فشارخون بالا یک بیماری خاموش است و معمولاً علائم زیادی را از خود نشان نمی‌دهد. در اکثر مواقع زمانی که به بدن آسیب رسیده و فرد دچار انواع بیماری قلبی یا سکته قلبی میشود می‌فهمد که فشار خون بالا است. در صورتی که شما فردی با سابقه تشخیص فشار خون بالا هستید بهتر است فشارتان را مرتب چک کنید. بهترین راه برای اینکه بفهمیم فشار خون بالا داریم اندازه‌گیری فشار با دستگاه فشارسنج است.
فشار خون چیست؟
فشار خون در واقع نیرویی است که قلب برای پمپاژ خون به تمام اعضای بدن صرف می‌کند. خون در مسیر عبور از رگ‌ها به دیوارهٔ آن‌ها نیرویی وارد می‌کند که فشار خون نام دارد.
فشار خون بالا چیست؟
رگ‌های خونی باریک که به عنوان شریان شناخته می‌شوند، مقاومت بیشتری برای جریان خون ایجاد می‌کنند. هرچه رگ‌های شما باریک‌تر باشد، مقاومت بیشتری وجود دارد و فشار خون شما بالاتر می‌رود. در دراز مدت، افزایش فشار می تواند باعث مشکلات سلامتی از جمله بیماری قلبی شود.
فشار خون بالا بسیار شایع است. در واقع، از زمانی که دستورالعمل ها در سال ۲۰۱۷ تغییر کرد، تقریباً نیمی از بزرگسالان آمریکایی اکنون می‌توانند با این بیماری تشخیص داده شوند. فشار خون بالا معمولاً در طی چندین سال ایجاد میشود. معمولاً هیچ علامتی مشاهده نمی‌کنید. اما حتی بدون علائم، فشار خون بالا می‌تواند باعث آسیب به رگ‌های خونی و اندام‌های شما، به ویژه مغز، قلب، چشم‌ها و کلیه‌ها شود.
تشخیص زودهنگام مهم است. اندازه‌گیری منظم فشار خون می‌تواند به شما و پزشکتان کمک کند تا هر گونه تغییری را متوجه شوید. اگر فشار خون شما افزایش یافته باشد، ممکن است پزشک از شما بخواهد که فشار خون خود را در طی چند هفته بررسی کنید تا ببیند آیا این عدد همچنان بالا می‌ماند یا به سطح طبیعی باز می‌گردد.
درمان فشار خون بالا شامل داروهای تجویزی و تغییر شیوه زندگی سالم است. اگر این بیماری درمان نشود، می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی، از جمله حمله قلبی و سکته شود.
از کجا بفهمیم فشار خون بالا داریم؟
تشخیص فشار خون دو روش دارد. یک روش که دقیق‌تر است با استفاده از دستگاه فشار سنج انجام میشود. روش دیگر به کمک نبض است که دقت کمتری دارد و در خانه به راحتی انجام میشود.
تشخیص فشار خون بالا با فشار سنج
برای اندازه‌گیری فشارتان می‌توانید به یک مرکز درمانی مراجعه کنید تا پزشک فشارتان را بگیرد. همچنین می‌توانید به کمک دستگاه‌های فشار سنج خانگی هم بفهمید فشارتان چند است. از آنجا که با دستگاه‌های خانگی می‌توان در هر لحظه‌ای فشار را اندازه گرفت، نتایج واقعی‌تر است و تشخیص فشار خون بالا راحت‌تر است. فشار را با دو عدد مشخص می‌کنند: «فشار سیستولیک» و «فشار دیاستولیک».
- فشار خون سیستولیک: حداکثر فشار در طول یک ضربان است. یعنی زمانی که قلب خون را به بیرون پمپاژ می‌کند.
- فشار خون دیاستولیک: کمترین میزان فشار بین ضربان‌ها است. ینی زمانی که قلب در حال پر شدن از خون است.
اما سوال اینجاست که «با استفاده از فشار سنج چطور بفهمیم فشار خونمان بالاست؟» ابتدا بیایید نگاهی به معنی اعداد فشار خون داشته باشیم.
فشار در مقیاس «میلی‌متر جیوه» (mm Hg) و به صورت فشار سیستولیک روی دیاستولیک اندازه‌گیری میشود. فشار طبیعی باید کمتر از ۱۲۰ روی ۸۰ باشد. در صورتی که فشار بالاتر از ۱۳۰ روی ۸۰ باشد تشخیص فشار خون بالا قطعی است. برای تشخیص بهتر وضعیت فشار می‌توانید از جدول زیر کمک بگیرید:
| فشار سیستولیک (mm Hg) | فشار دیاستولیک (mm Hg) | |
| فشار خون طبیعی | کمتر از ۱۲۰ | کمتر از ۸۰ |
| مرز فشار خون بالا | بین ۱۲۰ تا ۱۲۹ | کمتر از ۸۰ |
| فشار خون بالای مرحله ۱ | بین ۱۳۰ تا ۱۳۹ | بین ۸۰ تا ۸۹ |
| فشار خون بالای مرحله ۲ | حداقل ۱۴۰ | حداقل ۹۰ |
| فشار خون بالای خطرناک | بالای ۱۸۰ | بالای ۱۲۰ |
لبته فشار بر اثر عواملی مثل وضعیت قلب، عصبانیت، فعالیت زیاد، مصرف دارو و سن، بالا یا پایین می‌رود. بنابراین برای اطمینان از تشخیص فشار خون بالا باید در بازه‌های زمانی مختلف فشارتان را اندازه بگیرید.
اندازه گیری فشار خون با کاف فشار خون گرفته میشود. برای خواندن دقیق، مهم است که یک کاف مناسب داشته باشید. یک کاف نامناسب ممکن است خوانش نادرستی را نشان دهد.
اندازه گیری فشار خون برای کودکان و نوجوانان متفاوت است. اگر از شما خواسته شد فشار خون او را کنترل کنید، از پزشک کودک بخواهید که محدوده‌های سالمی را برای کودکتان در نظر بگیرد.
علائم فشار خون بالا چیست؟
فشار خون بالا به طور کلی یک وضعیت خاموش است. بسیاری از افراد هیچ علامتی را تجربه نخواهند کرد. ممکن است سال‌ها یا حتی دهه‌ها طول بکشد تا این وضعیت به سطوحی به حدی شدید برسد که علائم آشکار شوند. حتی در این صورت، این علائم ممکن است به مسائل دیگری نسبت داده شوند.
علائم فشار خون شدید می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- گرگرفتگی
- لکه‌های خونی در چشم (خونریزی زیر ملتحمه)
- سرگیجه
با توجه به منبع مورد اعتماد انجمن قلب آمریکا، برخلاف تصور رایج، فشار خون شدید معمولاً باعث خونریزی بینی یا سردرد نمی‌شود – مگر زمانی که فردی در بحران فشار خون باشد.
بهترین راه برای تشخیص فشار خون بالا این است که به طور منظم فشار خون را اندازه‌گیری کنید. اکثر مطب پزشکان در هر قرار ملاقات فشار خون را اندازه‌گیری می‌کنند. با پزشک خود در مورد خطرات فشار خون بالا و سایر مواردی که ممکن است به شما در کنترل فشار خون نیاز داشته باشید صحبت کنید.
به عنوان مثال، اگر سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارید یا عوامل خطر ابتلا به این بیماری را دارید، پزشک ممکن است توصیه کند که فشار خون خود را دو بار در سال چک کنید. این به شما و پزشکتان کمک می‌کند تا قبل از اینکه مشکل‌ساز شوند، از مشکلات احتمالی جلوگیری کنید.
از روی نبض چظور بفهمیم فشار خونمان بالاست؟
خبر خوب این است که سنجیدن فشارتان بدون نیاز به فشار سنج هم ممکن است. با گرفتن نبض (تعداد دفعاتی که قلب خون را پمپاژ می‌کند) در یک دقیقه می‌توانید به طور حدودی فشار را اندازه‌گیری کنید.
برای اندازه‌گیری فشار از روی نبض، ابتدا رگی را که پایین‌تر از انگشت شست و در بخش داخلی مچ دست قرار دارد پیدا کنید و دو انگشتتان را روی آن قرار دهید. به مدت ۱۵ ثانیه تعداد ضربان را بشمارید و در ۴ ضربه کنید تا ضربان قلب در حالت استراحت در یک دقیقه به دست آید. به طور نرمال ضربان قلب در حالت استراحت عددی بین ۶۰ تا ۱۰۰ است و برای اعداد بالاتر از حد نرمال تشخیص فشار خون بالا داده میشود. البته عملکرد قلب پیچیده است و نمی‌توان به طور صد درصد این فرمول را درست دانست. (گاهی فشار خون و ضربان قلب با هم زیاد می‌شوند. مثلاً در هنگام عصبانیت)
بنابراین دقیق‌ترین روش برای اینکه بفهمیم فشار خون بالا رفته است اندازه‌گیری آن با فشار سنج است.
تشخیص فشار خون بالا به کمک علائم
همانطور که گفته شد فشار خون اغلب بی‌علامت است. اما در برخی موارد این بیماری علائمی را از خود نشان می‌دهد. با مشاهده این علائم (به خصوص اگر سابقه فشار دارید) بهتر است به یک پزشک مراجعه کنید تا فشارتان را اندازه بگیرد و اقدامات لازم را انجام دهد. این علائم عبارتند از:
- تعریق بیش از حد
- اختلال دید
- خون دماغ شدن
- وزوز گوش
- سردرد صبحگاهی
- اختلال خواب
- تهوع، استفراغ، درد قفسه سینه (آنژین) و لرزش در موارد خیلی شدید
چه عواملی منجر به فشار خون بالا میشود؟
دو نوع فشار خون بالا وجود دارد. هر نوع علت متفاوتی دارد.
فشار خون ضروری (اولیه)
فشار خون ضروری را فشار خون اولیه نیز می‌نامند. این نوع فشار خون با گذشت زمان ایجاد میشود. اکثر مردم این نوع فشار خون بالا را دارند. ترکیبی از عوامل معمولاً در ایجاد فشار خون ضروری نقش دارند:
-
- ژن‌ها: برخی افراد از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به فشار خون هستند. این ممکن است از جهش‌های ژنی یا ناهنجاری‌های ژنتیکی به ارث رسیده از والدین شما باشد.
- سن: افراد بالای ۶۵ سال بیشتر در معرض خطر ابتلا به فشار خون هستند.
- نژاد: افراد سیاهپوست غیر اسپانیایی بیشتر در معرض ابتلا به فشار خون هستند.
- زندگی با چاقی: زندگی با چاقی می‌تواند منجر به مشکلات قلبی از جمله فشار خون بالا شود.
- مصرف زیاد الکل: زنانی که به طور معمول بیش از یک نوشیدنی در روز می‌نوشند و مردانی که بیش از دو نوشیدنی در روز می‌نوشند، ممکن است در معرض خطر ابتلا به فشار خون بالا باشند.
- داشتن یک زندگی بسیار کم تحرک: سطوح پایین تناسب اندام با فشار خون بالا مرتبط است.
- زندگی با دیابت و/یا سندرم متابولیک: افراد مبتلا به دیابت یا سندرم متابولیک در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا هستند.
- مصرف زیاد سدیم: ارتباط کمی بین مصرف بالای سدیم روزانه (بیش از ۱.۵ گرم در روز) و فشار خون بالا وجود دارد.
فشار خون ضروری (ثانویه)
فشار خون ثانویه اغلب به سرعت رخ می‌دهد و می‌تواند شدیدتر از فشار خون اولیه باشد. چندین شرایط منبع مطمئن که ممکن است باعث فشار خون ثانویه شوند عبارتنداز:
-
- بیماری کلیوی
- آپنه انسدادی خواب
- نقص مادرزادی قلب
- مشکلات تیروئید شما
- عوارض جانبی داروها
- استفاده از داروهای غیر قانونی
- مصرف مزمن الکل
- مشکلات غده فوق کلیوی
- برخی از تومورهای غدد درون ریز
- گزینه های درمانی برای فشار خون بالا
تعدادی از عوامل به پزشک شما کمک می‌کند تا بهترین گزینه درمانی را برای شما تعیین کند. این عوامل شامل نوع فشار خون شما و علل شناسایی شده است.
گزینه‌های اولیه درمان فشار خون بالا
اگر پزشک شما را فشار خون اولیه تشخیص دهد، تغییرات سبک زندگی ممکن است به کاهش فشار خون بالا کمک کند. اگر تغییرات سبک زندگی به تنهایی کافی نباشد یا اثربخشی آن‌ها متوقف شود، پزشک ممکن است دارو تجویز کند.
گزینه‌های درمان فشار خون ثانویه
اگر پزشک شما یک مشکل اساسی را کشف کند که باعث فشار خون شما میشود، درمان بر روی آن وضعیت دیگر تمرکز می‌کند. به عنوان مثال، اگر دارویی که شروع به مصرف کرده‌اید باعث افزایش فشار خون شود، پزشک داروهای دیگری را که این عارضه جانبی را ندارند، امتحان می‌کند.
گاهی اوقات، فشار خون بالا با وجود درمان علت زمینه‌ای، پایدار است. در این مورد، پزشک شما ممکن است برای ایجاد تغییرات در شیوه زندگی و تجویز داروهایی برای کمک به کاهش فشار خون با شما همکاری کند.
برنامه‌های درمانی برای فشار خون بالا اغلب تکامل می‌یابد. آنچه در ابتدا مؤثر بود ممکن است در طول زمان کمتر مفید شود. پزشک به کار با شما ادامه خواهد داد تا درمان شما را اصلاح کند.
بعد از تشخیص فشار خون بالا چه اتفاقی می‌افتد؟
علت فشار بالا باید پیدا شود و سریعاً نسبت به درمان آن اقدام کرد. پزشک برای تشخیص بهتر از شما می‌خواهد درباره سابقه خانوادگی ابتلا به فشار خون، رژیم غذایی، میزان تحرک، مصرف سیگار و … صحبت کنید. همچنین پروندهٔ پزشکی شما را از نظر دارا بودن عوامل خطر مثل کلسترول خون بالا، دیابت، بیماری قلبی و … بررسی می‌کند.
معاینه فیزیکی بعد از اندازه‌گیری فشار برای شنیدن صدای قلب و بررسی وجود صداهای اضافی انجام میشود. صداهای غیر طبیعی می‌توانند در نتیجهٔ مشکلات مربوط به دریچه‌های قلب یا گرفتگی عروق ایجاد شوند.
بعد از تشخیص فشار خون بالا پزشک تست‌های دیگری را برای بررسی بیشتر وضعیت قلب تجویز می‌کند. این تست‌ها عبارتند از:
- نوار قلب (EKG): در «تست نوار قلب» میزان فعالیت قلب، تعداد ضربان‌ها و ریتم آن‌ها اندازه‌گیری میشود و نتایج روی نوار قلب ترسیم می‌شوند.
- تست اکو: در «تست اکوکاردیوگرام» از امواج صوتی برای تصویربرداری از دریچه‌ها و بطن‌های قلب استفاده میشود. به کمک این تست می‌توان عملکرد بطن‌ها و ضخامت دیواره قلب را تخمین زد.
فراموش نکنید که اقدام به موقع برای درمان بیماری و ایجاد تغییرات اساسی در سبک زندگی و رژیم غذایی از تشخیص فشار مهم‌تر هستند.
| برای آشنایی بیشتر با علائم و راههای درمان فشار خون توصیه می‌کنیم این مطلب را بخوانید: فشار خون بالا یا پر فشاری خون چیست؟ |
دارو برای فشار خون بالا
بسیاری از افراد با داروهای فشار خون مرحله آزمون و خطا را پشت سر می‌گذارند. پزشک شما ممکن است نیاز داشته باشد که داروهای مختلفی را امتحان کند تا زمانی که یک یا ترکیبی را که برای شما مفید است بیابد.
برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان فشار خون عبارتنداز:
- بتا بلوکرها: بتابلوکرها باعث می‌شوند قلب شما کندتر و با نیروی کمتری تپش کند. این مقدار خون پمپاژ شده از طریق شریان‌ها را با هر ضربان کاهش می‌دهد که باعث کاهش فشار خون میشود. همچنین هورمون‌های خاصی را در بدن شما مسدود می‌کند که می‌توانند فشار خون شما را افزایش دهند.
- دیورتیک‌ها: سطوح بالای سدیم و مایعات اضافی در بدن می‌تواند فشار خون را افزایش دهد. دیورتیک‌ها که به آن‌ها قرص‌های آب نیز گفته میشود، به کلیه‌های شما کمک می‌کنند تا سدیم اضافی را از بدن شما خارج کنند. با خروج سدیم، مایع اضافی در جریان خون شما به ادرار شما منتقل میشود که به کاهش فشار خون شما کمک می‌کند.
- مهارکننده های ACE: آنژیوتانسین یک ماده شیمیایی است که باعث سفت شدن و باریک شدن عروق خونی و دیواره شریان‌ها میشود. مهارکننده های ACE (آنزیم مبدل آنژیوتانسین) از تولید این ماده شیمیایی در بدن جلوگیری می‌کنند. این به رگ‌های خونی کمک می‌کند و فشار خون را کاهش می‌دهد.
- مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین II (ARBs): در حالی که هدف مهارکننده‌های ACE متوقف کردن ایجاد آنژیوتانسین است، ARB ها از اتصال آنژیوتانسین به گیرنده ها جلوگیری می‌کنند. بدون این ماده شیمیایی، رگ‌های خونی سفت نمی‌شوند. که به شل شدن عروق و کاهش فشار خون کمک می‌کند.
- مسدود کننده‌های کانال کلسیم: این داروها مانع از ورود مقداری کلسیم به عضلات قلب می‌شوند. این منجر به ضربان قلب کمتر و کاهش فشار خون میشود. این داروها همچنین در رگ‌های خونی اثر می‌گذارند و باعث شل شدن آن‌ها و کاهش بیشتر فشار خون می‌شوند.
- آگونیست های آلفا-۲: این نوع دارو باعث تغییر تکانه‌های عصبی میشود که باعث سفت شدن رگ‌های خونی میشود. این به رگ‌های خونی کمک می‌کند تا آرام شوند، که فشار خون را کاهش می‌فشار خون دهد.
سوالات متداول
- فشار خون مناسب و معمولی برای هر فردی چند است؟
برای هر فردی با توحه به شرایط جسمی که دارند فشار خون متفاوتی وجود دارد. اما فشار خون معمولی برای تمامی افراد معمولا ۱۲۰ روی ۸۰ است. - راه درمان فشار خون بالا چیست؟
دارو درمانی، درمانهای خانگی و سنتی و… از راههای درمان فشار خون بالا میباشد.
منابع:
۱. WebMD
۲. NHS
فشار خون بالا عامل بروز بسیاری از بیماری‌های قلبی است. اما در صورتی که به موقع تشخیص داده شود می‌توان آن را کنترل کرد و از بروز عوارض آن پیشگیری کرد. اگر فشار خون دارید با مراجعه به یک متخصص قلب و عروق خوب می‌توانید وضعیت سلامتی خود را بررسی کنید. با کلیک روی دکمهٔ زیر به لیست بهترین متخصصان قلب و عروق ایران دسترسی پیدا کنید:
پرسش و پاسخ
مطلب مفیدی بود ممنون