انواع قرص ضد اضطراب، عوارض جانبی [بدون نسخه | با نسخه]

طبیعتا هر فردی در زندگی خود فراز و نشیب‌های بسیاری را تجربه خواهد کرد. این فراز و نشیب‌ها می‌تواند در زمینه کاری، زندگی عاطفی و…. باشد. استرس و اضطراب هم در بیشتر مواقع، نشانه عکس‌العمل به این فراز و نشیب‌ها و چالش‌های زندگی است. کسانی که از این مشکلات (استرس و اضطراب) رنج می‌برند بسیار مشتاق هستند تا راه درمان قطعی و مطمئنی برای آن پیدا کنند. در حال حاضر مراجعه به مشاوره، روانشناس و دارو درمانی بهترین راه‌های درمان استرس و اضطراب معرفی شده‌اند. این مقاله با هدف معرفی داروهای ضد اضطراب با نسخه یا قرص ضد استرس، بدون نسخه و درمان‌های خانگی آماده شده است.

انواع قرص ضد اضطراب

داروها به تنهایی قادر نخواهند بود که استرس و اضطراب فرد را درمان کنند. در واقع پزشکان از قرص ضد استرس در کنار دیگر روش‌های درمانی چون مشاوره استفاده می‌کنند. مصرف خودسرانه و بدون نسخه از قرص استرس و اضطراب می‌تواند موجب عوارض بسیار خطرناکی برای بیمار شود. تعدادی از انواع قرص آرامبخش بدون نسخه را می توانید از داروخانه تهیه کنید. اما تداخل داروها با یکدیگر می‌تواند موجب مسمویت فرد شود. پس بهتر است ابتدا برای معاینه به پزشک مراجعه کنید، سپس با تجویز پزشک و صلاح دید آن داروهای ضد اضطراب را مصرف کنید. اما برای از بین بردن استرس و اضطراب داروهای متعدد بسیاری وجود دارد که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهید شد.

مطلب مفید: تفاوت استرس و اضطراب در روانشناسی چیست؟ فرق نشانه ها، علل و درمان

بنزودیازپین

بزنزودیازپین ها به عنوان قرص ضد اضطراب، انواع مختلفی دارد که هر کدام به مراتب قدرت تاثیرگذاری متفاوتی خواهند داشت. این داروهای ضد اضطراب معمولا به شکل قرص و کپسول در اختیار بیماران قرار می‌گیرد. داروهای کلونازپام، برومازپام، کلروازپات، اگزازپام، کلردیازپوکساید، آلپرازولام و لورازپام را برای مدیریت اختلالات روانی چون استرس و اضطراب استفاده می‌کنند.
از بنزودیازپین‌هایی چون اگزازپام، لورازپام، تمازپام، نیترازپام، فلورازپام و تریازولام برای از بین بردن بی خوابی‌های ناشی از استرس و اصطراب استفاده می‌کنند. بنزودیازپین به عنوان قرص ضد استرس بدون نسخه یا قرص آرامبخش بدون نسخه شناخته شده‌اند.

عوارض جانبی بنزودیازپین

داروهایی که در دسته‌بندی بنزودیازپین قرار دارند، عوارض بسیاری خفیفی خواهند داشت. معمولا در دوزهای پایین این عوارض بروز نخواهد کرد. ازجمله عوارض مصرف این قرص های استرس و اضطراب می‌توان به از دست دادن تعادل، خواب آلودگی، سرگیجه، گم کردن مسیر و جهت، حالت آرامش کاذب، افسردگی، فراموشی، مشکلات تنفسی و… اشاره کرد. 

میزان مصرف بنزودیازپین

معمولا میزان مصرف این داروی ضد اضطراب به شدت عارضه هم بستگی دارد. هرچه شدت آن بیشتر باشد و برای مدت زمان طولانی فرد را درگیر کند، قطعا میزان مصرف داروهای ضد افسردگی هم افزایش پیدا می‌کند. بهتر است این داروی ضد اضطراب را طبق آنچه پزشک برایتان مشخص کرده است مصرف نمایید. مصرف بیش از اندازه و خودسرانه قرص های ضد استرس می‌تواند عوارض بسیاری به همراه داشته باشد. برای قطع مصرف قرص استرس هم سعی کنید با مشورت پزشک این کار را انجام دهید.

مهارکننده‌های جذب سروتونین (SRI)

از داروهای مهار کننده بازجذب سروتونین هم برای درمان اضطراب و به عنوان قرص ضد اضطراب استفاده می‌کنند. عوارض این دارو بسیار کمتر از داروهای بنزودیازپین است. پزشکان از این دسته داروها برای درمان استرس و اضطراب مزمن استفاده می‌کنند. خطر وابستگی این داروها بسیار کمتر از دیگر داروهای ضد اضطراب و ضد استرس است.
داروهای سیتالوپرام، فلوکستین، فلووکسامین، پاروکستین، سرترالین ازجمله داروهایی هستند که در این دسته‌بندی قرار گرفته‌اند. در واقع این مهارکننده‌ها می‌توانند با بازجذب سروتونین در بدن به افزایش ترشح سروتونین و نوراپی‌نفرین کمک بسیاری کنند.

عوارض جانبی

این داروها در مقایسه با داروهای ضد افسردگی دارای عوارض بسیار کمتری هستند. از عوارض شایع این داروها می‌توان به سردرد، بی خوابی، مشکلات گوارشی، کاهش اشتها، کاهش میل جنسی، کاهش وزن، کاهش مشکلات پوستی و… اشاره کرد. 

میزان مصرف: با مصرف ۴ تا ۶ هفته از این داروها می‌توانید نتیجه و قدرت تاثیرگذاری آن مشخص خواهد شد. 

داروهای SSRI (بازدارنده بازجذب سروتونین)

یکی دیگر از داروهایی که می‌تواند میزان استرس و اضطراب بدن را به شدت کاهش دهد این دسته از داروها می‌باشند. از داروهایی که در دسته‌بندی SSRI قرار گرفته‌اند می‌توان به سرترالین، پاروکستین، فلوکستین، اس سیتالوپرام اشاره کرد.

عوارض جانبی: از عوارض جانبی مصرف این دارو می‌توان به تهوع، خشکی دهان، ضعف عضلات، اسهال، سرگیجه، اختلال خواب و ضعف قوای جنسی اشاره کرد. 

میزان مصرف: این داروها ابتدا در دوزهای پایین مصرف شده، سپس با توجه به تجویز پزشک دوز مصرفی آن افزایش پیدا می‌کند. 

مهارکننده های بازجذب سروتونین نوراپی نفرین

مهارکننده های بازجذب سروتونین- نوراپی نفرین (SNRIs) دسته دیگری از داروهای ضد افسردگی هستند که افسردگی و اضطراب را درمان می کنند. پزشکان همچنین ممکن است آنها را برای درمان برخی از شرایط درد مزمن تجویز کنند. انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا ADAA خاطرنشان می کند که متخصصان پزشکی نیز SNRI را خط اول درمان اضطراب می دانند. با این حال، آنها در درمان وسواس فکری عملی موثر نیستند.

این داروها با کاهش جذب مجدد مواد شیمیایی سروتونین و نوراپی نفرین توسط مغز عمل می کنند. نمونه هایی از SNRI برای اضطراب عبارتند از: دولوکستین و ونلافاکسین. مانند SSRI ها، SNRI ها ممکن است چندین هفته طول بکشد تا اثر داشته باشند.

عوارض مهارکننده های بازجذب سروتونین نوراپی نفرین

برخی از عوارض جانبی SNRI ها می تواند شامل موارد زیر باشد:

• بی قراری، اضطراب یا لرزش
• تهوع و استفراغ
• معده درد و سوء هاضمه
• از دست دادن اشتها
• اسهال
• یبوست
• سرگیجه
• مشکل در خوابیدن
• خستگی
• سردرد
• میل جنسی کم
• مشکل در رسیدن به ارگاسم
• مشکل در حفظ نعوظ

داروهای بازدارنده مونوآمین اکسیداز

از این داروها بیشتر در حملات پانیک و استرس‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. این داروها می‌توانند به مرور زمان روی خلق و خوی فرد تاثیر بگذارند و به عنوان قرص اضطراب مصرف شوند. ازجمله داروهایی که در دسته‌بندی MAOI قرار دارد و برای از بین بردن اضطراب و استرس و به عنوان قرص ضد استرس استفاده می‌کنند.
می‌توان به ایزوکاربوکسازید، سلژیلین، ترانیل سیپرومین و فنلزین اشاره کرد. مصرف این داروها ممکن است با برخی از داروها چون قرص ضدبارداری، داروهای مخصوص آلرژی و سرماخوردگی و…. تداخل داشته باشند. 

عوارض جانبی: این داروها به دلیل قدیمی بودنشان دارای عوارض بسیار بیشتری هستند. از عوارض این داروها می‌توان به اختلال در خواب، اسهال، تهوع، یبوست، سرگیجه، بی خوابی و… از عوارض مصرف این دسته از داروهای ضد اضطراب هستند.

میزان مصرف: میزان مصرف مشخصی نمی‌توان برای این داروها عنوان کرد. این دسته از داروها به دلیل میزان تاثیرگذاری متفاوتی که دارند با توجه به شرایط بیمار تجویز خواهند شد.

مطالب مرتبط: پانیک چیست

داروی ضد اضطراب بوسپیرون

یکی از داروهای جدید که در عرصه پزشکی توانسته بسیار خوب عمل کند، داروی بوسپیرون است. بوسپیرون می‌تواند با افزایش سروتونین بدن و با کاهش دوپامین، میزان استرس و اضطراب بدن را کاهش دهد. این دارو در مقایسه با دیگر داروهای ضد اضطراب بسیار کند عمل می‌کند. این موضوع می‌تواند نشان دهنده ضعیف بودن دوزهای مصرفی این دارو باشد. مصرف این قرص ضد اضطراب برای افراد سالمند و مسن، افرادی که دخانیات مصرف می‌کنند و.. می‌تواند گزینه مناسبی باشد. مصرف این داروی ضد اضطراب بدون نسخه پزشک و معاینه کار خطرناکی است. 

عوارض جانبی: این دارو با وجود اینکه می‌تواند روی خلق و خوی فرد تاثیرگذار باشد، عوارض جانبی را برای بیمار به همراه خواهد داشت. سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، اختلال خواب و… از عوارض مصرف بوسپیرون است. 

میزان مصرف: این دارو با توجه به شدت بیماری روزانه دو تا سه بار مورد استفاده قرار می‌گیرد. می‌توانید این دارو را به تنهایی یا همراه با غذا میل کنید.

داروهای سه حلقه ای

این داروها که با نام TCA هم شناخته می‌شود، در مقایسه با داروهای بازجذب سروتونین دارای عوارض بسیار بیشتری هستند، از این رو کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. این داروها عملکردی مشابه با SSRI ها دارند. پزشکان ابتدا با دوز پایین، سپس با دوز بالا مصرف این دارو را برای بیماران تجویز می‌کنند. از داروهای ضد اضطرابی که در این دسته‌بندی قرار دارند می‌‌توان به آمی تریپتلین، ایمی پرامین، نوروتریپتلین، آموکسیپین، دوکسپین، کلومیپرامین، دسیپرامین اشاره کرد. این داروها در مقایسه با دیگر داروهایی که برای رفع استرس و اضطراب استفاده می‌شوند بسیار قدیمی‌تر هستند.

عوارض جانبی: عوارض مصرف این داروها به دوز آن‌ها بستگی دارد. هرچه دوز کمتری داشته باشند عوارض آن‌ها هم کمتر خواهد بود. از عوارض مصرف این دارو می‌توان به تاری دید، افزایش وزن، سردرگمی، گیجی، یبوست، اختلال در خواب و… اشاره کرد. 

میزان مصرف: برای درمان استرس و اضطراب، پزشکان از دوزهای پایین شروع می‌کنند. در صورت درمان نشدن و عدم بهبودی بیماری، دوز داروها و دفعات استفاده از آن‌ها را افزایش می‌دهند.

مسدودکننده‌های بتا

بیشتر افراد داروهای مسدود کننده بتا را با عنوان درمان کننده فشار خون بالا و مشکلات قلبی می‌شناسند. از این داروها به منظور کاهش میزان استرس و اضطراب و داروی ضد استرس هم استفاده می‌کنند.
داروهای مسدود کننده بتا با کاهش حجم آدرنالین بدن از ترشح بیش از اندازه هورمون‌های شادی‌آور و فشار روی قلب جلوگیری می‌کنند. از اسامی دیگر مسدود کننده‌ها می‌توان به آنتاگونیست‌های بتا- آدرنرژیک، عوامل مسدودکننده بتا- آدرنرژیک، آنتاگونیست‌های بتا اشاره کرد. از معروف ترین آنها می توان به پروپرانولول اشاره کرد.

عوارض جانبی: این دارو می‌تواند روی تمام گیرنده‌های بدن تاثیرگذار باشد. ازجمله عوارض جانبی استفاده از داروهای مسدود کننده بتا می‌توان به سردی دست و پا، کاهش فشار خون، افزایش وزن، خستگی، حالت تهوع، خشکی دهان، زخم معده، ناراحتی شکم و… اشاره کرد. 

میزان مصرف: میزان مصرف این دارو به نظر پزشک و شدت عارضه استرس و اضطراب فر بستگی دارد. البته زنان باردار، افراد مبتلا به آسم، افرادی که دارای بیماری قلبی هستند، بهتر است قبل از مصرف این دارو با پزشک مشورت داشته باشند. 

موارد مصرف قرص ضد اضطراب چیست؟

داروهای ضد اضطراب انواع مختلفی دارند، این داروها قدرت اثرگذاری متفاوتی هم خواهند داشت. داروهای ضد اضطراب با تاثیرگذاری روی مغز، نشانه‌های استرس و حملات پانیک را کاهش می‌دهند. این داروها تماما توسط پزشک تجویز می‌شوند و باید تحت نظر پزشک‌ از آن‌ها استفاده کنید. پزشک در مواردی این داروها را تجویز می‌کند که علائمی را که در ادامه عنوان می‌کنیم، در مراجعه کننده تشخیص دهد:

• مشکلات روحی و روانی 
• استرس و اضطراب زیاد 
• بی خوابی‌های شبانه 
• خشونت‌های بی دلیل 
• …….. 

درمان خانگی برای اضطراب

درمان‌های خانگی مختلفی برای از بین بردن اضطراب وجود دارد که می تواند به کاهش علائم اضطراب کمک کند. علاوه بر این موضوع می‌توانید از دارودرمانی هم استفاده کنید. نمونه هایی از این روش‌های درمانی عبارتند از:

ورزش

طبق گفته انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا (ADAA)، ورزش می‌تواند به کاهش اضطراب بدن کمک بسیاری کند. ورزش کردن منجر به تولید انتقال دهنده‌های عصبی به نام اندورفین می‌شود. این انتقال دهنده‌های عصبی، مسکن‌های طبیعی بدن شما هستند و همچنین می‌توانند به بهبود کیفیت خواب شما کمک کنند. طبق گزارش ADAA حتی جلسات ورزشی کوتاه (حدود ۱۰ دقیقه) در بهبود خلق و خوی شما تاثیرگذار است.

مدیتیشن برای اضطراب

مدیتیشن که همراه با تنفس عمیق و آرام است می‌تواند به کاهش اضطراب و استرس شما کمک کند. می‌توانید به موسیقی گوش دهید یا یک مانترای انگیزشی را به طور منظم تکرار کنید.

دمنوش بابونه

نوشیدن چای بابونه یا مصرف مکمل بابونه می‌تواند به کاهش علائم اضطراب کمک کند. یک مطالعه دوسوکور در سال ۲۰۱۶ که در مجله Phytomedicine منتشر شد بر روی افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر متمرکز شد. این مطالعه نشان داد که افرادی که مکمل‌های ۵۰۰ میلی گرمی بابونه را سه بار در روز به صورت روزانه مصرف کردند، میزان استرس و اضطراب کمتری دارند. همچنین نشان داده شده است که نوشیدن چای بابونه به کاهش اضطراب کمک می‌کند.

روغن‌های آروماتراپی

بر اساس مقاله ای که در مجله Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine منتشر شده است، بوییدن روغن‌های آروماتراپی رقیق شده ممکن است به کاهش اضطراب کمک کند. نمونه‌هایی از اسانس‌های مورد استفاده برای تسکین اضطراب عبارتند از: اسطوخودوس، نرولی، بابونه و….

پرهیز از کافئین

گاهی اوقات کافئین ممکن است شما را عصبانی و مضطرب‌تر کند. اجتناب از آن می‌تواند به برخی افراد کمک کند تا اضطراب خود را کاهش دهند. بسیاری از افرادی که کافئین را ترک می‌کنند متوجه می‌شوند که افزایش کیفیت خوابشان باعث می‌شود احساس شادی و انرژی بیشتری داشته باشند.

با پزشک خود صحبت کنید

پزشک شما می تواند به شما کمک کند تا بهترین درمان برای اضطراب خود را پیدا کنید. درمان مناسب احتمالاً شامل روان درمانی و دارو درمانی خواهد بود. هنگام مصرف داروهای ضد اضطراب حتما دستورالعمل‌های آنها را دنبال کنید. همچنین، هر سوالی در مورد وضعیت یا درمان خود دارید از پزشک بپرسید. مانند: این دارو چه عوارض جانبی باید داشته باشد؟ چه مدت طول می‌کشد تا تاثیر بگذارد؟ آیا این دارو با داروهای دیگر تداخلی دارد؟ آیا می‌توانید مرا به یک روان درمانگر معرفی کنید؟ آیا ورزش می تواند به تسکین علائم اضطراب من کمک کند؟ اگر احساس می‌کنید دارویی نتایج دلخواه را به شما نمی‌دهد یا عوارض جانبی ناخواسته ایجاد می‌کند، قبل از قطع مصرف با پزشک خود صحبت کنید.

آیا داروهای اضطراب برای شما مناسب است یا خیر؟

اگر می‌خواهید بدانید که آیا اضطراب با دارو درمان می‌شود یا نه، باید با پزشک مشورت کنید. همچنین مهم است که در مورد عوارض جانبی رایج داروهای اضطرابی اطلاعات بالایی داشته باشید. عوارض جانبی داروهای ضد اضطراب مشکلاتی چون خشکی دهان، حالت تهوع حاد یا افزایش وزن را بیشتر خواهد کرد. برای استفاده از هر داروی ضد اضطراب، باید بین عوارض جانبی و فواید آن تعادل برقرار کرد.

سوالاتی که در مورد اضطراب باید از خود و یک متخصص سلامت روان بپرسید

• آیا دارو بهترین گزینه برای مشکل اضطراب من است؟

• آیا مصرف دارو عوارض جانبی ناخوشایند دارد؟

• چه درمان‌های غیردارویی برای اضطراب می‌تواند مناسب باشد؟

• آیا درمان‌های غیردارویی هم تاثیرگذار هستند؟

• چه استراتژی‌های خودیاری می‌تواند کمک کند تا اضطراب را درمان کرد؟

• آیا همزمان با دارو درمانی می‌توان راه‌های دیگر را هم امتحان کرد؟

سوالات در مورد اضطراب که باید از پزشک خود بپرسید

• دارو چگونه به اضطراب فرد کمک می‌کند؟

• عوارض جانبی رایج دارو چیست؟

• آیا غذا و نوشیدنی وجود دارد که باید از آن اجتناب کرد؟

• این دارو چگونه با سایر نسخه‌ها تداخل خواهد داشت؟

• چه مدت باید داروی ضد اضطراب مصرف کرد؟

• آیا با قطع مصرف دارو، اضطراب برمی‌گردد؟

جمع بندی

هر زمانی که احساس کردید استرس شما تبدیل به یک معضل بزرگ شده است، باید به روانشناس یا مشاوره مراجعه کنید. روانشناس و مشاوره سعی می‌کنند تا با استفاده از تکنیک‌های مختلف استرس و اضطراب را درمان کنند. در صورتی که این میزان استرس و اضطراب بهبود نیابد باید از روش دارودرمانی استفاده شود.  

سوالات متداول

قرص ضد استرس بدون خواب آلودگی وجود دارد؟

قرص ضد استرس بدون خواب آلودگی چیزیست که بسیاری افراد به دنبال آن هستند. قرص های ضد اضطراب اکثرا به علت اثرات آرام بخشی آنها، باعث خواب آلودگی می شوند. پروپرانولول که برای اضطراب اجتماعی تایید شده است معمولا خواب آور نیست.

آیا مصرف داروهای ضد اضطراب می‌تواند بر توانایی فرد تاثیر بگذارد؟

برخی از این داروها چون بنزودیازپین‌ها، می‌توانند روی رانندگی کردن، تعادل فرد، تمرکز کردن و… تاثیر گذار باشند. بهتر است از فعالیت‌های خطرساز در زمان مصرف داروهای بنزودیازپین خودداری کنید.

آیا مصرف این داروهای ضد اضطراب برای نوجوانان با عوارض همراه است؟

مصرف دارو به دلیل شیمیایی بودنش همراه با عوارض است. داروهای ضد اضطراب چه برای نوجوانان و چه برای بزرگسالان با عوارضی همراه است. در صورت مصرف این داروها زیر نظر پزشک می‌توان از بروز عوارض آن و آسیب به بدن خودداری کرد.

کدام داروها می‌تواند برای اضطراب نوجوانان مناسب باشد؟

داروهایی چون سیتالوپرام، فلوکستین و سرترالین می‌توانند برای نوجوانان مناسب باشد. 

آیا می‌توان داروهای بنزودیازپین را بدون تجویز پزشک مصرف کرد؟

هر چه عوارض جانبی داروهای ضد اضطراب کم باشد، باز هم باید با تجویز پزشک مورد استفاده قرار بگیرد. مصرف بنزودیازپین ها بدون نسخه می تواند عوارض و وابستگی ایجاد کند.

منابع: healthline, helpguide