داروهای ضد روان پریشی، داروهای آنتی سایکوتیک، داروهای ضد جنون، داروهای ضد سایکوز یا antipsychotic medications داروهایی هستند که عمدتاً شرایط و علائم مربوط به روان پریشی را درمان می کنند. اما مصرف یک داروی ضد روان پریشی همیشه به این معنی نیست که شما یک علامت یا اختلال مرتبط با روان پریشی دارید. داروهای آنتی سایکوتیک برای درمان سایر شرایط مانند وسواس یا افسردگی نیز بسیار مهم هستند. داروهای ضد روان پریشی روان پریشی را کنترل و درمان می کنند، مجموعه ای از علائم که بر توانایی شما در تشخیص واقعیت تأثیر می گذارد. این داروها بخش مهمی از درمان اختلالاتی هستند که شامل روان پریشی می شوند. بدون آنها، بسیاری از این شرایط آنقدر مخرب یا شدید هستند که نیاز به مراقبت های روانپزشکی شبانه روزی دارند.
روان پریشی چیست؟
روانپریشی به مجموعه‌ای از علائم اطلاق می‌شود که بر ذهن تأثیر شدید می‌گذارد، و تماس فرد را با واقعیت قطع می کند. در طی یک دوره روان پریشی، افکار و ادراکات فرد مختل می شود و ممکن است در تشخیص اینکه چه چیزی واقعی است و چه چیزی نیست مشکل داشته باشد.
موارد مصرف داروهای ضد روان پریشی
داروهای ضد روان پریشی می توانند علائم روان پریشی مانند هذیان (باورهای غلط و پایدار نامتناسب با فرهنگ) و توهمات (دیدن یا شنیدن چیزی که وجود ندارد) را کاهش یا تسکین دهند. داروهای ضد روان پریشی که قبلاً به عنوان آرام بخش های اصلی یا نورولپیتیک و داروهای اعصاب شناخته می شدند، داروهایی هستند که عمدتا برای درمان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی استفاده می شوند. آنها همچنین برای درمان افراد مبتلا به روان پریشی که در اختلال دوقطبی، افسردگی و بیماری آلزایمر رخ می دهد، استفاده می شود. از دیگر کاربردهای داروهای ضد روان پریشی می توان به تثبیت خلق و خو در اختلال دوقطبی، کاهش اضطراب در اختلالات اضطرابی و کاهش تیک در سندرم تورت اشاره کرد، در موارد محدودی برخی از داروهای آنتی سایکوتیک برای بیش فعالی و نقص توجه نیز کاربرد دارند.
داروهای ضد روان پریشی می توانند به آرام کردن و رفع گیجی در فرد مبتلا به روان پریشی حاد در عرض چند ساعت یا چند روز کمک کنند، اما ممکن است تا چهار یا شش هفته طول بکشد تا به اثر کامل خود برسند. این داروها می توانند به کنترل علائم کمک کنند، اما بیماری زمینه ای را درمان نمی کنند. زمانی که آنتی سایکوتیک ها در طولانی مدت مصرف شوند، می توانند به پیشگیری از دوره های بعدی روان پریشی کمک کنند.
در مجموع، داروهای ضد روانپریشی در موارد زیر مصرف می شوند:
- اسکیزوفرنی (و طیف اختلالات مرتبط با آن، از جمله اختلال اسکیزوافکتیو و اختلال اسکیزوفرنیفرم)
- اختلال دوقطبی
- شیدایی
- اختلال افسردگی اساسی با ویژگی های روان پریشی
- اختلال هذیانی
- آشفتگی شدید
- اختلال شخصیت مرزی
- زوال عقل
- هذیان
- اختلال روانپریشی ناشی از مصرف مواد
روانپزشکان ممکن است شرایط دیگر را نیز با قرص های ضد روان پریشی درمان کنند، اما این داروها درمان اصلی این شرایط نیستند:
- سندرم تورت
- بیماری هانتینگتون
- بیماری پارکینسون
- سندرم لش-نیهان
- اختلال وسواس فکری عملی
انواع داروهای ضد روان پریشی
داروهای ضد روان پریشی به طور کلی به دو دسته تقسیم می شوند:
- آنتی سایکوتیک های نسل اول یا تیپیک (معمول): داروهای آنتی سایکوتیک نسل اول اولین نوع داروهایی بودند که برای درمان روان پریشی ساخته شدند. اکثر آنها در حال حاضر معمولاً برای درمان روان پریشی استفاده نمی شوند.
- آنتی سایکوتیک های نسل دوم یا آتیپیک (غیر معمول): داروهای ضد روان پریشی نسل دوم اکنون داروهای اصلی برای درمان روان پریشی هستند. این بیشتر به این دلیل است که آنها عوارض جانبی کمتری دارند.
تفاوت اصلی بین دو نوع آنتی سایکوتیک در این است که داروهای نسل اول دوپامین را مسدود می کنند و داروهای نسل دوم علاوه بر اینکه دوپامین را مسدود می کنند، همچنین بر سطح سروتونین تأثیر می گذارند. شواهد حاکی از آن است که برخی از داروهای ضد جنون نسل دوم نسبت به داروهای نسل اول دارای عوارض جانبی خفیف تری هستند.
هر دو دسته از داروهای آنتی سایکوتیک به یک اندازه خوب عمل می کنند، اگرچه هیچ دارو یا نوع دارویی برای همه افرادی که آن را مصرف می کنند به یک اندازه خوب کار نمی کند و اثرات آنها روی افراد مختلف، متفاوت است. هنگامی که همان دارو به گروهی از افراد داده می شود، یک سوم آن گروه متوجه می شوند که دارو به خوبی کار می کند. یک سوم دیگر متوجه خواهند شد که این دارو فقط با برخی علائم کمک می کند. و یک سوم نهایی متوجه می شود که به هیچ وجه کمکی نمی کند. به همین دلیل، ممکن است لازم باشد پزشک چند دارو را قبل از یافتن آنتی‌سایکوتیک مؤثر، امتحان کند.
بیشتر این داروها به صورت قرص، برخی مایع و برخی دیگر به صورت آمپول تجویز می شوند. برخی از آنها به عنوان تزریق طولانی مدت (دپو) در دسترس هستند که ممکن است از یک بار در هفته تا یک بار در ماه انجام شود. برای اکثر افرادی که داروهای ضد روان پریشی را برای مدت طولانی مصرف می کنند، اکنون داروهای ضد روانپریشی نسل دوم تجویز می شوند.
در صورتی که نیازمند مراجعه به یک روانپزشک خوب هستید، روی دکمه زیر کلیک کنید
داروهای آنتی سایکوتیک نسل اول
آنتی سایکوتیک های نسل اول یا معمولی برای اولین بار در دهه ۱۹۵۰ ساخته شدند. هالوپریدول (هالدول)، یک قرص ضد جنون قوی و کلزپرومازین (تورازین) شناخته شده ترین آنتی سایکوتیک های نسل اول هستند. هنگامی که داروهای جدیدتر برای فردی کار نمی کنند، آنها همچنان در درمان روان پریشی شدید و مشکلات رفتاری مفید هستند. با این حال، این داروها خطر عوارض جانبی بالایی دارند که برخی از آنها کاملاً شدید هستند. در پاسخ به عوارض جانبی جدی بسیاری از داروهای ضد روان پریشی معمولی، تولیدکنندگان دارو دسته دیگری به نام آنتی سایکوتیک های غیر معمول را توسعه دادند.
داروهای ضد روان پریشی نسل دوم
داروهای آنتی سایکوتیک جدید برای استفاده در دهه ۱۹۹۰ تایید شدند. با کشف کلوزاپین در سال ۱۹۵۹، مشخص شد که این دارو کمتر احتمال دارد که اثرات خارج هرمی مانند علائم فیزیکی مانند لرزش، پارانویا، اضطراب، انقباض غیر عادی عضلانی و… در دوزهای بالینی موثر نسبت به سایر انواع آنتی سایکوتیک ها ایجاد کند. کلوزاپین به عنوان اولین داروی ضد روان پریشی غیر معمول طبقه بندی شد. این دسته از داروها همچنین در مطالعه پاتوفیزیولوژی اسکیزوفرنی و سایر روان پریشی ها از ارزش بالایی برخوردار بوده اند.
اسامی داروهای ضد روان پریشی
دسته بندی داروهای آنتی سایکوتیک و لیست داروهای ضد سایکوز بر اساس طبقه بندی آنتی سایکوتیک های نسل اول و آنتی سایکوتیک های نسل دوم به شرح زیر است:
| لیست داروهای ضد روانپریشی نسل اول | لیست داروهای ضد روانپریشی نسل دوم |
| کلرپرومازین (تورازین) | آریپیپرازول (ابیلیزول) |
| فلوفنازین | آسناپین |
| هالوپریدول (هالدول) | برکس‌پی‌پرازول |
| لوکساپین | کاریپرازین |
| مولیندون | کلوزاپین |
| پرفنازین | ایلوپریدون |
| پیموزاید | لورازیدون |
| پروکلروپرازین | الانزاپین |
| تری فلوپرازین | کوئتیاپین |
| توریدازین | پالیپریدون |
| تیوتیکسن | پیماوانسرین |
| استوفنازین | ریسپریدون |
| زیپراسیدون |
عوارض جانبی داروهای ضد روان پریشی
در حالی که داروهای ضد روان پریشی می توانند به برخی افراد مبتلا به روان پریشی و اختلالات خلقی کمک کنند، این داروها می توانند عوارض جانبی جدی داشته باشند. هدف از درمان دارویی کاهش و کنترل علائم و در عین حال به حداقل رساندن عوارض جانبی است. ترکیب داروهای ضد جنون با سایر درمان ها و حمایت ها می تواند به افراد در مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
مراقبت از سلامت جسمانی خود به ویژه برای کاهش عوارض جانبی داروهای آنتی سایکوتیک مهم است. هم اسکیزوفرنی و هم داروهای مورد استفاده برای درمان آن می توانند خطر ابتلا به دیابت و سایر مشکلات جدی سلامتی را افزایش دهند. انجام معاینات منظم و مراقبت های پزشکی می تواند به شما کمک کند تا سلامت جسمانی خوبی داشته باشید. داشتن یک رژیم غذایی مغذی، ورزش منظم و خواب کافی نیز می تواند به شما کمک کند تا سلامت بمانید.
داروهای ضد روان پریشی می توانند عوارض جانبی ناخوشایندی ایجاد کنند، به ویژه زمانی که علائم شدید هستند و از دوز بالاتری از دارو استفاده می شود. اگر با هر یک از این عوارض مشکل دارید، بهتر است داروهای خود را طبق تجویز ادامه دهید و در اسرع وقت به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک شما ممکن است دوز را تنظیم کند، برای کمک به کنترل عوارض جانبی، داروهای دیگری تجویز کند و داروی را عوض کند.
عوارض جانبی بسته به نوع دارو و شرایط شخص متفاوت است. عوارض جانبی داروهای ضد روان پریشی شامل موارد زیر است:
- اثرات حرکتی: لرزش، سفتی عضلات و تیک ممکن است رخ دهد. هر چه دوز بالاتر باشد، این اثرات شدیدتر است. خطر این اثرات ممکن است با داروهای ضد جنون نسل دوم کمتر از داروهای قدیمی تر باشد.
- سرگیجه: احساس سرگیجه، به خصوص هنگام برخاستن از حالت نشسته یا خوابیده ممکن است رخ دهد.
- افزایش وزن: تصور می‌شود که برخی از داروهای ضد روانپریشی نسل دوم بر حس سیری در افراد تأثیر می‌گذارند. آنها همچنین می توانند آرام بخش باشند. این دو اثر می تواند منجر به افزایش وزن شود.
- دیابت: اسکیزوفرنی یک عامل خطر برای دیابت است. داروهای ضد روان پریشی نیز می توانند این خطر را افزایش دهند.
- تحریک و آرام‌بخشی: برخی از افراد هنگام مصرف داروهای ضد روان پریشی احساس می‌کنند نمی‌توانند حرکت خود را متوقف کنند. این اثر ممکن است با بدتر شدن بیماری اشتباه گرفته شود تا یک عارضه جانبی دارو. همین داروها نیز می توانند اثر معکوس داشته باشند و باعث ایجاد احساس خستگی در افراد شوند. برخی از افراد ممکن است احساس خستگی یا رخوت کنند و برخی ممکن است هر دو را همزمان احساس کنند.
- دیسکینزی دیررس: به ازای هر سالی که فرد داروهای ضد روان پریشی مصرف می کند، پنج درصد احتمال ابتلا به دیسکینزی دیررس (TD) وجود دارد، وضعیتی که باعث می شود افراد حرکات غیرارادی تکراری داشته باشند. خطر این عارضه با آنتی سایکوتیک های نسل اول بالاتر است، اگرچه ممکن است با داروهای نسل دوم رخ دهد. دیسکنزی دیررس می تواند با قطع مصرف دارو بدتر شود و دائمی باشد.
- سندرم بدخیم نورولپتیک: این عارضه نادر اما جدی معمولاً با استفاده از دوزهای بالای داروهای آنتی سایکوتیک معمولی در اوایل درمان همراه است. علائم عبارتند از تب، سفتی عضلات و هذیان.
مطالعه بیشتر: انواع درمان اسکیزوفرنی؛ معرفی بهترین و جدیدترین درمان ها
مکانیسم داروهای ضد روانپریشی
اعتقاد بر این است که روان پریشی، حداقل تا حدی، ناشی از فعالیت بیش از حد یک ماده شیمیایی مغز به نام دوپامین است و تصور می شود که داروهای ضد روان پریشی با مسدود کردن این اثر دوپامین عمل می کنند. این انسداد کمک می‌کند تا علائم روانپریشی مانند توهم و هذیان‌ها کمتر شود، اما همیشه باعث از بین رفتن کامل آنها نمی‌شود. افراد ممکن است هنوز صداها را بشنوند و توهم داشته باشند، اما با مصرف این داروها بیشتر می توانند آنچه را که واقعی نیست تشخیص دهند و روی چیزهای دیگر مانند کار، مدرسه یا خانواده تمرکز کنند.
مزایای داروهای ضد روان پریشی
داروهای ضد روان پریشی فواید متعددی دارند، از جمله:
- طیف وسیعی از شرایطی که آنها درمان می کنند: داروهای ضد روان پریشی می توانند طیف گسترده ای از شرایط را مدیریت کنند.
- نوع شرایطی که داروهای آنتی سایکوتیک درمان می کنند: داروهای ضد روان پریشی شرایطی را درمان می کنند که می توانند بسیار پیچیده، مخرب و شدید باشند. درمان برخی از این شرایط با انواع دیگر داروها بسیار دشوار است. همچنین، بسیاری از افراد مبتلا به این شرایط، بدون داروهای ضد جنون، نیاز به مراقبت طولانی مدت (یا حتی مادام العمر) ۲۴ ساعته دارند.
- تاریخچه تحقیق بالای داروهای ضد جنون: آنتی سایکوتیک های نسل اول در اوایل دهه ۱۹۵۰ مورد استفاده قرار گرفتند. اولین نسل دوم آنتی سایکوتیک در دهه ۱۹۶۰ مورد استفاده قرار گرفت. این بدان معناست که این داروها چندین دهه تحقیق و مطالعه در حمایت از آنها دارند.
- تعداد داروهای موجود انواع مختلفی از داروهای ضد روان پریشی: این بدان معناست که روانپزشک شما اغلب می‌تواند گزینه‌هایی را برای شما در هنگام توصیه یک دارو ارائه دهد.
- کمک به سایر رویکردهای درمانی: داروهای ضد روان پریشی همچنین می توانند انواع دیگر درمان های سلامت روان را موثرتر کنند. زمانی که داروهای ضد روان پریشی و روان درمانی استفاده شوند، معمولاً شانس بسیار بیشتری برای کمک به فرد دارند.
مصرف داروهای ضد روان پریشی در دوران بارداری و شیردهی
وضعیت هر زن منحصر به فرد است و باید با پزشک او در میان گذاشته شود. برای هر زن باردار با سابقه روان پریشی، برای مصرف داروهای ضد روان پریشی در دوران بارداری باید سود و ضرر آن را سنجید. روان پریشی می تواند بر مراقبت های دوران بارداری و توانایی مادر در تربیت فرزند تازه متولد شده اش تأثیر بگذارد. هنگامی که درمان با یک آنتی سایکوتیک به جلوگیری از عود یا کاهش مشکل مادر کمک می کند، مزایای ادامه دارو ممکن است از خطرات آن بیشتر باشد.
مصرف داروهای ضد روان پریشی در دوران بارداری و شیردهی نسبتاً بی خطر است. اگر در دوزهای بالا نزدیک به زایمان استفاده شود، نوزاد ممکن است با مشکلات تنفسی موقت یا علائم ترک مانند بی قراری و مشکلات تغذیه به دنیا بیاید. داروها ضد سایکوز وارد شیر مادر می شوند و بسته به دوز ممکن است باعث خواب آلودگی در نوزاد شوند. با این حال، راه هایی برای به حداقل رساندن و مدیریت علائم کوتاه مدتی که ممکن است رخ دهد وجود دارد.
پزشک می تواند به شما کمک کند تا ایمن ترین نوع دارویی را برای مصرف در دوران بارداری و شیردهی انتخاب کنید و دوزی را پیدا کنید که حداکثر فواید را با حداقل خطر ارائه دهد. اگر تصمیم به قطع مصرف داروها در دوران بارداری یا در دوران شیردهی دارید، بهتر است بیشتر به پزشک مراجعه کنید تا به شما در پیشگیری از بازگشت علائم کمک کند.
سوالات متداول در مورد داروهای ضد جنون
در این قسمت از مطلب، به پرسش و پاسخ در مورد داروهای آنتی سایکوتیک پرداخته ایم.
چه مدت می توانم از داروهای ضد روان پریشی استفاده کنم؟
برخی از داروهای ضد روان پریشی فقط برای استفاده کوتاه مدت هستند. برخی دیگر را می توانید برای سالها یا حتی برای مدت نامحدود مصرف کنید. این ممکن است بسته به دارویی که مصرف می‌کنید، دلیل مصرف آن، سایر شرایطی که دارید یا داروهایی که مصرف می‌کنید، عوارض جانبی که تجربه می‌کنید و موارد دیگر متفاوت باشد.
اگر داروهای ضد روان پریشی مصرف می کنم می توانم رانندگی کنم؟
برخی از داروهای ضد روان پریشی می توانند باعث احساس خستگی یا خواب آلودگی شما شوند. شما باید با پزشک خود در مورد اینکه آیا می توانید پس از مصرف یکی از این داروها رانندگی کنید یا خیر صحبت کنید. آنها می توانند به شما بگویند چه زمانی رانندگی ایمن است و چه کاری می توانید برای به حداقل رساندن عوارض جانبی که می تواند بر رانندگی تأثیر بگذارد انجام دهید.
در چه شرایطی نمی توانم از داروهای ضد روانپریشی استفاده کنم؟
اگر آسیب یا بیماری کبد، بیماری قلبی، سابقه سکته مغزی یا بیماری عروق مغزی، پارکینسونیسم، مشکلات ایمنی، فشار خون بالا فشار خون یا افت فشار خون، دیابت نوع ۲، گلوکوم، بزرگ شدن پروستات، زخم معده و شرایط تنفسی مزمن دارید، مهم است که قبل از مصرف داروهای آنتی سایکوتیک به پزشک خود اطلاع دهید. البته با شرایط ذکر شده هم می توان با نظارت بیشتر و تجویز تخصصی پزشک از این داروها استفاده کرد.
بهترین قرص روان پریشی کدام است؟
هیچ پاسخ واحدی برای این سوال وجود ندارد. این به این دلیل است که بهترین قرص ضد روان پریشی برای شما ممکن است با بهترین دارو برای شخص دیگری، حتی فرد دیگری با شرایط مشابه، متفاوت باشد. بزرگترین عواملی که تعیین می کنند کدام دارو برای شما مناسب است عبارتند از: شرایطی که دارید، عوارض جانبی که داروهای مختلف ممکن است ایجاد کنند و هر شرایطی که عوارض جانبی را بدتر کند.
رایج ترین داروی ضد روان پریشی چیست؟
متداول ترین داروهای آنتی سایکوتیک نسل اول هالوپریدول و پرفنازین هستند و متداول‌ترین داروهای آنتی‌سایکوتیک نسل دوم عبارتند از: زیپراسیدون، الانزاپین، کوئتیاپین و ریسپریدون.
آیا داروهای ضد روان پریشی بر میل جنسی تأثیر می گذارد؟
افرادی که داروهای ضد روان پریشی مصرف می کنند ممکن است کاهش میل جنسی یا حتی مشکلاتی در عملکرد جنسی داشته باشند. مردان ممکن است در ایجاد یا حفظ نعوظ یا انزال مشکل داشته باشند. زنان ممکن است نتوانند ارگاسم داشته باشند. اگر این عوارض جانبی را تجربه کردید به پزشک خود اطلاع دهید. اغلب تنظیم دوز یا تغییر دارو می تواند کمک کننده باشداین داروها همچنین می توانند باعث پریودهای نامنظم و نتایج مثبت کاذب بارداری در زنان شوند.
آیا داروهای ضد روان پریشی اعتیادآور هستند؟
داروهای اعتیادآور باعث ایجاد احساس سرخوشی، میل شدید به ادامه مصرف دارو و نیاز به افزایش مقدار مصرف شده برای رسیدن به همان اثر می شود. داروهای ضد روان پریشی این اثرات را ندارند. با این حال، داروهای ضد روان پریشی یک ویژگی مشترک با برخی از داروهای اعتیاد آور دارند، آنها می توانند در صورت قطع مصرف آنها، به خصوص اگر ناگهانی مصرفشان را قطع کنید، اثرات ترک را ایجاد کنند. این اثرات می تواند شامل تهوع، استفراغ، اسهال و درد معده، سرگیجه و لرز باشد.
چگونه مصرف داروهای ضد روان پریشی را قطع کنم؟
چه بخواهید دوز مصرفی خود را کاهش دهید یا مصرف یک دارو را متوقف کنید، نباید ناگهانی اینکار را انجتم دهید. تغییر ناگهانی در دوز، خطر بازگشت علائم روان پریشی یا شدیدتر شدن آن را به شدت افزایش می دهد. اولین قدم این است که از خود بپرسید آیا زمان مناسبی است یا خیر. اگر پزشک شما موافق باشد، به شما توصیه می‌کند که دوز خود را به تدریج کاهش دهید؛ معمولاً حدود ۱۰ درصد در یک زمان، با حداقل دو تا سه هفته بین هر کاهش دوز. این روند کاهش چند ماه طول می کشد.
سیگار با داروهای ضد روانپریشی تداخل دارد؟
سیگار کشیدن می تواند سرعت تجزیه برخی از داروهای ضد روان پریشی توسط بدن را افزایش دهد، به این معنی که افرادی که به شدت سیگار می کشند ممکن است نسبت به افرادی که این کار را نمی کنند به داروی بیشتری نیاز داشته باشند. نوشیدن قهوه اثر معکوس دارد و سرعت تجزیه داروهای ضد روان پریشی را کاهش می دهد. اگر تعداد سیگاری که می کشید یا قهوه می نوشید را تغییر دادید، به پزشک خود اطلاع دهید زیرا ممکن است نیاز به تنظیم دوز شما داشته باشد.
مصرف مواد با داروهای ضد روان پریشی تداخل دارد؟
برخی از مواد مخدر مانند ماری جوانا، کوکائین و آمفتامین ها ممکن است اثراتی داشته باشند که در کوتاه مدت احساس خوبی داشته باشند، اما می توانند باعث بازگشت یا بدتر شدن علائم شوند. استفاده از این داروها حتی در افرادی که اسکیزوفرنی یا مشکلات روانی دیگری ندارند، خطر روان پریشی را افزایش می دهد. مصرف مواد ممکن است با داروهای شما تداخل داشته باشند یا عوارض جانبی را بدتر کنند. همچنین داروهای ضد روان پریشی ممکن است اثرات الکل را افزایش داده و باعث خواب آلودگی، سرگیجه و سبکی سر شما شوند.
منابع: clevelandclinic, goodtherapy, drugs
پزشک خوب، سامانه رزرو “آنلاین” روانشناس و روانپزشک و سایر حوزه های پزشکی و سلامت، به شما کمک می‌کند بهترین متخصصان را در محدوده زندگی خود در سراسر کشور، انتخاب نموده و وقت خود را بصورت آنلاین رزرو کنید.
ممنونم از اطلاعاتی که گذاشتین
سلام، ممنون از توجه شما
سلام خسته نباشید اطلاعات خوبی هستن
سلام ممنون از نظرتون خوشحالیم که براتون مفید بوده.
کاربردی بود ممنون