هر دو واژه استرس و اضطراب در گفتگوی روزمره مردم به دفعات زیاد جای یکدیگر به کار گرفته می شوند. افراد وقتی می خواهند از یک احساس ناخوشایند یا آشفتگی درونی صحبت کنند، معمولا می گویند که استرس یا اضطراب دارند. در حالی که استرس و اضطراب در روانشناسی دارای مفاهیم متفاوتی هستند. برای درک تفاوت استرس و اضطراب باید به تعریف آن ها در روانشناسی توجه کنیم. استرس به احساس ترس، دلهره و یا تشویشی اشاره دارد که در برابر یک خطر بیرونی و مشخص مانند تصادف رانندگی اتفاق می افتد و فرد را از حالت آرامش خارج می کند؛ اما اضطراب به معنای احساس دلشوره شدید، ترس و نگرانی در برابر یک موضوع نامشخص است که معمولا دلیل روشن و واضحی برای آن وجود ندارد. برای فهم این نکته که تفاوت استرس با اضطراب چیست؟ علائم اضطراب و استرس چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند و روش های کنترل و مدیریت آن ها، مقاله زیر را بخوانید.
تفاوت استرس و اضطراب چیست؟
طبق نظر انجمن روانشناسی آمریکا تفاوت میان استرس و اضطراب و شناخت این تفاوت کار چندان راحت و آسانی نیست. اضطراب و استرس هر دو واکنش هایی روانشناختی و فیزیولوژیک هستند، اما استرس برخلاف اضطراب، معمولاً توسط یک محرک خطرناک بیرونی ایجاد می‌شود. این محرک خطرناک می تواند کوتاه مدت، مانند دعواهای گاه و بی گاه خانوادگی یا بلند مدت، مانند بیماری و بستری شدن در بیمارستان باشد. افرادی که استرس را تجربه می کنند، نشانه های روانی و جسمانی همچون تحریک پذیری، عصبانیت، خستگی، درد عضلانی، مشکلات گوارشی و مشکل در خواب را تجربه می کنند.
از طرف دیگر، اضطراب نیز با احساس نگرانی شدید و بیش از حد تعریف می شود که حتی در غیاب یک عامل خطرناک و استرس زا از بین نمی رود. علائم اضطراب تقریبا شبیه به آن نشانه هایی است که افراد در استرس تجربه می کنند، مانند: بی خوابی، مشکل در تمرکز، خستگی، تنش عضلانی و تحریک پذیری. چنانچه استرس و اضطراب؛ کنترل، مدیریت و درمان نشوند، زمینه را برای بروز بعضی اختلالات روانی که پیش زمینه اضطرابی دارند مانند انواع فوبیا ها، اختلال اضطراب فراگیر، اختلال اضطراب اجتماعی، آگورافوبیا (بازار هراسی) و… فراهم می کنند.
استرس چیست و چگونه ایجاد می شود؟ تاثیر استرس بر سلامت جسم و روان
تشخیص فرق استرس و اضطراب
همه افراد بنا بر شرایط و موقعیت های زندگی خود استرس و اضطراب یا حداقل یکی از آن ها را تجربه کرده اند. برای تشخیص این نکته که تفاوت استرس و اضطراب در چیست، باید ویژگی های متمایز کننده هر یک را بدانیم. ویژگی هایی که تفاوت استرس و اضطراب را مشخص تر می کنند عبارت اند از:
- استرس جنبه بیرونی دارد: استرس معمولا توسط یک موقعیت یا رویداد خارجی اتفاق می افتد، در حالی که منبع اضطراب بیشتر درونی و نامشخص است. چنانچه موقعیت استرس زا حل و فصل شده یا از بین برود، میزان استرس در افراد باید کاهش یابد. چنانچه بعد از رفع موقعیت استرس آمیز، فرد همچنان علائم نگرانی و دلهره را از خود نشان دهد، درگیر اضطراب شده است.
- اضطراب واکنشی افراطی به یک موقعیت است: با این وجود که موقعیت هایی که در زندگی رخ می دهند ممکن است استرس زا باشند و تجربه نگرانی در چنین شرایطی امری عادی است. اما گاهی اوقات افراد در برابر بعضی موقعیت ها واکنش هایی شدید، افراطی و غیر قابل قبول بروز می دهند که نشان دهنده اضطراب است.
- اضطراب عملکرد فرد را مختل می کند: عبور از بیشتر موقعیت های استرس آمیز زندگی دشوار است اما این موقعیت ها در نهایت قابل کنترل و حل و فصل هستند. زمانی که فرد درگیر مشکلات اضطرابی باشد در عملکرد های روزانه خود دچار مشکل می شود.
- اضطراب ناشی از رویداد های نا مشخص است: در حالی که استرس پاسخ به چیزی است که در حال رخ دادن است. اضطراب می تواند کاملا درونی و واکنش به چیزی باشد که در واقعیت وجود ندارد. به عنوان مثال، افراد دارای اضطراب احساس دلهره، ترس و نگرانی در شرایطی دارند که هیچ دلیل مشخصی برای آن وجود ندارد.
برای مدیریت استرس و اضطراب می توانید از بهترین روانشناس تهران کمک بگیرید
تفاوت علائم استرس و اضطراب
استرس و اضطراب علائمی شبیه به یکدیگر دارند، چرا که هر دو زمینه هایی از دلهره، آشفتگی، تشویش، نگرانی را ایجاد می کنند. برای تشخیص این موضوع که تفاوت استرس و اضطراب چیست باید با علائم هر کدام از آن ها آشنا شویم. بنابراین علائم اضطراب و استرس در زمینه های جسمانی و روانی در جدول زیر آورده شده اند:
|
علائم استرس |
علائم مشترک میان استرس و اضطراب |
علائم اضطراب |
| تفاوت استرس و اضطراب | فرسودگی روانی و جسمانی | ترس مداوم |
| احساس غم و رنج | مشکل در حافظه | احساس تنگی نفس |
| آفکار آشفته | مشکل در تمرکز | احتمال تجربه وحشت زدگی یا پانیک |
| پایان یافتن استرس هنگام اتمام موقعیت استرس زا | تنش و گرفتگی عضلانی | ادامه یافتن اضطراب هنگام پایان یافتن موقعیت بحرانی و خطرناک |
| احساس نگرانی با دلیل مشخص | افزایش فشار خون | احساس نگرانی بی دلیل |
| مشکلات گوارشی گذرا | افزایش ضربان قلب | مشکلات گوارشی مزمن |
| مشکل در تصمیم گیری | احساس دلهره و نگرانی | اجتناب از رویارویی با موقعیت |
| تند تر نفس کشیدن | سردرد و سگیجه | مشکلات خواب |
| ناتوانی در فکر کردن در لحظه | درد قفسه سینه | نشخوار فکری |
استرس چیست؟
استرس واکنش طبیعی بدن انسان در برابر تغییرات مهم زندگی است. این تغییرات می تواند مفید و مثبت مانند ارتقا شغل یا منفی مانند از دست دادن شغل باشند که افراد در برابر هر کدام از این شرایط نوعی دلهره و نگرانی را تجربه می کنند. استرس نیز می تواند مفید بوده و باعث ایجاد انگیزه در افراد شود مانند استرس شب امتحان که فرد برای کسب قبولی میزان بیشتری مطالعه می کند؛ یا منفی باشد و باعث ایجاد مشکل و اختلال در روند زندگی شود مانند جدایی والدین از یکدیگر. از عوامل استرس زا می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- فشار ناشی از وظایف در خانه، محل کار یا مدرسه
- مشکلات مالی و اقتصادی
- تغییرات مهم و ناگهانی، مانند طلاق، مرگ یا از دست دادن شغل
- تجربیات تروماتیک یا آسیب زا، مانند سوء استفاده جنسی یا تصادفات رانندگی
- کسب یک مقام جدید در شغل یا تحصیل
مطالعه بیشتر: علائم استرس چیست؟ ۱۸ نشانه فیزیکی و روانی استرس
اضطراب چیست؟
تجربه اضطراب نیز امری طبیعی و عادی است؛ و علائمی شبیه به استرس دارد. تفاوت استرس و اضطراب در این است که استرس در برابر یک رویداد استرس زا رخ می دهد اما اضطراب میتواند بدون وجود یک دلیل مشخص ایجاد شود. زمانی اضطراب مشکل‌ساز شده و می تواند زمینه را برای ایجاد اختلالات روانی ایجاد کند که از حالت کنترل خارج شده و در اکثر موقعیت های زندگی رخ دهد.
برای مطالعه بیشتر درباره استرس و اضطراب بخوانید: استرس و اضطراب با بدن چه میکند؟ عوارض استرس و فکر زیاد
تفاوت استرس و اضطراب در علت
یکی از مهمترین علل تفاوت استرس و اضطراب در این است که استرس دارای یک منبع بیرونی است، اما اضطراب منبعی درونی دارد. در کنار این تفاوت مهم، علت های تفاوت استرس و اضطراب دارای شباهت هایی است که در ادامه متن به آن ها اشاره کرده ایم. موقعیت های مشابه ایجاد کننده استرس و اضطراب می تواند موارد زیر باشد:
- وقوع یک تغییر مثبت یا منفی در زندگی
- ابتلا به یک بیماری و مشکلات سلامتی
- از دست دادن یکی از اعضای خانواده یا یک دوست
- یک موقعیت مهم در زندگی مانند کسب یک مدرک تحصیلی یا بدست آوردن شغل
- آشنایی با افراد جدید و ازدواج کردن
- به دنیا آمدن یک فرزند
- وقوع یک اتفاق خطرناک مانند بلایای طبیعی یا تصادف
مطلب مفید: برای کاهش استرس چه بخوریم؟ ۲۰ غذای مفید برای از بین بردن استرس
آیا استرس و اضطراب به یکدیگر تبدیل می شوند؟
استرس را می توان پیش زمینه و پیش نیاز ابتلای افراد به مشکل شدیدتر و مزمن تری به نام اضطراب دانست. استرس در شکل طبیعی تر و در پاسخ به یک موقعیت ایجاد کننده استرس ایجاد می شود. اما زمانی که فرد بدون یک دلیل مشخص بیرونی و منطقی نشانه های استرس را نشان دهد درگیر اضطراب شده است. در واقع استرسی که کنترل و درمان نشود و یا آن قدر طولانی و بیش از حد باشد که از حالت طبیعی خارج شود می تواند به اضطراب تبدیل شود. استرسی که به اضطراب تبدیل شود زمینه را برای ابتلای افراد به اختلالات اضطرابی فراهم می کند.
همچنین بخوانید: علت استرس بی دلیل چیست؟ ۱۵ دلیل مهم و درمان آن
تفاوت اضطراب با اختلالات اضطرابی
استرس و اضطرابی که به طور مکرر رخ داده و یا با وجود از بین رفتن عامل استرس زا همچنان وجود داشته باشد، می تواند نشان دهنده شکل گیری یک اختلال روانی در افراد، از جمله اختلالات اضطرابی باشد. اختلالات روانی که استرس و اضطراب می تواند دلیل به وجود آمدن آن ها باشد عبارت اند از:
- اختلال اضطراب فراگیر (GAD): در این اختلال افراد نسبت به اکثر موقعیت های زندگی اضطراب زیادی را تجربه می کنند. افراد دارای اختلال اضطراب فراگیر از حضور در موقعیت های زیادی از زندگی خود اجتناب می کنند.
- اختلال هراس: فوبیا یا هراس اشاره به حالتی دارد که در آن فرد احساس اضطراب و ترس شدیدی در برابر یک عامل بیرونی مشخص مانند ارتفاع، خون یا یک حیوان تجربه می کند.
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD): در این اختلال یک رویداد آسیب زا و وحشتناک زندگی فرد را برای مدت ها مختل می کند. در این اختلال رویداد آسیب زا به طور مکرر توسط فرد تجربه می شود.
- اختلال استرس حاد (ASD): در این اختلال فرد طی مدت یک ماه پس از وقوع یک ویداد استرس زا علائم استرس و اضطراب را از خود نشان می دهد. علائم اختلال استرس حاد دارای تشابهاتی با اختلال استرس پس از سانحه هستند با این تفاوت که استرس حاد از نظر مدت کوتاه تر از استرس پس از سانحه است.
- اختلال اضطراب اجتماعی (SAD): این وضعیت باعث ایجاد احساس شدید اضطراب در موقعیت هایی می شود که فرد باید با دیگران تعامل داشته باشد. در اختلال اضطراب فراگیر فرد از مورد تمسخر قرار گرفتن توسط دیگران احساس دلهره و نگرانی دارد.
- اختلال وسواس اجباری (OCD): در اختلال وسواس فرد برای رها شدن از افکاری که باعث احساس اضطراب در او می شوند، دست به انجام اعمال و رفتا های وسواسی می زند.
درمان استرس و اضطراب
استرس و اضطراب در صورتی که مدیریت و درمان نشود می تواند ایجاد فرسودگی جسمی و روانی برای افراد داشته باشد. زمانی که استرس و اضطراب شدت گرفته و زندگی افراد را مختل کنند می توانند آسیب های زیادی را به افراد وارد کنند. بنابراین لازم است در صورتی که دارای مشکلاتی مربوط به استرس و اضطراب هستید برای درمان آن اقدام کنید. برای درمان اضطراب و استرس می توان از رواندرمانی های زیر استفاده کرد:
- درمان شناختی رفتاری: رویکرد درمان شناختی رفتاری (CBT)، به افراد می آموزد افکار و رفتارهای استرس آمیز و تشدید کننده اضطراب خود را شناسایی کرده و رفتار های سالم تر را جایگزین کنند
- مواجهه درمانی: این تکنیک درمانی که از روش های درمان شناختی رفتاری است، شامل قرار گرفتن تدریجی افراد در معرض مواردی است که باعث ایجاد اضطراب می شود.
- درمان پذیرش و تعهد: درمان مبتنی بر پذیرش و تهعد (ACT)، که به افراد می آموزد چگونه احساسات منفی را پذیرفته و مسولیت اتفاقات زندگی خود را به دوش بگیرند.
- تحلیلی
اگر شما هم از استرس و اضطراب رنج می برید از یک روانشناس خوب کمک بگیرید
دارو درمانی برای اضطراب و استرس
بسته به علائم افراد دارای استرس و اضطراب و شرایط آن ها متخصص سلامت روان ممکن است داروهایی را تجویز کنند تا علام را مدیریت کنند. دارو های مورد استفاده برای کنترل علام استرس و اضطراب عبارت اند از:
مطلب مرتبط: بهترین دارو برای استرس و افسردگی؛ معرفی قرص ضد استرس قوی
چگونه استرس و اضطراب را از بین ببریم؟
استرس و اضطراب را نمی توان کاملا از بین برد چرا که زندگی انسان همواره در بردارنده اتفاقاتی است که ممکن است باعث ایجاد نگرانی و دلهره در افراد شود. اما می توان اضطراب و استرس و علائم آن ها کنترل و مدیریت کرد. برای مدیریت استرس و اضطراب راهکار های زیر پیشنهاد می شود:
- شناسایی دلیل یا دلایل بروز استرس و اضطراب
- کاهش فشار های استرس زا با برنامه ریزی در زندگی
- استفاده از روش های آرام بخش مانند یوگا و مدیتیشن
- مراجعه به روانشناس و شناخت تعارضات، افکار ناکارآمد و آسیب زا
- محدود کردن مصرف سیگار و الکل
- برنامه ریزی در مورد خواب کافی
- انجام ورزش به شکل روزمره
- مدیتیشن و آرام سازی
مطلب مفید: ۱۰ روش طبیعی برای کاهش اضطراب در زندگی
سوالات متداول
در این بخش سعی کرده ایم تا به سوالات پر تکرار شما درباره تفاوت استرس و اضطراب پاسخ دهیم.
آیا استرس و اضطراب خطرناک است؟
استرس و اضطراب با توجه به زندگی روزمره در دنیای امروز خطرناک نیستند، چرا که افراد ممکن است هر روز با رویداد های استرس آمیز برای خود یا اطرافیانشان مواجه شوند. اما زمانی استرس و اضطراب را می توان خطرناک دانست که علائم شدید شده و از کنترل خارج شوند.
چه زمانی برای استرس و اضطراب باید به متخصص مراجعه کرد؟
زمانی که علائم استرس و اضطراب از کنترل خارج شده و استرس باعث ایجاد اختلال در زمینه هایی از زندگی شود مانند مشکلات شدید خواب و خوراک و افکار خودکشی، لازم است تا به یک متخصص سلامت روان مراجعه و از او کمک گرفت.
آیا استرس همان اضطراب است؟
خیر، استرس و اضطراب با وجود شباهت هایی که در علائم و علت های خود دارند از یکدیگر متفاوت بوده و نمی توان آن ها را یکسان دانست. مهمترین عامل تفاوت بین استرس و اضطراب این است که استرس در مواجهه با یک رویداد بیرونی و مشخص ایجاد می شود؛ اما اضطراب درونی و بدون دلیل مشخص و واضح رخ می دهد.
تفاوت استرس و نگرانی چیست؟
استرس پدیده ای است که دارای نشانه های روانی و جسمانی متعددی است؛ اما نگرانی معمولا فقط روانی بوده و علام جسمی ندارد. استرس ممکن است در پاسخ به طیف گسترده ای از رویداد ها رخ دهد، در حالی که نگرانی مربوط به یک موضوع خاص است. افراد نگرانی خود را معمولا به شکل کلامی ابراز می کنند؛ اما استرس را می توان از نشانه هایی مانند معده درد و سردرد های شدید شناسایی کرد. نگرانی یک پدیده کوتاه مدت اما استرس طولانی تر است.
تفاوت استرس و اضطراب و ترس چیست؟
استرس به یک واکنش روانشناختی و پاسخ طبیعی بدن در برابر رویداد های خطر ناک و آسیب زای بیرونی اشاره دارد. استرس می تواند منفی یا مثبت باشد، افراد برای رهایی از استرس باید خود را با شرایط سازگار کنند. اما ترس یک واکنش فیزیولوژیک بدن است که هنگام رو به رو شدن با یک خطر مشخص ایجاد شده و برای حفظ جان و رهایی از آسیب باعث ایجاد رفتار فرار یا جنگ در افراد می شود. اضطراب حالتی شدیدتر است که معمولا بدون وجود یک عامل بیرونی رخ می دهد. اضطراب دلیل مشخصی نداشته و می تواند زندگی افراد را مختل کرده یا آن ها را درگیر دیگر اختلالات روانی کند.
منابع: APA, Medicalnewstoday, psychcentral, choosingtherapy, healthline
پزشک خوب، سامانه رزرو “آنلاین” روانشناس و روانپزشک و سایر حوزه های پزشکی و سلامت، به شما کمک میکند بهترین متخصصان را در محدوده زندگی خود در سراسر کشور، انتخاب نموده و وقت خود را بصورت آنلاین رزرو کنید.
ممنون از سایت خوب شما و توضیحاتتون .
سلام همراه گرامی، سپاس از نظرتون.
خسته نباشید اطلاعات مفیدی هستن
سلام سپاس از نگاه شما.
سلام مرسی جالب بود.