سکته قلبی یا حمله قلبی یکی از عوامل اصلی مرگ و میر در جوامع امروزی است. تغییر سبک زندگی انسان‌ها، رژیم غذایی ناسالم، کم تحرکی، افزایش استرس و آلودگی‌های محیطی همگی سبب شده‌اند افراد بیشتری دچار گرفتگی عروق قلبی و سکته شوند.
وقتی در شریان‌های اصلی قلب چربی‌ها و مواد دیگر رسوب می‌کنند، به تدریج عروق تنگ‌تر شده و جریان خون به سختی از آن عبور می کند. بعد از مدتی این رسوب‌ها گردش خون را مختل کرده و سبب ایجاد لختهٔ خون می‌شوند. لختهٔ خون باعث عدم خونرسانی به برخی قسمت‌های قبل و از کار افتادن آن‌ها میشود. اتفاقی که ما آن را به نام حمله ی قلبی می‌شناسم.
در این مقالهٔ وبلاگ پزشک خوب قصد داریم دربارهٔ حمله قلبی، علائم، عوامل بروز آن و راه‌های پیشگیری صحبت کنیم. اینکه اصلا چرا سکته میکنیم؟ آنچه در این مقاله خواهید خواند:
– حمله قلبی چیست و سکته چطور رخ میدهد؟
– سکته قلبی چگونه تشخیص داده میشود؟
– سکته قلبی چگونه درمان میشود؟
– بعد از سکتهٔ قلبی: برای جلوگیری از سکته قلبی دوم چه باید کرد؟
حمله قلبی چیست؟
دلیل اصلی بروز حملهٔ قلبی، ایجاد رسوب چربی در رگ‌های قلب (تصلب شریان‌ها) است. این رسوب‌ها (اصطلاحاً به آن‌ها پلاک هم گفته میشود.) رگ‌های قلب را تنگ‌تر کرده و جریان خون را کند می‌کنند. گاهی پلاک‌ها باعث لخته شدن خون در رگ‌ها می‌شوند. این لخته‌ها می‌توانند جریان خون را مسدود کنند؛ در نتیجه خون به بعضی از قسمت‌های قلب نمی‌رسد و حملهٔ قلبی رخ میدهد.
بخشی از قلب که خون به آن نرسیده است کم کم شروع به تحلیل رفتن می‌کند. هرچه زمان بیشتری از آن بگذرد، خطر بیشتری قلب را تهدید می‌کند. در موارد وخیم مسدود شدن جریان خون توسط پلاک‌ها می‌تواند منجر به از بین رفتن کامل قلب و مرگ فرد بیمار شود.
چه عواملی باعث سکته قلبی می‌شوند؟
عوامل مختلفی در بروز بیماری‌های قلبی و سکته قلبی نقش دارند. اطلاع از این عوامل به شما کمک می‌کند زودتر متوجه آن‌ها شده و برای رفع آن‌ها تلاش کنید. در نتیجه خطر بروز سکته کمتر میشود.
بعضی از این عوامل مثل رژیم غذایی و وزن قابل اصلاح هستند. اما برخی مثل مشکلات قلبی مادرزادی قابل تغییر نیستند. بنابراین بهتر است روی عوامل قابل تغییر تمرکز کرده و برای بهبود آن‌ها تلاش کنید.
عوامل غیرقابل تغییر
۱. سن بالا (اکثر افرادی که در اثر سکته قلبی فوت می‌کنند بالای ۶۵ سال سن دارند.)
۲. جنسیت (احتمال سکته قلبی در مردان بیش از زنان است.)
۳. سابقه خانوادگی (افرادی که والدین یا یکی از اعضای خانواده‌شان بیماری قلبی دارند بیشتر در معرض سکته قلبی قرار دارند.)
عوامل قابل کنترل
۱. مصرف دخانیات
۲. کلسترول خون بالا
۳. فشار خون بالا
۴. بی تحرکی
۵. چاقی و اضافه وزن
۶. دیابت
۷. استرس بیش از حد
۸. مصرف الکل
۹. رژیم غذایی ناسالم
| برای آشنایی با انواع بیماری‌های قلبی این مطلب را هم بخوانید: بیماری‌های قلبی و انواع آن‌ها |
علائم سکته قلبی قبل از وقوع
گرفتگی عروق همیشه علامت‌دار نیست. این مشکل به مرور زمان ایجاد میشود و زمانی فرد از وجود این مشکل مطلع میشود که قلب به دلیل خونرسانی ناکافی آسیب دیده است.
اطلاع از نشانه‌های خطر بروز حملهٔ قلبی به شما و اطرافیانتان کمک می‌کند تا سریع‌تر برای درمان و پیشگیری از عوارض خطرناک حملهٔ قلبی اقدام کنید.
گاهی اوقات حمله‌های قلبی به طور ناگهانی ایجاد می‌شوند. خبر خوب این است که بیشتر حمله‌های قلبی آهسته رخ می‌دهند و علامت‌دار هستند. بعضی از علائمی که افراد پیش از بروز حملهٔ قلبی تجربه می‌کنند عبارتند از:
۱. احساس فشار، درد، گرفتگی و لرز در قسمت میانی قفسهٔ سینه.
۲. احساس درد و ناراحتی در بازو و دست‌ها، کمر، گردن، فک و معده.
۳. تنگی نفس
۴. عرق سرد، حالت تهوع و سرگیجه
اگر دچار این علائم شدید فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
علائم سکته قلبی در زنان
شایع‌ترین علامت سکته قلبی که بین زنان و مردان مشترک است درد قفسه سینه (آنژین) و احساس فشار در این ناحیه است. اما احتمال بروز سایر علائم در زنان بیشتر از مردان است. این یعنی ممکن است خانمی دچار سکته قلبی شود اما هیچ دردی را احساس نکند. در عوض علائمی مثل درد در ناحیهٔ گردن و کمر، سرگیجه، تنگی نفس و لرز را احساس می کنند. خیلی از خانم‌ها با تصور اینکه این علائم مربوط به آنفلوآنزا است هرگز با اورژانس تماس نمی‌گیرند و دچار عوارض خطرناک سکته قلبی می‌شوند.
از کجا بفهمیم سکته کرده ایم؟
اگر علائم سکته قلبی را در خود مشاهده کردید باید خود را به بیمارستان برسانید. پزشک ابتدا با گرفتن شرح حال، اندازه‌گیری فشار خون، نبض و درجه حرارت بدن وضعیت کلی شما را ارزیابی می‌کند. تشخیص اولیهٔ سکته ی قلبی معمولاً به دو روش انجام میشود:
– تشخیص سکته با نوار قلب (ECG)
در این روش الکترودهایی روی سینه وصل شده و سیگنال‌های الکتریکی قلب روی مانیتور یا کاغذ ثبت می‌شوند. ایست قلبی باعث میشود سیگنال‌های الکتریکی قلب از حال عادی خود خارج شوند؛ در نتیجه پزشک با مشاهده سیگنال‌های غیرطبیعی در نوار قلب می‌تواند سکته قلبی را تشخیص دهد. (این مقاله را هم بخوانید: کاربرد تست نوار قلب و نحوه انجام آن)
– تشخیص سکته با آزمایش خون
وقتی فردی دچار ایست قلبی میشود پروتئین‌هایی از قلب وارد خون می‌شوند. به همین دلیل دریافت نمونه خون و بررسی میزان آنزیم‌ها یا پروتئین‌های خون به پزشک اورژانس در تشخیص ایست قلبی کمک می‌کند.
البته پزشکان علاوه بر این دو تست، تست‌های دیگری را هم روی بیماران انجام می‌دهند:
– عکسبرداری از قفسه سینه
پزشک با مشاهدهٔ تصویر قفسهٔ سینه می‌تواند اندازهٔ قلب، وجود مایع در ریه و رگ‌های قلب را بررسی کند.
– اکوی قلب
«اکوکاردیوگرام» یا «اکوی قلب» تستی است که به کمک آن پزشک می‌تواند تصویر حرکات قلب را مشاهده کند. اکو نشان میدهد که دریچه‌ها و بطن‌ها چطور پمپاژ خون را انجام می‌دهند. اگر بخشی از قلب آسیب دیده باشد به وسیلهٔ اکو می‌توان آن را تشخیص داد.
(دربارهٔ اکوی قلب و نحوه انجام آن این مطلب را بخوانید: اکوی قلب چطور انجام میشود؟)
– آنژیوگرافی
در این تست ماده حاجب را به درون شریان های قلب تزریق می‌کنند تا مشاهدهٔ آن‌ها به وسیلهٔ اشعه راحت‌تر شود. این ماده به وسیلهٔ یک لولهٔ باریک و بلند از طریق رگ‌های ساق پا یا کشالهٔ ران وارد میشود. در این روش رگ‌هایی که دچار انسداد شده باشند به راحتی دیده می‌شوند.
(دربارهٔ آنژیوگرافی و نحوه انجام آن این مطلب را بخوانید: آنژیوگرافی قلب چیست و چگونه انجام میشود؟)
– سی تی اسکن قلب یا ام آر آی قلب
سی تی اسکن به وسیلهٔ اشعهٔ ایکس و ام آر آی قلبی به وسیلهٔ امواج رادیویی می‌توانند آسیب‌های ناشی از سکتهٔ قلبی را نشان دهند.
آیا سکته قلبی درمان دارد؟
منظور ما از درمان سکته قلبی در واقع مراقبت‌هایی است که باید بعد از وقوع سکته انجام شود تا عوارض آن کمتر شود. همانطور که گفتیم وقتی سکته قلبی رخ میدهد به بخش‌های از قلب خون نمی‌رسد و به تدریج از بین می‌روند؛ به همین دلیل هرچه سریع‌تر به برگرداندن قلب و جریان خون طبیعی کمک شود، آسیب وارد شده به آن کمتر خواهد بود.
درمان عوارض پس از سکته شامل درمان‌های دارویی و عمل‌های جراحی است.
داروهای سکته قلبی
پزشکان برای درمان سکته قلبی با دارو این داروها را تجویز می‌کنند:
- آسپیرین: داروی آسپیرین برای گشاد کردن رگ‌های قلب و حفظ جریان خون کاربرد دارد.
- داروهای رقیق‌کنندهٔ خون: این داروها با از بین بردن لخته‌های خون در رگ‌های قلب خطر سکته قلبی دوباره را کاهش می‌دهند.
- داروهای ضد انعقاد خون: این داروها مانع از ایجاد لخته‌های خونی جدید در رگ‌ها می‌شوند.
- مسکن‌ها: برای کاهش درد ممکن است پزشک برای فرد بیمار مسکن (مثلاً مورفین) تجویز کند.
- نیتروگلیسیرین: این دارو برای درمان درد قفسهٔ سینه و گشاد کردن عروق قلب استفاده میشود.
- داروهای بتا بلاکر (Beta Blocker): این داروها با کاهش فشار خون و ضربان قلب به آن کمک می‌کنند تا بهتر کار کند.
- بازدارنده‌های ACE: این داروها با کاهش فشار خون، فشار وارد آمده به قلب را کم می‌کنند.
- استاتین‌ها: این داروها به کنترل کلسترول خون کمک می‌کنند.
عمل بعد از سکته قلبی
علاوه بر دارودرمانی پزشکان از روش‌های دیگری نیز برای درمان قلب و پیشگیری از سکته قلبی بار دوم استفاده می‌کنند.
- آنژیوپلاستی و استنت گذاری قلب: در بخش قبل دربارهٔ آنژیوگرافی صحبت کردیم. اگر پزشک در حین آنژیوگرافی متوجه وجود لخته و گرفتگی در شریان‌ها شود، با فنر زدن قلب، شریان را باز می‌کند. استنت قلب معمولاً همراه با دارو وارد قلب میشود تا به رفع گرفتگی عروق کمک کند.
- بای پس قلب: گاهی در شرایط اورژانسی پس از حملهٔ قلبی پزشکان از عمل جراحی بای پس قلبی استفاده می‌کنند. در این روش از رگ‌های دیگر به شریان‌هایی که گرفتگی دارند پیوند زده میشود تا جریان خون دوباره ایجاد شود.
بعد از حملهٔ قلبی چه اتفاقی می‌افتد؟
بعد از بروز حملهٔ قلبی فرد بیمار در بیمارستان بستری میشود و با دریافت درمان‌های مناسب عضلات قلب شروع به بهبود یافتن می‌کنند. علاوه بر درمان دارویی، پزشک متخصص قلب و عروق توصیه‌هایی در خصوص کنترل وزن، رعایت رژیم غذایی، فعالیت ورزشی و به طور کلی اصلاح سبک زندگی به بیمار میدهد. با رعایت این نکات احتمال اینکه فرد دوباره دچار سکته شود کمتر است.
پیشگیری از سکته قلبی برای بار دوم
اگر دچار سکته قلبی شده‌اید و در معرض خطر بروز سکته قلبی دوم هستید، با رعایت یک سری نکات می‌توانید به سلامت قلب خود کمک کنید.
۱. سیگار نکشید و از افراد سیگاری دوری کنید.
۲. فشار خون، کلسترول و قند خونتان را با مشورت پزشک کنترل کنید.
۳. رژیم غذایی سالم را رعایت کنید و از مصرف بیش از حد مجاز شکر، نمک، چربی‌های ترانس و اشباع پرهیز کنید.)
۴. داشتن حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته فعالیت فیزیکی متوسط در جلوگیری از سکته قلبی دوم موثر است. (با مشورت پزشک)
۵. وزن خود را کنترل کنید. وزن بالا می‌تواند خطر بروز کلسترول خون بالا و افزایش فشار خون را بیشتر کند.
۶. راه‌های مدیریت استرس را یاد بگیرید تا فشار کمتری به قلبتان وارد شود.
۷. به طور مرتب به پزشکتان مراجعه کنید تا چکاپ‌های دوره‌ای را انجام دهد و خطر بروز دومین سکته قلبی کاهش پیدا کند.
۸. داروهایی را که پزشک برایتان تجویز کرده است طبق دستور مصرف کنید.
۹. میزان مصرف الکل را محدود کنید.
سکته قلبی و مراقبت بعد از آن
طبیعی است که زندگی شما بعد از سکته قلبی مثل قبل نخواهد بود. ترس، افسردگی، خشم و احساس گناه همگی بعد از حملهٔ قلبی طبیعی هستند. برای مدیریت احساساتتان می‌توانید با پزشک، روانشناس یا یک دوست صحبت کنید.
داروهای تجویز شده را طبق دستور مصرف کنید و بدون مشورت با پزشک دوز آن‌ها را تغییر ندهید. از یکی از اعضای خانواده بخواهید زمان مصرف داروها و نوبت ویزیت پزشکتان را به شما یادآوری کند.
منابع:
سکته قلبی در هر سنی می‌تواند رخ بدهد. به همین دلیل تغییر شیوهٔ زندگی، پیروی از رژیم غذایی متعادل و چکاپ‌های پزشکی دوره‌ای به خصوص در افرادی که بیماری قلبی دارند و یا دارای عوامل خطر هستند ضروری است.
در پزشک خوب می‌توانید به بهترین متخصصان قلب و عروق دسترسی داشته و به صورت اینترنتی از آن‌ها نوبت ویزیت دریافت کنید.
پرسش و پاسخ
مقاله‌ی عالی بود ممنون