموخته شده از اجتماع باشد.
ساختار مغز
ساختاری در مغز به نام “آمیگدالا” ممکن است در کنترل پاسخ ترس نقش داشته باشد. افرادی که آمیگدالای بیش فعال دارند، ممکن است واکنش ترس بیشتری نسبت به بقیه افراد تجربه کنند و اضطراب بیشتری در بودن در اجتماع داشته باشند.
محیط
اختلال اضطراب اجتماعی یک صفت اکتسابی از جامعه است و ممکن است یک رفتار آموخته شده باشد. برخی از افراد ممکن است پس از یک وضعیت ناخوشایند و شرم‌آور اجتماعی به این اختلال دچار شوند. همچنین ممکن است ارتباط عمیقی میان اختلال اضطراب اجتماعی و والدینی باشد که کودکانشان را بیش از حد تحت کنترل و نظارت قرار می‌دهند.
چه افرادی ریسک بیشتری برای مبتلا شدن به اختلال اضطراب اجتماعی دارند؟
چندین عامل می‌تواند خطر ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی را افزایش دهد، از جمله:
سابقه خانوادگی
اگر اعضای خانواده شما مبتلا به اختلال اضطراب هستند، احتمال اینکه به این اختلال مبتلا شوید بسیار بیشتر است.
تجارب منفی
افرادی که در کودکی ،طعنه زنی، زورگویی، طرد شدن و تحقیر شدن را تجربه کرد‌هاند بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال هستند. علاوه بر این، سایر رویداد‌های منفی در زندگی مانند: دعوای خانوادگی، سوء استفاده جنسی و تروما ممکن است باعث اختلال اضطراب اجتماعی شود.
رفتار و خلق و خو
کودکانی که هنگام مواجهه با شرایط جدید خجالتی، ترسو و گوشه‌گیر هستند ممکن است بیشتر در معرض خطر این اختلال باشند.
موقعیت جدید اجتماعی و کاری
علائم اختلال اضطراب به طور معمول از سال‌های نوجوانی شروع می‌شود، اما ملاقات با افراد جدید، سخنرانی در جمع یا ارائه کنفرانس ممکن است علائم را برای اولین بار ایجاد کند.
داشتن ظاهر و یا شرایطی که جلب توجه کند
به عنوان مثال: لکنت زبان، لرزش بدن ناشی از بیماری مانند پارکینسون و شکل خاص فیزیکی شخص می‌تواند باعث ایجاد اختلال اضطراب اجتماعی شود.
عوارض اختلال اضطراب اجتماعی
بدون درمان، اختلال اضطراب می‌تواند کل زندگی شخص را در برگیرد. از عوارض این اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کمبود اعتماد به نفس
- مشکل در برقراری ارتباط در جمع
- سرزنش کردن خود
- حساسیت بیش از حد به انتقاد و قضاوت دیگران
- مهارت‌های اجتماعی ضعیف
- منزوی بودن و دوری از اجتماع
- پیشرفت تحصیلی و شغلی کم
- سوء مصرف مواد مانند الکل و مواد مخدر
- افکار خودکشی و یا تلاش برای خودکشی
جلوگیری از ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی
هیچ راه دقیقی برای اینکه چه چیزی دقیقا باعث ایجاد اختلال اضطراب در فرد می‌شود وجود ندارد. اما افرادی که این اختلال را دارند برای مبارزه با آن می‌توانند اقدامات زیر را انجام دهند:
هرچه سریع‌تر از یک روان شناس کمک بگیرید.
به تعویق انداختن روند درمان، باعث پیشرفت این اختلال می‌شود و روند درمان را سخت می‌کند.
مسائل مربوط به زندگی خود را در اولویت قرار دهید.
با مدیریت دقیق وقت و انرژی خود می‌توانید اضطرابتان را کاهش دهید. اطمینان حاصل کنید که وقت خود را صرف انجام کارهایی می‌کنید که از آن ها لذت می‌برید.
از مصرف مواد ناسالم خودداری کنید.
مصرف الکل، مواد مخدر، کافئین و نیکوتین می‌تواند باعث ایجاد اضطراب و تشدید آن شود. اگر به هر یک از این موارد اعتیاد دارید، ترک آن می‌تواند شما را مضطرب کند. اگر نمی‌توانید خودتان این مواد را ترک کنید حتما به روانشناس مراجعه کنید.
چگونه اختلال اضطراب اجتماعی درمان می شود؟
ابتدا با روانشناس و یا روانپزشک خود درباره‌ی علائم‌تان صحبت کنید. پزشک باید شما را معاینه کند و از شما سوالاتی راجع به سوابق بیماری‌های پیشین بپرسد، تا مطمئن شود یک بیماری جسمی نامرتبط باعث ایجاد این علائم نشده است.
پزشک ممکن است شما را به یک متخصص بهداشت روان مانند روانپزشک، روانشناس، مددکار اجتماعی بالینی یا مشاور ارجاع دهد. اولین قدم برای درمان موثر، تشخیص درست بیماری است، که معمولا توسط یک متخصص روان (روانپزشک یا روانشناس) انجام می‌شود.
اختلال اضطراب به طور کلی با رواندرمانی، دارو یا هر دو درمان می‌شود.
روان درمانی
نوعی از رواندرمانی به نام رفتار درمانی شناختی (CBT) برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی بسیار مفید است. (CBT) روش‌های مختلف طرز تفکر، رفتار و کم کردن استرس در مواجه با یک موقعیت اجتماعی را آموزش می‌دهد. این نوع رواندرمانی همچنین می‌تواند به شما در یادگیری و تمرین مهارت‌های اجتماعی کمک کند.
درمان دارویی
سه نوع دارو برای کمک به درمان اختلال اضطراب اجتماعی وجود دارد:
- داروهای ضداضطراب
- داروهای ضدافسردگی
- بتا بلاکرها (مسدود کننده‌های بتا)
داروهای ضد اضطراب
بسیار قوی هستند و بلافاصله بعد از مصرف موثر خواهند بود. این داروها سطح استرس را کم خواهند کرد. با این حال برای مدت طولانی مصرف نمی‌شوند. استفاده طولانی مدت از قرص‌های ضداضطراب باعث مقاوم شدن بدن به دارو می‌شود و کم کم دوز‌های بیشتری نیاز خواهد بود. برای جلوگیری از این مشکلات، پزشک معمولاً داروهای ضداضطراب را برای دوره‌های کوتاه مدت تجویز می‌کند، مصرف قرص ضداضطراب بیشتر برای افراد مسن موثر خواهد بود.
داروهای ضد افسردگی
عمدتا برای درمان افسردگی استفاده می‌شوند، اما برای علائم اختلال اضطراب نیز مفید هستند. برخلاف قرص‌های ضداضطراب، قرص‌های ضدافسردگی بعد از چند هفته اثر می‌کنند. داروهای ضدافسردگی همچنین ممکن است عوارض جانبی مانند سردرد، حالت تهوع یا خواب دشوار ایجاد کنند.
بتابلاکرها
داروهایی هستند که می‌توانند به جلوگیری از برخی علائم فیزیکی اضطراب در بدن مانند افزایش ضربان قلب، تعریق یا لرزش دست‌ها کمک کنند. بتا بلاکرها معمولاً داروهای انتخابی برای نوع (اضطراب عملکرد) اضطراب اجتماعی هستند.
توجه! مصرف هرگونه دارو باید تحت نظر پزشک متخصص تجویز شود و مصرف خودسرانه آن می‌تواند عوارض جبران ناپذیری داشته باشد.
پزشک شما برای یافتن بهترین دارو، دوز و مدت زمان درمان با شما کار خواهد کرد. بسیاری از افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی با ترکیبی از دارو و CBT یا سایر رواندرمانی‌ها بهترین نتیجه را می‌گیرند و درمان می‌شوند.
درمان ممکن است روند طولانی مدتی داشته باشد. پس از درمان منصرف نشوید. شیوه‌ی زندگی سالم مانند رژیم غذایی مناسب و ورزش کردن می‌تواند برای درمان این اختلال بسیار مهم باشد.
منابع
در صورت ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی می‌توانید با مراجعه به سایت پزشک خوب از بهترین روانشناسان ایران نوبت رزرو کنید.
مطلب خوب و مفیدی بود ممنونم